Browse the Dictionary:
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
A
abandon: okuleka, okusuula
abase: okukopiwaza
abash: okukwasa ensonyi, okuswaza
abate: okuggwerera, okukkakkana, okufeeba, okwaluka, okussuuka, okuwoleera, okusendekera
abbreviate: okusalako, okukutulako
abdicate: okuleka obwami, okuva mu bwami
abdomen: olubuto
abduct: okunyaga, okutwala olw’empaka
abet: okuyamba
abhor: okukyayira ddala, okutamwa ennyo
abide: okubeera, okulindirira, okutwala, okusigala
ability: okuyinza
abject: okwebwalabwala
abjure: okwevuma, okuziiza
able: okuyinza, okusobola
ablution: okunaaba, okulongoosa
abnormal: ekitalo, kikulekule, ekitali kya bulijjo
aboard: okusaabala
abode: ennyumba, enju, ekifo
abolish: okuggyawo, okudibya, oku menya, oku’tta, okujjulula
abominable: eky’omuzizo, ekigwagwa
abominate: okukyawa ennyo, oku tamwa ennyo
abomination: eky’omuzizo, ekivve
aborigin: omuzaaliranwo
abort: okusazaamu, okuggyamu olubuto
abound: okwala, okusukkirira
about: ku, nga
above: wa ggulu wa, kungulu ku
abreast: okwenkanankana
abridge: okusalako, okukutulako, okuyimpawaza
abscess: ekizimba, ekiwo, entunuka, amaka’jja
abscond: okudduka
absent: okubulawo
absentminded: okulaagajjala, okutakana
absolutely: kyenyini
absolution: okusonyiyibwa
absolve: okusonyiwa
absorb: okunywa
abstain: okuleka, okwebalama, okwewala, okwerekereza
abstract: okubba, okuggyamu
abstruse: ekikakanyavu
absurd: ekyobusirusiru
absurdity: obusirusiru, akayisanyo
abundant: obwaliri, obwaguuga, obutititimbe, obungi
abundantly: mu bungi
abuse: Okuvuma, okukola obubi, okwakira, okuboggoleera
abusive: omuvumi, okufuggalala
abyss: olukonko, obunnya
acacia: omuseese, omwoloola.
accede: okukkiriza, okuganya; (to throne) okulya obwakabaka
accelerate: okwanguya, okwanguyiriza, okukubiriza, okwongera embiro.
accent: enjogera
accept: okukkiriza
access: okusembera
accession: okulya bbwaka baka, okulya obwami
accidental: obutagenderera
accommodating: ekisa, okusuza
accompany: okuwerfekefa, okusendekereza
accomplish: okutuukiriza, okumalira ddala
according: nga
account: okubala omuwendo
accountant: omubazi
accumulate: okukuŋŋaanya, okutuuma, okutereka
accusation: omusango
accuse: okuwaabira, okuloopa, okuwaayiriza
accuser: omuwaabi, omuloopi, omuwaayirizi, omulyolyomi
ache: okuluma, okumeketa, oku bwatuka
ache: obulumi
achieve: okutuukiriza
Acid: ekikawa, ekitungununa,ekyokya
Acknowledge:okwatula, okukkiriza, okwebaza
Acne: embalabe
acquaint,okubuulira, okutegeeza, okunnyo’ nnyola
acquaintance: omukwano,omumanyi
acquiesce: okukkiriza,okuganya
acquire, okufuna(chieftainship), oku lya bbwami
acquit: okuggyakoomusango, okusonyiwa, okusinga omusango, okwejjeerera
acrid: ekikaawa,ekikambagga
across: emabbali
across: okusomoka,okuwunguka
act: okukola,okugira, ekikolwa, ekigambo
active: nyiikivu,amaanyi, emirimu
activity: obunyiikivu,amaanyi
acumen: amagezi,obukabakaba
acute: amagezi;(of pain) balagavu
adapt: okwenkanyankanya,okufuula
add: okwongera,okuzzaako, oku gatta; okuyimba, okubala
adder: embalasaasa
address: okubuulira,okutegeeza, okwogera na
adenitis: ommambavu
adieu: okusiibula
adjacent: okuliraana,okwesigama
adjoin: okuliraana
adjudge: okusala omusango
adjure: okulayiza
adjust: okutawulula,okulongoosa
administer: okugaba,oktuwa, oku labirira
admiral: gabunga
admiration: ettendo
admire: okusiima,okutenda
admit: okuyingiza,okusembeza, okwatula, okukkiriza
admittance: berefused, okukiikira eggimbi
admonish: okulabula,okubutilirira
adolescent: suumufu
adopt: okufulaomwana, okuyiga
adoption: okufuukaomwana
adoration: okusinza,okusuuta
adore: okusuuta
adorn: okuyonja,okuwoomesa, oku gulika, okulyoka
adornment: obuyonjo,obuyonjo
adrift: okubula
adroit: kabakaba,jagujagu,
adroitness: amagezi,obukabakaba
adulation: obupansi
adult: omuntuomukulu
adulterer: omwenzi
adultery: obwenzi
advance: okulaakulana
advantage: enkizo, ensonga ennungi
advent: okujja
adversary: omulabo,omuwakanyi, omulwanyi
adverse: okugaana,okuw’akana
adversity: e’nnaku,obunaku, obuyinike
advice: okuteesa,amagezi
advise: okuwaamagezi, okuteeseza, okusalira amagezi
advocate: omuwolereza
adze: okubajja
adze: embazzi,e’ggya
afar: wala
affability: ekisa,obulungi
affable: ekisa
affair: ekigambo,ensonga
affect: okwefuusa
affection: okwagala,okwagalana, obuganzi
affirm: okukakasa,okwogera, oku kaliriza, okulayira
affix: okuyungako,okuteekako, oku sibako
afflict: okubonyaabonya,okuyi’gga nya, okuco ccacocca
affliction: ekibonoobono,obunaku, obuyinike
affluence: obuga’gga,‘nnasisi
affluent: obugagga
affright: okutiisa,okukanga
affront: ekyego
affront: okuvuma,okugirira ekyejo
afoot: ku bigere
afraid: okutya
afresh: nate,omulundi ogw’okubiri (omulala)
after: ennyumawa, oluvannyuma lwa
afterbirth: ekisungwa,ng’amaze okuzaala
aftermath: ebiddiriraakabenje
afternoon: olw’e’ggulo
afterwards: oluvannyuma
again: nate,okweyongera, okuddamu
against: okuwakanane, okwesigama
age: obukulu;(period) emirembe: (generation) omugigi
aged: okukaddiwa
agent: omusigire,omuwanika
aggravate: okusunguwaza,okunyiiza, okusaakaanya
agility: obwangu,embiro
agitate: okweraliikiriza,okufuukuula, okutawiila, okuvujjula
agitated: okweraliikirira,okutye muka, okufuukuuka, okwediima, okuvuyana
aglow: okwaka
ago: edda
agony: ekibonyoobonyo,obulimi obunene
agree: okukkiriza,okutabagana, oku ganya, okukkaanya, okukwana, okulagaana, okwetaba
agreement: endagaano,okutabagana, okulagaana; make an agreement, okukola endagaano
agriculture: obulimi
ague: omusujja
ahead: mu maaso
aid: okubeera,okuyamba
ail: okulwalalwala
ailment: endwa’dde,obulwa’dde
aim: okuteeba,okutoma
aimless: ekitalinamakulu
air: empewo,omu’kka; (in the air) mu’bbanga
air: (display) okwolesa
alarm: enduulu,akade
alarm: okutiisa,okukanga; be alarmed, okutya, okwesansabaga
albino: ‘nnamagoye
ale: omwenge
alert: angu
alien: omunnaggwanga
alienate: okwawukanya
alight: okwaka,okukoleera
alight: okukkawansi
alike: okufaanana
alive: ekilamu
all: byonna
allnight: okukeesaobu’dde
allay: okukkakkanya
allegation: omusango,ensonga
allegiance: okugonda
allegory: olugero
alleviate: okukkakkanya
allotment: ekibanja
allow: okukkiriza,okuganya, okuleka
allude: ,okwogerako, okujulirako
allure: okukwenyakwenya,okusenda senda
ally: omukwano,omubeezi, omuyambi
Almighty: Ayinzabyo’nna
alms: ebiweebwayo,ebirabo
aloe: ekigagi
aloft: wa’ggulu
alone: yekka, omu
aloud: okw’ogererawaggulu
alphabet: walifu
also: era, ate,nate
altar: ekyoto,ekyoterezo
alter: okukyusa,okujjulula
altercation: oluyombo,okukaayana
although: ‘nnewaakubadde nga
altitude: ebugulumivu,obuwanvu
altogether: awamu‘ddala
always: buli’jjo,e’nnaku zo’nna, buli kaseera
amalgamate: okutabula,okugatta awamu
amanuensis: omuwandiisi
amass: okuku’ŋŋaanya,okukuma
amaze: okuwuniikirira,okusamaalirira, okwewuunyisa
ambassador: omubaka,omutume
ambatch: e’ddindi
ambidextrous: wa’nkonokono
ambuscade: omutego,okutega, enkebe
ambush: okwekwekerera
amend: okulongoosa,okwesanyiriza, okussuuka, okuliwa, okutanga
amiable: lungi, ekisa
amid: wakatimu
among: wakati mu ku
amount: omuwendo
amount: okuwera,okutuuka ku
ample: nene, ngi
amputate: okutemako,okusalako
amulet: ensiriba,e’jjembe, akawambo, olusinga
amuse: okusesa,okusanyusa, okuzannya
amusement: omuzannyo, okuzannya
ancestor: jjajja
anchor: ensika,e’ssika
anchor: okusuulaensika, e’ssika
anchorage: omwalo
ancient: kikadde,
anecdote: olugero
anew: nate,omulundi ogw’okubiri
angel: malayika
anger: obusungu
angle: ensonda
angry: okusunguwala,okukwati bwa obusungu, okwekolobola
animal: ensolo,ekisolo
animosity: obulabe
ankle: akakongovvule
annex: okutwala,okukwata, okunyaga, okulya
annihilate: okuzikiriza
annihilation: okuzikirizibwa
announce: okulanga,okutegeeza
annoy: okuteganya,okunyiiza
annoyance: okunyiiga
annual: bulimwaka
anoint: okufukakoamafuta, okusiiga amafuta
another: ekilala
answer: okuddamu,okwanukula; (when called) okuyitaba
ant: ensanafu,
antagonism: obulabe,obulwanyi
antagonist: omulabe,omuwakanyi
antbear: nnamulimi
anthem: oluyimba,antifoona
anthill: enkulukuku,ekiswa
antidote: ekivumula
antiquity: ebiroeby’edda
antler: e’jjembe
anus: ekitiiri,ekiniyo
anvil: oluyija
anxiety: okweraliikirira
anxious: okweraliikirira
any: kyo’nna
anywhere: buli wamu,wo’nna
apace: embiro
apartment: ekisenge,enju
apathetic: okugayira
apathy: obuteefiirayo
ape: enkobe
aperient: e’ddagalaery’okuwalusa
aperture: ekituli,e’ddirisa
apex: ekiti’kkiro,enti’kko
aphis: obwavu
apocalypse: okubikulirwa
apologise: okwetonda,okusaba oku sonyiyibwa
apostle: omutume
apostolic: abatume
appal: okutiisa
apparel: ebyambalo
apparition: ekifaananyi,omuzimu
appeal: okujulira,okwegayirira
appear: ekulabika,okweyerula, oku mwenyuka; (moon) okuboneka
appearance: ekifaananyi,enfaanana, embala
appease: okuwooyawooya,okukkakkanya, okusiisiitira, okuwombeeka, okunyiiguula, okunyiigulula
appellation: erinnya
appetite: okulumwaenjala
applaud: okutenda,okusiima, okukulisa, okwebaza
applause: ettendo
applicant: omusabi
appoint: okulagira,okussaawo, okuteekawo, okusiiga, okusigira
appointment: okulaalika,okulagaana
apportion: okugabira
appreciate: okusiima,okusanyiikira
appreciation: okusanyiika,okusiima
apprehend : okusiba
understand: okutegeera,okumanya
approach: okusembera
approbation: e’ttendo
appropriate: okutwala,okutoola, okuwamba, okunayira
approve: okusiima,okusanyukira, okwagala, okutenda
April: Apuli
Arab: Omuwalabu
Arabia: Buwalabu
Arabic: Luwalabu
arbitrate: okulamula
arbitrator: omulamuzi
arch: akabendebendo,ekiyitirirwa
archangel: malayikaomukulu,’ ssaabamalayika
archbishop: ‘Ssaabalabirizi
archdeacon: ‘Ssaabadiikoni
archer: omulasi
architecture: enzimba
area : space),ebbanga
areola: ezigo
argue: okuwakana,okuyiraayirana
argument: empaka,ensonga
argumentative: empaka
arid: kalu ‘nnyo
arise: okugolokoka,okuzuukuka, oku yimuka
arithmetic: okubala
arm: omukono
armour: engabo
armpit: enkwawa
army: e’ggye
aroma: akaloosa,evvumbe, akawoowo, okuwunya
around: go,okwetooloola
arouse: okugolokosa,okuzuukusa
arrange: okulongoosa,okuteekateeka, okutandika, okubembeka
array: okwambaza
arrears: amabanja
arrest: okukwata,okusiba, okuvumba
arrive: okutuuka
arrogance: amalala,okw’ekulumbaza
arrow: akasaale
artery: omusuuwa
artful: kabakaba,amagezi
artfulness: obukabakaba,amagezi
article: ekintu, ennyingo
artifice: olukwe
artificial: ekikole
artillery: omizinga
artisan: omukozi
ascend: okuli’nnya,okwambuka
ascertain: okumanya,okutegeera, okwetbgereza
ashamed: okukwatibwaensonyi, okuwemuka, okuswala, okukongoba, okwebbmbabomba
ashes: e’vvu,omuyonga
aside: kyama, ku‘ bbali
ask: okubuuza,okubuulira,
asleep: okwebaka, okwebaka otulo
asperity: obusungu,obukali
asphyxia: ekituyu
ass: endogoyi
assail: okulumba,okulwana na
assailant: omulumbi,omulwanyi
assassin: omutemu,omu’ssi
assassinate: okutemula
assault: okulumba,okulwanyisa
assay: okukema,okugezaako
assemble: okuku’nnaana,okw ekukumba; okuku’ŋŋaanya, okukuluumulula
assembly: ekibiina,oluku’ŋŋaana, olu kiiko
assent: okukkiriza,okusiima
assess: okubalirira,okusala
assist: okubeera
associate: okusseekimu,okubeera awamu
assort: okwawula
assuage: okukkakkanya,okugonza, okuteeka, okuweebuka
assured: okutegeerezaddala
astern: ennyuma
asthma: olufuba
astonish: okwewuunyisa,okwewuniikiriza, okusamaliriza
atmosphere: ebbanga
atonement: okutangirira
atrophied:okukonvuba, okukonziba
attach: okusibako,okuteekako, okugattako
attack: okulumba,okulwanyisa, okunaawa
attain: okutuuka,okutuukirira
attempt: okugezaako,okwewanga
attend: okutegaamatu, okuwulira, okuberawo
attendant: omuweereza
attentive: okuwuliriza
attentiveness: embukutiro
attest: okukakasa
attire: okwambaza,ebyambalo, engoye
attract: okusembeza
audacity: obuvumu
audible: okuwulikika
audience: ekibiina
audience: ekigango
auditory: entuttululu
augment: okwongera
august: Agusito
aunt: ‘ssenga
authentic: amazima
author: omusoosi,omuwandiisi w’ekitabo
authority: obuyinza,obukulu, amaanyi
autumn: akasambula
avail: okugasa
avarice: obukodo,omululu
avenge: okuwalana(e’ggwanga), okuwoolera eggwanga
avenger: omuwalanyi
aversion: e’ffutwa
avert: okuziiza,okugema
avidity: omululu
avocation: omulimu
avoid: okwewala,okwesamba, okw esuba, okwekooloobya, okwesulu babba
await: okulindirira
awake: okusisimuka,okuzuukuka; okulaba, okutunula
awaken: okugolokosa,okuzuukusa
away: okudduka
awe: okutiisa
awful: entiisa
awning: e’ttandaluwa
awry: okwewunzika
axe: embazzi
B
babble: okubu’jjabujjana,okujabiriza
baboon: ekigaya,e’zzike
baby: omuwere,akaana
bachelor: omuwuulu,embula
back: omugongo,amabega; (of head) enkoona;
backbite: okugeya,okulyolyoma, okuseekeeta, okuseeseema
backbone: ekigongo,olugongo
backward: eky’ennyumannyuma
bacon: e’nnyamay’embi’zzi
badger: okuteganya,okweralii kiriza badly, bubi
badness: obubi,obuvundu
badtempered: lalu,yombi
baffle: okuziyiza, okulema, oku sobera, okuteeba
bag, ensawo, endyanga; (matting) ekikapu
baggage, omugugu, ebintu
bail for, go, okweyimirira
bait, eki’ssi
bake, okwokya, okufumba
balance, n (scales), minzaani
balance, v, okutengerera; b self, okwetengeka
balcony, e’bbalaza
bald, a kiwalaata
baldness, ekiwalaata, ekiwalakate, e’ssega
bale, n, omutumba
baling bowl, olutiba
ball, omupiira, (dance) ‘ddansi
ballad, oluyimba
bamboo, e’bbanda
banana, e’ttooke, eryenvu, embi’dde, enkago, kabula,endizabawuulu, endyabalangira immature b, akanyaala wild b, ekitembe twin b,‘nnabansasaana b plantation, olusuku b tree, ekitooke b leaf, olulagala
band, olwebagyo, ekisiba; vide
bandage ; (company) ekibiina, ekitongole
bandage, n, ekiwero, ekisabiko, omulindi, omugaaga
bandage, v, okusabika
bandolier, amanzaamu
bandylegged, a bitege, a butagali
bang, vi, okuvuga, okukomola
bangle, e’ggemo
banish, okugoba
bank (river, etc), e’bbali w’omu’gga, olubalama lw’ennyanja,(safe deposit) ‘bbanka, ‘bbengi banner, ebendera
banquet, embaga
banter, okukiina, okusaaga, okuyee yereza, okuduuluka
baptise, okubatiza
baptism, okubatizibwa, (RC) batiisi mu,
bar, n, ekisiba; b of kraal, omuyingo
bar, v, okuziyiza
barbarian, mu’ nnaggwanga
barbarity, obukambwe, obukaali
barbarous, kambwe
barbel, ekisinja
barber, omumwi,
barbet, enkonkonamuti
bare, adj, erefere, eru, sa
bargain, v, okulamula, okugulaana, okwasana
barge, eryato
bark, n, ekikuta, olukusakusa; b of plantain, olugogo,ekigogo, ekyayi
bark, v, okubo ggola, okusama
barkcloth, olubugo; also vide empampagalu, ekitentegere,omusala, omutetere, ‘nnakasatwe, endeebeeso, endogo, e’ nnenge, ‘ssango bctree, omutuba bc mallet, ensaamu, ensaasi, empuuzo, enzituzo, ensera bc log,omukomago bc maker, omukomazi bc, to make, okukomaga, okutenga,okuttula
barley, ‘ssayiri
barm, ekizimbulukusa
barn, e’ggwanika
barrel, e’ppipa; b of gun, omudumu
barren (land), kalu, a lu’nnyo; (female animals) gumba,ensaata; also vide olukumakuma, enkumba, olu’nnyo; become b, okusa’jja kula,okusaatawala
barricade, ekigo, e’bbooma
barrier, olukomera, ekisaakaate
barter, okusuubula, okugulaana
base, n, omusingi, entobo; also vide okusinziira
base, adj, bi, kopi
baseless, a ‘nsuma’ttu
bashful, a ‘nsonyi
basin, e’bbakuli, e’bbenseni
bask, okwota omusana
basket, ekisero, eki’bbo, endiiro, endabi, enkanga, enzibo;fish b, omuya; b for edible gnats (‘ssami), olutente
bat, ekinyira, akawundo
bath, ebaafu; (of leaf) oluleeba;
bathroom, ekinaabiro
bathe, okunaaba, okuwuga
battle, n, olutalo
baulk, v, okuziyiza
bawl, okuyoogaana, okukaaba, oku leekaana, okujogoolikana
bay, n, ekyondo
be, okuba, okubeera
beach, e’ttale, omutala, olubalama
beacon, omunaala
bead, enkwanzi, akatiiti, olusinda, embira; (RC) ‘ssa’ppuli;(Moh) masubbaawa
beak, e’nnyindo, omumwa
beam, enjaliiro, olukoma, omukiikiro
bean, ekijanjalo, akayindiyindi, ‘mpokya, ekiyirigi,ekinyololo, akajereje, empindi, matamabbuuku, ‘nnamunyi
bear, n, e’ddubu or e’ddubu
bear, v, (carry) okweti’kka; (children) okuzaala; (puppies)okubwagula; (fruit) okubala; (endure) okugumii kiriza; b down (in labour), okwekema, okuweerera ebisa
beard, ekirevu
beast, ensolo; int of abuse, kafulu, kookolirooko
beat, okukuba, okubaalinga, oku luuta, okusakata, okuwuttula b barkcloth, okukomaga, oku saaka; okutenga, okuttula b in hunting,okwandaaza = to surpass, okusinga, okukira =be too muchfor, okulema
beat, vi, okubo’bba, okutu’jja, okulasira
beautiful, lungi, balagavu, sirii kirivu
beautify, okuyonja, okulongoosa
beauty, obulungi, obusaamu
because, kubanga, kuba, kubeera
beckon, okuwenya, okuwebya
become, okufuuka; cause to b, oku fuusa, okufuula
bed, ekitanda, ekiriri, obuliri
bee, enjuki, kadoma, akazingirizi, e’ssukkamugga
beeeater (bird), omudyolo
beef, e’nnyama y’ente
beer, omwenge, amalwa; vide enkenku, ekibombo, omuyiiro,enkaatu, entwere, e’ssuumwa
beetle, ekiwuka, empanga, e’ssikissiki, evvuuvuumira
befall, okubaako, okubeerako, okutuukako
before (of place), mu maaso ga; (of time) edda; also use the“ not yet ” tense
befriend, okukwana na, okubeera, okuyamba
beg, okusaba, okwegayirira; oku sabiriza
beget, okuzaala
beggar, omusabi, omusabirizi, omupeekerezi, kacoolo
beggarly, a bukodo
begin, okusooka, okutanula, okutandika, okuyinama, okubanga,okubulula, okukkirira
beginning, oluberyeberye, okusooka, entandikwa
begone! (imperative), genda! vaawo!
beguile, okusendasenda, okusemya, okulimba
behalf of, on, kubwa, kulwa
behave, okukola, okuyisa
behaviour, empisa
behind, e’nnyuma, emabega; as prep, ennyuma wa
behold, okulaba, okutunuulira
behove, okugwanira, okusaanira
being, n, obuntu
belabour, okukuba ennyo; vide thrash
belated, be, vide okuzibirira
belch, okubejjagala, okukuba empiiyi beleaguer, okulumba,okuzingiza, okutaayiza
Belgian, Omubirigi
belief, okukkiriza
believe, okukkiriza
bell, ekide
belligerent, omulwanyi
bellow, v, okuŋooŋa
bellows, omuvubo
belly, olubuto
below, wansi, e’mmanga; as prep, wansi wa
belt, olukoba, amanzambu, omukandala, siripi omusipi
bemoan, okukaabirira
bend, n, akabina
bend, vi, okugota, okuwetuka; (under weight) okugu’ggubira;b down, okuvuunama, okuleeba
bend, vtr, okuweta, okumenya; (bow) okujuta
beneath, wansi; as prep, wansi wa
benediction, okusabira omukisa
benefaction, ekirabo, ekitone
benefactor, omugabi
beneficence, obugabi
benefit, v, okuyamba, okubeera, oku gasa
benign, a kisa
bent, adj, koŋŋontbvu; get b, oku gooma
benumbed, get, okusa’nnyalala
bequeath, okulaama, okuwakyo
bereave, okufiisa, okuggyako; be bereaved, okufiirwa,okuseega
bereavement, okufiirwa
berry, ensigo; (castor oil) ensogasoga; (coffee) e’mmwanyi
beseech, okwegayirira
beside, prep, ku mabbali ga
besiege, okuzingiza, okutaayiza, oku segera
besmirch oneself, okwevulubanya
bespeak, okulagiriza
best, adj, vide singa
bestial, gwagwa
bestow, okugaba, okuwa
betake (oneself off), okwegendera, okw e’ssa, okwewamba
betray, okulyamu olukwe
betroth, okwogereza
betrothal, okwogerezebwa
better, adj, vide singa
better, adv, use waakiri with subj or infin;
better, get, okussuuka, okuwona, okulamuka, okukambakamba,okuba ‘mpembawemba
between, prep, wakati wa
beverage, eky’okunywa
bewail, okukaabira, okukuba ebi woobe
beware, dkwekuuma, okwekengera
bewilder, okuwubyawubya
bewitch, okuloga, okukotoggera, oku loma; (with fumes)okufuuyira
beyond, mu maaso ga; take beyond, okuyisa; go b,okuyitirira, oku sukka, okutwaliriza olugendo
bhang, enjaaye
Bible, ‘Bbayibuli
biceps, ‘nnawolovu, entungulu
bicker, okuyombagana
bicycle, eggaali, akagaali; motor b, ppikipiki
bid, okulagira b farewell, okusiibula made a b, okulamula bhigh, okukansa
bier, olunnyo
big, nene, kulu; vide ‘bbabbattu; grow big, okugejja
bilge, ekiyiwo
biliousness, enkaka; be bilious, oku lwala enkaka
bill (of bird), omumwa
billow, e’jjengo, e’ssingiisira
biltong, omukalo
bind, okusiba, okunyweza
bird, e nnyonyi
birdlime, obulimbo
birth, okuzaalibwa
birth to, give, okuzaala
birthday, amazaalibwa
birthplace, vide okutema
birthright, obusika
biscuit, bisikuuti
bisect, okusala wakati, okuyita wakati, okwasaamu
bishop, omulabirizi; (RC) omwebisi koopi
bit, akatundu; bit by bit, vide oku sonsoma
bitch, embwa enkazi, embwa mpala
bite, okuluma; (of snakes) okubo’jja
bitter, be, okukaawa, okukambagga
bitterly, ‘cco’cce
bitterness, obukaayi, obukaawu
blab, okusamwassanvwa, okulaasa; okuseetula
black, ddugavu very b, ddugavu zigizigi be b, okuddugala gob (fruit), okuswankula
blacken, okuddugaza, okubabira, okuziga
blacksmith, omuweesi
bladder, oluwago
blade (grass), akasubi; (of knife) omusa, ekikolokonda
blame, okunenya, okuloopa, oku vunaana; throw b on another,okuwanjaga, okwekobereza
blameless, ataliiko kabi
blank, draw, okukuba embuyaga
blanket, bulangiti
blaspheme, okuvvoola, okuteefula ebigambo
blasphemer, omuvvoozi
blasphemy, okuvvoola
blaze, okwaka, okubuubuuka
bleach, okutukuza
bleak, ereere, eru
bleat, okulira, oktikaaba, okubejja gala
bleed, tr, okulumika; vi, (at nose) okwerumika, okukanuka
blemish, n, akamogo, obulema, akabi, e’kko
blend, okutabula, okukologa, oku vuluga
bless, okuwa omukisa, okusabira omukisa
blessing, omukisa
blight (on plants), omuwempe
blind, adj, zibe wa maaso; b in one eye, a ‘ttulu; b man’sbuff, kantuntunu
blind, v (destroy sight), okuzibya amaaso; (deceive),okulimba, oku seemya
blindfold, okusiba kantuntunu
blindness, obuzibe bw’amaaso
blindworm, mugoya
blink, okutemya, okutemereza
bliss, e’ssanyu eringi
blister, n, e bbavu, e bbambavu, aka tuulituuli
blister, vtr, okubambula; be blistered, okubambuka
blithe, sanyufu, a ‘ssanyu
bloated, vide okuzimba
block, vtr, okuzibikira, okuziyiza be blocked, okuziyira,okuziba
block, n (for drum), omuwulugwa; (for cap) e’ffolooma;(pulley) e’ssirlngi
blockhead, omusiru
blood, omusaayi blood brotherhood, omukago blood brother,omunywanyi blood pudding, kafec’ce
bloody, a musaayi; kambwe
bloom, vi, okwanya
bloom, n, empumbti
blossom, vi, okwanya, okumulisa, okubala; (bananas) okwasa
blot out, okusangula
blottingpaper, ekinywa bwino
blow, v, okufuuwa; (of wind) oku kunta; (gale) okufuuwuuka;(bel lows) okufukuta; (out) okuzikiza; (nose) okunyiza; (fire up) oku kumaomuliro; (on) okufuuyirira
blubber, v, okukaaba
bludgeon, embukuuli
blue, ‘bbululu
bluestone, omuluutuluutu
bluff, v, okuseeneeka
blunder, v, okusobya, okwonoona, okulasana
blunt, adj, koŋŋontevu
blunted, be, okuko’ŋŋontera; (point) okufuubetera;
blunt, make, oku koŋŋonteza, okubangulula
blurred, be, okuseeterera
blush, okumyuka, okukwatibwa enso nyi
bluster, okwogera n’e’bboggo, okw ekambuza
boar, embizzi e’nnume; (wild boar) embizzi ey’omu ‘nsiko
board, olubaawo; go on b, oku saabala
boarding school, e’ssomero erisu lwamu
boast, okwenyumiriza, okwekuza, okwegulumiza, okwekalakaasa
boaster, omwekuzi
boastful, a kwenyumiriza, a kwekuza
boasting, olunkulu
boat, eryaato, e’mmanvu
body, omubiri; (dead) omulambo; (person) omuntu; (headless)ekiwu duwudu; (company) ekibiina
bog, ekiteebe
boil, n, e’jjute
boil, vtr, okufumba
boil, vi, okwesera, okutokota, oku jagajjira; metaph, okwetabulaboisterously, play, okubinuka
bold, zira, gumu, kakanyavu, vumu, a ‘mmizi; omusongole
boldness, obuzira, obuvumu
bolster, n, ekigugu
bolster up, okuwanirira
bolt, n, ekisiba
bolt, v (food), okumira bugobo
bond, n, ekisiba, olujegere
bondage, obu’ddu, obusibe
bondman, omu’ddu;
bondwoman, omuzaana
bone, e’ ggumba; b of contention, akabattanya
boneless, ere; vide omuwula
bonesetter, omukyondwa, omuyunzi
bonfire, ekikoomi, ebirungu
bonnet, enkoofiira or enkuufiira
bonny, lungi, balagavu,
bony, a magumba, kovvu
booby, omusiru, ki’nnamugwenyu
book, ekitabo
boor, omukatagga
boot, engatto
booth, ensiisira
bootlace, olulere, olukoba, ewuzi y’engatto
booty, omunyago
booze, vide tipple
border, ensalo, embibi, enkingi, omu zibo; (of mat)olusandaggo; (of cloth) olukugiro
border on, okuliraana
bore, n (of gun barrel), omulenge
bore, v, okuwu’mmula; ( = bother) okukooya, okweraliikiriza;be bored with, okuweerera, okutamwa
boring tool, omulumyo
born, be, okuzaalibwa
borrow, okwewola, okweyazika
borrowed, adj, ewole, eyazike
bosom, ekifuba
boss (of shield), e’kkundi
both, ombi
bother, v, okuteganya, okweraliikiriza, okubigita; bebothered, okutegana, okutagala
bottle, e’ccupa
bottom, entobo; (of trousers) amagemu or amagemo
boulder, e’jjinja eddene, olwazi
bounce, vi, okubuuka; vtr, okuwalaza
bound, v, okubuka, okucoppacoppa; (end) okukomekkereza
bound, be, okusibibwa
boundary, ensalo, embibi, enkingi, empero
bounds, vide foreg; go beyond b, okusukkuluma
bounty, ekisa, obugabi
bow, v, okuvuunama, okukutama, okuyinama
bow, n, omutego; tie a bow, okusiba empuluttulizo
bowels, ebyenda
bowl, n, e’bbakuli, ekibya, olutiba
bowlegged, a bitege; vide okutegula
bows (canoe), obulumba, ensanda
box, n, e’ssanduuku, e’bbweta
box, v, okufuntula, okuggunda; b the ears, okukuba oluyi
boy, omulenzi
brace, n (tool), omusukaano
bracelet, ekikomo, e’ggemu, e’ggombya, empogo, akanyere,omussa’gga, engaga
braces, olukoba
brag, okwenyumiriza, okwekuza, okweriisa enkuuli
braggart, omwenyumiriza
braid, n, omuyondo
brain, n, obwongo
bramble, akasaana
branch, e’ttabi, omusanvu
brand, n (sort), engeri
brand, v, okwokya, okussaako akabo nero
brandish, okuwera, okugalula, okuwera enkolokooto
brass, ekikomo
brave, zira; gumu
bravery, obuzira
bravo! int, weebale! kulika! yogaayoga!
brawl, okuyoogaana, okuleekaana
brawl, n,oluyoogaano, akacwano
brawny, a maanyi, nene
bray, okwamuza, okwana
brazen, a kikomo
breach, ekituli, e’ddibu; (quarrel) oluyombo; make a b,okumenya
bread, omugaati
breadth, obugazi
break, vi, vide be broken b free, okwesumattula, okubanduka,okutenduka b out (rash), okufuutuuka
break (day), okukeera, okumunzula
break, vtr, okumenya, okwasa, oku cencena, okuvunja,okucwacwana; (egg) okukoona; (in two) oku menyamu b off, okuwogola, okunuula,oku megula, okusonjola b through, okuwagula b into, okusima b law, okusobya,okuwubwako, okumenya e’tteeka
breakfast, eky’enkya
breast, ekifuba; (woman’s) e’bbeere, qv; vide also‘nnansble, ‘nnamba laala, empottowo’tto, lukambulizo, ekiwaama; inflamedbreast, e’bba nyi
breath, omu’kka; be out of b, oku fuuwuka, okuwe’jjawejja
breathe, okussa omu’kka; b hard, okuweevuuma,okuwe’jjawejja, okuteetera; b irregularly, oku wookeera
breeches, ‘sseruwale, empale,
breechloader, emmundu e’mmenye, empenjule
breeze, empewo
brethren, ab’oluganda
brew, okusogola omwenge
brewer, omusogozi
brewery, e’ssogolero
briar, kata’ zzamiti,
bribe, n, enguzi
bribe, v, okuliisa enguzi, oku weerera, okudyekadyeka; takea b, okulya enguzi
brick, e’ttofaali
brick, adj, a matofaali
bridal, adj, a bugole
bride, omugole; father of b, ‘ssewamuko, ‘ssezaala; motherof b, ‘nnyazaala
bridegroom, omugole omusa’jja
bridge, olutindo; (of nose) olukulukumbi lw’ennyindo
bridge, v, okutinda
bridle, olukoba
bright, nyirivu, tukuvu; (intelligence) b magezi; (joyful)sanyufu
bright, be, okumasamasa, oku nyirira
brighten, okutukuza, okunyiriza, oku zigula
brim, omugo; (full) to the b, bute ngerera
brimstone, ekibiriiti
bring, okuleeta, okusomba b in, okuyingiza
bring on oneself, okwesiikulira, okwereetereza b back(vomit), okubooga b from a distance, okugemula
brink, enjegoyego, olubalama, ama bbali
briny, a mu’nnyo
brisk, angu
bristle, v (tail), okwekuluumulula
bristle, n, ekyoya, e’ssisi
British, a Kingereza
brittle, be, menyekeka
broad, gazi, a kigaaga
broaden, okugaziya
brogue, enjogera
broil, v, okwokya, okukalirira, oku silka
broken, adj, menyefu, kutufu, atifu
broken, be, okumenyeka, okukutuka, okwatika, okutondoka,okubwa guka, okusonjoka
bronchitis, olufuba, oluyimbiro,
bronze, ekikomo
brood over, okufumiitiriza, okubondeera; (fowls) okumaamira
brook, akagga
broom, olweyo; (the plant) oluvunvu
broth, ‘ssupu, omucuuzi gw’e’nnyama
brother, muganda, ow’oluganda; (of a sister) mwannyina;(younger b) omwana wa’ttu; binlaw, omuko, muko’ddomi, mulamu, musangibrotherhood, oluganda
brow, ekyenyi; (of hill) enti’kko
browbeat, okujooga, okuyi’gganya, okuco’ ccacocca
brown, a kawemba
bruise, n, ekinuubule,
bruise, v, okunuubula, okulunyula;
be bruised, okunuubuka, oku lunguula
brush, n, olweyo,’ bbulaasi
brush, v, okwera; (hair) okusunsula; (teeth) okusenya; boff, okuwee weeta
brushwood, akabira, ekisaka
brusque person, n embalangu
brutal, kambwe
brutality, obukambwe
bubble, v, okwesera, okutokota, okujugumba; b with gas(wound), okufuukuula, okuvulula
bubo, ekizimba, lwekiika
bubonic plague, kawumpuli
bucket, endobo
buckle, ekizimi, akakondo
buckler, engabo
bud, n, omutunsi
bud, v, okwanya, okumulisa, oku to jjera
budge, refuse to, okwesimbiggiriza
buffalo, embogo
buffet, okukuba oluyi
bug, ekibo, ekiku
bugbear, engolo
bugle, ‘bbuluugi
build, okuzimba; (boat) okusiba
builder, omuzimbi
building, e’nnyumba, enju, enzimba
bulbul, ssossolye
bulge out, okukukunala
bulk, obunene, obuzito
bulky, nene, zito
bull, ente ennume, ‘sseddume
bullet, e’ssasi
bullock, ente endaawo
bully, v, okujooga, okuco’ccacocca, okuyi’gganya, okutyanka,okuku ‘nnumba, okukongola
bully, omujoozi, empalamalanga
bulrush, olulago
bulwark, olukomera, ‘bbugwe; (of boat) amabuto
bump, ekizimba
bunch (grass), enjole; (corn) omuganda, ekinywa, omuvumbo;(leaves) eki koola; (fruit) ekirimba; (bananas) enkota, ekiwagu, ekisinja,oluwagala bundle, omugugu, ekisaaganda, eki tuutuuli; (shells) omutwalo; (fish)olutala; (firewood), ekinywa, omu ganda, olusekese; (salt) olubaya; (cloth)omutumba
bung, v, okusaanikira
bung, n, ekisaanikizo
bungle, v, okusobya, okutabulata bula, okudibaga
bungler, omutabuzitabuzi,
burden, n, omugugu
burdened, be, okuzitoowererwa;
burden oneself, okwekatanga
burglar, omu’bbi
burglary, obu’bbi
burialplace, amalaalo, amasiro
burly, nene, a maanyi
burn, v, okwaka, okwokya, oku teta; (be scorched)okusirilra; (anger) okubuubuuka; (mouth) okubaa laala; (nose) okusonsomola
burnish, okunyiriza, okuzigula, oku tukuza
burnt, smell, okuwunya e’bbabe or olubabebabe ,
burr, ekikwasi, ‘ssere
burrow, v, okuziikula, okufukula
burst, vi, okuyulika, okubanduka, okutulika, okwabika; bout, oku fubutuka, okutuumuuka
bury, okuziika
bush, ekisaka; beat about the b, okusala amakeete
bushbuck, engabi
bushy, be, okusaakaatira; (hair) oku tuukuuma
business, omulimu, emitawaana
bustard, oluyonkante
bustle, v, okutayira, okutawaana
busy, adj, amitawaana, nyiikivu; be b, okutawaana, okusejjera, oku tawuka, okwetawula mu mirimu, okukaba’ssana
but, naye; (except) wabula, wazira
butcher, omubaazi
butt, v, okutomera
butterfly, ekiwojjolo
buttermilk, amata amasunde
buttock, e’ttako, amakudde, obutuu liro
button, e’ppeese
buy, okugula; b back, okununula
buyer, omuguzi
buzz, okuwuuma, okuvuumira, oku vuuvuuma
by, prep, of agent not expressed
byway, olwenda
byword, olugero
cabin, ekisenge, akasiisira
cabinet (council), olukiiko lwakafubo
cackle, okukekema, okwasiikana, okutoolokoka
cactus, ekigagi
caecum, ‘nnamuguma
cage, ekiyonjo, ekiguli, e’ggiririzo
cajole, okusendasenda, okutiitiibya, okusemyasemya,okupanka, oku yiikiriza, okweyibaayiba
cake, keeki, omugaati gwa keeki
calabash, ekita, endeku, empaawo, eŋŋunda, ensaabo; videgourd
calamity, obunaku, kalasano, obubi
calculate, okubala, okuteebereza
caldron, ‘sseffuliya, entamu
calf, e’nnyana; (of leg) entumbwe
calico, malekaani, amerikaani
call, okuyita, okukoowoola; (name) okutuuma; (names = abuse)oku vuma;
call on, okukyalira, oku lambula
calling, okuyitibwa; (trade) omulimu
callosity, ekikuyiro
callous, become, okukakanyala
calm, esiifu, teefu
calm, vtr, okukkakkanya, okutereeza; become c, okukkakkana,oku teeka, okutereera, okulaala, oku woleera,
calm, n, obuteefu, emirembe
calumniate, okuwaayiriza, okulyolyoma, okuseke’tta,okukonjera calumny, obuwaayize, bbuwaayirizi, obulumirizi
camel, eŋŋamiya
camp, n, ekisulo, olusiisira, omugiini
camp, v, okusule, okusiisira
campaign, v, okutabaala
campaign, n, olutabaalo
can, n, akalebe
can, v, okuyinza, okusobola
canal, omukuto
cancel, okudibya, okujjulula, okuggyawo; be cancelled,okudika, okujjulukuka, okuggibwawo
cancer, kookolo; contract c, oku kookola
candle, omusomaawa
candlestick, ekikondo
cane, oluga, e’ggulugungu; sugar cane, ekika’jjo
canister, akalebe
cannon, omuzinga
canoe, eryato, e’mmanvu, akaduli; for parts of canoe, videe’ggwamba, e’bbasi, akasenso, ekigambira, ekirima, oluwamba, oluwero, empumi,omugonjo, endagire, endijjo, endigo, ensanda, ensinga, entabiro
canticle, kantikaali
canvas, e’gguniya, e’kkutiya
cap, enkoofilra, enkuufiira; (of gun) e’ffataaki
capability, amagezi
capable, a magezi, kalangafu; be c, okukalanguka
capacity, amagezi; the capacity of this bucket is twogallons, endobo eno ejjula ggalani’ bbiri,
cape, omusoma; (at the junction of two rivers) ekisoko;(garment) ekizi baawo
caper, v, okuzannya, okuzina
capital (town), ekibuga; (finance) ensimbi ez’ensibo
capitulate, okujeemulukuka
capsize, vtr, okuyiwa, okuvuunika
captain, omugabe, omukulu, omuto ngole, kapitaani
captious, yombi
captivate (please), okusanyusa
captive, n, omusibe, omunyage
captivity, obusibe
capture, okukwata, okunyaga, oku wemba, okuzinda
caravan, ‘ssa’ffaali
carcase, omulambo, omubiri
cards, playing, kalata
care (take care of), okukuuma, oku tereka, okulabirira;
care for (like) okwagala, okusiima
care, n, okweraliikirira
care, I don’t, si musango, si kigambo, sifaayo
career, n, ebikolwa, obulamu
careful, be, okwegendereza, okw ekuuma, okwerembereza
careless, be, okugalamba, okugala banja, okwekubiragudiiku’dde carelessly, bulekwe; vide okwebutika
caress, okuwambaatira, okwagayaga, okusiimuulirira, okutiba,okuwee weeta
cargo, ebintu, emigugu; ship c, okusiika ebintu; unship c,okusiikula ebintu, okuteekulula ebintu
carp at, okuyeeyereza, okubigita
carpenter, omubazzi
carpenter’s shop, e’bbajjiro
carpentry, do, okubajja
carpet, ekiwempe; (royal) ekiwu,
carriage, e’ggaali
carrier, omweti’ssi, omupakasi
carrion, omulambo, omutulumbi
carry (on head), okweti’kka; (on back) okuweeka; (onshoulders) oku kongojja, okwambala; (in front of one) okutembeeta; c off, okunyaga, okuwakankula; c all before one, okwerula
cart, e’ggaali
carte blanche, mulagira
cartilage, akabebenu; sternal c, emmeeme
cartridge, ekyasi
carve (wood), okwola
carving, okwola, oluyola
case, ensonga, omusango; vide olufuu banja, oluyeeke,‘nnamunkukuulu; (box) e’ssanduuku, e’bbweta
casement, e’ddirisa, ekituli
cash, e’ffeeza, enkalu, ensimbi, kaasi
cask, e’ppipa,
casket, akabweta
cassava, omuwogo
cast (down), okusuula wansi; (away) okusuula; (stones at)okukasuu kirira; (young) okusowola
castigate, okukuba, okuba’ttula
castiron, e’bbumba
castle, ekigo; build castles in the air, okweyibaayiba
castoroil (plant), omusogasoga; (berries) ensogasoga
castrate, okulaawa
castrated, laawe, laawo
casual, be, okulambya
casually, bulekwe, kasiiro
cat, ‘kkapa; (wild cat) omuyaayu; (civet) effumbe; (genet)akasimba; (serval) e’mmondo
cataract, ekiyira, ekiyiriro
catarrh, ‘sse’nnyiga
catch, okukwata; (disease) okusiigi bwa, okulwala, okuwakulaobu lwa’dde; (fish) okuvuba, okuloba; (ball) okubaka; (water) okulembeka cfire, oku’ggya omuliro c up, okukwata, okutuukako try to catch up, okutuukirira
catch, n (game), akawuna
catechise, okubuuza
catechism, katekiisimu
catechist, omuyigiriza, omusomasa
catechumen, asoma okubatizibwa, omulonde
category, engeri, olubu, e’ttuluba
caterpillar, akawuka, ekisiisa, ‘nna beefunye, ekisaanyi, e’kkomante, ekyonga
catheter, oluseke
Catholic, Katuliki
Catholicism, e’ddiini y’ekieziya enkatuliki, Obukatuliki
cattle, ente; c plague, ‘nsotoka
cattlefold, ekiraalo, ekisibo
caul, olububi
caulk, v, okukonja, okukuutiza
caulking, e’ggalwa ly’ebitooke
cause, ensonga; (at law) omusango
cause to do, use causative form of verb
causelessly, bwemage
causeway, olutindo
caution, okwegendereza, okwerinda
caution, v, okulabula, okubuulirira
cautious, be, okwerinda, okulembe reza, okulembya,okusotyasotya, okuteezateeza
cave, n, empuku, omuwulukwa
cavil, okutoma, okuleekema
cavity, empampagama, empokowooko
cayenne pepper, kaamulali
cease, okukoma, okulekeraawo; (come to an end) okumala,oku’ggwa; (rain), okukya; c bearing, oku sa’jjawala, okusaatawala
ceaselessly, olutata, olugenderezo, olunye, kasukunsalo
cedar, entolookyo
cede, okuwaayo
ceiling, obuzizi
celebrate, okutenda, okusuuta, oku bbiramu
celebrated, atiikirivu, a kitiibwa; be c, okwatiikirira
celibacy, obuwuulu
celibate, omuwuulu
cell, ekisenge, ekisassalala
cement, n, ‘ ddongobulaaya, ekimma nje, ‘ssbmenti
cement, v, okuvumbeza, okunyweza
cemetery, amalaalo, ebiggya; (royal) amasiro
censure, okunenya, okubuulirira
centipede, ssi’gga, kasikisa
centre, mu makkati, obwengula
century, ekikumi
certain, make, okwetegeereza, okw e’kkaanya
certainly, mazima, ‘ddala, geregere; as int, kale!
certificate, e’bbaluwa
certify, okwetegeeza, okunnyo ‘nnyola
chafe, okusabusa; (annoy) okutega nya, okweraliikiriza; bechafed, oku sabuka, okukuubuuka, okuyaayuuka
chaff, ebisusunku, ebirerya
chagrin, obusungu, olunyiigo, okwemulugunya
chain, olujegere, e’ssamba, omukuufu
chair, entebe
chairman, omukubirizi; be c, okukubiriza
chalk, e’nnoni
challenge, okulumba; accept c, okukuba enkanda
chamber, ekisenge, enju
chameleon, ‘nnawolovu
champion, omuzira
change, vi, okufuuka, okwefuula
change, vtr, okukyusa, okufuusa, okufuula; (money)okuwaanyisa, okuvunja; keep changing subject, okulondobereza
changeable, be, okufuukafuuka, oku kyukakyuka
channel, olusalosalo, omwala, omwogo
chant, n, oluyimba
chant, v, okuyimba
chanticleer, empanga
chap, old, int, baaba, wa’ttu; poor c, ‘ssempala
chapter, e’ssuula
character, empisa
charcoal, amanda, eryanda
charge, okukuutira, okulagira, oku kubiriza; (accuse) okuwawaabira,okuwaabira, okulanga; (as bull) okutomera, okukaga; (one another) okutomeragana
charitable, a kisa, omugabi (n)
charity, bbugabi, okusaasira
charm, n, ensiriba, e’jjembe, e’ddogo, ouzinga, entabwa;(beauty) obu lungi; (grace) ekisa
charm, v, okuloga; (snake) oku vumula; (please) okusanyusa
charmer, omulogo
charred, be, okusiriira
chase, v, okuyi’gga, okugoberera; c away, okugoba
chasm, olukonko, empago
chaste, longoofu
chasten, okukangavvula
chastise, okukuba
chastity, obulongoofu
chat, okunyumya, okulo’jja
chatter, n, amalubya
chatter, v, okujabiriza, okugege’jja, okuk’obaakoba,okwogera olulago
chatterbox, ow’amalubya, ow’ama tama, oluvenge
cheap, a mwero
cheapen, okuddiriza ku muwendo
cheat, okuseera, okulyazaamaanya, okulyakula, okucumpanyacumpanya, okujeejeeka, okulimba, oku kuusakuusa; c at mweso, oku bbira empiki
cheat, n, omulimba, omukuusa, omu lyazaamaanyi
check, v, okuziyiza, okukomako
cheek, n, e’ttama; vide obusukuttu, ensolobotto; (impudence)ekyejo, eki tigi, e’ ttitimbuli; c bone, akane nero, akabakko; suck the c, okwerya entama
cheer, v, okugumya, okusanyusa
cheerful, sanyufu, k ‘ssanyu
cheerfully, n’essanyu
chef (royal), kawuuta
cherish, okwagala, okukuuma, oku labirira
cherry, wild, ensaali; c tree, mu saali
cherub, malayika
chest, ekifuba, e’mmanda; (box) e’ssa nduuko
chew, okugaaya, okukambula, okumugunya; c the cud, oku’zzaobw’enkulumo, okw’ekuluma
chicken, nkaana k’enkoko, omuseera
chickenpox, ‘nnamusuna
chide, okunenya, okubuulirira, okusinya
chief, omwami, omukungu, omukulu; c’s residence, embuga
chief, adj, kulu, a kitiibwa, luti’kko, lukulwe
chiefly, okusinga
chieftainship, obwami
child, omwana; (in arms) omwana omuwere; boy (c) omwanaw’obulenzi; girl (c) omwana w’obuwala, bandobere’ dde
childhood, obuto
childishly, luto
childless, gumba
chill, n, empewo, obutiti; have the chill off,okubuguumirira
chillie, kaamulali
chilly, a ‘mpewo, a butiti
chimney, ekituli ky’omu’kka
chimpanzee, e’zzike
chin, akalevu
china, e’bbumba
chine, omugina
chip, n, ekibajjo
chip, v, okukoona, okubajja; (of teeth) okubongola; bechipped, okulibuka
chirp, okukaaba ng’e’nnyonyi
chisel, ensinjo, ekimbeewo
choice, n, okulonda
choice, adj, ‘ eroboze, londe
choke, okutuga; vi, okulakira, oku yiriitira; c with rage,okuwuukira choler, obusungu, ekiruyi
choleric, a busungu, a kiruyi
choose, okulonda, okusiima; (pick out) okulondamu,okweroboza, okwebonanya; c from, okwawu lula; c one’s words, okuwoomesa emboozi
chop, okutemaatema, okwasa, oku sala, okusalaasala,okutyemula; c small, okutuma; c into shape, okubajja
chord, omwanjo
Christ, Kristo, Kristu
christen, okubatiza
Christian, Omukristaayo, Omukristu
Christianity, Obukristaayo, Obukristu, e’ddiini ya Kristo,e’ddiini ya Kristu Christmas, Sikukkulu, Okuzaalibwa kwa Yesu Kristo,Okuzaalibwa kwa Yezu Kristu, ‘Nnowele
chronic (illness), obutassuuka
chubby, be, okuwoomera abalezi
chuckle, okuseka empola
church, e’kkanisa; (RC) ekkereziya
churchwarden, omukebezi w’ekkanisa
churn, n, ekisaabo
churn, v, okusunda
cicatrice, enkovu
cinder, ekisirinza; pile of c, ekittavvu
circle, n, e’nnamuziga, enkata
circle, v, okwetooloola
circuit, e’kkerejje
circular, ekulunglrivu, etooloovu
circular, be, okwekulungirira
circulate, vtr, okubunya
circumcise, okukomola, okulaawa, okutayirira
circumstance, ekigambo
circumvent, okukeba
cite, okuyita, okujulira
city, ekibuga
civet, effumbe
claim, v (debt), okubanja; lay c to, okukaayanira
clamber, okuli’nnya
clamour, oluyoogaano, akacwano, oku kaayana, omulanga
clamour, v, okuyoogaana, okukaa yana, okutokota, okuwoowoola
clan, ekika, e’nnono
clandestine, a kyama
clanship, omukago
clap, 71 (thunder), ekibwatuko, oku bwatuka
clap, v (hands), okukuba mu ngalo, okuwaatula engalo
clash together, okugobongotana, oku tomeragana
clasp, v, okukwata, okuwambaatira, okukwatirira
class (sort), engeri, olubu, ekibala; (school) e’kibiina
clatter, akacwano
claw, v, okutaagula
clay, e’bbumba, olukuusi
clean, longoofu, longoose, tukuvu, lungi
clean, v, okunaaza, okulongoosa, okutukuza c teeth, okusenyac nails, okwesokoola enjala become clean, okutukula, oku longooka, okwamuka
clear, adj, eru, ere become clear, okweruka v (of rain),okukya make c, okwerula; (explain) oku tegeeza, okunnyo’nnyola, oku sobolola
clear, vtr (jungle), okusaawa; (one self) okwegaana cthroat, okukolondola, okugogola c the table, okutanduukulula emmeeza keeponeself c, okwetegula
clearing, ekisaawe, ekisabangirizi
clearness, ebweru
cleave, okwasa, okutemamu, oku salamu
clemency, ekisa, okusaasira
clement, a kisa, a kusaasira
clench (fist), okufunya; (teeth) oku luma emba, okusimbaama’nnyo clergyman, omukadde w’ekkanisa, ‘ddiikoni
clerk, ‘kkalaani, omuwandiisi
clever, gezi, a magezi, tegeevu, jagujagu; vide kagezimu’nnyo, ‘nnakinku
cleverness, amagezi, obugezi, obuka bakaba, obukalabakalaba
click, v (with tongue), okukontola
climate, obu’dde, empewo (in pl)
climb, okuli’nnya, okuwalampa, oku temba
cling to, okukwata, olnveri’ppa, oku lokompoka
clip, v, okukomola, okusala
clitoris, omusino
cloak, n, ekizibaawo
cloak, v, okukweka, okukisa
clock, e’ssaawa
clod, e’ffunfugu
clog, n, omutalabanda, omukalabanda
clog, v, okuziyiza
close, adv, kumpi
close, n, bring to a c, okufundikira
close, v (stopup), okuziba; (door) okuggalawo; (book)okubikka; (eyes) okuzibirira, okutunga enko we; (mouth) okubunira, okumiraomu’kka
close, vi (of flowers), okwewumba; (of evening) okuwungeera,okw eyera, okugolooba, okuziba
closed, adj (door), konkonere; a door closed and barred,oluggi konko nere
closet, e’ggwanika; (wc) akayu, eki yigo, mugwanya
clot, n, e’bbuba, ekibembe
cloth, dlugoyd; see also amerikadni, bafuta, e’jjowo,kitaani, ‘kkaniki, enguuwo, ekiremba, e’ ssuuka, ekikwe mbe, leesu, empemba,‘ssemaaniini clothe, okwambaza
clothes, engoye, ebyambalo; put on clothes, okwambala; takeoff clothes, okwambula
cloud, eblre ; vide mume
cloudless, yeru
cloudy, a kikome; become c, okw ebinduula
clown, omusiru ; play the c, okw eginga, okwekonga
club, embuukuuli, endoddo, omuggo gw’akaloddo ; (meetingplace) kiraabu; (drinking resort) ekirabo
club together, okussa ekimu, oku koobaana
cluck, okuku’kkuliza, okutolokoka
clump (of trees), akabira; (of plantains) ekiteekerero
clumsy, a ‘ntono; c person, omu gomba; become c, okugalangatana
cluster, n, ekirimba, ekivumbo, eki wagu
clutch, v, okukwata, okunyweza
coach, n, eggaali
coadjutor, omubeezi
coagulate, okukwata; (of blood) oku kwata kigi
coal, amanda
coalesce, okutuukana
coarse, kapa, siiwuufu
coast, olubalama lw’ennyanja; empwa nyi
coast along, v, okukkirira
coat, ekizibaawo, e’kkoti
coax, okusendasenda, okuwemba, okukumbiriza, okutiitiibya;vide okutwaliriza
cob (of maize), omunwe, ekikongoliro;
cobus c, ensunu; Thomas c, entamu
cobbler, omukozi w’engatto
cobweb, akagoye ka ‘nnabbubi
cock, empanga, ‘sseggwanga, enkoko endaada;
cockerel, enjuujulu
cockroach, e’nnyenje
coerce, okuwaliriza, okukaka, okukakaabiriza
coercion, okuwalirizibwa, okukakibwa
coffee (bean), e’mmwanyi; (ground or decoction) kaawa
coffer, e’ssanduuko, e’bbweta
cogitate, okufumiitiriza
cohere, okukwata
coil, n, e’kkata
coil self, v, okukuba e’kkata
coin, e’ffeeza, ensimbi
coin, v, okuweesa effeeza; (invent) oku yiiya
coincide, okutabagana, okwenkana nkana
cold, n, empewo, obutiti, omutinti, obunnyogovu, ekinnyogoga(rel); c in the head, ‘sse’nnyiga
cold, adj (food), wolu; (water) nyogovu; (weather) a ‘mpewo
cold, be, okunnyogoga, okunnyo nyoga ; grow c, okuwola, okutitiwala
colic, kakenge, enjoka enkalu, enjoka ensaanuusi
collapse, okugwa, okwegulukuka, okuyegaayega; (faint)okuzirika collar, n, omugogo, e’bbona, ekisa’ggo, ‘kkala
collarbone, e’ssaabiro
colleague, omubeezi ; my c, omukozi munnange
collect, n, e’ssaala
collect, v, okuku’ŋŋaanya, okukukumba, okukunga; (tribute) oku
solooza; (market dues) okuwooza; (all sorts) okuyombolereza;(poles) okusonda; (earth, etc) okuyoola
collector, omuwooza, omusolooza
collide with, okuguna, okutomera
colobus monkey, engeye
colocynth (berry), entengo
colon (intestine), ‘ssebusa
colossal, nene ‘ nnyo; vide ‘ggolomoka, obwaguuga,omuwaladdume; be c, okuwagamuka
colour, n, erangi; lose c, okufuma
column, empagi; (row) olunyiriri
coly (bird), omujjonkezi
coma, kibongoya
comb, v, okusunsula, okusanirira, okulambulula
combat, n, olutalo, obulwa, oku lwana
combat, v, okulwanyisa, okuziyiza
combatant, omulwanyi, omutabaazi
combine, okutabagana, okussa eki mu, okweryana
combine, vtr, okuyimbakanya
come, okujja; (come here) jangu! (come in) yingira! c back,okukomawo c near, okusembera c out, okufuluma c out into, okufuumuuka, okuggukiramu c off, okube’bbuka, okuwaguka c out (of handle), okukuukamu, okusowokamu c to an end, okukoma, oku ‘ggwa c upon, okusanga, okusisinkaniriza con suddenly, okuzinduukiriza c up, okwambuka c down, okukka, okuwanuka c toone’s senses, okweddamu c and go, okwesu’ssa, vide oku walattana, okuyengeetana
comeliness, obulungi, obubalagavu
comely, lungi, balagavu
comet, kyesimba
comfort, v, okusanyusa, okukuba giza
comfort, n, e ssanyu
comfortable, be, okweyagala, oku booba
comforter, omubeezi, omusanyusa
command, v, okulagira, okukuutira
command, n, ekiragiro
commandeer, okwanuka, okukatula, okuwamba
commander, omugabe, omujaasi, omwami
commandment, e’tteeka, ekiragiro
commemorate, okujjukiza
commence, okusooka, okutanula, okutandika
commencement, entandikwa, entono
commend, okutenda, okutendereza, okusuuta, okusiima; c to,oku sigira, okukwasa
commendation, e’ttendo
commentary, ebitegeeza
commerce, obuguzi, obusuubuzi
commiserate, okusaasira, okutatira, okukubagiza
commission, ekiragiro
commit (a fault), okuzza omusango; (entrust to) okukwasa,okusigira
committee, olukiiko
common, adj, kopi; vide omuwuula; get c, okukyakaala; make ccause, okulya ekinywi
commotion, oluyoogaano, akacwano
commune with, okunyumiza
communicant, asembera ku ‘mmeezi, a’ssa ekimu
communicate (news), okutegeeza, okubuulira; (HC) okussaekimu, okusembera ku mmeeza; (RC) oku sembera
communion, okussa ekimu; (HC) okussa ekimu Okutukuvu; (RC)Komunyo
commute, okuwaanyisa
compact, endagaano; make a c, oku lagaana
companion, omukwano; vide also munnange, munno, munne, etc
company, ekibiina, ekitongole, omulundi, kampuni
compare, okugeraageranya
comparison, olugero, enjawulo
compartment, ekisenge, e’ssa
compass, n, e’ddira
compassion, ekisa
compassionate, adj, saasizi, a kisa, a kusaasira
compassionate, v, okusaasira
compel, okuwaliriza, okukaka, okukakaabiriza, okukakajja,oku wambiriza, okukuluubiriza; c one self, okwewaza
compensate, okugatta, okuliwa, oku gerula, okusowereracompensation, okugatta
compete, okuwakana, okuvuganya
competent, gezi, kalangufu, tegeevu, ffundi
competitor, omuwakanyi
compile, okuku’ŋŋaanya
complacence, obuteefu
complacent, teefu
complain, okwemulugunya, okw ekaanya, okuyomba, okwolooma,okutootatoota, okutoma
complainant, omuwaabi
complaint, n, okwemulugunya, enso nga, ekigambo; (illness)endwa’dde complaisant, be, okusuulayo ogwa Nnagamba
complete, adj, tuufu, lamba, lambi rira; be c, okutuukirira,oku maliriza, okumala, okukome kkereza
completely, ‘ddala
completeness, obutuufu
compliment, v, okutenda, okw ebaza, okuyozaayoza; to sendcompliments, vide okulaba
compose (invent), okuyiiya; (quiet) okukkakkanya, okugonzacompound, v, okutabula, okuvuluga
comprehend, okutegeera, okuma nya
comprehensible, be, okutegeerekeka
compress, v, okunyiga, okunyi giriza, okuwowojja, okukkatacompromise, self, okwetema
compulsion, obuwaze
compulsory, a ‘tteeka
compute, okubala
comrade, omukwano; vide ‘nna
conceal, okukweka, okukisa
concede, okuwa, okulekera
conceit, n, amalala, amamiima, kma mpaati, empyangira
conceited, be, okwewulira
conceive, okubeera olubuto; (mental) okugunja, okuyiiya
concern, nt ekigambo, omusango, ensonga; vide ttembere
concerned, be, okweraliikirira, oku nakuwala; be c with,okufaayo concerning, prep, ku, a
conciliate, okutiitiibya, okuwemba, okubendegera, okukwanya
conclude, vi, okumala, okukoma, okulekeraawo
conclude, vtr, okukome’ kkereza, okufundikira
conclusion, ekifundikiro, amava nnyuma
concoct, okugunja, okuyiiya, oku tabula
concord, emirembe, omwoyo ogumu
concourse, ekibiina, olufulube
concubine, omuzaana
concupiscence, okwegomba, oku yaayaana, obubi
concur, okukkiriza, okuganya, oku tabagana
condemn, okusala omusango, oku singa;
censure (okunenya); be condemned, okusingibwa omusango
condense (speech), okufunza
conspiracy, okwekoba, obwekobi
conspire, okwekoba, obwekobaana
constant, esigwa, nywevu
constantly, buli’jjo, e’nnaku zo’nna, emirundi mingi, lutata
consternation, entiisa, obuti, eki kuuno
constipated, be, okuzibikira, oku ziyira
constipation, ekiziyiro, obuteeyabya
constrain, okuwaliriza
construct, okukola, okuzimba, oku tinda; (boat) okusiba
construction, okukola; (meaning) amakulu
construe, okukyusa, okuduuma, oku tegeeza
consult, okuteesa
consultation, okuteesa
consume, okulya; (fire) okwokya, okuseebenga
consumption (disease), akakono, aka fuba
contact, be in, okukwatana
contain, okugyamu, okubaamu
contaminate, okwonoona, okusiiga
contemn, okunyooma, okugaya, okufufula
contemplate, okutunulira
contempt, okunyooma, okugaya
contemptuous, be, okujolonga, oku gayirira, okunuga, videomuzizizizi contend, okulwana, okuwakana, oku kalambira
content, be, okwesiima, okusanyuka, okukkuta
contention, empaka, oluyombo
contentious, a mpaka
contentment, e ssanyu
contents, ebintu ebirimu
contest, v, okulwana, okuwakana, okuwa’ nnaanya
contiguous, be, okuliraana, oku kwatana
continent, n, kontinenti
continual, a buli’jjo, a nnaku zo’nna
continually, buli’jjo, ennaku zo’nna, lutata
continue (remain), okubeera; (persevere) okunyiikira; c todo, okw ongera, okweyongera
continuously, vide okuleebuuka
contort oneself, okweziribanga, okw enyogontola
contour, ekifaananyi
contract, n, endagaano
contract, v, okulagaana; (debt) oku lya e’bbanja
contract, vi, okukendeera, oku yimpawala
contradict, okugaana, okuwakana; c report of death,okubikulula
contradiction, okugaana, empaka
contradictory,a mpaka, ekitatabagana
contrast, vtr, okugeraageranya, oku geza
contribute, okuwa
contribution, ekirabo, ekiweebwayo
contrition, okubonerera, okwe’jjusa, okwenenya
contrive, okusala amagezi
control, okufuga okuziyiza
controversial, a mpaka
controversy, e`mpaka
controvert, okugaana, okuwakana
contumacious, a mputtu
contumacy, obutawulira, emputtu
contumely, ekyejo, ekitigi
contuse, okukosa, okunuubula
contusion, ekinuubule
convalesce, okukakamuka, okukala kala, okukuba amatu
convene, okuku’ ŋŋaanya, okuyita
conversation, emboozi, okunyumya
conversational, a mboozi
converse, v, okwogera, okunyumya, okulo’jja, okubeesabeesa,oku lomba
convert, v, okukyusa, okufuula; be converted, okukyuka
convey, okutwala, okweti’kka; (news) okubuulira, okutegeeza
convict, n, omusibe
convict, v, okusalira omusango, oku lumiriza
convince, okukkirizisa
convolvulus, ekibowabowa
convulsion, ekikankano; have convulsions, okusansagala
cook, n, omufumbiro, omufumbi
cook, v, okufumba c partly, okubiza, okubandagaza c underashes, okuvumbika c and put aside, okuboobera
cooked, adj, fumbe well c, a lulata (of plantains) be c,oku’ggya, okugulumba be overcooked, okufumbulukuka, okuyungulukuka, okuserebera
cookingstone, e’ssiga;
cookingpot, entamu
cool, adj, weweevu ; be c, oku nnyogoga
coolness, empewo
coop, ekiguli, ekiyonjo
cooperate, okussa ekimu, okubeera gana
cope with, okusobola, okuyinza
copious, ingi, ngi
copper, ekikomo ekya lwera
copper sulphate, omuluutuluutu
copse, ekisaka
copy, n, eky’okulablrako
copy, v, okufaananya;
copy out, okuwanduukulula
cord, omuguwa, ewuzi; umbilical c, akalira
cordial, adj, a sanyu, a kisa
core, omulamwa; ekinyisi, omutunsi, enti
cork, n, ekisaanikizo, ekizibikiro
cork, v, okusaanikira, okuzibikira
cormorant, ekiyoyo, engadala, ennoo gwe
corn, e ŋŋaano, kasooli; grain of corn, empeke; c on toe,akasumba cornea, opacity of, ensenke
corner, ensonda, akagoda, akalikonda; (cloth) ekirenge
coronation, okuti’kkirwa engule; c chair, nnamulondo
corpse, omulambo, omutulumbi; (headless) ekiwuduwudu
corpulence, obuge’vvu, obunene, ama fondogolo
corpulent, gevvu, nene; vide di byoto, omuwaladdume,‘ssebinaagina, ‘ssekimpanika; become c, oku gejja, okusembeesa ebbuto, okusunguka olubuto
correct, adj, golokofu, tuufu; be come c, okutuuka,okulongoosa correct, vtr, okulongoosa, okutuusa; (punish) okukangavvula
correspond (resemble), okufaanana, okwenkana; (write)okuwandiikira corrode, okutala’ gga
corrosion, obutala gge, oluwu’gge
corrosive, ekitala’zza
corrugation, akasunduba
corrupt, adj, vundu, ononyi; be come c, okutama, okuvunda
corrupt, vtr, okwonoona, okuvunza; (judgment) okusaliriza
corruption, obuvundu; (bribery) enguzi
corvee, akasanvu; vide okusagga
cost, n, omuwendo;
costs at law, ebitebe
cost, vi, okutwala, okugula
costive, be, okuziyira
costly, adj, a muwendo
costume, ekyambalo, engoye
cot, akatanda
cottage, akayumba
cotton, pamba; (thread) ewuzl; silk c, obufumbo
coucal (bird), e’ttuttuma
couch, n, ekitanda, ekiriri
couch, v, okukwama
couch grass, olumbugu
cough, n, ekifuba, akakololo, akafuba, kya kye’ggula
cough, v, okukolola
council, olukiiko, konsirio
counsel, v, okuwa amagezi, oku salira amagezi
count, v, okubala, okumenya c on doing, okuteeba
countenance, n, amaaso
countenance, v, okukkiriza, oku siima
counter (in shop), emmeeza; (in game) oluyiki
crave, okwetaaga, okuyoya, oku yabyaana
craving, amaddu, omulaka
crawl, okwavula, okukuba enda, okw ewalula, okwekulula,okugaganyuka c along, okukenemuka; c through hole, okukwebera crazy, lalu;become c for, okw esoma
creak, okukaaba, okukekera
cream, olububi
crease, n, olufunyiro, e’ggoda, olu koda
crease, v, okufunyaafunya
create, okutonda
creator, omutonzi
creature, ekitonde
credit, take, okwetenda
creed, enzikiriza
creek, ekikono
creep, okusooba, okutambula empola, okwewalula, okwekulula,okufe’ffetta, okumuluka; c into, oku sensera; c up to, okwekoolya,okwesoonookereza
creeper, kiranda
crest (top), enti’kko; (of bird) e’ssule, e’jjoba; (of dog)e ggina
crevasse, olwatika olunene
crevice, olwatika olutono
cricket, akanyeenyenkule, e’jjanzi, e’jjenje, ennyaanyaagize
crimson, twakaavu; become c, okutwakaala
cringe, okwebwalabwala; vide okw ekoolya
cripple, n, omulema, kadduwannema
crippled, be, okulemala, okukata wala
crisis, entuuko, akabenje, akeediimo
critic, omukebezi
criticise, okukebera, okwe’kkaanya
croak, okukaaba ng’ekikere
crockery, bya ‘obumba
crocodile, goonya
crooked, be, okukyama, okuwunja wunja, okweweta, okugooma,oku gongobala, okukangabala
crookedness, obukyamu, amakete
crop, n (harvest), ekyengera; (of bird) ekisakiro
crop, v, okujabula
cropped (ears), a nku’ggu
cross, n, omusaalaba
cross, adj, a busungu; become c, okunyiiga
cross, v (river), okusomoka, oku wunguka; (road) okusala;(legs) okugombera; (hands on shoulders) okwewumba
crossexamine, okubuuliriza, oku kemereza, okusokaasoka
crossroads, amasaŋŋanzira, ensisi nkano
crosswise, kigaziigazi, kikijjama; tie c, okugomba; wear c,oku tayira
crouch, okubwama, okubunda, bktt bundaala, okwetu’gga
crow, ‘nnamuŋŋoona
crow, v, okukookolima
crowbar, omutayimbwa
crowd, n, ekibiina; in crowds, ku mukumu
crowd, v, okunyigiriza, okufuutiika
crowd, vi, okuyigaana, okukumuka, okusombooka; be crowded,oku fembekera, okugoggottera
crowdedness, ekifuko
crown, n, engule; (of oracle) omukaaka; (of head)obweti’kkiro
crown, v, okuti’kkira engule
crucify, okukomerera ku musaalaba
cruel, kambwe
cruelty, obukambwe
crumb, akakunkumuka, akakomwako mwa, akasennyente
crumble, vtr, okumulungula, oku bumbulula
crumble, vi, okusebbuuka
crumple, vtr, okufunyaafunya; be crumpled up, okwevuunya,oku fungalala
crunch, okumeme’ttula, okumeketa, okubebena, okumegenya
crush, v, okusekula, okubetenta, okusotta, okugotta,okugoya, oku bwagula,’ okufumula, okutentena
crush, n, ekifuko
crutch, omu’ggo
cry, n, ekiwoobe, omulanga, enkooka
cry, v, okukaaba, okulira, okuŋaŋala; vide okunyiiba,okuwanjaga c aloud, okwamira, okukooka c for help, okukuba enduulu lament,okukuba ekiwoobe, oku wobba
cub, omwana gwa
cuckoo, sekko’kko, kirimiriulu
cud, chew the, okuzza obwenkulumu, okwekuluma
cudgel, omu’ggo, embuukuuli
cuff (of coat), amagemu
cuff, v, okukuba oluyi
cultivate, okulima
cultivation, obulimi; vide empangi, e’nnimiro
cumbrous, zito, nene
cunning, adj, kabakaba, a magezi
cunning, n, amagezi, obukabakaba
cup, n, ekikompe, ekikopo
cup, v, okulumika
cupboard, e’tterekero, e’ggwanika
cupidity, okwegomba
cupping horn, ekiwuubiiro, ekiru miko
curable, a kuwono, a kuwonyeze bwa
curb, v, okuziyiza
curdle, okukwata
curdled milk, e’bbongo
cure, v, okuwona, okuloga, oku gema, okuvumula
curly, a masadde
current, engezi
curry powder, ebinzaali
curse, n, ekikolimo
curse, v, okukolima, okuvumirira, okuvuma amagufa
curtail, okukomola; be curtailed, okukunguyira
curtain, e’ggigi, ekitimba, ongoye z’omumadirisa
curve, akabina
curve, v, okubina
curved, vide ‘ngote; be c, oku benduka
cushion, ekigugu, omutto
custodian, omukuumi
custody, obusibe
custom, empisa, omuze
customary, be, okuyita
customs, empooza ;c house, e’ggwoolezo; c officer, ‘ssentala
cut, okusala, obutema; (nails) obu tondola; also videokutyemula, obu banga, okubagulula, obusongola, okuginga, okuse’nnya to c off,okukomola to c open, okutundula to c down, okusanjaga, okusonjola
cute, omuberege (n), enkerettanyi
cutting, a (of plant), ekibibi, olukko,
cycle, e ggaali
cyclone, kibuyaga
cymbal, ekitaasa
cyst, ekibuba
dabble, okudabankana
daftness, obugolokofu
dagger, empima
daily, buli’jjo, e’nnaku zo’nna, buli lunaku
dally, vide linger,
dam, n, olubibiro
dam, v, okubibira
damage, v, okwonoona, okutta ‘ttana; be damaged, okwonoonekadamp, get, okutoba; okukukula
dance, okuzina, okujaagaanya, oku cekeca, okwekinya,okwekiga dandle, okubuusabuusa
dandy, omuyonjo, byomere, byo’to, e’nnyaanyaali; be a d, okukenena danger, akabi rush into d, okw etunda, okwegabula
dangerous, bi, (eki) limu akabi
dangle, vi, okulengejja
dare, okwaŋŋanga, okuguma, okw ewanga; d to attack,okutantala daredevil, enjasabi’ggu
daring, adj, gumu, zira
dark (in colour), ddugavu be d, okuddugala it is dark,obudde buku’tte
grow d, okukunira, okuziba be in the d, okwegumika
darken, okuziga
darkness, ekizikiza, enzikiza; vide akazimeera, ekibululu
darling, omwagalwa, omuganzi, omu suutwa
darn, okutunga
dart, n, akasaale
dart, v, okufubutuka, okugenda embiro
darter (bird), vide cormorant
dash, vi, okuwamatuka, okuwulu kuka
dash, vtr, okutangira, okubemula, okuggunda
date, empirivuma, olunaku lw omwezi; d palm, olukindu
daughter, omwana omuwala; din law, mukaamwana
daunt, okutiisa
dauntless, zira, gumu
dawdle, okugayaalagayaala, okula’ tta latta, obulangajja,obunyookaana, obuzizi’ ŋŋana, okuzizittana
dawn, n, e’mmambya, matulutulu, olubungubungu; every d, bulilukya dawn, v, okukya;
day has dawned, obudde bukedde, emmambya esaze
day, olunaku;
days (period), ebiro; today, leero
daybreak, vide dawn,
daylight, omusana, emisana
dazzling, be, okumasamasa, okw akayakana
deacon, ‘ddiikoni
dead, fu
dead heat, run a, okulemagana
deaf, zlbe wa matu, ‘ggavu wa matu, ki’ggala; become d,okuzindaala, okuziba amatu, okwevumba
deafen, okuzibya amatu
dear, adj (of price), kanufu; vide okuseera; beloved, agalwa
dearth, empambiiro
death, okufa, olumbe, malugumbya, ‘nnawalyanga, Walumbe
debase, okutoowaza, okukwasa enso nyi, okukopiwaza, okujeezadebate, n, empaka, akanyonyoogano
debate, v, okuwakana
debauchery, obutamiivu, obugwagwa
debility, obunafu
debris, ebisasiro, akalondwalondwa, ekikunkumuse
debt, e’bbanja
debtor, alina e’bbanja
decalogue, amateeka e’ kkumi aga Mmusa
decamp, okudduka, okusonguka
decant, okuttulula, okufukulula
decapitate, okutemako omutwe
decay, v, okuvunda, okubolerera, okugaga, okukaddiwa
deceased, n, nguli, omugenzi
deceit, obulimba, obukuusa
deceitful, a bulimba, a nkwe
deceive, okulimba, obukuusakuusa; oneself, okwewaana,okwerimba
deceiver, omulimba
December, ‘Ddesemba
decent, lungi, a mpisa ‘nnungi
deception, obulimba, omuyinooyino
deceptive, be, obuwungutuka
decide, okusala; (resolve) obuteesa, okukakasa, obumalirira
declare, okubuulira, obutegeeza
decline, okugaana; (of day) oku wungeera
decompose, okuvunda, okwonoo neka, okugaga
decomposition, obuvundu
decorate, okuyonja, okugulika, obw eto’jja
decoration, obuyonjo, majjolobera
decorticate, okugogola
decoy, n, omutego
decoy, v, obutega, okusendasenda
decrease, vi, okukendera, oku ggwerera
decree, n, e’tteeka
decree, v, okuteeka etteeka
decrepit, kadde nnyo
decry, okufumya, okugadya; d oneself, okwegeya
dedicate, okuwaayo, okuwonga; d oneself, okwewaayo,okwewonga; a church, okuyingira ekkanisa
deduct, okutoolako, okutwalako, oku salako
deed (action), ekikolwa
deem, okulowooza
deep, anvu; use a d voice, oku doodooma
deep, n, okuziba, e’ddubi; vide entu mbiizi
deepen, okwongera okusima, oku wanvuya
deeply, ‘ddala, ‘nnyo ‘nnyini
deer, only antelope are found in Africa
deface, okwonoona
defeat, okuwangula, okugoba, oku singa
defecate, okweyabya, okucucuka
defect, e’bbala, obulema, akabi, aka mogo, enkenyera
defective, be, okusoba
defence (in court), ompoza, oku woza
defend, obukuuma, obuzibira, oku takabana; (in court)okuwolereza defendant, omuwawaabirwa
defer, okulindiriza, okulagaanya lagaanya
deference, ekitiibwa,
defiance, olujoogo,
defile, okwonoona
define, okutegeeza amakulu
definition, amakulu
deflated, be, okufootoka
deflect, okukyamya, okuwunjula
deformed, lema; be d, obugongo bala
deformity, obulema; okugongobala
defraud, okuseera, okulyazaamaanya, okulyakula,obukumpanyakumpa, obujeejeeka, okweriikanya, oku lyamu kawubyo; be defrauded,okugwa amanu
defray, okusasula
defunct, nguli, genzi
defy, okusoomooza, obutyobola
degradation, ensonyi
degrade, okukwasa ensonyi, oku kopiwaza
degree (rank), obukulu
deify, okusinza nga katonda
deign, okukkiriza
deity, katonda, lubaale
dejected, naku; vide kuna,
dejection, obunaku
delay, vi, okulwa, okwerabiriza; be delayed, okulabirirwa
delay, vtr, okulwisa, obulindiriza, obulabiriza,obwezimbiriza delectable, lungi, womeravu
delegate, n, omubaka, omulonde
delegate, v, okusigira, obulonda
deliberate, v, okuteesa, okufumii tiriza, okusala amagezi
delicious, lungi ‘nnyo, woomerevu ‘nnyo
delight, n, e’ssanyu
delight, v, okusanyusa; be delighted, okwesiima ennyo, okwejaga
deliquesce, okugererera, okunnyuu kirira
delirious, be, okulogo’jjana, obu bugaabuga, okwekubiira,okubo yaana
delirium, akalogo’jjo, akazoolezoole
deliver (save), okuwonya, okulokola; (hand over) obuwaayo
deliverance, obulokozi, obulokovu
delude, okulimba, okukuusakuusa, okugobyagobya
deluge, n, amataba
demand, v, okulagira
demeanour, empisa
demented, lalu
demolish, okumenya, okwabya
demon,’ ddaimoni
demonstrate, okutegeeza, okunnyo ‘nnyola
demur, okugaana
demure, teefu, gonvu
den, empuku
denial, okugaana
denied, be (a request), okwekongola
denomination, eri’nnya; (sect) eki tundu
denounce, okulanga, okuwawaabira, okuseekeeta, okumemeka
dense, ziivu; vide enzigo’tta; d person, empunyiwunyi; be d(as darkness), okukwata; (as forest), okuziyira, okuggumira, okukakala deny,okugaana; d oneself, okw ezira, okwegaanyisa, okwesiriba; d guilt, okwegaana,okwekanga biriza
depart, okugenda, okwegendera, oku vaayo
depatriate, okuwakankula
depend on, okwesiga
dependant, omuwereza
dependent, be, okwerimba
depict, okukuba ekifaananyi kya
deplore, okunakuwala
depopulate, okuyiwa (ekyalo)
depose, okugoba
deposit, n, omusingo; (sediment) obukyu
deposit, v, okuteekawo, okusingawo
deprave, okuyinula
depraved, adj, gwagwa, onoonyi ; become d, okugwagwawala,oku seeguka, okwonooneka
depravity, obugwagwa, obubi
depressed, be, okunakuwala, oku kekejuka
depression, e’nnaku, obunaku
deprivation, okufiirwa
deprived, be, okufiirwa
depth, obuwanvu; (of sea) obuziba; out of one’s d, videokuzibirira; the depths, magombe, kawolongojjo
deputation, omubaka
depute, okusigira
deputy, omusigire, omumyuka
derange (mentally), okulalusa
derangement, e’ddalu, akabango
deride, okusekerera, okukiina, oku duula
derision, obusekerezi, obuduuzi
derive, okuggyamu
descend, okukka, okuserengeta, okw esulika, okuva mu ggulu;d to, okukkirira
descendant, omuzzukulu;
descendants, e’zza’dde
describe, okubuulira, okutegeeza, okunnyo’nnyola
desecrate, okwonoona, okujajamya
desert, n:, olukoola, e’ddungu
desert, v, okudduka, okusonguka, okwewangula; okufuluka,okube nguka, okuwagula olusiisira; (of wife), okunoba
desert, vtr, okuleka, okwabulira
deserted (place), ekifulukwa, ekikande; (house) ekiwompoma;(village) e ttongo
deserter, omusengusi, omukunguzi
deserve, okusaana, okusaanira
design, n, ekifaananyi; amagezi
design, v (plan), okusalk bmagezi
desire, n, okwagala, okwegomba
desire, v, okwagala, okwetaaga, okwegomba, okuyoya, okubugadesist, okuleka, okudembuka, okw emenya
desolate, be, okwesansabaga; (persons) okwesunsulika
despair, be in, okwesalabya
despatch, n, e’bbaluwa
despatch, v, okuweereza, okutuma
despicable, be, okugayika
despise, okunyooma, okugaya, oku ŋoola, okunanula
destination, ekigobero
destitute, naku, avu; be d, oku jeera, okwangaala, okudaaga;be come d, okujeeruka
destitution, obwavu
destroy, okuzikiriza, okuwe’ mmenta, oku ‘tta, okwonoona; be destroyed, okufa, okuzikirira
destruction, okuzikirizibwa
detached, be, ’ okutunguka, oku waguka, okuyunguka
detail, v, okumenya, okusoggola, okutontogola
detain, okulwisa, okulabiriza, oku lindiriza
detect, okulaba, okuketta
detective, omukessi, ‘mbega
deter, okuziyiza
determination, amaanyi, obugumu
determined, a maanyi, gumu, ka kafu; be d, okumalirira,okukakata detest, okukyawa ennyo, okutamwa ennyo, okuki’jja
detestable, bi ‘nnyo, gwagwa
detonate, okukoomoola, okuvuga
detour, make a, okwekooloobya, okwezlngulula, okubalama
devastate, okuzikiriza, okutta ensi
develop, vi, okukula
deviate, okukyama, okuwunjuka, okuwaya,
deviation, obukyamu
device, amagezi, olukwe
devil,’ Ssitaani
devise, okusala amagezi, okuteesa, okuwatanya, okujuba
devote, okuwaayo
devotion, obwesigwa
devour, okusikaasikanya, oku ka’vvula, okugajambula, okubwebwena, okukaanyuula, okukenyula, okumunkula, okumunkunya, oku sontera
devout, be, okwegendereza, okw erembereza
dew, omusulo, ‘ssuulwe
dewlap, ‘nnagante
dexterous, a ntomo, gezi
dhow, ekyombo
diabolic, a’ssitaani
diagram, ekifaananyi
dialect, olulimi, enjogera
diamond, alimansi
diaphragm, ekisembe
diarrhoea, okuwaluka, ekiddukano, ekidumusi, oluserenguzi;have d, okuddukana, okudumuka, oku waluka
die, okufa, okutondoka, okukutuka; d away, okuzaama; videoku bumbula, ekikutuko
diet, e’mmere; (council) olukiiko
differ, okwawukana
difference, enjawulo
different, lala
differentiate, okwawula
difficult, zibu, zito, kakanyavu, kalubo ; d to get, ampambiiro difficulty, obuzibu, kalumanywera; vide okukaluubirira
dig, okulima; (a hole) okusima; (d iip) okusimula,okubigula; (exhume) okuziikula; (potatoes, etc) okusoggola, okusola; (d out)oku wuukuula, okuwookoola
digit, engalo
dignified, a kitiibwa
dignify, okusaamu ekitiibwa
dignitary, omukulu, ow’ekitiibwa
dignity, ekitiibwa, obukulu, e’ssiimbo
digress, okusobya, okukyama
dike, olusalosalo
dilapidated, kadde, botofu
dilated, be, okuleruka
dilatory, gayaavu, a lulembe; vide lukobo
dilemma, ekibamba
diligence, obunyiikivu
diligent, nyiikivu, a maanyi; be d, okunyiikira, okufuba
dilute, adj, a lubosi
dilute, v, okufukamu ama’zzi, oku jeebuula, okusaabulula
dim, be, okwaka empola; (of eyes) okuyimbaala
dimension, obunene
diminish, okukendeeza, okwawulako, okutoolako; bediminished, oku weebuuka, okukendeera, okuveera, okufeeba, okuggwerera, okuseebenga, okutoniwa, okusereba
diminutive, tono nnyo
dimness (of sight), kifu
din, oluyoogaano, akacwano, olu kaayano, bluyoogo; make adin, okukaayana, okuyoogaana, okulee kaana
dine, okulya
diningroom, e’ddiiro
dinner, ekyeekiro
Diocesan, n, Omulabirizi
dip, okunnyika, okusomyamu, oku koza
diploma, e’bbaluwa
direct, v, okulaga, okuluŋŋamya; (order) okulagira
direction, obukiika, oludda; vide okulaga; (order)ekiragiro; changed, okuweta olugendo
dirk, empiima
dirt, e’ttaka, e’kko, empitambi, obu kokoliko, e’ttosi,ebikookobereze; sit in the d, okwetubika
dirty, ggulu; become d, , okw onooneka, okukongeera, okubembeera, okukuusiira, okukusiwala, okusootoola
disabled, be, okumenyeka, oku lemala
disagree, okuyombagana, okubulaŋŋana
disappear, okubula, okuzaawa; in distance, okuzimirira
disappoint, okusaaliza; be disappointed, okufufu’ggala,okusalirwa disarranged, be, okutaamuuka
discard, okufufula, okugadya
discern, okulaba, okwe’kkaanya
discerning, tegeevu
discharge, okugoba; (gun) okukuba
disciple, omuyiglrizwa
discipline, enfuga
disclaim, okugaana
disclose, okubikkula, okulabisa
disconcert, vide embarrass,
discontented, nyiikaavu
discord, oluyombo, empaka
discordant, be, okulanguka
discourage, okukeŋŋentera
discourse, n, emboozi, okubuulira
discourse, v, okwogera, okunyumya, okulo’jja
discover, okuvumbula;(something lost) okuzaawula; bediscovered, okwatuka
discredit, okufumya, okugadya
discreet, be, vide cautious,
discretion, amagezi
discriminate, okwawula
discuss, okuteesa, okuteekanya
discussion, empaka, akanyonyoogano, olumo’kko
disdain, v, okugaya, okunyooma, okuŋoola, okutunula kiisoosodisdainful, nyoomi
disease, endwa’dde, olumbe
diseased, become (foliage), oku gengewala
disembark, okuva mu lyato
disentangle, okuzingulula, okutuggu lula, okulambulula,okugombolola disfigure, okwonoona
disgrace, n, ensonyi, obuwemu; fall into d, okuswala,okuseeseetuka, okusaabulukuka
disgrace, v, okukwasa ensonyi, oku swaza, okuwemuukiriza
disgraceful, a nsonyi
disguise self, okwefuusa
disgust, Ji, ekyenyinyalo
disgust, v, okutama, okusina; be disgusted with, okutamwa,oku kabirirwa
dish, e’ssowaani, olutiba
dish up, okujjula, okusoosootola
dishonest, ‘bbi, mulyazaamaanyi
dishonesty, obu’bbi
dishonour, v, okuswaza, okukwasa ensonyi, okuweebuula
disinter, okuziikula, okusimula
dislike, n, e’ffutwa
dislike, v, okukyawa
dislocated, be, okunuubuka, oku wogoka
dislodge, okugobamu, okusegenya
disloyal, jeemu
dismantle, abya
dismay, n, obuti, entiisa
dismay, v, okutiisa
dismiss, okusiibula, okugoba, okw abya, okuta
disobedience, emputtu, obutawulira
disobedient, emputtu, tengu ; be d, okwewanika
disobey, use neg form of okuwulira
disown, okuboola, okuboolereza, oku zaalukuka,
disparage, okufumya; d oneself, okwegeya
dispensary, e’nnyumba y’e’ddagala
dispense, okugaba eddagala
disperse, vi, okusaasaana, okwabulukuka, okwabuka,okwediima, oku gumbulukuka
displace, okunyegeekereza, okusegee nya
display, n, ekivvulu
display, okwolesa, okulabisa; d oneself, okwetengeka
displease, okunyiiza, okunyiikaaza; be displeased,okunyiiga, oku nyiikaala
disputant, omuwakanyi
disputatious, a mpaka
dispute, empaka, emirerembe
dispute, v, okuwakana, okutoota toota, okukaakyana, okuguguutana,okuluubiragana, okuwanaanya
disrobe, okwambula; (another person) okwambuza
dissatisfaction, akamyozo; vide oku toma
dissemble, okukuusakuusa, oku limba
dissembler, omunnanfuusi, omukuusa
disseminate, okubunya
dissension, okwesalamu, e’nnyombo
dissever, okusalamu, okutemamu
dissipated, be, okutamiira, okwega yagula, okweseeguka
dissipation, obutamiivu
dissolute, tamiivu; be d, okwega yagula, okweseeguka
dissolution (end), enkomerero
dissolve, vi, okusaanuuka, oku yenga, okwabya
distance, e’bbanga; also expressed by wala
distance, see in the, okulengera
distant from, be, okwesamba, okw esuula
distasteful, be, okusina
distend, okuzimbisa, okuwaga; be distended, okutuutiira,okubimbi kana, okubimbiira, okuwaga, oku wulubala
distinguish, okwawula, okwawuka nya, okusosola
distinguished, atiikirivu; be d, okw atiikirira
distort, okukyamya, okuweesa
distract, okubuguutanya, okuteganya
distrain (for debt), okubowa, oku kwata mbowe
distress, n, e’nnaku, obunaku; vide ‘ttayo
distress, v, okunakuwaza; be distressed, okunakuwala
distribute, okugaba, okugabira; d among selves, okugabana; dspoil of war, okugereka
distribution, okugaba
distributor, omugabuzi
district, ekitundu, e’ssaza, e’ttwale
disturb, okweraliikiriza, okula’jja
disturbance, akacwano
ditch, olusalosalo
dive, okubbira
diver, omukaya
diverge, okwawukana
divide, okwawula, okugaba, oku gabana; (food) okubega,okubegu lula
divination, obulaguzi
divine, adj, a katonda
divine, v, okulagula, okulenga
diviner, omufumu, kizuuzi
divinity, obwakatonda
division, okwawukana, okwawula; (in arithmetic) okuti’kkula,okugaba; (partition) ekisenge; (part) ekitundu, ekitongole
divorce, okugattululwa mu bufumbo
divulge, okusamwa’ ssamwa, okulaa laasa, okumyamyansa; bedivulged, oku’ ggya v
dizziness, ka mmunguluze, kantoo looze
do, okukola, okugira; (finish) oku mala; (cheat) okuseera;(do again) okuddiramu
docile, teefu, gonvu, wombeefu; be d, okufugika, okugonda
docility, obuteefu, obugonvu
doctor, omusawo, ‘ddekitaali, ‘ddokita
doctrine, okuyigiriza
document, olupapula, e’bbaluwa
dodge, n, olukwe
dodge, v, okwewoma, okwebengula, okutebukanya,bkwebalankanya doff (clothes), okwambula; (hat) oku ti’kkula
dog, embwa
dog steps of, okulunda
dogged, a mputtu, nywevu
doings, ebikolwa
dole, ekirabo
doleful, naku
dolt, omusiru; vide simpleton,
domain, amatwale
domestic, n, omuweereza, omu’ddu, omuzaana
domicile, e’nnyumba, enju
dominate, okufuga
domination, obufuge, obukulu
domineer, okujooga, okufuga n’a maanyi
dominion, e’ttwale
don, okwambala, okwesiba
donation, ekirabo, ekiweebwayo
done up, be, oku’ggya, okugeŋŋe nyuka
donkey, endogoyi
donor, omugabi
doom, n, omusango
doom, v, okusalira omusango
door, oluggi
doorframe omuzigo
doorway, omulyango
doorpost, omufuubeeto, omukom bero lintel, akabuno
doorkeeper, omuggazi,
doorscraper, ensimu
dormitory, ekisulo
dot, n, akatonnyeze
dot, v, okuto’nnyeza
dotage, obukadde; vide okuwutta
dotard (omukadde), ekiwutta
dote on, okwagala ennyo, oku lu’ggalugga, okuti’kka,okutinkiza
dottel, olukoole
double, adj, biri wamu dbarrelled, a midumu ebiri dminded, amyoyo ebiri dtongued, kalimingobya
double self up, okwefunya, okw ekembakemba
doubt, v, okubuusabuusa, okuteerera, okutankana, oku’tta agan’aga
dove, e’jjiba
down, adv, wansi
down, n, olusisi, omuttunta
downcast, be, okunakuwala, oku joonajoona
downfall, okugwa
doze, okubongoota
draft, v, okubaga e’bbaluwa
drag, okuwalula, okukulula, oku kwekwesa d self along,okunyaama, oku so’nnyontoka d the feet, okukweya d into (fight, etc), okuwakula
dragnet, ekiragala
dragonfly, ‘nnamunkanga
drain, v, okukulukusa; (one’s glass) okwekamirira, okukatankira, oku kutamira
drake, embaata ensa’jja
drape, okutimba, okugulika
draught, empewo; take deep d, oku katankira; at a d,kobonko, mbu laga
draw (drag), okuwalula, okukulu beesa; (depict) okukubaekifaananyi; (water) okusena; (out) okusowola; (near) okusembera; (line)okukuba omusittale; (breath) okussa omu ‘kka; (lots) okukuba akalulu; (to aclose) okuwungeera; (aside) oku seetula; (at a pipe) okufuuweeta; (out ofwater) okunnyula; (up legs) okwefunya; (teeth) okwekuulamu ama’nnyo; (in games)okulemagana, okugwa amaliri
drawers, empale, ka’bbiiri
drawing, n, ekifaananyi
drawl, okulembeggerera, okulanza lanza, okugolooma,okunaaninga
dread, v, okutya
dread, n, okutya, ensisi
dreadful, a nsisi, a ntiisa
dream, n, ekirooto, endooto
dream, v, okuloota
dreamer, ‘ssekalootera
dredge, okugogola
dregs, obukyu, e’bbonda, ekikudumu, ebikanja
drench, okutobya, okutotola, oku jeebuula; be drenched,okutoba, okujeba
dress, ekyambalo, olugoye, ekitee teeyi
dress, v (self), okwambala; (another) okwambaza; (d up)okwerokobya; (finely) okuyonja; (wounds) oku nyiga, okuvumba
dribble, okugeregeza
drift, n (meaning) amakulu
drift, v, okuseyaaseya, okuyenja
drill, n (tool), ekiwummula, ekekeyu
drill, v, okukuba dwiro; (bore hole) okuwu’ mmula
drink, n, eky’okunywa; strong d, ekitamiiza, omwenge
drink, v, okunywa; d with sucking sound, okuwuuta,okusolobeza; vide, drain; give drink to, oku nywesa
drinker, omunywi; (drunkard) omu tamiivu
drip, v, okuto’nnya, okukamuka, okukenenuka
drive, v, okugoba, okubinga, oku sagala; (out) okugobamu;(into) okugobera mu (motorcar) okuvuga‘mmotbka
drivel, v, okugeregeza; (talk foolishly) okubuyabuya
drizzle, n, obukubakuba
drizzle, v, okuwandaggirira, oku to’nnyerera, okunyenye’ggera dromedary, e’ŋŋamira
drone, n, enjuki ensa’jja; (termites) enswa; (lazy person)omugayaavu droop, vi (of plants), okuyongetuka
drop, n, e’ttondo, akatiriginya
drop, vi, okugwa, okusumattuka, okusolokka, okunogoka(fruit)
drop, vtr, okusumattula, okuta, oku waatula
droppings, obulingo
dropsy, entumbi
drought, ekyeya, ekyanda
drove, e’ggana, ekisibo
drown, vi, okusaanawo, okufa ama’ zzi
drown, vtr, okusaanya
drowsiness, otulo
drowsy, be, okubongoota, okuka mbagga
drum,n,e’ŋŋoma, ‘sserumbeete, enga labi, engaabe, embuutu,endooda, enduubirizi, enkalaabirizi, entamiivu, entenga, ennyeenya
drum, v, okukuba e’ŋŋoma, oku tu’zza
drumbeat, omubala, ekikasa, omu jaguzo
drumstick, omunyolo
drummer, omugoma, Kawuula
drunk, get, okutamiira
drunkard, omutamiivu
drunkenness, obutamiivu
dry, adj, kalu
dry, vi, okukala, okukalirira; (go ‘ d of cow) okukamiza; beimperfectly dried, okugaya, eg enswa
dry, vtr, okukaza, okukalirira, oku siimuula, okutalika;(clothes) okw anika; “dry bread” = (with no relish), amaluma, makaya; vide okunyaata, duck, embaata
duck, vi, okubblnkira
dudgeon, obusungu, ekinyiigo
dues, empooza, ekituuza
duiker, entalaganya, ensuku
dulcimer, amadinda, entaala
dull, adj (of wits) siru; (blunt) koŋŋo ntevu; (weather)obudde obw’eki kome; be dull, okulungubala
dumb (man), omusiru, omuzibe w’omu mwa, kasiru; become d,oku siriwala, okuziba emimwa
dumbfounded, be, okutunula mpwa ngali
dummy, kirangajja
dump, v, okubeteka
dun, v, okubanja
dunce, omusiru
dung, obusa, kalimbwe, e’ddimbwe, emizi, enkiringi,entalondwa
dungeon, e’kkomera
dunghill, olubungo
dupe, v, okulimba, okucumpanya cumpanya, okukumpanyakumpanyadurable, gumu, a lubeerera; vide kalibobbo
duration, ekiseera
during, mu
dust, n, enfuufu, e’ffufu’gge, ebikwa kwaya, empumbu
dustbath, ekiwugiro
duster, ekiwero, ekitambaala, ekifuvu
dutiful, teefu, gonvu, awulira
duty, omulimo; (toll) empooza
dwarf, ‘nnakkwale, butyampa, omu mbuti, ‘nnakayirigi,‘nnakalanga dwarfed, be, okukonoona, okw ekulira
dwell, okusula, okubeera
dwelling, e’nnyumba, enju
dwindle, okuggwerera; vide
diminish, dye, n, erangi; vide kasalabakesi, muzuukizi,akasaana, ekiwere dye, v, okunnyika mu ddagala
dysentery, ekiddukano ky’omusaayi,
okuwaluka omusaayi; have d, okuddukana omusaayi, okuwalukaomusaayi
dysmenorrhoea, vide enjoka
dyspepsia, ebigalanga, akakiki, ekyoka; vide enjoka
each, buli, kiisi
eager, nyiikivu; be eager, okw ewunta, okukalambira
eagerness, katinko
eagle, empungu, akadoma, ‘nnakwanzi
ear, okutu; (of corn) ekirimba;
ear hole, empulirizo; give ear, oku tega amatu
early, mu makya, mu matulutulu, mu nkeera; vide ‘nsonoosi;be e, oku keera, okuzinduuka
earn, okufuna, okukolera empeera;
e own living, okweyamba
earnest, n, omusingo
earnest, adj, nyiikivu
earth,(soil), e’ttaka; (land) ensi; go to earth,okusowottoka
earth up, v (roots), okutemera
earthen, a ‘ttaka
earthenware, adj, a ‘bbumba,
earthquake, musisi, ekikankano
ease, take one’s, okwekuukuubya, okukalira
ease, vtr, okuwu’mmuza, okukka kkanya
easier, grow, okwew’ojjeeka
easily, mangu
east, ebuvanjuba; e wind, empewo ky’ebuvanjuba
Easter, Paasika, Amazuukira, Olunaku Olw’okuzuukira
easy, angu
eat, okulya
e enough, okukku’ta e greedily, okusikaasikanya, okubwagula, okujujubula e with closed lips, okumugunya e noisily, okweswanta,okufunkunya
eatable, be, okuliika
eatables, ebiriibwa, e’mmerk
eaves, akabendobendo
eavesdrop, okulumika
echo, n, eky’eyitabya
echo, v, okweyitabya
eclipse, v, okusinga, okubikka
economical, be, okuganiriza, oku ke’kkereza, okuterekkereza
ecstasy, ekinyegenyege; be in, oku sugumbya
ecthyma, omubazi
eczema, ekiyobyo
edge, omugo, amabbaii, olubuubuuto, enjegoyego,omuleboolebo; (of cloth) olukugiro ; (sharpness) obwogi, olu kulukumbi; be seton e, oku nyenyeera
edged, two, a ‘nnajjolo
edgewise, put, okutekka obukiika, okusimba
edible, liibwa, liika
edict, e’tteeka
edifice, e’nnyumba, enzimba
edify, okuzimba
editor, omukuŋŋaanya
educate, okuyigiriza, okutendeka, okubangula, okugunjula; beeducated, okugunjuka
educator, omuyiglriza
efface, okusangula, okusiimula
effect, okukola, okutuukiriza
effeminate, become, okukaziwaia
effervesce, okwesera, okutokota, oku bimba, okusuukira, oku tyanka
efficiency, amaanyi, amagezi
efficient, a maanyi, a magezi
effigy, ekifaananyi
effort, make an, okufuba, okunyii kira, okukambiriza,okuwaza, oku wanira; lift with an effort, okb baga’jja
effort, last, ekiwalazima
effrontery, ekyejo, ekitigi
effulgence, okumasamasa
egg, e’ggi ; (of locust) obusowe eshell, ekisosonkole eyolk,enjuba y’eggi boiled eggs, amagi ag’empogola
egg on, v, vide instigate
Egypt, Misiri
eight, munaana
eighteen, ‘kkumi na munaana
eighth, a munaana
eighty, kinaana
either, oba
ejaculate, okukungiriza
eject, okugoba, okusindika; (vomit) okusesema
elapse, okuyita
elastic, be, okunaanuuka
elated, be, okuisanyusa, okujaguza
elation, e’ssanyu
elbow, olukokola
elder, n, omukadde
elderly, kaddeka’dde
elect, okulonda
elegance, obuyonjo
elegant, yonjo, a buyonjo
elephant, enjovu, enguuli; e hunter, omutujju
elephantgrass, ekisagazi
elephantiasis, endwa’dde eyenjovu, enjovu
elevate,okuwanga, okuyimusa;(honour) okugulumiza
elevated, a wa’ggulu, gulumivu, a kitiibwa
elevation, obugulumivu
eleven, ‘kkumi na mu,
Elgon, Mt, Masaaba
elongate, okuwanvuya
elope, okudduka, okuwambuka
eloquence, amaanyi mu bigambo
eloquent, ogezi, a maanyi mu bigambo; vide omunuza
elsewhere, kwalala
elucidate, okutegeeza, okunnyo ‘nnyola
emaciated, become, okukogga, oku gogomba, okunyaaluka
emaciation, obuko’vvu
emancipate, okufuula ow’e’ddembe, okufuula owa bowo
embank, okubibira
embankment, olubiblro
embark, okusaabala
embarrass, okuteganya, okweralii kiriza, okussaamabba’bbanyi, oku soona
embarrassment, ensonyi
embassy, obubaka
embellish, okuyonja, okugulika
ember, olunyata, ekisiriiza
embezzle, okulyazaamaanya, oku bba
embezzlement, obu’bbi
emblem, akabonero
embolden, okugumya omwoyo
embrace, okugwa mu kifuba, oku wambaatira
embrasure, ekituli
embroider, okutunga amajoba, okw eto’jja, okudaliza
embroidery, e’jjoba, amajoba, e’ dda lizi, amasiira,omuleera
embryo, vide foetus; be in e, okutonda
emerge, okulabika, okunnyulukuka, okunaawuuka, okupapankukaemetic, e’ddagala erisesemya
emigrate, okuwa’ŋŋanguka
eminence, obukulu, ekitiibwa; (of hill) obugulumivu
eminent, a kitiibwa
eminently, ‘ddala, ‘nnyo ‘ddala
emissary, omubaka, omutume
emit (smoke), okunyooka
emotion, ekisaasaazi
empale, okufumita obukwata
emperor, kabaka
empire, obwakabaka
employ, okusenza, okugulirira, oku pakasa
employment, omulimu
empower, okuwa amaanyi, okuwa okuyinza
emptiness, ereere, sa; vide ekisa ssalala
empty, v, okuyuwa, okuyiwa, oku ggyamu byo’nna,okufufunkula; adj, ehanded, be’kkotoggo, bwa’ggu, manolo, katwe kasa, ‘kkope
emulate, okwefaanaanyiriza,
enable, okuyinzisa
enact, okuteeka etteeka
enactment, e’tteeka
enamoured of, be, okwagala, okw egomba, okukitiza
encamp, okusiisira, okusula
encampment, ekisulo, olusiisira, omu giini
enchant, okuloga; (delight) okusa nyusa nnyo
enchanter, omulogo
enchantment, obulogo
encircle, okwetoolooza, okuzingiza, okwebulungulula
enclose, okukombra
enclosed, be, okwetooloozebwa, oku zingizibwa
enclosure, ekisaakaate, ekigo, embuga, ekikubira
encompass, okwetooloola
encounter, olutalo
encounter, v, okusanga, okusisi nkana; okulwana na
encourage, okugumya omwoyo, oku kubiriza
encroach on, okunaayiriza
encumber self, okukakaatana
end, enkomerero; (of stick) aka sassa
end, vi, okuggwowo, okukoma
end, vtr, okumala, okukomya, oku tuukiriza, okukome’kkereza, oku fundikira
endanger oneself, okwetunda, okw egabula
endeavour, okugezaako, okunyiikira
endlessly, kajegejege, kata’kku
endorse, okuwandiika eri’nnya; oku kakasa
endow with, okuwa, okuwaayo, oku liisa
endurance, ekikami, okugumiikiriza
endure, okuguma, okugumiikiriza; vide okuwata
endwise, put, okusimba okuwanvu
enemy, omulabe
energetic, nyiikivu, a maanyi ; be e, okunyiikira, okufubirira,okuluubi rira
energy, obunyiikivu, amaanyi, empa piro, endasi, entege
enervate, okunafuwaza
enfeebled, be, okugaganuka
enfold, okuwambaatira
enforce, okuwaliriza, okukaka, oku kakaabiriza
engage (promise), okusuubiza; (agree) okulagaana; (for work)okugulirira, okusenza, okupakasa, okuwendula; (marriage) okwogereza; be engaged(work), okuba n’emirimu, okutawaana; (marriage) okwogere zebwa; (fight) olutalo
England, Bungereza
English, ngereza, a Bungereza; E language, Lungereza
engrave, okwola
engraving, oluyola; (picture) ekifaana nyi
engulfed, be, okutokomoka
enjoin, okulagira, okukuutira
enjoy, okusanyukira, okwagala
enjoyment, e’ssanyu
enlarge, okugaziya, okuwaayira, oku kookera, okuneneya
enlighten, okumulisa; okuyigiriza
enlightened, a magezi, tegeevu
enlist, vi (in new service), okusenga
enliven, okusanyusa
enmity, obulabe, e’ttemu
ennui, vide okuwuubaala
enormous, nene ‘nnyo; vide colossal,
enough, be, okumala, okutuuka; have e, okukkuta
enquire, okubuuza, okukemereza, okubuuliriza, obwe’kkaanya
enrage, okusunguwaza, okukabiriza
enrapture, okusanyusa nnyo
enrich, okuga’ ggawaza
enroll, okuwandiika
ensign, ebbendera
enslave, okufuula omu’ddu
ensnare, okutega, okuliita
entangle, okuzingazinga
enter, okuyingira
entertain, okusembeza, okukyaza, okusuza, okwaliirira
enthral, vide enslave
enthusiasm, e’ssanyu lingi
entice, okusendasenda, okukwenya kwenya, okukema, okuseemya,oku seemeza
enticement, ekikemo, akawambo
entire, lamba, lambirira, tuufu
entirely, ‘ddala
entomb, okuziika, okuteeka mu ntaana
entrails, ekyenda
entrance, omulyango, wankaaki, vva nsanso
entrap, okutega, okuliita, okukeba
entreat, okwegayirira, okusaba
entreaty, okwegayirira
entrust, okusigira, okuteresa; vide okuwereka, okukwasa
entwine, okuzingazinga
enumerate, okubala, okumenya, oku tontogola
envelop, okusiikiriza, okubikka
envelope,n, e’bbaasa
envious, a bu’ggya, a mpiiga
environ, v, okwetooloola
envoy, omubako, omutume
envy, n, obuggya, empiiga, ensaalwa
envy, v, okukwatibwaokuggya
enwrap, okusabika
epiglottis, enkolo
epilepsy, ensimbu
Epiphany, okwolesebwa kwa Yesu Kristo; Epifaniya
episcopacy, okulabirizi
epistaxis, ekiraso
epistle, e’bbaluwa
equal, be, okwenkanankana; vide okulabwa; make equal, okwenkanyankanya, okuttaanya
equally, butentwe
equivocation, obulimbalimba
eradicate, okusangula, okuggirawo ‘ddala
erase, okusangula
erect, adj, golokofu
erect, v, okuzimba, okusimba, oku wanga
err, okukyama, okuwunjawunja
errand, obubaka
error, ekyonoono, obukyamu, ensobi
erudite, muyigirize ‘nnyo
eruption (on body), obutulutu’ttu, e’ggirikiti, ekibiribiri,ekyovu
escape (danger), okuwona; (prison, cage, etc) okubomba,okucwa, oku dduka, okwe’bba, okupuluka; e being hit, okusuba
escarpment, ekikko
eschew, okwewala, okwerekera ddala, okwezlra
escort, okuwerekera
especially, okusinga
espionage, obukessi
espousal, obufumbo
espouse, okuwasa, okufumbirwa
establish, okunyweza, okukakasa
estate, ekyalo, obutaka, ‘mmayiro, e
esteem, okussaamu ekitiibwa
estimate, v, okubalirira, okutee bereza
estrange, okwawukanya
estuary, ekikono
eternal, k lubeerera, a mirembe n’emirembe
eternity, emirembe, egita’ggwaawo
eucalyptus (tree), kalitunsi
eucharist, e’mmere ya Mukama wa’ffe, okussa ekimu,
eulogise, okutenda, okusuuta,
eunuch, omulaawe
euphorbia, enkoni, enkuukuulu
Europe, Bulaaya, e
European, n, Omuzungu
European, adj, a kizungu
evacuate, okusenguka mu
evade, okusuba, okwewoma, oku bengula, okukuba ekimmuunievangelist, omubuulizi ow’enjiri
evaporate, vi, okufuumuuka
eve, n, akawungeezi
even, adj, tereevu;be e, oku tereera, okwenkanankana; make e, okutereeza, okwenkanyankanya;(soil) okusaanya
evening, akawungeezi, kawansazi, ka wozamasiga
evenness, obutereevu
event, ekigambo
ever, e’nnaku zo’nna
every, buli, kiisi; e day, buli’jjo, buli lunaku; e moment,buli kaseera everywhere, buli wantu, buli gyewo’nna
evict, okugoba, okulya nsowole; vide okuganduula
evidence, obujulizi
evil, obubi
evil, bi ; do e, okwonoona, oku sobya, okuzzi omusango;speak e of, okulonkoma, okuvuma
ewe, endiga enkazi
exact, adj, tuukirivu
exact, v, okuliika, okubowa
exacting, adj, a luwazo; vide oku tunika
exactly, ‘ddala, geregere
exaggerate, okuyunga ebigambo, oku tiiwuuka, okukanika,okusaggula, okuyingiriza, okudongwa
exalt, okutenda, okusuuta, okugulumiza, okutendereza; eoneself, okwegulumiza, okwekuza
examine, okukebera, okwe’kkaanya, okw eke’nneenya; (pupils) oku buuza, okukemereza; (of a doctor) okwagayaga
example, eky’okulabirako
exasperate, okusunguwaza
exasperation, obusungu
excavate, okusima mu ‘ttaka, oku ligguula, okuwookoola
excavation, ekisimule
exceed, okusinga, okukira, oku sukkirira, okuyitirira,okuyinga exceedingly, ‘ddala ddala, ‘nnyo ‘ nnyini; vide very,
excel, okusinga, okukira
excellence, obulungi
excellent, lungi ‘nnyo
except, wabula, wazira
except, v, okufi’ssa
excess, e’jjingirizi
excessively, kabugira; vide kuka mala, kungwa
exchange, v, okuwaanyisa, oku gulaana, okuwa ŋŋana
excite, okusaanuula; (dogs) okw asira; be excited,okujagalala, oku kankanuka
exclaim, okukungiriza
exclude, okuziyiza, okugaana
excommunicate, okugoba mu kka nisa, okuvumirira
excrement, emizi, empitambi
excrescence, ensunduba
exculpate, okusonyiwa
excusable, a kusonyiwa
excuse, n, ensonga; make idle excuses, okulonzalonza
excuse, v, okusonyiwa; e self falsely, okweke’kkeza,okwewampanya execrate, okuvuma, okuvumirira, okukolimira
execration, ekivume
execute (work), okumala, okukola;
(criminal) oku’ tta
execution, place of, e’ttambiro
executioner, omumbowa, omutambizi
exemplar, eky’okulabirako
exempt, okusonyiwa
exercise, n, omulimu, omuzannyo
exercise oneself, okwemanyiiza
exert oneself, okufuba, okuluubirira, okwebaalinga,okwekalanga, oku kanda
exhaust (finish), okumala; be exhausted(finished),okuggwawo;
become e (fatigue), okukoowa, oku fumbuka, oku’ggya,okufumbulu kuka, okubuta, okuvuya, oku lebettuka
exhaustion, obukoowu
exhibit, okwolesa, okulabisa
exhort, okubuulirira, okukuutira, oku kubiriza
exhume, okuziikula, okusima
exile, v, okugoba, okuzaaya; be exiled, okugobebwa
exist, okubeerawo
exonerate, okusonyiwa, okuwonya omusango
exophthalmia, have, okukanuka
exorbitant, be, okwekanika, oku liika, okutunika; videokuwaniriza; grow e, okukangawala
exorcise, okukokola, okutambulula, okuzimulula
expand, vi, okugaziwa, okunaanuu ka; (leaf) okwanjulula
expand, vtr, okugaziya
expect, okusuubira, okulindirira
expectorate, okuwanda amalusu
expedient, be, okugwana
expedite, okwanguyiriza
expedition (war), olutabaalo, ekikwe kweto
expeditious, angu, a mbiro
expel, okugoba, okufulumya
expend, okuwaayo
expense, omuwendo
expensive, a muwendo, kanufu
experience, v (joy, etc), okulaba
expert, n, ‘ffundi
expert, adj, kugu; become e, oku kenkula
expiate, okutangirira
expiation, okutangirira
expire, okufa, okuta omwoyo, oku tondoka, okukutuka; (cometo an end), okuggwawo
explain, okutegeeza, okunnyonnyoIa, okuttottola,okuvvuunula; (a dream) okulootolola
explanation, amakulu
explode, okutulika, okutuumuuka,
exploit, ekikolwa eky’obuzira
exploration, olugendo, ‘ssa’ffaali
explore, okuziga
expose, okwolesa, okutengeka, oku bikkula, okwanika; eoneself, okwetatankiriza; e oneself in decently, okwetiiluula, okweya gaagula,okukunama
exposed, ereere, eru, eru
expostulate, okunenya
expound, okutegeeza, okunnyo ‘nnyola
express, okwogera, okwatula, oku tegeeza
expression (face), vide sad, pleasant,
expunge, okusangula, okuggyamu
extemporise, okuyiiya
extend, vi, okwebamba; e to, oku tuuka, okukoma
extend, vtr, okugaziya, okuyongera
extensile, be, okunaanuuka
extensive, vide omuteeteema, ‘nnakito kolo, ‘nnamulanda
extent, obunene, obuwanvu
exterminate, okuzikiriza; (plants) okutta ziizi, okukandula
external, a kungulu
extinguish, okuzikiza
extol, okutenda, okutendereza, oku suuta, okukunga
extort, okunyaga, okulyazaamaanya
extortion, obulybke; vide okutunika
extra, give, okwongeza
extract,v, okuggyamu, okuviisamu; (jigger) okutundula
extraordinarily, bulala, kayingo; vide okuzimula
extraordinary, a kitalo, a kikuuno
extravagance, kaloboli
extravagant, be, okujoogoola; vide enkira
extremely, ‘ddala ddala, ‘nnyo ‘nnyini, kayingo
extremity, enkomerero, ekidondi, aka sanso; (dilemma)ekibamba exuberantly, grow, okubimbijju kana
exude, okukamuka
exult, okusanyuka, okujaguza, oku kuba ejjebe, okwebuga
exultation, ekijaguzo,
eye, n, eriiso, e’ddozo; (pupil of e) e’mmunye; (of needle)empami,
e’nnyindo, e’ŋŋango; (watery e) e’jjanga; show whites of e,oku zoola amaaso ; have staring e, okuzongola amaaso
eye, vtr, okutunuulira, okwe’kkaa nya
eyebrow, ekisige
eyelash, akakowekowe; falling out of e, obulangula
eyelid, ekikowe; disease of e, wamala
fable, olugero
fabricate, okuyiiya
fabulous, a kitalo,a lugero
face, n, amaaso; make faces at, okukongoola
face, v, okukobo’jjana
fact, ekigambo, e’nsonga
factious, a ‘nnyombo, yombi
fade, kukaddiwa, kuwotoka; (colour) okufuma, okupeeruuka,okusa nguka
faggot, ekinywa, olusekese, omuganda, omuwakata
fail, I have failed, kinnemye; (in exam) okugwa f of one’sword, okujwa’ŋŋanya f to score, okukubo busu f to obtain, okusubwa
faint, okuzirika
fair, adj, lungi
fairly, mu ‘nnono
fairway, omwala
faith, okukkiriza; (in religion) e’ddiini
faithful, esigwa
faithfulness, obwesigwa
fall, v, okugwa, okwetu’jja ekigwo; (err) okukyama; (rain)okuto’nnya f from hand, okusumattuka f backwards, okugalanjula, oku gwa bugazif off stalk, okudyebuka f in, okwegulukuka f into debt, okugwa mu bbanja f oneon another, okwetlnda f to pieces, okumogoka f apart, okubumbulukuka f off head(of load), okuti’kkuka f open, okuwenjuka fall, n, ekigwo; (roof) okwesulika
falls (water), ekiyiriro
false, a bulimba, limba
falsehood, obulimba
falsetto, talk, okuke’kkera
falter (in speech), okunaanaagira, oku jegemera
fame, n, olulanga, ekitiibwa, okwatii kirira
familiarity, ekiyiboyibo, olummanyi mmanyi, olusuusuuto
family, ekika, oluse, e’ŋŋanda, olula, olulyo; large f,oluseregende
famine, enjala
famished, be, okulumwa enjala ennyi ngi
famous, atiikirivu; be f, okwatii kirira
fan, n, ekiwujjo
fan, v, okuwujja, okuwewa; f one self, okwesa’ggira
fancy, v, okulowooza; okwagala
fancy for, omulaka
fang, eri’nnyo
far, adv, wala; vide okukunu’kkira, okutwaliriza
farfetched, vide okuvoogoola
farewell, weeraba; bid f, okusiibula
fascinate, okuloga
fascination, omulaka
fashion, v, okukola, okubumba, oku tonda; be in f, okuyiita
fast, n, ekisiibo
fast, adj, angu, ambiro
fast, adv, mangu, ‘mbiro
fast, v, okusiiba enjala, okulaagira
fast, make, okusiba, okunyweza, okunyuunyuula, okumyumyula
fasten, okusiba, okulijja, oku nyweza
fastening, ekisiba
fastidious, be, okwenaanya, okwenankanya, okwekanala; a fperson, omwenanazzi
fat, amasavu, omuzigo, amafuta; roll of f, ekitogi
fat, adj, gevvu; (animals) sava, a ‘ssava; vide omugo,nyeefu, agaa gavu, bikokye, bigoto; be very f, okufeeta, okugonnomoka, okwagaagala; grow f, okugejja, oku nyeeta, okutinduuka; (animals) oku saatawala,okusavuwala
father, kitange, kitaawo, kitaawe, kita ‘ffe, kita’mmwe,kitaabwe f of twins, ‘ssaalongo my father, int, Taata! my finlaw, muko’ddomi,‘sse zaala, ‘ssewamuko grandfather, ‘jja’jja
fatherless, mulekwa, omufuuzi
fathom (understand), okutegeera
fatigue, v, okukooyesa, okukooya; be fatigued, okukoowa,okufuuyi rira
fatten, okugezza; (animals) oku savuwaza
fault, omusango, ensonga, ekyonoono; relapse by one’s own f,okw ettula; find f, okuyomba, oku juuka, okujuukirira
faux pas, vide okusolottoka
favour, ekisa, omukisa be in f, okuganja go out of f,okugooka curry f, okweroloma, okweguya
favour, v, okwagala; okuyamba, okubeera
favourable, lungi
favourite, n, omuganzi, omubiito, omwettanirwa; (girl)‘nnakabiito; be a f, okuganja; make a f of, oku biibiita
favourite, adj, ganzi
favouritism, obuganzi
fawn upon, okwegonza, okupanka, okweguya
fealty, obwesigwa
fear, n, entiisa, obuti, ensisi
fear, v, okutya, okutekemuka
fearful, a ntiisa, a kutya
fearless, zira, a maanyi
feasible, be, okukoleka
feast, embaga; entu’jjo
feast, v, okulya embaga
feat, ekikolwa ky’obuzira
feather, ekyoya, eky’ensuti
feathery, a byoya
features, amaaso
February, Febwuali
fee, n (wages), empeera, omusaala; (f before case) empaabi,enkanamu; (after hearing) ebitebe; pay fees for, okuweerera
feeble, nafu, tene; vide okukenda; f person, ‘nkeremeke,bandobere’dde
feeble, become, okunafuwala, oku gondoba
feed, vtr, okuliisa; (a fire) oku kuma omuliro; f inmorsels, oku gabirira
feel, okuwulira; (touch) okukomako, oku kwatako, okwagayaga;
feel about, okuyanza engalo; I feel sick, e’mmeeme ensinduukirira
feet, ebigere; sore f, akageregere, kyassanga
feign, okwerowooza f sickness, okwerwaza f death, okwefiisaf ignorance, okwewubya, okw ewugguusa, okwewussa f sleep, okwefuluusa finability, okwekekkezza f exertion, okwepa’cca f madness, okweralusa f assent,okuttikkirira
felicitate, okukulisa, okuyozaayoza
felicity, e’ssanyu
fell, oku tema
fellow, omusa’jja, omuntu; (my companion) munnonge; (fcountryman) bw’oluganda; vide nna
fellowship, okussa ekimu
female, omukazi
female, adj, kazi, wala; (animals) lusi; f infant, omwana wabuwala, bandobere’dde
fence, ekisaakaate, ekikaali, akasiira, akabanda, olukomera,olugo, ekigo, ‘bbooma
fence, v, okukomera, okusita olu komera
ferment, n (disorder), akacwano
ferment, v, okuzimbulukuka
fern, kayongo, kadaali
ferocious, kambwe, vide lukumbi
ferocity, obukambwe
ferret out, okwe’kkaanya, okukebera ennyo, okuvumbula
ferrule, omuwunda
ferry, n, omwalo
ferry, vtr, okuwungula; be ferried over, okuwunguka
fertile, gimu
fertility, obugimu
fervent, nyiikivu, a maanyi
fester, okutana
festoon, olubaya, engudi
fetch, okunona, okukima, oku goberera; (come to f),okuddukira, vide okuwoona
fetish, e’jjembe, ensiriba, omwambo; f hut, e’ssabo
fetter, olujegere, e’ssamba, ekisiba
feud, empaka
fever, omusujja, oluwujja; ‘nnabuguma; East Coast f, amakebe
feverish, be, okubabirira; vide oku susuukirira
few, tono in pl; grow fewer, oku toniwa
fez, entalabuusi, enkuufiira emyufu, enkuufiira y’omujunga
fiat, e’tteeka
fibre (plantain), ekyayi; (hemp) obu googwa, kansambwe,kifuula, olu vunvu, olubeera, omuzimbandegeya, ensinga
fickle, be, okupala’ppalanya, oku sagaasagana
fiction, ekyobulombolombo
fiddle, akadingidi
fidelity, obwesigwa
fidget, okusegukaseguka, okusuguu nyasuguunya, okukunkuna
fie! ‘vvakwo!
field, e’nnimiro, omusiri; f glass, galubindi
fiend, ‘ssitaani
fiendish, a ‘ssitaani
fierce, kambwe, kakali, a nkanu f person, entakkuta’kku turnf, okubama, okutaama look f, okw’ekajanga, okutunula buswandi fiercely,bukanga, bukanu
fierceness, obukambwe, obulalu
fiery (hasty), a busungu, sunguwavu
fife, endere
fifth, a kutaano
fiftieth, a makumi ataano; ataano
fig, e’ ttiini; (wild) entontogolo; f tree, omutiini,omutuba
fight, 11, olutalo
fight, v, okulwana, okukontana, oku tabaala; vide ‘nkwangu
figure (appearance), ekifaananyi; vide situfu; (price)omuwendo
filch, oku’bba
file, n, mwamba
file, v, okuwagala
fill, okujjuza; (with food) oku kkusa f very full, okubenga,okubigika f mouth, okufundiikiriza
fill pipe, okulunga be filled, okujjula
fillet (meat), omwala
fillip, okukuba entoli
filter, v, okusengejja
filter, n, e’ssengejjero, omubinikiro
filth, e’ttaka, empitambi, e’kko, e’kko kobereze,obukokkoliko; (moral) obu gwagwa, ekiko
filthy, bi, gwagwa, seegu; be f, okujamawala
fin, e’ggindu
final, a nkomerero, a kamalirizo
finale, enkomerero
finally, ‘kkomekkome
finch, akagugumunsi, akasanke, aka seese, kunguvvu,‘nnakinsige, ende geya
find, okulaba, okusanga, okusiŋŋaana, okuvumbula,okuzaawula, oku zuula; find out, okumanya, oku vumbula; look for, okunoonya
fine, ii,, omutango
fine, v, okutanza; pay a f, oku tanga
fine, adj, lungi, ka; f day, ensakkya; of f mesh, a kayeya
finger, engalo little f, ‘nnasswi first f, olunwe, ‘nvamumbasecond f, ‘kkwemmembeke’dde thumb, ekinkumu
finger, v, okutogaatoga, okutoŋŋoo nya
finish, okumala, okusonjola, oku maliriza, okutuukiriza,okukuba ssaanya, okumalamu, okulamya, okukunja, okusulikira, okuwe’mm enta
finish, n (good surface), ensaana; (end) enkomerero
finished, be, oku’ggwa; be well f, okunana
fire, n, omuliro grass f, oluyiira bonfire, ekikoomi make af, okukuma omuliro; v (set f to), okwokya, okw okerera, okuteekera, okubabuukirira, okuyeekera f a gun, okukuba e’mmundu
firebrand, ekitawuliro
firefly, e’mmunyeenye
fireplace, ekyoto
firewood, enku; f cut green, enku kku; go to fetch f,okuse’nnya, okutyaba, okuziga
firm, gumu, nywevu, a maanyi; be f, okunywera, okwesimbiggiriza, okuguma, okubebeetera
firmament, ebbanga
firmly, geregere, gulugulu
firmness, obunywevu, obugumu
first, oluberyeberye, okusobka be f, okusobka use for ftime, okwangula
firstborn, omuggulanda
firstfruits, ebibala eby’omwaka; vide okutembula
firstly, okusooka, oluberyeberye
fish, ekyennyanja names of f, e’mmale, e’jjamba, aka lende,ekisinja, embegedde, embovu, omukene, omunyala, ‘nnandere, endulumba, engagala,engege, e’nningu, enkakaalukanyi, enke’jje, enkokoto, enkuyu, enkyulukyulu,ensoga, ensonzi, ensuma, ‘ssemu tundu f net, ekiragala f trap, ekigu, omugomo fhook, e’ddobo f line, omugonjo
fish, v, okuvuba, okusumbya; (with hook), okuloba
fissure, olwatika, omwagaanya, en keka
fist, ekikonde
fit, n, ensimbu; be ill with fits, oku gwa ensimbu
fit, v, okutuuka, okugendegetana; f into, okuluma
fits and starts, sleep by, okwebaka ebivumira
fitting, be, okugwana
five, taano
fix, okunyweza, okusiba; f in handle, okuwanga; f eyes on,okwekaliriza amaaso
fixed, adj, nywevu, a lubeerera, a nkalakkalira
fizz, v, okusaala
flabby, boofu; go f, oku,footooka, okubootaboota, okuleenya,oku nyootoka
flag”, e bbendera
flagellate, okuswanyuula
flagon, e’ccupa, omudumu
flagstaff, emulongooti
flail, empuuzo
flame, n, olulimi lw’omuliro
flame, v, okwaka
flaming, use rel form of for eg
flank, e’bbali
flannel, ‘jjowo
flare, v, okubuubuuka, okwaka ennyo
flash, in a, lukwayo
flash, v, okumasamasa, okwakaya kana, okunyereketa;(lightning) oku myansa
flask, e’ccupa
flat, tereevu, agaagavu, beebeetavu, a kibuutabuuta, alutentezi; be f,
okutereera, okwagaagala, okuba ndaala, okubebeetala; soundf, okugogooma
flatly, refuse, okuguguba
flatter, okupanka, okuwaana, oku nyumiikiriza, okubinaabina,oku jaaka, okwegonza, okuwenda, okw eku’gga; f oneself, okwetenda;
flatterer, omupansi
flattery, obupansi
flatulence, akawuna
flavour, n, omu kka, ensa, e’ ddekeereke
flavour, v, okusomereza
flaw, n, e’ bbala, obulema, akamogo
flax, obugoogwa
flay, okuibaaga
flea, enkukunyi; fowl fleas, obuloolo
flee, okudduka, okubomba
fleece, n, ebyoya eby’endiga
fleece, v, okutunda bukanu; be fleeced, okugwa amanu
fleet, empingu
fleet, adj, k mbiro
flesh (living), omubiri; (dead) e’nnyama
fleshy, a kifuta
flexible, gonvu; be f, okugonda
flick, okulasa; (flies) okusagga
flicker, v, okukankana, okupapala, okutemireza
flight, okudduka; (bird) okubuuka
flinch, okutya
fling, okusuula, okukanyuga, oku kasuka, okusimbaggula; fdown, okutandaggira; f oneself about, okwaziirana
flintiness, embaalebaale
flip, okukuba entoli, okulasa
flippancy, okuzannya
flippant, be, okubadala
flit, okusenguka
float, v, okuseeyeeya, okuyenjeera, okubbulukuka,okutengejja
flock, n, ekisibo, e’ggana, ekirindi
flock together, v, okuku’ŋŋaanira awamu
flog, okubalula, okubandula, oku weweenyula
flood, n, amataba, omujjuzi, ebitaba, omutunga, e ttumbiizi,mukoka
floor, on the, wansi
flop down, okugangalama
flounder, okwetubinkiriza
flour, obutta, mutere, ensaano
flourish, vi, okugimuka, okubimbi jjukana
flourish, vtr, okugalula, okuwera
flow, okukulukuta, okugenda, oku gera; (of menses)okukuuluula; f into (tributary), okufukako
flower, n, ekimuli; (of maize) e’jjange, akanuunu, akatundwe
flower, v, okwanya, okumulisa,
fluctuate, okupala’ ppalanya, okukyu kakyuka; (abscess)okubola
fluent, a mboozi; vide okutontoma
flush, vi, okumyuka
fluster, vtr, okubigita
flute, endere, omulere
flutter, okupapala, okwewo’jjoola; be in a f, okupakala
fly, n, enswera, embwa, ekivu, akabu, akaduli, akatugu,akawawa
fly, v, okubuuka; (run away) oku dduka
flycatcher (bird), engwizi
foam, n, e’jjovu, engagize
foam, v, okubimba, okufuukuula, okusuukira, okujugumba
fodder, e’ssubl
foe, omulabe
foetus, akakonkomi, empummumpu
fog, olufu
foil, okuziyiza, okufubira, okuteba
foist oneself, okwetulinkiriza
fold, n (cloth), olufunyiro, e’ggoda, olukoda; (enclosure)ekisibo, ekiraalo, olugo
fold, v, okuzinga, okufunya; (arms) okwewumba
foliage, amalagala
folk, abantu
follow, okugoberera, okuyita na okuyiriikirira, okukuna’kkuna, oku wondera;f a road, okulembekera
folly, obusiru, e’jjulume, katwewungu, embazuulu, e’ttembo
foment (surgically), okunyiga, okw eserera eddagala
fond of, be, okwagala
fondle, okuzannyisa, okugayaga
font, e’bbatirizo
fontanelle, akawompo
food, e’mmere, eby’okulya; (for journey) entanda;fmoney,’pposo
fool, n, omusiru, kabandu, omutette, ‘ssekibette; as int,kidoma!
fool, vtr, okuguumaaza
fool, vi, play the f, okweginga, okw erigomba; f about,okwewodoola; be fooled, okuguumaala
foolery, obusiru
foolhardy, be, okwetunda, okw eyinula, okwewanga
foolish, siru; become f, okusiru wala
foot, ekigere; (measurement) ‘ffuuti; (of bed) emirannamiro
football, omupiira
footmarks, ebigere
footrule, e’ffuuti
footsteps, sound of, enswagiro
fop, omuyonjo
for, prep, kubwa, kulwa, olwa
for, conj, kuba, ‘kubanga
forage, v, okusaka
foray, n, ekizindo
forbear, okugumiikiriza, okuzibii kiriza
forbearance, okugumiikiriza
forbearing, use rel form of v to forbear
forbid, okugaana, okuwera; God forbid! kikafuuwe!
forbidden, a muzizo
force, n, amaanyi, buwaze; by f, buwaka, butaagaane
force, v, okuwaliriza, okukaka, oku kabiriza, okukozaamaanyi f way in, okuyingirira f way through, okubabalama, okw ewagaanya,okuwagga, okuwaguza f hand of, okuvunvubika f oneself, okukambiriza f a laugh,okwesesa f in, okubambalika
forced labour, akasanvu; vide oku sagga; make a forcedmarch, okulazima
forcible, a maanyi
ford, n, omwalo, omusomoko
ford, v, okusomoka
forearm, omukono
forecast, v, okutegeeza mu maaso
forefather, ‘jja’jja
forefinger, olunwe
forego, okuleka, okwegaanyisa, okw esiriba
forehead, ekyenyi, e’bbiga, obwanga, empumi
foreign, genyi, a mawanga
foreigner, omugenyi, omunnagwanga
forerunner, omukulembezi omuku lembeze
foreskin, ekikuta
forest, ekibira
foretell, okutegeeza mu maaso
forewarn, okulabula, okuwabula
forfeit, v, okutanga
forfeit, n, omu tango,
forge, e’ssasa
forge, vy okuweesa, okuvunja
forgery, commit, okwewaayiriza
forget, okwerabira
forgetful, mwerabizierabize
forgive, okusonyiwa,
forgiving, ‘a kisa
forgiveness, okusonyiibwa, ekiso nyiwo
fork, ewuuma; (of tree) ekkabi
forlorn, naku, avu, lekwa
form, ekifaananyi; (bench) olubaawo; (class) ekibiina; forform’s sake, musondo
form, vy okubumba, okutonda
formerly, edda, mu ‘nnaku ezaayita
formidable, nene, tiibwa, kafu
fornicate, okwenda, okulya embooge
fornication, obwenzi
fornicator, omwenzi
forsake, okwabulira
forsooth, mazima, anti,
forswear, okugaanira ddala; oku layira eby’obulimba
fort, ekigo, e’bbooma
forthwith, amangu ago
fortieth, a makumi ana
fortify, okuzimba ekigo
fortitude, amaanyi, omwoyoomu gumu
fortnight, e ssabbiiti bbiri
fortune, omukisa, obuga’gga
forty, amakumi ana
forward, adv, mu maaso; go f, oku genda mu maaso,okukulembera forwardness, ekyejo, okujeguka
foster, okukuuma
foul, adj, gwagwa, bi
foul, v, okugwagwawaza, okwonoo na; f oneself, okwesonafound, be, okulabika, okuzaawuka
found, vtr, okubanga, okukuba
foundation, omusingi
fountain, ensulo, olu’zzi
four, ‘nnya, na
fours, on all, mate,
fourteen, ‘kkumi nannya, ‘kkumi na na
fourth, okuna
fowl, enkoko, olusaanyi; (any bird) e’nnyonyi,
fox, ekibe
fracas, akacwano, oluyombo
fractious, yombi
fracture, v, okumenyeka, okukutula
fragile, a bwerende
fragment, akatundu; pi bucekuceku; (wood) akati; (food) akakunkumuka fragrance, akaloosa
frame, v, okukola, okuzimba
framework, ekitindiro, emikwero, omugala, lukangaga,olunnyo; (of house) omusekese; (of door) omuzigo
francolin, enkwale
frantic, be, okwaziirana
fraternise, okukwana
fraud, obulimba, akawubyo, oku lyazaamaanya; commit f, okulyazaamaanya, okulimba, okulyamu akawubyo
frayed, get, okusattuka
freak, ekikulekule
free, adj, e’ddembe, wa busa
free, v, okusumulula, okuta, oku fuula ow’e’ ddembe; foneself, okw esiimattula
freedman, wa boowo, ow’e’ddembe, omute,
freedom, e’ddembe, e’ssakki, e’ssimba
freehold, obutaka
freeze, vi, okukwata
French, adj, a Kifalansa; F man, Omufalansa
frequently, emirundi mingi
fresh, adj, ‘ggya; (milk) su, su nunu; (meat, etc) bisi
fret, okweraliikirira, okunakuwala, okutokooterera
friable, betentefu
Friday, Olw’okutaano, Fulaayide
friend, mukwano, munywanyi
friendless, naku
friendly, a kisa, lungi
friendship, omukwano; sham f, olukwano
fright, entilsa, ensisi; a f, kasajjaff’uba
frighten, okutiisa; be frightened, okutya
frightful, a ntiissa
fringe, amatanvuuwa
frizzle, vi, okusaala; vtr, oku kala’ ŋŋanya
fro, to and, eruuyi n’eruuyi; oku ddiŋŋana
frock, ekiteeteeyi
frog, ekikere, akalenga, enkonga
frolic, n, omuzannyo
frolic, v, okuzannya, okuleriika, oku sandaala
frolicsome, a mizannyo
from, ku, okuva, eri
front, n, amaaso, obuleega, ‘mberi; vide obulumba, e’jjaayego in f, okukulembera, okugenda mu maaso in f of, mu maaso ga wa mberi in f, ku manjo
frost, omuzira
frosty, a muzira
froth, e’jjovu
froth, v, okubira ekyovu, oku suukiira
frothy, a ‘jjovu
frown, v, okubi’ggya, okunyinyi mbwa, okubina ensige,okuka’nna nta, okwenyi’ppanyippa, okweru mata
fruit, «, ekibala; vide katunkuma
fruit, v, okubala, okulembeera; (plantain) okussa
fruitful, gimu
frustrate, okuziyiza, okufubira, oku lya empinga
fry, okusiika, okukalanga
fryingpan, ekikalango, fulampeni
fuel, enku, amanda
fugitive, omudduse
fulfil, okutuukiriza, okutuusa
full (moon), gwa ‘ggabogabo
full, become, okujjula, okufembe kera, okufeeta
full, to the, kampwerenda
fullgrown, kulu; vide musera
full number, be, okuwera
full weight, be, okutereera
fullness, okujjula, omusera
fumble, okuwammanta, okuyanza engalo
fume (be vexed), okunyiikaala, oku sunguwala, okuloma; giveoff fumes, okufuumuuka, okunyooka omu’kka
fun of, make, okukiina, okuduula
function, omulimu
funeral rites, finish, okwabya olu mbe
funnel, e’ bbinikiro, omuzindaalo
fur, ebyoya; (on tongue) omutetere, engeru
furious, a busungu; be f, okuswa kira, okwekalaga,okusunguwala ennyo
furiously, ‘cco’cce
furl, okufunyaafunya, okuzinga
furlough, okuwu’mmula
furnace, ekyoto
furniture, ebintu eby’omu nnyumba
furrow, akasalosalo; (wrinkle) omu taafu, olulanga
furthermore, era, ate
furtively, kiserebetu
fury, obusungu, obukaali
fuse, v, okusaanuusa
fuss, n, amalunya, emirerembe, endoo looto; make a f,okugaŋŋamuka, okukakyana, okutayira
future, n, e’nnaku ezigenda okujja; in the f, edda
gabble, okusabuiiza, okuvulungu tana
gable, ekiwenda
gad about, okutambulatambula, oku salabatta, okutanta,okutazaataza gadfly, ekivu, e’ddumambogo
gag, okuziba omumwa
gaiety, e’ssanyu
gaily, n’essanyu
gain, n, amagoba, ensusso
gain, v (reach) okutuuka; (battle) okuwangula, okugoba; makeg,
okugoba amagoba, okuviisaamu amagoba
gainsay, okuwakana, okugaana
gait, entambula, entambulire
gale, kibuyaga, omuyaga, kikuŋŋunta
gall, akalulwe; g bladder, endulwe, ensawo ya kalulwe
gallant, zira
gallantry, obuzira
gallop, okuguluka, okuso’jjolimba, okusukumbuka
gamble, okukuba ‘zzaala
gambol, v, okuzannya
game, n, omuzannyo; vide mweso, embirigo, enje, enziga; makeg of, okukiina, okuduula, okusekerera
gander, embaata ensa’jja
gang, fekibiina, dlugoldgombo, dmu luka
ganglion, ekizimba
gaol, e’kkomera
gaoler, omukuumi w’ekkomera
gap, ekituli, e’ddibu, empungu, entala ga, omwagaanya
gape (yawn), okwayuuya; (in astonishment) okusamaalirira
garb, n, ebyambalo
garbage, ebisasiro
garden, e’nnimiro; (plantain) olusuku; (deserted) ekikande,ekifulukwa
gardener, omulimi
gargle, okunyumunguza, okufukuta
garland, engule y’ekimuli
garment, ekyambalo, olugoye
garnish, okugulika, okulongoosa, okuganyula
gas, omu’kka
gash, n, ekiwundu
gash, v, okutema, okubaagulula
gasp, okuweevuuma, okuwe’jjawejja, okulookalooka, okulaakira
gate, wankaaki, wansaso; vide ensigo
gatekeeper, omuggazi; (of royal house) Mulamba
gather, vi, okuku’ ŋŋaana, okugu mba; (clouds)okubindabinda, 6kw ekuluumulula
gather, vtr, okuku’ ŋŋaanya; (plantains) okuyunja; (fruit,etc) oku noga; g up, okulonda, okuyoola, okusonda, okukukumba; g up skirts,okukwata akalenge
gauge, ekigero
gaunt, kovvu
gay, adj, sanyufu, a’ssanyu; be g, okusanyuka, okujanjaala
gaze at, okutunuulira, okulaba; okw ekaliriza amaaso
gear, n (harness), amatandiiko; (of car) e’ggiya
gem, e’jjinja ery’omuwendo
genealogy, okuzaalibwa, ba’jja’jja
general, omugabe
generate, okuzaala
generation, omugigi
generative organs (male), obusa’jja
generosity, obugabi, ekisa
generously, give, okugabula
genesis, okusooka
genet, akasimba, embaki
genial, a ‘ssanyu, sanyufu
genius, amagezi; a g, kagezimu’nnyo, ‘ nnakinku
Gentile, Mu’nnagwanga
gentle, teefu, gonvu; be g, oku kwata empola; become g, okukkakkana
gentleness, obuteefu, obukka’kkamu, e ggonjebwa
gently, ‘mpola, kasiiso, kimpowooze, ‘ nkuyo
genus, engeri
geography, joogolofiya
German, n, Omudaaki, Omugiri maani
German, adj, a Kidaaki
Germany, Budaaki
germinate, okumeruka
gesticulate, okuwenya emikono
get, okuweebwa, okufuna g up, okugolokoka, okuyimuka gbetter, okussuuka, okulamuka, okuwona g out of the way, okusegulira g ready,dkweteekateeka g away, okuvaawo g out, okuvaamu g off, okuvaako; (penalty),okuwona
ghost, omuzimu; Holy Ghost, Omwo yo Omutukuvu, MwoyoMutuukirivu giant, erintu, omuntu omuwagguufu
gibe, okusekerera, okukiina, oku duula
giddiness, kantoolooze, ka’mmungu luze, kaboyi
gift, ekirabo, ekitone, ekiweebwayo; g of food to king,olukungo
gifted, a magezi
gigantic, nene ‘nnyo, agguufu; vide colossal
giggle, okusekaaseka, okufeenverera
gills, endaka
gimlet, kekeyu
gin, n (trap), omutego, akakunizo, omuliiti; (drink), walagi
gin, v (cotton), okusunsula
giraffe, entugga
gird oneself, okwesiba, okwambala, okwebaga, okwefungiza,oku kekeera
girdle, olukoba, oluyina, omukandala, olwebagyo, biti
girl, omuwala; vide ‘dduuda; (servant) omuzaana
girth (size), obunene
gist, amakulu
give, okuwa, okugaba, okutonera, okuweereza g birth to,okuzaala g place to, okusegulira g up, okuleka, okuta g oneself up, okwewaayo gear to, okutega amatu, oku wulira g out, tr, okulanga, okubuulira g judgment,okusala omusango be much given to, okuweebwa ‘jjaliri
gizzard, ekisakiro, oluguve
glad, sanyufu; be g, okusanyuka; make g, okusanyusa
gladly, n’essanyu,
gladness, e’ssanyu
glands (inguinal), enkenga; (swollen) ensanjabavu,e’mmambavu
glare at, okutunulira obukanu
glass (mirror), endabirwamu; (tele scope) galubindi;(drinking) ekirawuli gleam, v, okumaskmasa, okwakaaya kana
glean, okuyeera
glee, e’ssanyu
glib, ogezi
glide, okuseeyeeya, okuyenjeera
glitter, v, okumasamasa, okutanga lijja, okunyereketa,okuteŋŋeenya globe, ensi
gloom, ekizikiza; (sorrow) obunaku
gloomy, be, okulungubala
glorify, okugulumiza, okusuuta, oku tendereza
glory, ekitiibwa
glossy, be, okunekaaneka
glow, v, okwaka, okusegenya
glowing (embers), ogi
glowworm, e’mmunyeenye
gluteal, muscle, nayiga
glutton, omuluvu, ‘ssedduvu, ‘dduma bikalu
gluttonous, luvu, a mululu
gluttonously, gujuba, lumenku; eat g, okwevuubiika,okugujuba, oku tuuba, okumenkula
gnash the teeth, okuluma obujiji
gnat, ensiri, obuzingiriri; (edible) e’ssami
gnaw, okumeketa, okukesula; (of pain) okujigija
go, okugenda g back, okuddayo g down, okukka, okukkirira,oku sere ngeta g in, okuyingira g into (space), okugyamu g round, okwetooloolag up, dkiili’nnya, bkwambuka g with, okuyita na , okutaba gana g off (gun), okwekuba,okuvuga g down (inflammation), okukkakkana, okutoowolokoka g to and fro, okuddi’ŋŋana g on one leg, okuse’jjera,oku kongojja g out, okufuluma (fire) oku zikira
goad, omuwunda
goal (end), enkomerero, ekigobero; (at football) akagoba,e’ggoolo
goat, embuzi; (wild) embulabuzi
gobble, okumirungula, okufunkula
goblet, ekikompe, endeku
God, Katonda; heathen g,, lubaale
Godhead, Obwakatonda
godless, kaafiiri
godlike, nga Katonda
gold, zaabu, a zaabu
goloshes, engatto ez’emipiira ez’enku ba
gonorrhoea, enziku, enjoka ensa’jja, ekisununu, enjoka zakisombi, lukuu mabintu, lukuumawaka
good, n, obulungi; for g, kagenderere,
good, adj, lungi
goodbye, weeraba; (jesting) weema nyiize; say g to,okusiibula goodday, otya’nno? osiibye otya’nno?
goodness, obulungi
goodnight, weeraba
goods, ebintu
goose, e mbaata, kabuzi
gooseskin, olutiko
gooseberries (Cape), entuntunu
gore, n, omusaayi
gore, v, okutomera, okufumita
gorge oneself, okwekakira, oku fundeera, okuguga; be gorged,oku gangayira
gorgeous, a kitiibwa; rel form of oku nekaaneka
gorilla, e’zzike, engolo
gormand, omoluvu
gormandise, okukavvula, okwevuu biika, okufenkenya,
gory, a musaayi
Gospel,’Enjiri; (RC) ‘E’vvanjiiri
gossip, n, olugambo, olubobzi, olulago
gossip, v, okunyumya, okulo’jja, okulaalaasa, okutuula mumbobzi, okwogera kandolindoli, okulege’jja, okujeejeema
gourd, endeku; vide kakudi, ekireere, ekigangaali, e’mpaawo,olutafuka, omukabu, e’ŋŋunda, ensekula; g plant, ekiryo; akatanga, akatundwegovern, okufuga, okutwala
government, enfuga; the British G, ‘Ggavumenti y’eBungereza; the
Protectorate G, ‘Ggavumenti ‘En kuumi
governor, omufuzi, Gavana
gown, e’kkanzu, ekiteeteeyi
grab, okusikula, okusika,
grace, ekisa; (RC) e’nneema
graceful, a kisa
graft on, okusimbako
grain, eŋŋaano, omuwemba, obulo;
a g, empeke
granary, ekyagi, e’ ggwan ika ly’e’ŋŋ aano
grand, a kitiibwa; vide lwataata
grandchild, omuzzukulu
grandfather, ‘jja’jja
grandmother, ‘jjajja
grant, n, ekirabo
grant, v, okuwa
granular lids, e’nsi
grape, enzabbibu; g vine, omuza bbibu
grapple, okukwatako; g one another, okukwatagana
grasp, okukwata, okuvumbatira
grasp, okukwata, okuvumbatira; (mentally) okwetegereza
grasping, mukodo
grass, e’ssubi, omuddo, e’ssenke, olumbugu, etteete,olukonzikonzi, embu’bbu, ebisagazi
grasshopper, enseenene, e’jjanzi, e’ŋŋe nzigenzi, obwacaaka,‘nnabangogoma
gratification, e’ssanyu
gratify, okusanyusa; be gratified, okuka’jjala
gratis, okuwa
grave, entaana, amalaalo; gclothes, amabugo
gravel, enkokoto
gravy, amazzi g’e’nnyama, omucuuzi
gray, ambubi; g hair, e’nvi; grow gray, okumera envi,okutuuluula, okutebekera
graze, vi, okulya; vtr, okukolo bola, okunuubula
grease,amafuta, omuzigo
great, nene, kulu, a’ kitiibwa; (quantity) ngi
greatness, obukulu
greedily, eat, okweriira
greediness, omululu, omulugube
greedy, luvu, a mululu, a mulu gube; be g, okululunkana, okununka
Greek (man), Omuyonaani; (language) Oluyonaani
green, n, erangi ya kiragala
green, adj, a kiragala; (unripe) bisi;
greenshank (bird), enkobyokkobyo;
greenfly, omuwempe
greet, okulamusa, okubuuza
grenadilla, akatunda
grey, vide gray
grief, e’nnaku, obunaku, obuyinike; come to g, okukubaamavumira,
grievance, ekinyiigo, e’nsonga
grieve, vi, okunakuwala, okwennya mira; vtr, okunakuwaza
grievous, zito, nene
grim, a ntiisa
grimace, make, okwekonga, okw emoola, okwenyaata
grin, n, akamwenyumwenyu
grin, v, okumwenyamwenya, oku feenyeera, okusendula amatama,okuwena
grind, okusa; (teeth) okunena, oku luma e’nsubi; (tools)okuwagala grindstone (upper), enso; (lower) olubengo
grip, v, okukwata, okuvumbagira, okukwata mavumbavumba
gristle, ekibebenu
grit, n (moral), obuzira, obugumu, e mmizi
gritty, be (food), okulumira
groan, v, okusinda, okubolooga
groin, embalakaso, amakendegere
grope, okuwa’mmanta, okumama ‘gga, okuwumpuguma
gross, adj, vide mafembe
grotesque, be, okweswalinga
ground, fe’ttaka; on the g, wansi;
grounds (sediment), obukyu, ebi botya, enkanja; (reason),ensonga; vide okusinziira
groundnuts, ebinywebwa, ebinyoobwa
groundsheet, e’ttundubaali
group, n, ekibiina
group, v, okuku’ŋŋaanya
grovel, okwekulukuunya
grow, okukula, okusuumuka; (plants) okumera g fat, okugejjag lean, okukogga g old, okukaddiwa g luxuriantly, okugimuka, oku bi’mbijjukana
growl, okuwuluguma
grudge, n, akamogo, e’ndibu
grudge, v, oku’mma
grudgingly, lwa mpaka
gruel, obusera
grumble, okwemulugunya, okunyiiga, okwekaanya, okwebo’jja,okw ekenya, okutolooma, okugangaza
grunt, okuwuuna, okukema, oku fuma; (animals) okufugula
guano, kasiikolindo
guarantee, n, omusingo, akakalu
guarantor, omuyima
guard, n, omukuumi
guard, v, okukuuma; be on one’s g, okwekuuma, okwekeka,okweke ngera
guardian (of child), omukuza, omula birizi
guardianship, obukuumi, omulabi rizi
guava, e’ppeera; g tree, omupeera
guerdon, empeera
guess, okuteebereza, okuteerera
guest, omugenyi
guide, n, omusaale, omukulembezi
guide, v, okukulembera, okuluŋŋamya, okusaala
guile, olukwe, obukuusa
guilt, omusango, ekibi
guilty, alina omusango, asingibbwa omusango; look g,okweryanya guineafowl, enkofu
guise, ekifaananyi, omutindo
guitar, ‘ggita
gulf, ekyondo
gull, enkunga
gull, v, vide deceive,
gullet, omumiro
gulp, v, okumira (o)bugobo, oku mira amangota
gum, amasanda; blue g (tree), kalitunsi; g of mouth,akabuno;
gumboil, e’ssamasami
gun, e’mmundu, omuzinga; g barrel, omudumu; g cap, ‘ffataakigunpowder, obuganga
gunsmith, omuweesi w’emmundu
gunwale, oluwero
gurgle, okuyira, okututubika
gush, okusulula, okutiiriika
guttapercha, omupiira
gutter, omufule’jje
guzzle, okujenga
gyrate, okwekulungula
hartebeest, e’nnangaazi, e’nnyimeera
habiliments, ebyambalo
habit, empisa; give up a bad h, okw ewangula
habitable, a kusulamu, a kubeeramu; be h, okubeeka
habitation, e’nnyumba, ekisulo
hack, okutema, okukikiitana
hackles, e’ ggina
Hades, Magombe, ‘Ttanda
haemorrhage, ekikulukuto
haft, olunyago, omuguma, ekijugo
hag, omukazl omukadde
haggard, look, okuguŋŋumika
haggle, okulamula, okugulaana
hail, n, omuzira
hail, v, okuyita, okukoowoola
hair, oluviiri, e’nviiri; (of animal) ekyoya, ekiku’zzi,e’ssisi; (caterpillar) e’ggimbi; (pubes) ekiza; (eye brows) ekisige;(eyelashes) ekikowe kowe
gray h, envi long h, ekijwenge, ekiku’zzi curly h, enviiriz’amasadde, enviiri za kaweke straight h, enviiri za zigeye, enviiri zamunyerere
half, n, ekitundu, e’nnusu h cooked, a makubu’ ggu, a mbwebwe h full, ‘ttengetenge h grown (jungle), e’ttoma h open (door), omuwogohalloo, v, okukoowoola
hallow, okutukuza
halt, okuyimirira, okukoma; (limp) okuwenyera
haltingplace, ekisulo, omugiini
halve, okusala wakati, okutemamu, okwawiilamu
hammer, e’nnyondo; (stone) omu yindo; (of gun) firipi
hammer, v, okukuba n’e’nnyondo, okuweesa, okukomerera; videpound
hammock, akatimba, akadyeri
hamper, n, ekisero
hamper, v, okuziiyiza
hamstring, okutemk bluteega
hand, omukono, ekibatu; h over, go, okubaka; have handsfull, okukwatagana, okugagalana
hand, v, okuweereza, okukwasa
handful, olubatu; two handfuls, ekiyi
handicraft, omulimu gw’engalo
handkerchief, ekitambaala ky’ennyi ndo
handle, n (hoe), omuyini; (knife) ekiti; (shield)omuwambiro, omu konda; (jaw) ekigingi; (pot) e’ŋŋ ngo broken hoe h, ekiyinigifix in h, okuwanga take out h, okuwangula
handle, v, okutoŋŋoonya, okutoga toga, okutiga, okukwatakohandmaid, omuzaana
handsome, balagavu, lungi
hang, vi (down), okuleebeeta, oku lengejja, okubunduka,okulagaya;
hang back, okuwalira; h fire, oku fenya
hang, vtr, okuwanika, okwanika; (strangle) okutuga honeself, okwetuga h curtain, okutimba h head, okutunula kibundaaza, oku koteka
hangings, n, ebitimba
hangnail, akatakkuluze
hank, akavumbo
hanker, after, okuyaayaana, okwoya, okululunkana
hapless, e’nnaku
happen, okubaawo; h to, oku baako
happiness, e’ssanyu
happy, sanyufu, a’ssanyu; be h, oku sanyuka, okwesiima;hgolucky, ‘ nnakigwanizi, ‘ sserulyamayenje
harangue, v, okubuulira, okukuutira
harass, okuteganya
harbour, n, omwalo
harbour, okukuuma, okukweka
hard, gumu, kakanyavu, kalubo, kakafu, kakumme’mme; videkali bobbo h luck! int, manti! be h, okukakanyala, okukaluba be h for,okukaluubirira harden, okukakanyaza, okugumya
hardhearted, a mwoyo mukaka nyavu
hardihood, obugumu, obuvumu
hardly, use wasiga’dde (or waasigala) katono
hardness, obukakanyavu, obukalubo
hardship, obubi, e’nnaku
hardy, gumu, a maanyi
hare, wakayima
harelip, person with, ‘nnakimu
hark! int, wulira!
harm, n, akabi, obubi
harm, v, okuluma, okwonoona, oku kola obubi
harmonise with, okutabagana, okw ekwanya
harmonium, e’nnanga
harness, n, amatandiiko
harness, v, okutandiika
harp, e’nnanga, e’ntongooli, e’ndongo; play the h, okukubae’nnanga
harp on, okuyeeyereza
harpoon, vtr, okuswaga
harsh, a’bboggo, kambwe
harshness, e’bboggo, obukambwe
harvest, amakungula, akasambula
haste, embiro, okwanguwa; make h, okwanguwa, okweyuna
hasten, okwanguya, okwanguyiza, okusambya
hastily, pakupaku
hasty (temper), a busungu
hat, enkuufiira, enkuffiira, se’ppeewo
hatch, vi, okwaluka; vtr, oku maamira, okwalula
hatchet, emba’zzi
hate, okukyawa, okukiiya, okuki’jja
hateful, bi ‘nnyo
hatred, obukyayi
haughty, a malala, lalambavu; be h, okwenyumiriza, okwekuza,oku ni’gga, okugaaga, okukuumiira
haul, okuwalula
haunt, n, e’ttabaaliro
haunt, v, okululuma
have, use verb to be with na
haven, obuddukiro
haversack, ensawo
hawk, akakubampanga, wonzi
hawk about (for sale), okukunza
hay, e’ssubi e’kkalu; make h of, okubwagulira
haze, olufu; (of eyes) ekirandalanda
he, ye
head, omutwe, kasoomi, enseenene; (of bed) emitwetwe; (ofdrum) obusu; (of corn) ekirimba; (chief) omwami, omukulti; h cloth, ekiremba
head, adj, kulu, a luti’kko, a lukulwe
headache, kawango; my head aches, omutwe gunnuma
headband, omugaaga, omuge
heading, omusoso
headland, omusoma, dkisoko
headlong, vide ekinvulu
headman, omukoza, ‘nnampala
heal, okuwona, okukala; vtr, oku wonya
health (good), obulamu; (bad) enko nyera
healthy, lamu; vide kitiginya
heap, enkumu, omuteeko, e’bbenga, e’mmiino, engululu dung h,olubungo h of weeds, ekirungu h of dirt, e’ntuumo
heap up, v, okukuma, okuku’ŋŋaa nya, okutuuma
hear, okuwulira
hearer, omuwulizi
heart, omutima, e’mmeeme; take h, okuguma omwoyo
hearth, ekyoto
heartily, ‘nnyo, n’essanyu
heat, n, e’bbugumu, olubugumu, olu benge,’nnabuguma; (anger)obusungu heat, v, okubugumya
heathen, n, omukaafiiri, omukaafu
heathen, adj, kafiiri
heathenism, obukaafiiri
heave (throw), okukasuka, okusuula; h along, okusembeesa; ha sigh, okussa ekikkowe
heaven, e’ggulu
heavily, walk h, okuggunda; dance h, okuguluba
heaviness, obuzito; = grief, obuyi nike
heavy, zito, a maanyi, kaloddo
heavy, be, okuzitowa, okuzitoowe rera; be h with eating, okugalaata, okugayagana
hedge, olukomera
heed, take, okwekuuma, okwege ‘ndereza
heel, ekisinziiro; fall head over heels, okugalanjuka
hefty, be, okunyuntuka, okugubira
heifer, e’nduusi
height, obuwanvu, obugulumivu
heighten, okwongera obuwanvu, oku wanvuya
heir, omusika
hell, ‘Ggeyeena, omuliro ogutazikira
helm, e’nkasi egoba
helmet, se’ppeewo
helmsman, omugoba
help, n, okubeerwa
help, v, okuyamba, okubeera, oku yuna, okujuna, okuwaga, okwoloola; vide okusumbuusa; h food, okubega; h self, okwesanirira helper,omubeezi
helpless, be, okutongojjera
helpmate, omukozi munnange, mu nno, etc
hem, olukugiro, akalenge; false h, ekibanduliro
hem, vt okukugira
hemp, obugoogwa; (for smoking) e’njaaye; h seed, obuduli
hen, e’nkoko
henceforth, okuva kaakano, okusodka kkakano
henpeck, okusojja ku luwonzi
her, ye; (obj prefix), mu
herald, omubaka
herb, omu’ddo, oluva
herd, n, ekisibo, e ggana
herd, v, okulunda, okusumba
herdsman, omusumba, omuwuula, omulunzi; royal h, Kawuka
here, wano, awo, wo
heresy, obukyamu
heritage, obusika
hermaphrodite, ‘nnakinsungwa
hermit, kyewaggula; turn h, okw evu’njavunja
hernia, omukundi
hero, omuzira
heroism, obuzira
heron, e’bbalwa, ‘ ssekanyolya, eki mbala
herpes, ekisuyu
hesitate, okubuusabuusa, okwefe’ttafetta, oku’tta aga n’aga,okufufu ‘ggala, okugalangatana; (in speech) okunaanaagira, okutama’ttama
hew, okutema
hiccough, kasikonda
hide, n, e’ddiba, ekyanjo
hide, vi, okwekweka, okukukuma; vtr, okukweka, okukisa; comeout of hiding, okwekwekula
higgledypiggledy, ‘ggogologgogolo, kintabuli, magalangaja
high, adj, wanvu, gulumivu; (honourable) a kitiibwa; (price)kanufu; at a h price, bukanga; on h, wa’ggulu
high, be, okugulumira; (of price) okukangaluka; videokuseera highly, ‘nnyo
Highness, His, ‘Ssaabasa’jja
high priest, kabona lukulwe
highroad, oluguudo
highwayman, omutemu
hilarity, enseko
hill, olusozi; vide akatu’nnumba
hillock, ekifunvu
hilly, a ‘nsozi
hilt, ekiti
him, ye; (obj pref) mu
himself, ye ‘nnyini
hinder, okulobera, okuziyiza, oku labiriza
hindrance, ekiziyizo
hinge, empeta
hip, ‘bbunwe, e’mbinabina
hippopotamus, envubu
hippotragus (antelope), empala
hire, n, empeera, omusaala
hire, v, okugulirira, okupakasa
hireling, omupakasi, omuntu w’e mpeera
hiss, okwesooza
history, ebyafaayo
hit, okukuba; h when down, didi togoza
hither, wano
hitherto, okutuusakaakano, ka mbwano
hive, omuzinga
hoard, okutereka
hoarse, saakaavu; be h, okusan kaala
hoarseness, obusaakaavu, ekiyimbiro
hoary, adj, a ‘nvi, kadde nnyo
hoax, okusaaga, okulimba
hobble, okugonoka, okuipiplra
hoe, n, enkumbi, e’ggezi, ensimu
hoe, v, okulima, okukabala
hog, embizzi
hoist, okuwanika
hold, okukwata; (contain) okugyamu h out, okugumiikiriza, okukungubala
hold forth, okubuulira h, fast, okunyweza h breath,okutuyira holdable, be, okukwatika
hole, ekituli, ekinnya, ekirombe, olu sekeso, entwi; be in ah, oku lemwa, okubutaabuta
holiday, olwoso, okuwu’ mmula
holiness, obutukuvu, obutuukirivu
hollow, enkompe, e’nnombe, eki wonvu, omuwulugwa
hollow, adj, wowongole, a kireereetu
hollow out, v, okubajjamu, oku wowongola, okusokoola; behollowed out (by water etc), oku womoggoka
holocaust, okufa kizizi
holy, tukuvu;(RC) tuukirivu;
Holy Ghost, Omwoyo Omutukuvu, Mwoyo Mutuukirivu
homage, pay, okusinza, wa kitiibwa, okweyanza
home, eka, ewange (ewuwo, etc); make self at h, okweyinula,okubooba homeless, be, okudaaga, okubu ngeeta, ‘mbulakayu
homesick, be, okulumirwa eka omwoyo
homestead, amaka
honest, esigwa, a mazima
honesty, obwesigwa, amazima
honey, omubisi gw’enjuki; take h, okuwakula enjuki
honeycomb, ebisenge by’enjuki, eki bembe, ekikambi
honour, n, ekitiibwa
honour, v, okussaamu ekitiibwa, oku gulumiza
hoodwink, okulimba
hoof, ekinuulo, ekiganja
hook, e’ddobo
hookah, omugwabi
hoop, e’nnamuziga
hop, okukongojja, okuse’jjera
hope, n, e’ssuubi, okusuubira
hope, v, okusuubira, okwesunga
horizontal, put, okukiika
horn, e’jjembe, e’kkondeere; with branching horns, galama
hornbill, e’ŋŋaaŋa, enkunyukkunyu
horned, a miyembe
hornet, e’nnumba
hornless, a ‘nkunku, soomi
horrible, a ‘ntiisa, bi ‘nnyo
horrid, bi ‘nnyo
horrify, okutiisa, okutama
horror, entiisa
horse, embalaasi
horseman, omwebagazi
Hosanna, Ozanna, Ozaana
hospital, e’ddwaliro, e’nnyumba y’aba lwa’dde
hospitality, okwaniriza abagenyi, oku sombeza abagenyi
host, ‘nnannyini nnyumba; (army) e’ggye, olufulube, ekibiina
hostage, omusingo, ensingwa, omu wambe, e’nnunuzibwa
hostile, omulabe
hostility, obulabe
hot, use rel form of verb be h, okwokya, okubuguma, okw aka,okukaalaama, okwebere ngula (as pepper) okubaalaala, okubalabaata; (body)okubabirira be very h, okubanduka; vide lweje, make h, okubugumya
hotchpotch, omulondolondo
hotel, wooteeli, oteeri
hottempered, sunguwavu
hough, okutema oluteega, okutema olunywa
hound, embwa
hour, e’ssaawa; (occasion), ekiseera
hourly, buli ‘ssaawa
house, e nnyumba, enju; vide mwa mba, ekisuuwa, kalinaabiri;vide twekobe
house, vy okusuza
housebreaker, omu’bbi
householder, ‘ssemaka, ‘nnannyini nju
houseless, he, okudaaga
housemaid, omuzaana
hovel, akayumba, akasiisira
hover (of bird), okuseeyeeya; h about, okula’ttalatta
how, tya, ‘nnabaki; (how many) meka; vide okwenkana
howl, okukaaba ennyo, okubaaluuka
hubbub, akacwano, omutumbikano, oluyoogaano; make a h, okukaayana, okuleekaana
huddle oneself up, okwewo’jjawojja, okweromoja, okwekomoma
hug, okuvumbagira, okuwambaatira
huge, nene ‘nnyo; vide muku
hull, v (rice), okutwanga
hum, v, okuvuuvuuma
human, a bantu; h nature, obuntu bulamu
humane, a kisa
humble, wombeefu, kka’kkamu; be h, okwewombeeka,okwetoowaza, okutoowaza; appear h, okw eryanya
humbug, omukuusa, mu’nnanfuusi
humbug, v, okubalaata, okuguu maaza
humiliate, okuswaza, okutoowaza, okujeeza, okuwombeesa
humiliation, okuswala, okutoowaza
humility, obuwombeefu, obukka ‘kkamu, e’ssimbo
hummock, ekifunvu
hump, e’ bbango, entumba
hunchback, omututuuli
hundred, ekikumi, ekyasa
hunger, enjala
hungry, yala, a ‘njala; be h, oku lumwa enjala; vide kagomba
hunt, okuyi’gga; (look for) oku noonya, okuwama; h for thingvisible, okuwuuzuuma
hunter, omuyi’ zzi;elephant h, omutujju
hurl, okusuula, okukasuka, oku kanyuga; h down,okutandaggira, okugonnomola, okulindigga
hurricane, kibuyaga, kiku’ŋŋunta
hurriedly, kisaabuuko, kitindiggu
hurry, vi, okwanguwa, okwanguyi riza, okukanduka
hurry, vtr, okwanguya, okusambya
hurt, n, ekirume, obubalagavu, oku lumwa
hurt, v, okuluma, okubalagala, oku nuubuka; be h, okulumwa,oku sonsomola
husband, n, ‘bba (baze, balo, ‘bbaawe); vide omuwuuze
husband, v, okutereka
husbandman, omulimi
hush! int, okusirika!
hush, vtr, okusiisiitira, okusirisa, okuwobwootera
husk, ekikuta, ekisusunku
huskily, malagolago
husky, get, okusaakaala
hut, akayumba, akayu, akasiisira
hyaena, empisi, entagya
hydrocele, empanama
hymn, oluyimba
hypocrisy, obunnanfuusi, obukuusa
hypocrite, mu’nnanfuusi, omukuusa, omuguya
hypocritical, be, okukuusa
I, pron, ‘nze
ibis, ‘mpaabaana
idea, ekirowoozo, amagezi
identify, okwetegereza, okulonda
idiocy, obusiru
idiot, omusiru, omulalu, ekinyanyagga, ekisamasama
idiotic, siru, a busiru; be i, oku bebeetala
idle, gayaavu; be i, okugayaala, okunaanya; okulagajjala,oku leeya, okulendera; make i, oku gayaaza
idleness, obugayaavu, obunaanya
idler, omugayaavu, omunaanya, omu faadanga, enfamba
idly, gadigadi, gojegoje, ‘bbende
idol, ekifaananyi
idolator, omuwonzi, asinza ebifaananyi
if, oba, obanga, bwe
ignite, okwokya, okukumamu omuliro
ignoble, kopi
ignominious, a nsonyi; rel form of okuswaza
ignominy, ensonyi, okuswala
ignoramus, omusiru, atamanyi kigambo
ignorance, obutamanya
ignore, okunyooma, okugaya, oku latta
ill, lwadde, kosefu; vide omuyi become i, okulwala get illconstantly, okugozoobana be very i, okukoseka, okuyinguka make i, okulwaza
illegal, si b mateeka, a muzizo
illegitimate a bwenzi (child), a muzizo
illfeeling, akalumira, ekinyiigo
illluck, olubwa; bring i, okukungula; bringer of i,ka’nnaaluzaala
fmannered, a ‘mpisa ‘mbi, wa kyejo
illnatured, sunguwavu, a ntondo, b ntozo
illstarred, kitaakule
illtreat, okuwanga
illness, endwa’dde, obulwa’dde; vide luko’kkere; feign i,okwerwaza
illuminate, okumulisa
illusion, omuyinooyino
illustrate, okugera olugero
illustration (story), olugero; (picture) okifaananyi
imagine, okulowooza
imbecile, omulalu, omusiru; vide okubebeetala
imbecility, obusiru
imbibe, okunywa
imitate, okugoberera, okugeegeenya
imitation, ekikalizo
immaculate, awatali kabi
immaterial, it is, si musango, si ki gambo
immature, to
immediately, amangu ago
immense, nene ‘nnyo
immerse, okunnyika mu mazzi, oku bbinkiza
immigrate, okuwa’ŋŋanguka
immodest, kaba, a ‘nsonyi
immodesty, ensonyi, obukaba
immolate, oku’tta, okutamba
immoral, enzi, a bwenzi; become i, okukabawala
immorality, obwenzi
immortal, tafa
immortality, obutafa
immunise, okusibaga; i oneself, ‘ okwegema
immure, okuteeka mu kkomera, oku siba
immutability, obutajjulukuka
immutable, a lubeerera, si a kujjulu kuka
impale, okufumita
impart, okuwa, okugaba
impatience, obutagumiikiriza, kati nko
impatient, be, okubigita
impeach, okuwawaabira, okuwaa bira
impede, okuziyiza
impediment, ekiziyiza, kalumanny wera; (in speech) okwogeraekirimi impel, okuwaliriza, okukubiriza
impenetrable, be, okuggumira, oku ziyira
impenitence, obuteenenya
imperceptibly, kimugunyu
impersonate, okwefaananya, okw egamba, okwefuula
impertinence, ekyejo, ekitigi, e’gge nya
impertinent, a kyejo, a kitigi
impetuous, be, okusiitaana
impetuously, buziiziiri
implacable, kakanyavu, zibu
implant, okusiga, okusimbamu
implement, ekyuma ekikola
implicate oneself, okukanansa
implore, okwegayirira, okwesenge reza
import, n (meaning), amakulu
import, v, okuleeta munsi
importance, obukulu, ekitiibwa
important, kulu, a kitiibwa
importunate, a kacca
importune, okusaba olutata, oku tayirira, okubeeba,okujegeekereza, okutawa, okuleeberera, obweku kuutiriza, okupeeka
impose (fine), okutanza; i upon, okwekanyamuza
imposing, a kitiibwa
impossible, be, use neg form of oku yinzika, okusoboka; an iperson, entambazi, entaate
impostor, omulimba
imposture, obulimba
impotence, obunafu
impotent, nafu
impoverish, okwavuwaza; be impoverished, okwavuwala
imprison, okuteeka mu kkomera, oku siba
imprisonment, obusibe
improper, gwagwa; be i, okuwemuka
improve: okwongera, okulongoosa
improvement, olukamu, bibkowe
impudence, ekyejo, akajanja
impure (morally), gwagwa; this water is impure, amazzi ganogalimu obuwuka
impurity (moral), obugwagwa
impute, okubalira; i falsely, oku limbiriza
in, mu
inactive, mugayaavu
inactivity, obugayaavu
inasmuch as, ngabwe, kubanga
inattentive, be, okutunula ekimama, okblabankana
incarcerate, okuteeka mu kkomera
incarnate, become, okufuuka omu ntu
incarnation, okufuka omuntu
incendiarism, okwokerera
incendiary, omwokerezi
incense, obubaane; i tree, omuwafu; burn i, okwotezaobubaane, oku nyookeza obubaane
incessant, a kagganyigganyi
incessantly, lutata, lu’nnye, lumoo nyere, lunyenyeegere,luleekereeke, lundikoobyo, lutaakome, lutankute, luteetera, ‘ntakera,‘ssferebo; vide oku le’jja
incest, obwenzi; commit i, okwenda
incestuous, enzi, a bwenzi
incident, fekigambo, ensonga
incisor, bri’nnyo
incite, okukubiriza, okuweerera, oku fukuutirira,okupikiriza, okusaa kiriza, okusmdirira, okuvugula; (dogs) obwasira
incline, n, akaserengeto, olukooto, olu yiringito, ekikko,akasirikko
incline, v, okwagaza; (slope) okw esulika (vi)
include, okussaako, okubaliramu
incoherent, a kasalwe
incoherently, speak, okudaabaada, obwogera olutabirizo
incompetent, si aa magezi
inconsequently, talk, okulondobe reza
incontinence, obuteekomako; have i (faeces), okwenyaga
incorruptible, si aa kuvunda, mwesi gwa
incorruption, obutavunda
increase,n (profit), amagoba
increase, vi, okukanya, okwala, okwongera; i in, okweyongeraincrease, vtr, okwongeza
inculcate, okukuutira, okuyigiriza
inculpate, okusiba ekibi, okutema ekigambo
incurable, tassuuka; vide luko’kkere
indecency, ensonyi, obugwagwa
indecent, a ‘nsonyi, gwagwa, seegu; vide okwetiiluula,okweyagaagula, okukunama, okuwolongerera
indeed, mazima, ‘ddala
indefatigable, nyiikivu ‘nnyo
indemnify, okuliwa
indemnity, omutango; pay i, oku tanga
independence, e’ ddembe
independent,e’ddembe; be i, okw etwala, okwesanirira; videomu suluba
independently, kyeteeso,
India, Buyindi
indiarubber, omupiira ogusangula, akasangula
Indian, Omuyindi
Indian corn, kasooli
indict, okuwawaabira, okuwaabira
indictment, omusango
indifferent, be, okwekubira gudii ku’dde, okugalamba,okuzinzibala indigence, obwavu
indigenous, a kiganda, a buzaaliranwa
indigent, avu, naku
indigestion, vide enjoka, dyspepsia,
indignant, be, okusunguwala
indignation, obusungu
indiscreet, a lumotolo
indiscretion, olulere
indispose (illness), okulwazalwaza; be indisposed,okuIwalalwala indistinct, vide okuseeterera, oku wunuuna
indistinctly, vide byenjeze, okulebet terera, okusabuliza,okuvulungu tana
indite, okuwandiika
indolence, obugayaavu; be indolent, okugayaala, okubeyaabeyaindurated, be (skin), okuguba
industrious, nyiikivu; be indolent, okunyiikira
industry, omulimu, obunyiikivu
inebriate, okutamiiza
inert, be, okugajaba, okuyaba, oku galabanja
infamous, a lujeejeemo
infancy, obuto
infant, akawere, akaana
infatuated, be, okutinkiza
infect, okusiiga,’ okusomba’ obulwadde, okuwereba,okucuncumula infectious, be, okusiigika
infer, okutegeera, okumanya
inference, amakulu
inferior, bi okusinga; a person’s inferiors, abantu abaliwansi wa
infidel, omukaafiiri, atakkiriza
infinity (number), katabalika
infirm, nafu, kadde nnyo; vide kye kwaso; become i,okunafuwala, okukaddiwa
infirmary, e’ddwaliro
infirmity, obunafu
inflammation (eye), e’jjanga, amalongojje; (nose) ekibobe
inflate, okufuuwamu omukka, oku waga
inflated, a muwuwo
influence, amaanyi
influential, a maanyi
influenza, yegu
influx (of people), ekyepukulu
inform, okubuulira, okutegeeza; i against, okuwawaabira,okuloopa information, ebigambo, embuulira; lay i, okudikyadikya
informer, omuloopi
infringe, okusobya, okwonona
infuriate, okusunguwaza; be infuriated, okusunguwala
infuse, okutabulatabula
ingathering, amakungula
ingenious, gezi, a magezi
ingenuity, amagezi
inhabit, okubeeramu, okutuulamu
inhabitable, be, okubeeka
inhale, okussa omu’kka, okweyoteza, okulerukana
inherit, okusika, okusikira
inheritance, obusika
inhospitable, be, okuzigama
iniquitous, bi ‘ddala
iniquity, obubi
initiate, okutendeka, okutandika, oku leetereza
initiative, take the, okwejuuba
inject, okuyingiza munda; (surgically) okukuba empiso
injure, okuluma, okwonoona, oku wanga
injustice, okusaliriza, embyone, oku sobya
ink, bwino
inmate, ow’omu nnyumba
inn, omugiini, e’nnyumba y’abagenyi
innocence, obutayonoona
innovation, vide okuwakula
innumerable, obutabalika
inoculate, okukuba ekkato
inquire, okubuuza, okubuuliriza
insane, lalu
insanity, e’ddalu, obulalu
insatiable, luvu, taku’tta
inscribe, okuwandiikako
inscription, ekiwandiikibbwako
insect, akawuka; vide akasisi, ekitaakule, ‘ssekirembwe,ekisokondwe, ‘jjegeju, kasennyanku, kawuuzi, ekikutuzi, empuluwujju,enfuuyirizi, ‘nkuuwe, endyabalangira, entonnyeze, endya menvu, enzirugaze,enziiziiri, ‘ssemu kkuto
inseparable, taawulwako (with rel)
insert, okuyingiza, okusenseza, oku teeka munda, okusonseka,oku sekeeserera
inside, adv, munda
inside of, munda wa
insipid, be, okulanguka
insipidity, kajaalaala,
insist, okulagirira ddala, okukakasa, okukanda
insobriety, obutamiivu
insolence, ekydjo, e’ggenya, akajanja, e’ ssukumbuli, e’ssukutti
insolent, kyejo; be i, okwewanika, okusamaala, okugiraekyejo insomnia, obuteebaka
inspect, okukebera, okwe’kkaanya, okwetegereza, okulambula
inspector, omukebezi, omulambuzi
inspiration, okussaamu omukka; (mental) okuluŋŋamizibwa
inspire (mental), okuluŋŋamya; be inspired, okusamira
instantaneously, amangu ago; ‘kkutu, be’kkwa (ideophones)
instead of, mu kifo kya
instigate, vide incite,
instruct, okuyigiriza, okusomesa
instructor, omuyigiriza, omulagirizi
instrument, ekyuma
insubordinate, jeemu, a ‘mputtu
insubordination, obujeemu, emputtu
insufficient for, be, okuweeba
insult, n, ekivume, obuvumi, amavumirizi
insult, v, okuvuma
insure, okutegekera
insurrection, obujeemu
intellect, amagezi
intelligence, amagezi; (news) amagambo, ebifaayo
intelligent, gezi, tegeevu; become i okwogiwa
intemperance, obutamiivu
intemperate, tamiivu; be i, okutamiira
intend, okwagala, okutera, oku bulk
intentionally, use, okumanyirira, okulaba, okugenderera
inter, okuziika
intercede for, okuwolereza, oku takabanira, okusabira
intercessor, omuwolereza
interchange, okuwaanyisa, okuvunja
intercourse (talk), emboozi
interdict, v, okuwera
interest (profit), amagoba, enkizo; lose i okuwola
interesting, be, okunyuma
interfere, okwetumiikiriza; (in fight) okutaasa,okubambagiza; i in, okubambira, okwegerekereza
interference, entatankiriza
interloper, ow’entatankiriza
interior, use munda
intermarry, okuwasagana, oku fumbiriganwa
interminably, kajegejege
intermingle, okutabulatabula
interpret, okukyusa, okuduuma, oku tegeeza, okugerula,okuvvuunula, (dream) okulootolola
interpretation, amakulu
interpreter, omuvvuunuzi, omuduumi
interrogate, okubuuza, okubuuliriza, okukemereza
interrupt, okuvubiikiriza, okulya kakesu, okusala ekirimi,okuvunvu bika, okuvuvuba
intersect, okusalagana
intertwine, okulanga, okuyitanya, okusulinkanya
interval, ekiseera, e’bbanga, ekibangirizi, oluma’gga,e’ttalaga; vide okwamuka; i of silence, kasiriikiriro
intervene, okubambagiza, okutaksa
interview, okulaba
intestine, ebyenda; large i, a kabuto buto; small i,olukinyikinyi; vide ki’nnamuguma
intimacy, omukwano, okukwana
intimate, a mukwano, a kafubo
intimidate, okutiisa, okukanga into, mu
intoxicant, ekitamiiza, vide ‘kkangala
intoxicate, okutamiiza; be intoxicated, okutamiira
intractable, vide kipamira
intrepid, zira, vumu; i person, omuyanda, ‘nnalukalala
intrepidity, obuzira, obuvumu
intrigue, olukwe, okwekoba
introduce, okulanga, okuyingiza
intrude, okweyitiriza, okwebereka, okwefeeteka
intruder, nnaabigwamu
inundation, omutunga, amataba
invade, okutabaala, okukwekweta, okusanjaala
invalid, omulwa’dde, empendeke
invaluable, a muwendo mungi ‘nnyo
invasion, olutabaalo, okutabaala, oku lumba
inveigh against, okwogerako, oku wawaabira
invent, okuyiiya, okuginga, oku gunja, okuvumbula; vide okwewaayiriza
invest (city), okuzingiza, okusala ekigo; (heir) okusumika
investigate, okukebera, okwe’kkaanya
invite, okuyita, okusembeza
invocation, okusaba
invoke, okusaba, okwegayirira
involved, be, okujabagira, okwedubika
inwardly, munda
iota, akatonnyeze
irascible, sunguwavu
ire, obusungu
iris, e’mmunye
iron, ekyuma, e’kkalwe; (ore) amatale; (cast) e’bbumba;(pig) omusinga; i for clothes, ‘ppaasi
iron, v, okugolola, okukubappaasi
irrelevantly, talk,okuolondobereza, okusala ‘ntotto
irretrievably, kagenderere
irreverence, obutatya Katonda,
irritable, yombi, a busungu; be i (body), okusiiwa
irritation, vide foreg
island, ekizinga
islander, ow’omu kizinga
isolate oneself, okwebonga
isolated, a kifikkiriza
issue, n (children), e’zza’dde
issue, v, okuvaamu, okufuluma
isthmus, akagolomolo
itch,n, obuwere; vide ekikeke, eki sunyi
itch, v, okusiiwa, okukolokoota
itinerate, okulambula
ivory, e’ssanga
jabber, okwogera lubo’bbo, oku jabiriz’a
jabberer, omwogezi, oluboozi
jackal, ekibe, e’bbowa
jacket, ekizibaawo
jaded, be, okukoowa
jagged edge, olunnyo’nnyo,
jammed, be, okuwagama
January, ‘Jjanwali
jar, n, ensuwa, ensumbi
jaundice, enkaka
javelin, e’ffumu
jaw, oluba; vide e’jjuuga
jealous, buggya; be j, okukwati bwa obuggya, okuba n’obuggyajealousy, obuggya, e’bbuba, empiiga, enfubitizi
jeer, okusekerera, okukuna, oku duula, okugondola,okudidimbuka, okukomereza, okusunga
Jehovah, Mukama, Omukama
jeopardise oneself, okusingawo obu lamu, okwetunda
jerboa, akayozi
jerk, okusika, okubuusabuusa
jest, v, okusaaga, okubalaata, oku baliila ebigambo
jester, vide joker,
jesting, amajalya
jet, n (blood), ensanke
jetblack, ddugavu zigizigi
Jew, Omuyudaaya
jewel, e’jjinja ery’omuwendo
Jewish, a Kiyudaaya
jibe, okuyeeyereza, okwogera amaki nna’ggule
jigger, envunza
job, omulimo
jog along, okugenda empola
join, okuyunga, okutaba, okugatta, okuyimba
joiner, omubazzi
joint, e’nnyingo; crack the joints, okunonkola
jointed, menye
joke, okusaaga, okudalya, okudambya, okubalaata, okubalulaebigambo joker, majwajwa, omusaazi, omubuya buya, ‘nnakapanka
jollity, e’ssanyu
jolly, sanyufu, a ‘ssanyu
jostle, okuwagaanya, okusindikugana, okunyigiriza
jot, akatonnyeze
journey, n, olugendo, e’ssa’ffaali, empitiro
journey, v, okutambula
jovial, sanyufu
joy, e’ssanyu; cry of j, olube
joyful, a ‘ssanyu, sanyufu
Judaism, e’ddiini y’e Kiyudaaya
judge, n, omulamuzi, omukubirizi w’emisango
judge, v, okusala omusango, oku lamula; j unfairly,okusaliriza omusango
judgment, okusala
jug, omudumu
juice, ama’zzi, amasanda; (banana) omubisi
July, ‘Jjulaayi
jumble, vtr, okuvulunga, okuwu banya
jump, okubuuka j about, okuke’jja; okwekandagga, okwekanga jfor joy, okujaganya, okusamba muyenjej up, okuwawamuka
junction (of roads), amasaŋŋanzira
June, ‘Jjuuni
jungle, ensiko, musunku
junket, e’bbongo
just, adj, ‘tuukirivu
just, adv, he just talks, amala g’ogera, ayogera bwogezi; jso! int, weewaa wo!
justice, eby’ensonga, ebyobutuuki rivu
justification, okuwebwa obutuukirivu
justify, okuweesa obutuukirivu, oku ggyako omusango; joneself, okw ewolereza
justly, act, okukola eby’ensonga
keel, omugongo
keen for, be, okusugumbira
keep, okukuuma, okutereka k on, okunyiikira, okufuba k up towork, okukalaabiriza k waiting, okukalanga
keeper, omukuumi
keg, e’ppipa
keloid, entale
kernel, omulamwa
kerosene, amafuta g’Amerikaani, pala fiini
kestrel, akakubampanga
kettle, e’bbinika
key, ekisumuluzo; (explanation) ama kulu
kick, olusamba’ggere
kick, v, okusamba, okusambagala, okusansagala
kid, akaana k’embuzi
kidnap, okunyaga
kidney, ensigo
kill, oku’tta; be killed (fall or accident), okufa
kiln, ekyokero
kilt, akajumbi, ekisenso
kind, n, engeri, embalk, omutindo
kind, adj, a kisa, lungi; be k, oku ba n’ekisa, okukolaeby’ekisa
kindle, okukuma omuliro, oku koleeza; be kindled (anger),oku buubuuka kindness, ekisa, obulungi
kindred, ekika, e’ŋŋanda, olulyo
kine, ente
King, Kabaka
kingdom, obwakabaka
kingfisher, akasumagizi
kinsfolk, ab’ekika, e’ŋŋanda
kinsman, ow’ekika, ow’oluganda
kiss, v, okunywegera
kitchen, e’ffumbiro, ekiyungu (indigenous)
kite, kamunyi, ma’gga
kitten, e’kkapa ento
knead, okugoya; (massage) okukunya
knee, e’vviivi; kcap, enso
kneel, okufukamira; k upright, oku fukamira amatiitiiri
knickers, empale
knife, akambe, ekiso, e’ggya
knit, okuluka; k one’s brows, okweti’ppa
knob, ekitolima, ensunduba
knock, v, okukoona, okukuba; (announce oneself) okweyanjula;k out, okutirimbula; k up against, oku guuna, okutomera
knoll, ekifunvu
knot, n, ekifundikwa; k in wood, enkovu, ekifunvuba, essunduba, eki tuttwa
knot, v, okufundikira, okutugga; k cloth on shoulders,okusumika know, get to, okumanya, okutegeera; for know use perf tense of v, egI k,’mmanyi, ntege’dde; become known, okwatuka, okwatiikirira
knowledge, amagezi, okumanya, oku tegeera
known, well, manyifu, atiikirivu
knuckle, e’nnyingo y’engalo
Koran, E’kkolaani
kraal, ekiraalo, olugo, e’ssaazi
labia minora, enfuli; l majora, amaba’ bba
laborious, zibu, zito, kalangufu
labour, n, omulimu, okutawaana
labour, v, okukola emirimu, oku tawaana
labour pains, ebisa, kawa’mmansi
labourer, omukozi, omulimi
lace, n (shoe), olukoba, olulere
lace, v, okutunga; l self tightly, okweti’ppa
lacerate, v, okutaagula
lack, v, okweteega, okuweebuuka, okubulwa
lad, omulenzi
ladder, e’ddaala; amadaala
ladle, n, ekijiiko ekinene, alwendo, omulawo; (of leaf orfibre) akakaayi ladle, v, okusenamu, okutawula
lady, omukyala, ‘nnyabo
lag, okulembalemba
laggard, omugayaavu
lair, empuku, ekikulukuunya
lake, e’nnyanja
lakeside hut, e’ggogonya
lamb omwana gw’endiga
lame, lema; be l, okulemala, oku senvula, okuwenyera,okuyingira; make l, okulemaza, okuwenyeza
lameness, obulema
lament, n, ekiwoobe
lament, v, okuwooba, okukaaba, oku kuba ekiwoobe,okuwowoggana, oku daaga, okwaziirana
lamentation, ekiwoobe, okukaaba
lamp, e’ttaala, e’ttabaaza, e’ttawaaza; lstand, ekikondo; lwick, olu tambi
lance, v, okutundula
lancet, akambe
land, n, ensi, olukalu; (estate) e’mma yiro, obutaka
land, v, okugoba ettale
landholder, omutaka; (woman) ‘nna kyeyombeke’ dde
landingplace, omwalo
language, olulimi
languid, yongobevu; vide enjeejeebe; be l, okugajaba,okuyongobera languidly, speak, okugolooma
languish, okuyongobera, okuggwamu amaanyi
languor, obunafu, olulembe
lanky, kovvu; vide kawalucocco, omutaatiira (gw’omusaj’ja)
lantern, e’ttaala
lap, ekikondoolo
lap, v, okukomba, okulasa
larceny, obu’bbi
lard, amasavu g’embizzi
larder, e’ggwanika
large, nene; a very large thing, lugomera
larynx, e’ddookooli
lascivious, egombi, gwagwa; be l, okwegomba
lasciviousness, obwegombi, obugwa gwa
lass, omuwala
last, adj, a luvannyuma, a nkomerero; be l, okusemba,okukomerera(yo)
last, v, okumala, okuwangaala, okw esibira
lastly, oluvannyuma, ekyenkomerero
latchet, olulere, olukoba
late, adj (deceased), ‘nguli, omugenzi
late, be, okulwa; vide okukeerera, okukeerererwa, okwekunya;make l, okulwisa
late, adv, kikekeezi, kibundugulu
latex, amasanda
lather, n, e’jjovu
lather, vi, okubira ekyovu
Latin, Olulattini
latrine, ekiyigo, mugwanya, ekyo looni, akasenge ( =primarily reed enclosure)
latter, a luvannyuma
latterly, mu ‘nnaku zino, kampegaano
land, v, okutenda, okusuuta, oku tendereza
laugh, v, okuseka, okumwenyereketa, okukuba embeekuulo,okumwetuka, okutema akalali, okutyetyemuka; vide akakule, kimwege laughter,enseko, akalali
launch, v, okugolomola
lave, vtr, okunaaza
lavishly, give, okugabangula
law, e’tteeka; (custom), empisa; (Jewish) Ttawuleeti; make al, oku teeka etteeka
lawyer, ow’amateeka
lax, lebevu; (lazy) gayaavu
lay, okuteeka l aside, okutereka l eggs, okubiika l on topof, okubambika l hold of, okukwata l a table, okutandiika emmeeza, l waste,okuzikiriza l mats, etc, okwala l under one’s head, okwezizika
layer, omugigi, omuko
lazily, n’obugayaavu
laziness, obugayaavu
lazy, gayaavu; be l, okugayaala, okunaanya, okuleeya
lead, n, e’ssasi; l pencil, e’kkalaamu enkalu
lead, v, okukulembera, okuluŋŋamya; l good life, okuyisaobuluugi leader, omukulu; (guide) omusaale, omukulembeze
leaf (of trees), ekikoola, eddagala; (of plantains)olulagala, omukumbu; (dried) e’ssanja; (of book) olupapula, omuko; l bud,omuziŋŋoonyo, omu bumbu
leafy, a malagala mangi
league, make a, okulagaana enda gaano
leak, v, okuto’nnya, okubiririra; (cork, stopper)okuzibukuka
lean, v, okwesigama, okwesimba ‘ggiriza, okwesiira,okwerimba, okwekkaatiriza; (slant) okwesulika, okugonyoka
lean, adj, kovvu; become l, oku kogga; make l, okukozza
leanness, obuko’vvu
leap, okubuuka, okulaliira, oku walala, okuco’ppacoppa; lup, oku ba’ttuka
leapfrog, play, okuzannya omuza nnyo ogw’okuwalampa abantu
learn, okuyiga; l by heart (parrotwise), okukwata bukusu; lhow to do, okumanya
learned, gezi, yigiriize
learner, omuyigirizwa, omusomi
learning, amagezi
leasehold (land), obwesengeze
leash, omugwa, olukoba
least, singa obutono; in the least, n’akatono; vide kk,
leather, n, e’ddiba
leave, olukusa
leave, vi, okugenda take one’s l, okusiibula take French l,okwewungula l off, okwerekereza, okulekeraawo, okukoma, okunnyuka; vide okumaamuka, okusekula
leave, vtr, okuleka, okusigaza; (bequeath) okulaama
leaven, n, okizimbulukusi
leaven, v, okuzimbulukusa; be leavened, okuzimbulukuka
leaves, vide leaf; put forth l, okw anya; fallen l,ekikunkumusi leavings, ebisige, ebisigaddewo, eki kamulo, obukunkumuka
lecturer, omuyigiriza
leech, ekinoso
lees, obukyu
left (hand), (gwa) ‘kkono
left alone, be, okwegungumika left, be, okufi’kka, okusigala
leg, okugulu; fore l, entumbugulu; stand on one l,okuyimirira kongojjo legatee, omulaamire
legend, olugero, olugambo, ekyobulo mbolombo, olufumo
legging, ekisabika amagulu
legislate, okuteeka etteeka
leisure, e’bbanya, ekiseera; have l, okweteesa, okwessa
leisurely, ‘mpola, kasoobo; walk l, okwesiira
lemon, akalimaawa; l tree, omuli maawa
lend, okwazika; (money) okuwola; l a hand, okuyamba,okubeera length, obuwanvu
lengthen, okuwanvuya, okuwaayira
lengthwise, adv, buwanvu; full length, vide kwegalangajja
lengthy wanvu
leniency, ekisa
lenient, a kisa; be l, okusaasira, okukwatibwa ekisa,okubembereza Lent, e’nnaku z’Okusiiba, ‘Ekisiibo, Kalemi
leopard, engo
leper, omugenge; become a l, oku gengewala
leprosy, ebigenge
less, tono okusinga; become l, okukendeera, okuweebuuka, okutoniwa
lessen, okukendeeza, okutoniya
lesser, to, tono okusinga
lest, use okulema, qv
let, okukkiriza, okuganya, okuleka; l alone, okulekesa; lgo, okuta, okusumulula; (hinder) okuziyiza
letter, e’bbaluwa; (of alphabet) ennu kuta
leucorrhoea, ekikulukuto ky’amazzi; have l, okubundukaamazzi
levee, olukiiko
level fadj, tereevu; vide omuseetwe
level, v, okutereeza, okwenkanya nkanya, okusenda,okuttaanya, oku tuukanya; be l, okutereera, okw enkanankana
lever up, okubutula
leviathan, lukwata
Levite, Omuleevi
Levitical, a Baleevi
levy, omusolo
levy, v, okusolooza, okuwooza
lewd, gwagwa
liaison officer, akyungirizi
liar, omulimba, kalimbira
libel, v, okuwayiriza, okulyolyoma
libellous, use rel form of foreg
liberal, adj, gabanguzi
liberate, okuta, okusumulula
libertine, omwenzi, omukaba
liberty, e’ddembe; have l, okw etaaya; at l, butaala
licentious, gwagwa
lick, v, kukomba
lid, n, ekisaanikizo, olubumbiro; (of eye) ekikowe,
lie, n, ekyobulimba, obulimba, ekisala ganyi
lie, v, okulimba, okudyeka, oku tema amagembe l down,okugalamira, okwebaka, okwegalika l as dead, okulambaala l in wait, okuteega lin pools, okulegama
life, «, obulamu; come to l, okuyi mbuka, okuzuukira
lifeless, be, okugajaba, okugala banja
lift, vtr, okusitula, bkwetikka, oku butula; (stick)okugalula
lift, vi (as boat to waves), okwetumbi kiza
light, n, omusana, obutangaavu; a l for fire, ekitawuliro
light, adj, angu; (of colour) eru, £ru; vide ekirerya
light, v, okukoleeza, okwasa, oku kuma (omuliro)
lighten, okumulisa; (of weight) oku wewula
lightfingered, be, okuba n’ekinkumu, okuba n’akagklo
lighthearted, sanyufu
lightly, mangu
lightness, obwangu
lightning, eraddu
like, vtr, okwagala, okusiima; be l, okufaanana,okwenkanankana
like, conj, ‘nga
likely, ‘mpo’zzi
liken, okufaananya
likeness, ekifaananyi
likewise, era, bw’etyo
lily, e’ddanga, ejjuuni, ekibukuta
lilytrotter (bird), akataasa
limb, ekitundu ky’omublri; (of tree) e’ttabl; vide ekikunku
limbo, e’kkomera
lime (mineral), cooka, ennoni
limit, n, enkingi, embibi, ensalo, empero
limit, v, okuziyiza, okukome’kkereza
limp, adj, lebevu
limp, v, okulemala, okuwenyera, okuyigulira, okusejjera
limpid, lungi, longoofu, eru
line, olunyiriri, omusittale; (cord) omugwa draw a l,okukoloboza, okukuba omusittale set in l, okukolonga get out of l, okusooloobalineage, okuzaalibwa
lineament, ekifaananyi
linen, kitaani
linger, okula’ttalatta, okulangajja, okulwa, okwesiisa,okwekonereza, okwesiira
linguist, omwogezi w’ennimi
lining, ka’bba, ekidaali
link, empeta
link, v, okuyunga, okugatta, oku siba
lintel, akabuno
lion, empologoma, entale
lioness, empologoma enkazi
lip, omumwa; groove in upper l, akalindaminyira; one withlips cut off, a kiŋaaŋaali
liquefied, be, okusaanuuka
liquefy, okusaanuusa
liquor, ekyokunywa
lisp, okwogera ekirimi
list, olukalala lw’amannya oba bbintu; make a l, okumenya,okuteetula listen, okuwulira, okutega amatu
listener, omuwulizi
listless, nafu, yongobevu, lebevu; be l, okugojoba,okuyoobeera listlessness, olulembe
lithe, gonvu
litter (rubbish), ebisasiro
little, tono, tiiriitu; a l, vide pref ka and tu
littleness, obutono
live, adj, lamu
live, v, okuba omulamu, okulama; l long, okuwangaala
liver, ekibumba
living, lamu
lizard, omunya, ekinya, e’kkonkomi, akalumabalunda,esungulubebbe; water l, enswaswa
lo ! int, laba!
load, n, omugugu, omutumba, omu twalo; (of fish) olutala,olukanda, olutakku; (of firewood) olusekese
load, v (a man), okuti’kka; (ship) okusiika; (gun)okusindirira
loaf, omugaati, ‘ bboofulo,’ bboofu
loafer, omugayaavu
loan, make a, okuwola
loathe, okutamwa, okukyawa
loathsome, bi ‘nnyo
lochia (after childbirth), oluzzi’zzi
lock, n, e’kkufulu; (of hair) omuvu mbo
lock, v, okusiba n’ekkufulu
locust, enzige; young l, akaacaaka, kaluse’jjera
lodge, v, okusula, okutuula
lofty, gulumivu, kulumbavu; be l, okugulumira, okulalambala
log, ekisiki, e’kko’kko, embiru, omuzi ziko
logical, be, okugoba ensonga
loin, ekiwato, ekimyu, emboobo; l cloth, enguuwo,e’ddibwane, eki kooyi, ekyebagyo (olwebagyo), endoo be, enkutu, enfungo
loiter, okugayaala, okulattalatta, oku lwa, okudagada,okulangajja, okw esiisa, okwenyinyongoza, oku jeeruka
loiterer, use rel form of v foreg
loneliness, ekiwuubaalo, ekyobeera
lonely, be, okuguŋŋumala
long, wanvu, lukolongo; vide lubobye, lukwedenge,emiraatiira, omusisii rwa, omutiriba make l, okuwanvuya make of l shape,okukolongola longlegged, mucuumuule
long for, okwetaaga, okwebuga, okw egomba, okuwankawanka, oku yaayaanira,okw oya, okw ettanira
longstanding, be of, okugundiira
longsuffering, be, okugumiikiriza
longevity, okuwangaala
loofah, ekyangwe
look, v, okulaba, okutunula l after, okulabirira l closely,okwe’kkaanya, oku beera l for, okunoonya, okwaza l hard, okwekaliriza amaaso, laskance, okutunula ekiyumba l about, okumagamaga l down, okussa amaaso, okuwomba amaaso, oku genekera enkowe
lookingglass, endabirwamu
loop, n, ekyambika, e’ŋŋango
loose, adj, lebevu, a mwera; be l, okulebera,okujagaajagana, oku nye genya, okulagaya; break l, oku toloka
loose, v, okusumulula, okuta; (from trap) okutegula; (goats)okuyimbula
loosely, kadagado, majenjeeke
loot, n, omunyago, olwayo
loot, v, okunyaga
lop, v, okutemako, okusalako
lopeared, a matu’mpaggwa
loquacious, ogezi; vide luvenge
lord, omwami, mukama
lose, okusuula, okubuza, okuzaaya, okufiirwa; l one’s head,oku gwamu akajabangu; be lost, oku bula, okuzaawa
loss, ekifiirizi; be at a, okubutaabuta, okwemagaza; sell ata l, oku tunda ebyayanga
lot, n, akalulu; (portion) ekitundu; cast lots, okukubaakalulu; a l (much), use adj, ngi
loud, ‘ddene (e’ddoboozi), wa’ggulu (okwogera)
loudly (okukoowoola), wa’ggulu
lounge, n, ekisenge ekituulwamu
lounge, v, okugalamira
louse, ensekere
lout, omukopi, omugomba
love, n, okwagala
love, v, okwagala
lovely, lungi ‘nnyo
loving, a kwagala
lovingkindness, ekisa, obulungi
low, adj, mpi; (vulgar) kopi
low, adv, wansi
low, v, okuwoloma, okuvuumira, okukuga, okuŋooŋa
lower, v, okussaako wansi; l one self, okwejeeguula
lower, adv, wansinsi
lowliness, obuwombeefu
lubricate, okuteekamu amafuta
lucifer (match), ekibiriiti
luck (good), omukisa, e’ggwiiso; (bad) ekikwa, emberebezi;vide misfortune
lucky, a mukisa, a ‘ggwiiso; be l, okuyiirwa
lucrative, a magoba
lucre, e’ffeeza, ensimbi
luggage, ebintu, emigugu
lukewarm, be, okuba n’ekibugu mirize, okubaamu ekisuususu
lull, n, okuteeka, okulaala
lull, v, okusiisiitira, okuwoowoota
lump, ekitole, ekiwumi; l sum, omu zindo
lung, e’gguggwe
lungfish, e’mmamba
lurch, in the, e’ttayo; leave in l, oku tiirira, okwebengula
lure, okusendasenda, okukema, oku kwenyakwenya
lurk, okuteega, okubwama
luscious, woomerevu; be l, oku woomerera
lust, n, okwegomba, obugwagwa
lust for, v, okwegomba, okululu nkanira, okuyakyaanira
lustful, gwagwa, egombi
lustre, okumasamasa
lusty, a maanyi, gumu
luxuriant, gimu, lungi; be l, okw era, okuwakktira
luxurious, be, okufufu’ggala, okusi ‘ttala
lyre, e’nnanga
machan, e’nnyonjo
machine, ekyuma; sewingm, ekya laani
macintosh, omupiira gw’enkuba
mad, lalu; go mad, okulaluka; make m, okulalusa
madcap, empape, entangamalaala
madly, act, okubabaalukana
madman, omulalu
madness, e’ddalu, obulalu, obulo go’vvu, akabango, akazoolezoole magazine (book), ekitabo
maggot, envunyu, ennyengere
magic, obulogo
magician, omulogo
magistrate, omulamuzi
magnate, omukulu
magnificence, ekitiibwa
magnificent, a kitiibwa
magnify, okukulumbaza; (extol) oku tendereza, okusuutamagnifyingglass, galubindi ezimbu lukusa
magnitude, obunene
magpie, entalu
Mahomet, Muwamadi
Mahommedan, Omusiraamu
maid, omuwala, omuzaana; (virgin) omubiikira, embeerera,atamanyi mu sa’jja
mailman, matalisi
maim, okulemaza, okumenya; be maimed, okulemala, okumenyekamain, kulu;
mainland, olukalu, e’ttale;
main road, oluguudo
maintain (feed), okuliisa
maize, kasooli; dry m, emberenge
majesty, ekitiibwa; His M, ‘Ssaaba sa’jja
make, v, okukola; (create) oku tonda; (compel) okuwaliriza,oku kaka; also the c forms of verbs m a bed, okwala ekitanda m up a number,okuweza m way, okwesega, okusegulira m off, okudduka, okusenguka m time, videokwerekereza m a profit, okuviisa amagoba, oku goba m sail, okuwanika amatanga
make, n, engeri
maker, omukozi, omutonzi
malady, endwa’dde, obulwa’dde
malaria, omusujja gw’ensiri
malcontent, jeemu; use v okunyiiga
male, n, omusa’jja; (cattle) e’nnume
male, adj, lumb, sa’jja, ‘mmandwa; (child) w’obulenzi
malediction, ekikolimo
malefactor, omubi, omwonoonyi
malevolence, e’ttima, enge, e’ggiri,
malevolent, a ‘ttima, a nge
malformation, vide okikulekule
malice, e’ttima, ekkusunguyira, e’ggiri, enge
malice, bear, v, okuttukiza
malicious, a ‘ttima, a ‘nge
maliciously, n’ettima
malign, v, okuwaayiriza, okulyo lyoma
malingerer, omulyolyomi; v okw ekenenkula
mallet, ensaamu, empuuzo
maltreat, okukola obubi, okwonoo na, okujooga
maltreatment, obubi, okwonoona
man, omusa’jja; (person) omuntu; become a m, okusa’jjakula
manacle, olujegere, e’ssamba, ekisiba emikono
manage, okulabirira, okusobola, oku fuga; be manageable,okusoboka mandate, ekiragiro
mandible, enswiriri
mane, olugingirima, ekijwenge, olu kirikimbi
manfully, masajja
manger, olutiba
mangle, okutaagulataagula
mango, omuyembe
mangrove, omukandwa
manhood, obukulu; grow to m okwesu sunkula
mania, e’ddalu, obulalu
maniac, omulalu
manifest, v, okwolesa, okulabisa
manifestation, okwolesebwa
manifold, a ngeri ‘nnyingi
manikin, nnakkwale, kajeerejeere, lusajjalala,’nnakampiginyi, ‘nnakalanga
manioc, muwogo
manipulate, okutogoonya, okutogaa toga, okuzinyisa
mankind, abantu bo’nna
manliness, obuzira, amaanyi
manly, zira, a maanyi, a ‘mmizi
manna, emaanu
manner, empisa; (method) engeri
manoeuvre, amagezl, olukwe
mansion, e’nnyumba ey’ekitiibwa
manslaughter, obu’ssi
mantis,’ nnabankokola
mantle, ekizibaawo
manual, a mikono
manufacture, v, okukola, okubu mba
manumit, okusumulula, okuta
manure, obusa, ebijimusa
manure, v, okuteekako obusa oba ebijimusa
manuscript, olupapula oluwandiikeko, ekitabo ekitannabakukubwa mu kyapa,
map, ‘mmaapu, ekifaananyi ky’ensi
mar, okwonoona, okusobya
marasmus (syphilitic), olukonvuba
marauder, omwayi
March, Makki (omwezi ogw’okusatu)
march, a day’s, ekiramago
march, vokugenda, okutambula, okulamaga; m boldly, ekitka‘nnamba
margin, ensalo, embibi, enkingi, olu kingirizi; (of lake)olubalama; (of page) omuwaatwa
marine, a ‘nnyanja
mariner, omulunnyanja
maritime, a ‘nnyanja; (huts) e’ggo gonya
mark, n, akabonero, akatonnyeze; (cutting on body) oluyola;(of favour) aka gayaliriro
mark, v, okuto’nnyeza, okuteekako akatonnyeze, okulamba,okutona market, akatale; good m, e’ttunzi
marketable, a kutunda
marksman, omuteebi, ow’ensuso, ow’enkasu
marquee, eweema e’nnene
marriage, obufumbo, okufumbiriga nwa
marrow (of bones) obusomyo; (vegetable) omungu, ensu’jju,wujju marry, okufumbiriganwa; (of man) okuwasa, okuwayiza; (of woman)okufumbirwa, okuwayira
marsh, ekiteebe, olutaba’zzi
mart, akatale
martyr, omujulizi
martyrdom, obujulizi
marvel, ekitalo, ekikuimo, e’jjano
marvellous, a kitalo, a kikuuno
mascot, omusasi
masculine, sa’jja; m woman, kya kulasa’jja
mash, n (bean), omugoyo, magera
mash, v, okugotta, okusogola
mask, n, akakookoolo
mason, omuzimbi, ‘ffundi w’amayinja
masonry, onzimba, amayinja
mass, n, enkumu, olufulube; (RC) mmisa
mass, v, okuku’ŋŋaanya
massacre, n, okuzikirizibwa, okufa ekizizi
massacre, v, okuzikirira, oku’tta
massage, okukunya, okutenga, oku vumba
massive, nene, zito; be m, okugu ‘ggubira
mast, omulongooti
master, omwami omukulu, mu kama m of ceremonies, omugabuzibe own m, okwetwala join a new m, okusenga, vide oku landa
masterless, vide’ ssemwandu (vagrant)
masterpiece, omulimu ogusinga gyo ‘nna
masticate, okugaaya, okukambula
mastoid process, embuga y’okutu
masturbate (male), okufunula; (female) okuguna
mat, omukeeka, kyaki; (of spiral pattern) e’ggiringiti,‘jjiri; (of rectangu lar pattern) kalannamye; make a m, okuluka
match, n, ekibiriiti; (in games) oku wakana
match, vi, okwenkanankana; vtr, okwenkanyankanya
mate, vide nna and munne,
material, olugoye, omulimu
maternity (home or ward), e’zzaaliro
matrimony,okufumbiriganwa, maatirimonyo
matrix, enda
matter, ekigambo; (pus) amasira
matter, v, it does not m, si kigambo, si musango
mattress, omufaliso
mature, adj, kulu, gevvu
mature, v, okukula, okwetuuka, okusuumuka, okwengera
maturity, obukulu
maul, okuyuuya, okutaagulataagula
maw, olubuto
maxim, olugero
May, omwezl ogw’okutakno, Maayi
may, v, he m come, ‘mpo’zzi ana’jja; m I come? ‘njije?
me, ‘nze, n
meadow, oluse, e’ttale
meal, e’mmere, ekijjulo; (flour) obutta
mean, kodo; become m, oku kodowala
mean, v, okugamba; use amakulu
meaning, n, amakulu, e’nnono
meanness, obukodo
means (of livelihood), ebintu, obuga ‘gga; try every m,okugerenge tanya
meantime, in the, ‘mu ‘ntabiro measles, olukusense; catch m,oku
kusensa
measure, v, okugera, okupima
measurement, ekigero, olugero
meat, e’nnyama; vide omuwula, ensa lwa, enkenku, kaabuuyi,amasaga saga, ekiyingula; dried m, omukalo
meatus, urinary, akawondoliro
mechanic, ‘ffundi (w’ebyuma)
meddle in, okwegereekereza, oku tiga, okubambagiza
mediate, okutabaganya, okuwolereza, okutakabanira
mediator, omuwolereza, omutabaga nya
medicine, e’ddagala; m man’s outfit, ekitambo
meditate, okufumiitiriza, okwebuuza, okwesonda
meditation, okufumiitiriza
meed, empeera
meek, teefu, gonvu, wombeefu, kakama
meekness, obuteefu, obuwombeefu
meet, okusisinkana, okusanga, oku tuukana, okuku’ŋŋaana;bem, oku saana, okugwana
meeting, oluku’ŋŋaana; mplace, e’kku’ŋŋaaniro
melancholy, n, e’nnaku, obuyinike
melancholy, adj, bondeevu, nyii kaavu
mellow, engevu; grow m, okw engera
melt, vi, okusaanuuka, okuseebenge rera, okukereketa,okwaga, oku nnyuukirira, okwanjulukuka
melt, vtr, use cform of for eg
member (of body), ekitundu; (of a society) ow’omu
membrane, e’ddiba; foetal m, ensungwe, ensawo y’abaana
memorable, kulu; use rel form of v okujjukirwa
memorial, ekijjukizo
memory, n, okujjukira slip the m, okuweba commit to m,okukwata memories, old, mazuuku
menace, n, entiisa
menace, v, okukanga, okuteekako obuswiriri, okutiisa
mend, vtr, okulongoosa, okukola; vi, okusuuka, okulamukamendacious, a bulimba, limba
mendacity, obulimba
menial, n, omuweereza
menial, adj, a bu’ddu
menorrhagia, ekikulukuto
menstruate, okusuulumba, okutuu lawo
mention, v, okwogerako, okumenya
merchandise, obuguzi
merchant, omutunzi, omusuubuzi
merciful, a kisa, saasizi; be m, oku saasira, okukwatibwaekisa merciless, kakanyavu, kambwe
mercury, zebaaki
mercy, ekisa, okusaasira; show m, okusaasira, okuddiramu
mere, adj, ereere, sa, salala
merit, v, okusaanira
merriment, e’ssanyu, enseko
merry, a ‘ ssanyu, sanyufu, a’ nseko; be m, okusanyuka,akajaganya, okujanjaala
mesh, e’kkowe
mess, ebisasiro, (portion of food), omu wumbo; make a m of,oku vulunga
message, ebigambo, e’bbaluwa
messenger, omubaka, omutume; vide courier
Messiah, Masiya (Kristo)
metal, vide ekyuma, e’ffeeza, e’zzaabu, ekikomo, zebaaki
metamorphose, okukyusa, okufuula
metaphor, olugero
meteor, kibonoomu
method, empisa, engeri
metropolis, ekibuga ekikulu
mew, okukaaba nga kkapa
miasma, empewo embi
mica, ensozi
microscope, ekyuma ekigezza
micturate, okufuka ama’zzi, oku wanda amazzi, okukojoba, okunnyaala mid, adj, a wakati mrib, omugoŋŋobnyo mstream, omwala mday, e’ttuntumnight, e’ttumbi
middle, n, makkati, masekkati; (sea) obwengula; in the m of,wakati mu, kireebereebe
middlesized, ‘vvubufu (persons)
midge, akawuka
midwife, omuzaalisa
might, n, amaanyi, obuyinza
mighty, a maanyi, a buyinza
migrate, okuwa’ŋŋanguka,okufuluka, okusenguka
mild, teefu, wombeefu
mildew, obukuku, ekigabi; become mildewed, okukukula
mile, mayiro
milk, n, amata; vide omusununu, amasunde, ‘bbongo, enti
milk, v, okukama, okulamula; be a good milker (cow),okugabiza
mill, ekyuma ekisa
millet, obulo, omuwemba, empengere
million, akakadde
millipede, e’ggongolo
millstone (lower), olubengo; (upper) enso
mimic, v, okugeegeenya
mince, v, okutiima
mind, n, omutima
mind, v (watch), okulabirira, oku kuuma; (be careful)okwekuuma; (object) okunyiiga
mindful, be, okujjukira
mine, ange
mine, n, ekinnya ekiwanvu
mine, v, okusima ekinnya
mingle, okutabula; be mingled, okutabuka, okwetabika
miniature, adj, tono nnyo
minister, n, omuweereza
minister to, v, okuweereza
minstrel, omukubi w’ennanga
mint, n, ‘nnabbugira, akayuukiyuuki, ekyawamala
minus (without), awatali
minute, n, e’ddakiika
minute, adj, tono nnyo; vide aka sirikitu, akatiiriitu,akatiiniinya, aka tiriginya
miracle, ekyamagero
miraculously, n’okwewuunyisa
mire, e’ttosi, ebitosi, ekisooto
mirror, endabirwamu
mirth, enseko
miry, a bitosi, a ‘ttosi
misbehave, okujeguka
miscarry, okwekaka; vide abort,
mischief, obubi, e’ttima
mischievous, a ‘ttima vide ‘nnabe
miscreant, omuntu omubi
misdeed, ekikolwa ekibi
miser, omukodo, omufuta
miserable, ‘nnaku; be m, oku co’ppoka
miserly, adv, n’obukodo; become m, okukodowala
misery, obuswegu, obuyinike
misfortune, nnaku, obunaku, obu swege, akabenje, obulwa,embere bezi, entata, obwowe
misgovern, okufuga obubi
misinform, vc, okubuza, okubuiilira obubi
misinterpret, okugombya, okuvvuu nula obubi
mislead, okukyamya, okubuza, oku wubyawubya
mispronounce, okunyoola
misrepresent, okusalaganya
miss, okusubwa, okukuba busu m one another, okubulaŋŋana,okubaŋŋana m fire, okukongoba, okukatala m a day, okwosa misshapen, kikulekule
mission, obubaka, minsani
missionary, omusomesa, omumi nsani
missive, e’bbaluwa
mist, olufu, kalenge
mistake, ekisobyo, ensobi
mistake, make a, okusobya, oku wumira, okuwubirwa
mistress, omukyala, mugole; as int, ‘nnyabo!
misty, adj, a lufu
misuse, okwonoona, okujaajamya
mitigate, okukkakkanya, okusaanyii kiriza
mix, okutabula, okugoya, okukologa, okuyimbakanya, okuvulugam up a message, okugombya
moan, v, okusinda, okukaaba, oku bolooga
mob, n, ekibiina, olugologombo
mock, okukuna, okuduula, oku sekerera, okuguya, okufudumba,okujeeja, okuyina, okuyinula, oku geegeenya
mockery, okukiina, okuduula, oku dibuka
mocking bird, e’nnyonza
mode, empisa, engeri
model, ekifaananyi
moderate, be, okukendeeza, oku ziyiza; (in quality),yabayaba
modern, a mu ‘nnaku zino
modesty, ensonyi, obuwombeefu
modulate (the voice), okwogera empola
Mohammedan, Omusiraamu; be come a M, okusiramuka, okuwadimuka
Mohammedanism, e’ddiini y’Ekisi raamu
moisten, okutobya, okumansira
moisture, amazzi
molar, e’ggego
mole (animal), e’ffukuzi
molest, okulumba, okukwatako
mollify, okukkakkanya, okugonza, okunyiigulula
molten, saanuuse
moment, akaseera, e’ddakiika
monarch, kabaka
Monday, ‘Mmande, ‘Olw’okusooka, ‘olw’ebbalaza
money, e’ffeeza, ensimbi; obuga’gga, ebintu; mchanger,awanyisa e’ffeeza oba ensimbi; mlender, omuwozi w’ensimbi
moneyed, ga’gga, bintu
mongoose, akakolwa, akatulume, e’ggunju
mongrel, adj, tabike
monitor (lizard), enswaswa
monkey, enkima, engeye, ekigwagwa, e’mmunyungu, ‘nnagawemonkeyish, be, okwemonkoola
monster (giant), erintu; (marine) lukwata; (freak)ekikulekule monstrosity, ekikulekule, e’ggeege, ekijjolooto
monstrous, nene ‘nnyo
month, omwezi, ezooba, e’ddaaza
monthly, a buli mwezi
monument, ekijjukizo
mood, omwoyo
moon, omwezi, e’ddaaza; new m, omwezi ogubonese; full m,omwezi ogweggabogabo
moor, v, okusiba (eryato)
mooring, n, omwalo
moral, adj (pure), longoofu
morality, obulongoofu; (morals) empisa, empisa e’nnungi
morass, ekiteebe
more, vide okwongera; become m, okweyongera
moreover, nati, ate, era
morning, enkya, makya, amatulutulu
morose, be, okunyiigomba, oku zimbagala
morrow, ‘jjo, enkya
morsel, akafi, akatundu
mortal, kufa; a m, omuntu
mortality, okufa
mortally (wounded), a kiwaawaalo
mortar, n (for building), obudongo; (for pounding) ekinu,e’mmanvu mortgage, e’bbanja
mortification, okuvunda; (vexation) obusungu, ekinyiigo
mortify, vi, okuvunda; (subdue) okufiisa
mortise, vtr, okuwanga
Moslem, Omusiraamu
mosque, omuzigiti
mosquito, ensiri; m net, akatimba k’ensiri
moss, enkonge, ebikukujju, ekibalaga
most, use singa with obungi
mostly, okusinga
mote, akantu, akati
moth, ekiwojjolo
mother (my, thy, m, etc), ‘mmange, ‘nnyoko, ‘nnyina; (asint) maama! minlaw, ‘nnyazaala
motion, v, okuwenya
motion, n, okuwenya
motionless, vide okulangaala, oku vumba
motive, ensonga; use c form of verb, eg, ekyakukoza bw’otyokiki? what was your motive in acting so ?
motley, adj, a bitanga
motorcar, ‘mmotaka
motorcycle, ‘ppikipiki
mottled, a mabala, a bitanga, a bijagijagi
mould, n, e ttaka; brick m, beeti
mould, v, okubumba
moulder, okukukula
mouldy, a bukuku; become m, okukukula
moult, okukunjubuka, okwekongola, okumaanyuuka, okukuunyuukamount, v (horse), okwebagala; (hill) okuli’nnya, okwambuka
mountain, olusozi
mountainous, a ‘nsozi
mourn, okukaaba, okukuba ekiwoobe, okuwowoggana,okukungubaga, okweskasaabaga, okutokooterera
mourner, omukungubazi
mourning, okukaaba; end m, okw abya olumbe; put on m, okubamu lumbe, okukuma olumbe
mouse, e mmese, omu sonso,e’ mmende
moustache, ekirevu
mouth, akamwa
mouthful (of food), e’nnoga
move, vi, okusembera, okuseetuka, okujjulukuka; m off,okweyokola, okweseguunya, okuseguka
move, vtr, okusembeza, okujjulula; make first m (in omweso),okw alika
moving, be always, okusenguka
mow, v, okukungula, okusala omu ddo
mower, omukunguzi, ekyuma ekisala omuddo
much, adj, ngi
much, adv, ‘nnyo, ‘nnyo ‘nnyini
mucilage, amasanda
muck, empitambi, e’ ttaka
mucus (nose), eminyira
mud, e’ttosi, ebitosi, ekisooto, ebitoomi
mudfish, e’mmale
mudguard, ekipampagalu
muddle, n, vide kintabuli, ensanso
muddle, vtr, okutabulatabula, oku vuluga, okuvulunga
muddle, vi, be in a m, okuvvunkana, okwemakula, okwetabika
muddy, ebitosi
muffle up, okuwumba
mug, n, ekikompe
mulberry (tree), omutugunda
mulct, okutanza
mule, e nnyumbu
multiplication, n, okubala emirundi
multiply, vtr, okubala emirundi
multitude, ekibiina, olufulube, enkuyanja, enkuzi
mum, be, okumumunyala
mumble, okuvulungutana, okutaa vuujana, okubuguuya
mumble, okuvulungutana, okutaa vuujana, okubuguya
mumps, amambulugga
munch, okugaaya, okumeketa
mundane, a mu ‘nsi muno
munificence, obugabi
munificent, gabi
murder, n, obu’ssi
murder, v, oku’tta, okutemula, oku tirimbula
murderer, omu’ssi, omutemu
murmur, v, okwemulugunya, okw emunyamunya
murrain, ensotoka
muscle, ekinywa, ‘nnawolovu, ekivu, nayiga, entumbugulu,omufumbi muscular, a maanyi; be m, oku gubira, okunyuntuka
muse, v, okufumiitiriza
mushroom, akatiko, akasukusuku, ‘ggudu, kigulumusu,’kinyulwa, empeefu, mmusukundu, ‘nsununwa
music, e ddoboozi ly’e’nnanga
musket, e mmundu
Mussulman, Omusiraamu
must, use okuteekwa
mustard, kalidaali
muster, vi, okugumba, okuku ‘ŋŋaana; vtr, okuku’ŋŋaanya
mustering place, ekigumbiro
musty, a bukuku; be m, oku wunya obutaala
mutilate, okusala enjola, okutema, okwonoona, okulibula
mutilated, omusale w’amatu, w’ennyi ndo, etc
mutilation, okwonoona
mutineer, omujeemu
mutiny, v, okujeema
mutter, okwogera ekyama, okw emunyamunya, okumuumuunya
mutton, e’nnyama y’endiga
mutually, awamu
muzzle, n, ekisiba, akamwa k’embwa; mloader, olusindirizo
muzzle, v, okusiba akamwa
my, ange
myriad, ekitabalika
myrrh, omugavu
mysterious, a kyama; vide ku kukuta
mystery, ekyama
mystify, okuwubyawubya
myth, ekyobulombolombo
nag, v, okubigita, okubo’jja, oku gangaza
nail, «, omusumaali; finger n, olwala
naked, ereere, bwereere; vide buku nya, bukunyegeere
nakedness, obwereere
name, eri’nnya
name, v, okutuuma, okwatula, okw alula; (to give a bad n)okussaako olukongoolo
nap, take a, okwebaka, okuwujjaala
nape, ensingo
napkin, ekiwero
narrate, okubuulira, okunnyonnyola
narrative, ebigambo, olufumo
narrow, funda, a kanyigo; be n, oku funda
nasal, a kinnyindwa; be n, gangala
nasty, bi, onoonefu; vide languka
nation, e’ggwanga
national, a ‘ggwanga
native, n (aboriginal), enzaalwa
nativity, okuzaalibwa
natural, a buzaaliranwa, a buwangwa
nature, obuzaaliranwa, obuwangwa, obuntu
naught, it is, si kigambo, si kintu
naughtiness, obubi;
naughty, a kyejo, bambaavu; be naughty, oku bambaala
nausea, okusinduukirira
nauseate, okusesemya, okusinduu kiriza; (disgust) okutama
nautical, a ‘nnyanja
navel, e’kkundi
navigate, okugoba (eryato)
navy, empingu
nay, kak, ne’dda
near, adj, a kumpi; (miserly) kodo
near, adv, kumpi, wampi, ki’nnya na mpindi
nearly, use v, okutera; vide almost, neat, yonjo, lungi
neatly, adv, bulungi
neatness, n, obuyonjo
necessaries, ebintu ebyetaagibwa
necessary, be, okugwana, okwetaagi bwa
necessity, okwetaaga; of n,, olw embi
neck, obulago,ensingo, ensikya, enkoto, e’kkosi; stiff n,olukya; wear round the n, okwambika
necklace, omukuufu, olutembe
necklet (iron), akadangadi
necromancer, omulogo
necromancy, obulogo
need, v, okwetaaga, okwedaaga
need, «, okwetaaga
needle, empiso, e’kkato
needy, naku, avu
neglect, okuleka, okwerabira, oku galabanja, okusuulayo ogwannaggi mba, okweri’ttira; n oneself, okw efaakanya
neglectful, erabizi
negligently, kadagado
negligible, vide akakerenda, katono nnyo
negotiate, okuteesa
negro, omuddugavu; vide ‘nnyonga
neigh, okukaaba ng’embalaasi
neighbour, muliraanwa
neighbourhood, omuliraano
neither, ‘nnewa(n)kubadde, wa’dde
nephew, omujjwa
nerve, akasimu
nervousness, entengereze
nest, ekisu
net (fishing), ekiragala; (mosquito) akatimba; (hunting)ekitimba; also e’ssamba, ekibanyi, olutuula, emi gamba, oluka, e’mmiimo,omutembo; make a n, okukuba amakowe
nettle, n, omwennyango, kibu’gga, ‘ nnakitiddabusa
nettle, v, okunyiiza
nettlerash, ekirogologo
neuralgia, omuteezi
never, e’nnaku zo’nna, with neg form of v;
never mind, si kigambo, si musango
nevertheless, naye
new, gya; (different) lala; (fresh) su; vide moon,
newcomer, omugwira
news, ebigambo, amagambo, ebifaayo;get n of, okuwulirako
newspaper, olupapula lw’amawulire
next, a kubiri; use rel form of v, okuddirira
nib, akafumu
nibble, okuliisa essimbo
nice, lungi, womerevu; vide oku nyirira
nostrils, emivubo
notch, v, okusalirira, okuginga, oku banga; be notched,okulibuka
note, n, e’bbaluwa; (mark) aka bonero
note, v (observe), okukenga, okw etegereza, okutunuulira
noted, manyi, atiikirivu
nothing, tewali kintu; with n, bukunya
notice, kulaba, kutunuulira, kw etegereza; give n of,okulanga
notify, okutegeeza, okubuulira
notorious, manyi, atiikirivu (mil ngeri embi); make n,okuswaza notwithstanding, naye
nought, ‘zzeero, ‘nnooti
nought, come to, okufaafaagana; bring to n, okufaafaaganya
nourish, okuliisa, okujjanjaba, oku kuuma
nourishment, e’mmere, ekyokulya
novel, adj, gya
November, Noovemba
novice, omuggya, omuligo; (nun) omunooviisi
now, kaakano, kaakati, kampegaano, Ibero, ‘mbwano
nowadays, mu ‘nnaku zino, mu biro bino, mu kakyo kano
nozzle, omumwa, enkero
nude, ereere
nudity, obwereere
nuisance, n, kyefuula
numb, become, okusa’nnyalala, oku zingalala
numbness, amasannyalaze
numeration, okubala
numerous, ngi lukulubenje; vide ‘nfaafa
nun (European), omubiikira, (African) omunnabiikira
nuptial, a bufumbo, a bugole
nurse, n, omulezi, omujjanjabi
nurse, v (child), okulera; (sick) oku jjanjaba, okulwaza
nut, ekinywebwa, empande
nutmeg tree, olunaaba
nutriment, e’mmere, ekyokulya
O ! int, Ai! E! Wobwe!
oar, enkasi
oarsman, omuvuzi
oath, ekirayiro
oath, Jake an, okulayira
obduracy, obukakanyavu, obuta’wiilira, emputtu, e’ ggwale
obdurate, kakanyavu, a ‘mputtu, zibu
obedience, okuwulira, okugonda
obedient, gonvu, wulize; be o, okuwulira, okugonda
obeisance, okuvuunama, okukutama, okusinza
obese, gevvu
obey, okuwulira, okugondera
object, n, ekintu; (purpose) eki gendererwa
object, v, okugaana, okukenya, oku tootatoota, negform ofokukkiriza objection, okugaana
objectionable, bi
oblation, ekiweebwayo
obligation, e’bbanja
obligatory, be, okugwana, okugwa nira
oblige, okuwaliriza; (help) okuyamba, okubeera, okulyowa
obliquely, kikijjama, kigazigazi
obliterate, okusangula
oblong, vide oluwajjangwa
obloquy, ensonyi
obscene, gwagwa, a kiko
obscenely, speak, okuwemula
obscenity, obugwagwa, fekikb, okuwe mula
oscure, zibu, (insignificant) kopi; be o, okuziba, okukunira
obscurity, ekizikiza
observation, okutunuulira; (remark) ekigambo; make an o, okwogeraekigambo
observe, okulaba, okukenga, oku tu nuulira; (say) okwogera;(obey) okuwuira
obsolete, become, okudiba
obstacle, kalumannywera, ekiziyiza, enkonge
obstetric ward, e’zzaaliro
obstinacy, obukakanyavu, obutawu lira, e’ggwale, ensuwa
obstinate, kakanyavu, a ‘ggwale, a ‘mputtu, waganyavu; be o,oku gogottana, okuwaganyala
obstruct, okuziyiza
obstruction, ekiziyiza, enkonge,
obtain, okufuna, okulaba, okuwee bwa
obtainable, be, okufunika
obtuse, siru
obviate, okuggyawo
occasion (circumstance), ekigambo; (opportunity) ekiseera;(reason) enso nga
occasionally, bbalirirwe, luusi na luusi
occult, a kyama
occupant, ‘nnannyini
occupation (work), omulimu
occupy, v, okubeeramu
occurrence, ekigambo
ocean, e’nnyanja
ochre, red, e’ggerenge, ekikulwa
October, Okito’bba
odd, a ‘nsuusuuba; it is o, teki tegeerekeka
oddity, ekikulekule
odds, fight against, okwevunvubika
ode, oluyimba
odious, bi; make onself o, okw etamya
odium, obubi
odour, akaloosa, e’vvumbe, olusu, akasilkiro, olukulukumbo,e’kkala lume oedema, ‘nnampwa
oedematous, be, okubootaboota
of, a
off, okuva ku; go o (gun), okuvuga; (person) okwegendera,okuvaawo offal, ebyenda
offence, omusango, ekisittaza, enkongo, akyonoono
offend, vi, okusobya, okuzza omu sango
offend, vtr, okunyiiza; be offended, okunyiiga
offender, omwonoonyi
offer, okuwa, okuwaayo, okuwonga, okutamba, okutonera; (forsale) okusamya
offering, ekirabo, ekitone, ekiwee bwayo, ekyewongo,ekigali, ekirem beko, ‘ssa’ddaaka, amawemuukirano
office, ofiisi; (post) obwami, obukulu, ekitongole
officer, omwami, omutongole, omu kulu
official, omufuzi
official, adj, tongole
officious, be, okwekebejja
offspring, e’zza’dde, omuzzukulu; one with many o,‘nnakizaalizi
often, emirundi mingi
ogle, okutunula kimogo, okumogbla amaaso
oh ! int, vide O !
oil, amafuta
oil, v, okuteekamu amafuta
ointment, e’ddagaia ery’okusiiga
old, kadde become o, okukaddiwa look o, okujuujuumuka o age,obukadde o fashioned, vide ki’nnawadda, kudidi
olive, ezeyituuni; o tree, omuzeyi tuuni
omen, akabonero
omentum, olububi
omit, okwosa, okuleka, okwerabira
on,kd; forward, mu maaso
once, omulundi gumu; at o, ama ngwago, kaakati; o upon atime, olwatuuka; eadda
one, mu o by o, ki’nnoomu, musoolesoole, kimomozo o eyed, a‘ttulu osided, be, okusaliriza
oneness, obumu
onerous, zito, zibu
onion, akatungulu
only, adj, o’kka
onward, adv, mu maaso
opacity (of cornea), ensenke
open, adj, eru, gazi; vide ekyere rezi
open, vtr (door), okuggulawo; (parcel) okusumulula, okuwenjula,oku wumbulula; (book) okubikkula; (month) okwasama, okusamaalirira; (eyes wide)okuvulumula; (abscess) okutundula; (a thing corked) oku zibukula
open, vi (flower), okwanya, oku sansuka
opening, n, ekituli, omulyango
opening, adj, a kusooka, a luberebe rye
openly, adv, lwatu, mu lujjudde
operate, okukola; (surgery) oku baaga
operation, omulimu; (surgery) oku baaga
ophthalmia, amalongo’jje, e’jjanga
opium, enjaaye, enjaga; o pipe, eki bindi
opponent, omulabe, omuwakanyi
opportunity, e’ bbanga, ekiseera
oppose, okuziyiza, okulwana na
opposite (facing), rel form of okwole kera; (different),lala o side, emitala w’eri go in o directions, okuyisi ‘ŋŋanya be o to,okwolekera opposition, okuziyiza
oppress, okukola obubi, okujooga, okuyi’gganya,okuco’ccacocca, oku tyanka, okuzitoowerera; be oppressed (breathing),okukeeyerera oppression, inf form of v foreg
oppressive, zito, kambwe
oppressor, omuyigganya, omujoozi
opulent, ga’gga; vide bikokyo, bigooto
or, oba, obanga oracle, consult, okunyegera oral, a kamwa
orally, mu kamwa; to reply orally, okuddamu mu kamwa; toread orally, okusoma akamwa
orange, omucungwa
oration, ebigambo, okubuulira
orator, omwogezi, omubuulizi
orchard, olusuku
orchitis, akatuuka
ordain, okulagira; (set apart) okw awula
ordeal, amaduudu, akalulu, akasera; one who gives drug in o,magunda; try by o, okunywa amaduudu, okunywa akasera
order, n, ekiragiro; (custom) empisa
order, v, okulagira put in o, okulongoosa, okugonjoola,okutegeka be in o, okuttira be out of o, use okufa
ordinance, e’tteeka
ordinance, emizinga
ore (iron), amatale
organ, e’nnanga
organist, omukubi w’e’nnanga
organise, okulongoosa, okulagira
orgy, hold an, okukukuluma
oribi, ensirabo
orifice, empuliru, olusekeso
origin, okusooka, olubereberye; use v, okusinziira,okuvaamu; (cause) ensonga
original (song), yiiye
originate, vi, okusinziira, okuvaa mu, okutandika,okuzabauka originate, vtr, okubanga, okuyiiya, okugunja
orison, e’ssaala, okusaba
ornament, n, eky’obuyonjo; vide endege, entabwa
ornament, v, okuyonja, okuwunda
orphan, n, mulekwa, omufuuzi
oscillate, okutengeetera, okuweeba, okuwuuba, okuyuguuma
oscillate, vtr, okunyeenya
osier, obuwerewere, enjulu
ostentation, ensako
ostrich, ‘mmaaya
other, lala, a kubiri o people, abandi
other people’s, a beene; mantam butambu the o day, ‘jjuuzi,otherwise, bulala
otorrhoea, have, okulwala amabeere
otter, e’ŋŋonge
ought, vide okugwana, okugwanira
our, affe
oust, okugoba
out, bweru; o and out, geregere, wawu, majamba out of, prep,okuva mu
outcast, n, omweboolereze
outcry, n, oluyoogaano
outer, a bweru
outflank, okutebuka
outgoings, amagenda
outlaw, omujeemu
outlive, okuwangala okusinga
outnumber, okusinga obungi
outrage, okukola obubi, okwonoona, okujooga
outright, adv, ‘ddala
outside, bweru, wa bweru
outspread, v, okwanjuluza
outward, adj, a kungulu; o show, kalungimutwe; o journey, amagenda
outwit, okuseera, okulimba, oku tebya
oven, akabiga
over, wa’ggulu, kungulu; vide oku somoka, okutinda; be o(remain), okusigala, okusooba; o again, nate, omulundi ogw’okubiri; vide again,overawe, okutiisa, okukanga
overburdened, be, okukakaatana, oku luwirirwa, oku zimbagatana, okuzitoowererwa
overcast, become, okwebinduula, okubindabinda
overcharge, okuseera
overcoat, ekizibaawo ekinene
overcome, okuwangula
overcrowded, be, okuziyira
overflow, okwanjaala, okufuuwa, oku wagulula
overgrow, okulanda; be overgrown, okuzika; vide e’kkwaba,ekikande overhang, okuleebeeta
overhaul, okukebera, okwe’kkaanya;vide overtake,
overlap, okugereka; cause to o, okulimbika
overload, okubigika, okupiika
overlook, okumma, okulabirira, okw olekera
overpower, okuwangula, okusinga amaanyi
overrate oneself, okwekuluntaza
overreach, okuseera, okukiza, oku limba
overripe, be, okubolerera
oversee, okukuuma, okulabirira, oku jjumbira
overseer, omukoza, ‘nnampala
overshadow, okusiikiriza
overspread, okusanjaala
overstep, okusukka
overtake, okukwata, okutuukako, okwebinika
overtax one’s strength, okweginika
overthrow, okusuula
overturn, okuvuunika, okusulika, okugalanjula
overturn, vi, okwevuunika, oku yiika, okulenduka
overvalue, okuwaniriza omuwendo
overwhelm, okufumula, okuseke mbula
overwork, vtr, okutegunkanya
owe, okuba n’ebbanja
owl, ekiwuugulu, e’kkufufu
own, adj, use poss pron, with kka; eg kyange ‘nze’kka, my o;vide bwebange
own, v, okuba na
owner, ‘nnannyini
ox, ente ennume, ‘sseddume
pace, embiro, okugenda
pacify, okugonza, okukkakkanya, oku nyiigulula,okugombolola, okutaba ganya; be pacified, okukkakkana, okuwoleera,okunyiigulukuka
pack, okusiba; (fill full) okujjuza, okusoka; p in, okupiika
package, omugugu
packet, e’ttu, ekitereke, ekizingiiti, akalegete, ensuliko,ekibaya
pad, n (for head), enkata
paddle, n, enkasi
paddle, v, okuvuga, okuyirika
paddler, omuvuzi, omuvunja; front p, omulambi
padlock, n, e’kkufulu
pagan, n, omukaafiiri
page (of book), olupapula, omuko; (servant) omugalagala
pail, endobo
pain, n, obulumi, okulumwa, obubala gaze, amawenknge,‘nnadduma; have stabbing p, okubaluka; take pains, okufuba, okukagiriza
pain, vtry okuluma, okubalagala; okumeketa, okujigija,okuse’nnya, okujijiira; be in p, okunyolwa, okulumwa painfully, go, okusenvulapaint, erangi, e’ddagala
paint, v, okusiigako erangi, oku tona
pair, n, omugogo
palace, e’nnyumba ey’ekitiibwa, e’nnyu mba ya kabaka
palatable, woomerevu, lungi palate (of mouth), akabuno
palaver, v, okuteesa
pale, adj, eru; grow p, okutukuulirira, okuyengeetuka
paling, ekisaakaate, olukomera
palisade, olukomera, bugwe
pall, v, okunyiya, okutama
palliate, okukkaanya
palm (of hand), ekibatu; (tree) olu koma, olukindu,akatuugo, e’kkajjolye njovu, enkago; p leaf, olusansa
palpitate, okupakuka
palsy, n, kanyenya
paltry, tono nnyo; vide trifle,
pamper, okweyibayiba; p oneself, okwesanyusa
pan, e’ ssufuliya, ekikalango
pancreas, e’nnuuni
pang, n, obulumi, obubalagaze
pangolin, olugave
panic, n, entiisa e’nnene, ekikaka; throw into p, okugugunga
pant, okuwe’jjawejja, okuweevuuma, okulookalooka,okuwankawanka
pantry, e’ppantuli
pap, olutabu
papaw, e’ppaapaali; p tree, omupaa paali
paper, olupapula
Papist, Omupaapa
papyrus, ekitoogo, ekigaaga; (spikes) empunga; (roots)olukongolo; (rope) olutoogo
parable, olugero
Paraclete, Omwoyo Omutukuvu, Omubeezi, Mwoyo Mutuukirivu
Paradise, Olusuku lwa Katonda, ‘E’ggulu
paraffin,amafuta g’Amerikaani,palafiini
paragraph, ekitundu
paralysed, be, okusowoka, okukka; (infants) okuzi’ŋŋama;(with fear) okutenguka
paralysis, ensowoko, obuko
paralytic, n, omuzi’ŋŋamu
paraphernalia, ebintu
parasite, omugulungu, akakokobe; be a p, okuwu’mmunta
parcel, ekitereke, empu, ekiterete bbwk, ekitwalotwalo
parch, okukaza; be parched, oku kalk, okukalira
parched place, ekiwalakate
parchment, olupapula lw’amaliba
pardon, okusonyiwa
pare, okuwaata
parent, omuza’dde, omukadde; (of chief) ‘nnakaza’ dde; videzooboota parentage, obuza’dde; have common p, okuzaalanwa
parish, omuluka
parliament, olukiiko
parrakeet, enkwenge
parrot, enkusu
parry, okuziyiza, okukiikiriza
parsimonious, kodo, a bukodo
parson, omwawule w’ekkanisa
part, ekitundu; (duty) omulimu
partake (of food), okulyako
partial, be, okusigiikiriza
participate, okussa ekimu
particle, akantu akasirikitu
particular, be, okwenankanya, oku ssaako omwoyo
particularise, okusoggola, okume nya, okwogera kinnakimu
parting, okwawukana, okusiibula
partition, ekisenge, e’ggigi, akayaaye
partly, kitundu
partnership, okwega’tta
partridge, enkwale, entiitiri
parturition, okuzaala
party, ekibiina, omukumbo; (sect) ekitundu
Pascal, a Kuyitako,
pass, n, e’kkubo, akanyigo
pass, vi, okuyita; p over, oku somoka
pass, vtr, okuyisa, okubalaamiriza p over (omit), okubuuka pround (coffee berries), oku terula p water, vide micturate, p wind, okukubamumunku, oku nnyampa
passage, e’kkubo; (journey) olugendo, empitiro
passenger, omutambuze, omuyisi
passion, obusungu, ekiruyi, (desire) okwegomba, omuwoggo;fly into a p, okutoka
passion fruit, akatunda
passionate, a busungu; be p, oku sunguwala amangu
Passover, Okuyitako, Paasaka, Paasika past, go, okuyita;take p, okuyisa
pastime, omuza’nnyo
Pastor, Omusumba
pasture, e’ttale, e’ddundiro, olusa
pat, adv, vide okutontoma
pat, v, okukubirira
patch, n, ekiwero; (barkcloth) entu ngiro; (on goat) bitanga
patchwork, make, okutobeka
pate, omutwe
patella, enso; tubercle of p, e’nnyi ngo y’evviivi
path, e’kkubo, oluwonda
patience, okugumiikiriza
patient, be, okugumiikiriza
patois, enjogera
patriarch, ‘jja’jja
patriarchal, a ba’jja’jja
patrician, omukungu
patrimony, obutaka, obusika
pattern, ekifaananyi, engeri, eky’okula birako; marked witha p, tone; vide mat, okuwunda
paunch, olubuto, e’ggomo
pauper, omwavu, lunkupe
pauperism, obwavu
pauperise, okwavuwaza
pause, okuyimirira akatono
pavement, amayinja amaalire
paw, n, ekigere; p the ground, oku takula
pay, omusaala, empeera, omukemba
pay, v, okuwa omusaala, okuwa empeera, okupokera, okusasulap attention, okuwulira not p attention, okwewo’jjoola p respects to, okukiikira
payment, delay, okulazaalazaanya
pea, kawo
peace, emirembe
peaceful, a mirembe, teefu, esiifu
peaceful, be, okubemba, okutebe nkera; vide kibonde,‘ntende, ‘nte rere
peacemaker, omutabaganya
peaceoffering, ebiweebwayo olw’e mirembe
peacock, e’nnyonyi muzinge
peak, ekiti’kkiro, entiko, empumi, akawaala, omusa
pearl, eruulu
peasant, n, omukopi, omutaka, omu wuula
pebble, akayinja
peccadillo, ekibi ekitono
peck, v, okubo’jja, okuso’jja, oku sonsogola
pectoral, a kifuba
peculation, okulyazaamaanya ensimbi
peculiar, a kitalo
peculiarly, kiri’jja
pedagogue, omuyigiriza, omutwazi
pedal, n, ekigere ky’eggaali
pedal, vitr, okuvuga e’ggaali
pedestal, ekikondo
pedestrian, omutambuze
pediculosis, olukuku
pedigree, olulyo
peel, n, ekikuta, ekiwata
peel, vi, okugagambuka, okukunju buka, okuvako enkuta,okusasa mbuka
peel, vtr, okuwaata, okusasambula
peep, v, okulingiza, okulenzalenza
peevish, yombi; be p, okwesooza, okutibula
peewit, olutuletule
peg, n, olubambo, e’nninga, olusuubo, akati
peg out, v, okubamba
pelican, e’nnunda
pellmell, ‘mpyoke
pelt (of rain), okuwandagala
pelvis, eki’nnyi
pen, e’kkalaamu ya bwino; (nib) aka fumu; p holder, ekijugo
pen, v, okuwandiika
penalty, ekibonerezo; involve a p, okuzaala emineene
pencil, e’kkalaamu enkalu; slate p, e’kkalaamu y’e’jjinja
penetrate, okuyingira, okutolontoka
peninsula, omusomo, omugomo
penis, embolo
penitence, okubonerera, okwe’jjusa
penitent, be, okubonerera, okw e’jjusa
penknife, akambe akamenye
penman, omuwandiisi
pennant, ebbendera
penniless, avu, lunkupe
pentateuch, ebitabo ebitaano ebya Mmusa, tawuleeti
penurious, kodo
penury, obwavu
people, abantu
pepper, piripiri
peradventure, mpo zzi, ka zzi
perambulate, okulambula
per annum, buli mwaka
perceive, okulaba, okutegeera
percentage, take a, okulobola
perch, n (for fowls), oluwe
perchance, ‘mpo’zzi, ka’zzi
percolate, okuyitamu
percolator, omubinikiro
perdition, okuzikirizibwa
peremptorily, lwa maanyi
perennial, a buli mwaka
perfect, tuufu, tuukirivu; be p, okutuukirira; make p,okutuu kiriza, okuyooyoota
perfectly, ‘ddala
perfidious, a lukwe
perfidy, olukwe
perforate, okuwu’mmula
perform, okukola, okutuusa
perfume,kalifuwa, akaloosa,e’vvumbe, akaleekereeke, e’ ddeke nde
perfunctory, lebevu, gayaavu
perhaps, ‘mpo’zzi, ka’zzi, be’ppo, bo’bbo, wo’zzi
peril, akabi
perilous, rimu akabi
perineum (male), akatabiro; (female) entabirotabiro
period, ekiseera, ebiro, ensangi, emire mbe, ekise’kka
perish, okufa, okufaafaagana, oku zikirira
perjure oneself, okulayirira obwe reere
perk up, okugagamuka
permanent, a lubeerera, a ‘nkalakka lira; vide bwanda,ekimmanje permeate okubuna
permission, olusa
permit, okukkiriza, okuganya
perpendicular, vide upright; be out of p, okubunduukirira
perpetrate, okukola
perpetual, a ‘nnaku zo’nna
perplex, okusobera; be perplexed, okusoberwa, okulemwa,okubuu sabuusa, okubutaabuta, okutuula mu zingeteese
perplexity, ezingeteese
persecute, okuyigganya, okubonyaabonya, okujooga, okuco’cca,oku joonyesa, okuwalana, okuyigiikiriza
persecutor, omuyi’gganyi, omujoozi
perseverance, obunyiikivu, obufubi
persevere, okunyiikira, okufuude mba, okufunvubira,okunyonyoo gana, okunyeeranyeera, okukanira
persevering, nyiikivu
persist, okunyiikirira, okunyiinyiitira
persistence, obufubi
persistent, nyiikivu, nyiinyiitivu
person, omuntu; (in theology) peresona
personate, okwefaananya, okwefuula
perspiration, entuuyo
perspire, okutuuyana
persuade, okusendasenda, okukwe nyakwenya, okuyiikiriza, okuwendula, okusigula
persuasion, use inf of v foreg
pert, a kyejo
pertinacious, nyiikivu, a ‘mputtu
pertinacity, obunyiikivu, obufubi
perturb, okweraliikiriza; be perturbed, okweraliikirira
peruse, okusoma
pervade, okubuna
perverse, kakanyavu, a ‘mputtu, bambaavu; be p, okubambaala
pervert, okukyamya, okuwunjula, okuyinula, okusalaganya; pjudgment, okusaliriza, okulimbika
pester, okutawa, okuteganya, oku buga, okwogerereza,okupeekerera, okuso’jjogola
pestilence, olumbe, kawumpuli
pestilent, bi ‘nnyo
pestle, omusekuzo, ekigotta
pet, n, omuganzi
petition, okwegayirira
petition, v, okwegayirira
petticoat, ekiteeteeyi
phalange (of finger), ekikunku
Pharisee, Omufalisaayo
phenomenal, a kitalo, a kikuuno, berengevu
phenomenon, eky’ekitalo, akatazi, ekikuuno, kiberengeru, ekijjo,
‘ssebitalo
phial, e’ccupa
philosopher, omufirosoofo
philosophy, obufirosoofo, firosofia, amagezi
photograph, ekifaananyi
photograph, v, okukuba ekifaananyi
phraseology, enjogera
phthisis, akakono, akafuba, kalusu
physic, e’ddagala
physician, omusawo, ‘ddekitaali
physiognomy, amaaso
pianist omukubi wa ppiyano
piano, ppiyano
pick, okunoga, okuno’jjola, oku kongola; (choose)okweroboza, oku londa, okusosola p up, okulonda p out, okusokoola p one’ssteps, okusooba
pickaxe, ensuuluulu
picked, londe
pickpocket, omubbi
pictorial, a bifaananyi
picture, ekifaananyi
pie, grey (bird), e’zzeeze
piebald, a bitanga
piece, ekitundu, ekifi, ekitole; (of cloth) ekiwero; (ofgourd) ekikaayi; (piecework) e’kkatala
piece, v (together), okuyunga, oku gatta
piecemeal, do, okube’bbabebba
pied, a bitanga
pierce, okufumita, okuwu’ mmula, okukondogga, okusaba’ggula,oku tundula, okufumu’ggula
piety, okutya Katonda, e’ddiini
pig, embizzi
pigeon, kaamukuukulu; green p, entawuiizi
pigheaded, a ‘mputtu, kakanyavu
pigment, erangi
pigmy, ‘nnakkwale, omumbuti
pile, n, entuumo
pile, v, okutuuma, okugotteka, oku tindikira
pilfer, oku’bba, okwetoolatoola
pilgrim, omutambuze, omuyisi
pill, akakeronda, akalagala; vide e’mmumbwa
pillage, okunyaga, okunyakula, okw aya
pillar, empagi
pillory, envuba
pillow, ekigugu, omutto
pilot, n, omusable, omukulembeze, omugoba
pilot, v, okukulembera, okuluŋŋamya
pimple, akatulutu ttu, embalabe, eki sukko
pin, n, ekikwaso
pin, v, okusiba n’ekikwaso
pincers, ‘nnamagalo, entoozo
pinch, n (of salt, etc), use n in tu class, eg otu’nnyo
pinch, v,, okusuna, okumiima
pine, okukogga, okukonvuba; p for, okubuga, okuyaayaanirapineapple, e’nnaanansi
pinion, n, ekiwaawaatiro
pinion, v, okusiba
pink, myuukirivu
pinnacle, ekiti’kkiro
pious, a ‘ddiini; be p, okwegende reza
pip, empeke, ensigo
pipe, oluseke, omufule’jje; (tobacco) emindi; (flute)endere, omulere; (bhang) ekibindi; p cleaner, olu kaguzo
pipe, v, okufuuwa endere
piper, omufuuyi w’endere
pipit, akaliisa
pistol, basitoola
pit, n, obunnya, ekinnya
pitch, v, okusuula; okukasuka, oku kanyuga; p a tent,okusimba ewee ma; play p and toss, okukuba’ zzaala
pitcher, ensuwa, omudumu, ensumbi; (wooden) ekyanzi
piteous, a ‘nnaku
piteously, kayeke, kayirigombe
pith, ekinyuzi, e’kkaso, enkusa, omutu tumba
pitiless, kakanyavu, kalubo; be p, okunaabira mu masso
pitting (of smallpox), enkovu, enti
pity, v, okusaasira, okutaatira
placability, obuteefu
placable, teefu
place, ekifo, ekibanja; p of departed, e ‘Ttanda; get out ofp, okw ebandula
place, v, okuteeka, okussa; p one on the other, okubereka
placenta, ekitanyi, ekisungwa
plague, n, kawumpuli; (cattle) ‘nso toka
plague, v, okubonyaabonya
plain, n, olusenyi, omuseetwe
plain, adj, eru, salala, ere
plaint, n, ensonga, ekigambo
plaintive, a ‘nnaku
plait, v, okulanga, okuluka; (reed work) okugomba; (fibrework) oku yonda
plan, n, ekifaananyi, okuteesa, ama gezi
plan, v, okuteesa, okusala amagezi, okwejuba, okuwatanya;(conspire) okwekoba
plane, n, eranda (carpentry)
plane, v, okukuba eranda,
planet, ‘nnabisaaniiko
plank, olubaawo, ekibangali, ekizingiiti
plant, n, ekisimbi
plant, v, okusimba, okubyala; (place) okuteeka, okussa
plantain, e’ttooke; (tree) ekitooke; (sweet p) gonja,manjaaya; vide ‘nnamu nnyu, ebigomba, empogola, mutere, omuwumbo, enguju,e’mmere
plantain eater (bird), e’ffulungu, e’kkookootezi
plantation, olusuku, olusimbo; vide entembo; e’nnimiro
plaster, n, omwiko
plaster, v, okumaala, okusiiga, oku kuba omwiko, okumetta
plate, e’ssowaani
platform, ekituuti, amadaala, olugu lumo, ekitabo
platter, e’ssowaani
play, omuzannyo
play, v, okuzannya, okutiguka, oku ligita; (musicalinstrument) oku kuba (flute) okufuuwa;(football) okusamba omupiira; p the fool, okweginga; p the man, okw ekakasa,okuguma; (as cat with mouse) okugazaagaza; (be played out), vide exhausted,
playful, a binyumu, a mizannyo
plea, ensonga, ekigambo, empoza
plead, okuwoza ; vide lujerenga, endoodi; p for, okusaba,okw egayirira; p for another, okuwole reza, okutakabanira
pleading, okuwoza, empoza; (asking) okusaba, okwegayirira
pleasant, lungi; vide okuwooma, okunyuma
pleasantry, enseko, ebinyumu, ama jalya
please, okusanyusa; be pleased, okw esiima; be pleased with,oku siima
pleasure, e’ssanyu
pledge, n, omusingo, akakalu, embe reko
pledge, v, okusinga
Pleiades, ‘Nnamakaaga
plenteous, ingi
plentiful, be, okubugaana
plenty, ekyengera, egingirizi
pleurisy, ekisonga
pleuropneumonia (cattle), ‘nsotoka
pliable, gonvu, lebevu; (p person) ‘nnakigwanyizi
pliers, ‘nnamagalo
plight, akabi, akacwano
plod, okunyiikira
plodding, nyiikivu
plot, n, okwekoba, okuteesa; p of ground, ekibanja; (field)olubimbi, omusiri
plot v, okwekoba, okwekobaana
plough, it, ekyuma ekirima
plough, v, okukabala, okulima
ploughman, omulimi
plover, olutuletule
pluck, n, obuzira, e’mmizi
pluck, v (fowl), okumaanya; (flowers) okunoga; (p up),okusimbula, okukoola, okukandula p out (own hair), okwekongola p up courage,okuguma omwoyo p away, okusikula
plucky, zira, a ‘mmizi
plug, n, ekisaanikizo; tobacco, aka oddo
plug, v’, okusaanikira, okukuutiza, okuzibikira
plumage, ebyoya by’e’nnyonyi, e ssisi
plumb, v, okugera
plumbline, akaliiso
plume, ekyoya, omusule, ensuti
plume, v, okwekemba; p oneself, okwenyumiriza, okwekuza
plump, gevvu, a katundwe
plumpness, obuge’vvu
plunder, v, omunyago, omwandu, endobblo
plunder, v, okunyaga, okunyakula, okukambula, okuvuvuba,okukwa kwaba, okwaya
plunderer, omunyazi
plunge, vtr, okunnyika; vi, oku bbira
ply, v (trade), okukola; (with ques tions) okukemereza,okubuuliriza
ply, vide strand,
pneumonia, lubyamira, munyinye
poacher, omu’bbi
pocket, ensawo
pockethandkerchief, ekitambaala
pockmarks, enkovu za kawaali, enti
pod (of cotton), ekituttwa; (of bean) bkinyololo
poem, oluyimba, ebigambo ebiyiiye
poet, omuyiiyi w’ennyimba
point, ensonda, akasassa; (of time) ekiseera, e’ddakiika;(meaning) ama kulu; (of an argument) ekisoko, omusoso; be on the p of, videabout to; keep to point, okugoba ensonga
point, v (with lips), okutoobeza; (in defiance) okusoomooza;p out, oku lagirira; (sharpen) okusongola
pointed, adj, songovu
pointless, vide ‘nto’tto
poison, it, obutwa, e’kkesula, obusa gwa; vide obusukko
poison, v, okuwa obutwa, okussa obutwa mu
poisonous, a butwa, a busagwa
poke, okusoka, okukoona; oku kuma, okuseesa
pole, olukoma, empagi, omusituliro; (rafter) omula’bba,‘enjaliiro policeman, omupulisi, omupuliisi
policy, enfuga
polish, v, okunyiriza, okulongoosa, okukkulira; (boots)okukuba engatto; p reeds, etc, okuwawula
polished, adj, nyirivu; (manners) empisa e’nnungi; videokugunjuka polisher (potter’s), olubbulo
polite, a mpisa ‘nnungi; rel form of verb, okugunjuka
politeness, empisa ennungi
polled (cattle), a ‘nkunku, soomi
pollute, okwonoona, okugwagwa waza
poltroon, omuti
polygamy, okuwasa abakazi abangi
polyglot, a ‘nnimi ‘nnyingi
pomade, omuzigo gw’enviiri
pomegranate, e’kkomamawanga
pomp, ekitiibwa
pond, ekidiba, omufubo
ponder, okufumiitiriza
ponderous, zito nnyo
ponderously, run, okugabattuka; dance p, okuguluba
pontiff, ‘Ppaapa
pontoon, eryato
pony, embalaasi entono
poohpooh, v, okusooza
pool, n, ekidiba, ekitaba; lie in pools, okulegama
poor, avii, naku; vide lucoolo, lu nkupe, lupere, munkula,munku seere, ‘nseraweeru, enswenke; become p, okwavuwala, okuseega
poorly, be, okubaamu enkenyera
pop! int, ‘mmogo!
Pope, ‘Ppaapa
popliteal space, obuteega
populace, abantu
popular, ganzi
populate, okwaza abantu
population, abantu
populous, a bantu bangi
porch, ekisasi, ekifugi
porcupine, ‘nnamunnungu
porridge, poligi, obusera
port, omwalo
portable, angu; be p, okutwalika, dkweti’kkika
portend, okulagula
portent, akabonero
porter, omweti’ssi, omupakasi
portico, ekisasi, ekifugi
portion, ekitundu, omugabo; (marriage) obuko, akasimo,omutemwa portliness, obunene, e’bbuto
portly,n, olubasi
portrait, ekifaananyi
portray, okukuba ekifaananyi; (in words) okutegeeza
pose as, okwefuula, okwefaananya, okweboolya, okwejingisa
position, ekifo; (rank) obukulu; (take up a p) okuyima
possess, okuba na; be possessed, okubanduka,okusamira, okubandwa, okubaako ekitambo
possession, take, okuyingira, oku lya
possessions, e’mmaali, ebintu, e’zziika
possessor, ‘nnannyini
possible, be, okuyinzika, okukoleka
possibly, vide perhaps,
post, empagi, olukoma, omukwero; centre p, e’ggwagi,‘sserugi; side p, e’ssendeke, akasendwe; (office) omulimu
posterior, a ‘nnyuma, luvannyu ma
posterity, abazzukulu, e’zza’dde
postman, matalisi
postpone, okulagaalagaanya
pot, n, entamu, e bbiga, ekibya, ensaka, ensuwa; unbaked p,omwali; metal p, ‘ssuffuliya
potation, ekyokunywa
potato, lumonde, lumonge; (dried) kasodde; vide ekisalala,ekiwoko, ekiwutta, embwagulo, ‘nnakabanda, ‘nnakamogoli, ensekwa; p bed,omusiri gwa lumonde
potency, amaanyi, abuyinza
potent, a maanyi
potentate, omuntu omukulu ennyo
potion, okyokunywa
potsherd, ekikaayi, oluggyo
pottage, omugoyo
potter, omubumbi, omujoona potter’s earth, e’ bbumba
pottery, eby’ebbumba, ekisi’ttaka
pouch, ensawo, ebbeeti, entaago
poultry, enkoko
pounce, okuwamatuka
pound, erateri
pound, v, okusekula, okugotta, oku bebena, okusotta,okubetenta pour, okufuka, okufukulula, oku kenenula, okuttulula; p away,okuyiwa, okuyuwa; vi (rain), oku to’nnya, okugonnomoka
pout, okusongoza emimwa
poverty, obwavu, obwolo, ‘ngujuuba
powder, e’ffufu’gge; gun p, obuganga; p flask, e’kkuti,empembe powder, v, okusekulasekula
power, amaanyi, obuyinza
powerful, a maanyi, obuyinza
powerless, become, okukatagga
practical, gezi, a magezi
practice, n (habit), empisa, omuze
practise, v, okugezaako, okwema nyiiza
prairie, olusenyi, omuseetwe
praise, n, e’ttendo
praise, v, okutenda, okutendereza, okusuuta, okweyanza,okwewaana, okwenyumiikiriza,
prank, omuzannyo; vide okusuku mbula
prate, okwogera olutata; vide chatter,
pratincole (bird), akasala
prattle, v, okubu’jjabujja
pray, okusaba; vide e’ssaala; (on behalf of) okusabira;(request) okw egayirira
prayer, okusaba, e’ssaala
preach, okubuulira
preacher, omubuulizi
preamble, ebigambo ebisooka
precaution, n, okwekuuma; take p, okwekuuma
precede, okukulembera, okugenda mu maaso, okwetanga
precept, ekiragiro
preceptor, omuyiglriza
precincts (of palace), lubiri
precious, muwendo, vide e’kkula, amakuti
precipice, e’bbanga, oluwompogoma
precipitate, v, okwanguyiriza, oku gonnomola
precipitately, kasaalimbo, ‘ttuttuttu oba ‘ttu’ttu’ttu; videokukatuka preclude, okuziyiza
precursor, omukulembeze
predicament, bkibamba
predict, okulagula, okutegeeza ebiri mu maaso
predilection, omulaka
preface, ebisooka
prefer, okusinga, okwagala, okubii biita, okubiita; p toanother, okusinza
preferably, waakiri, ya’dde
pregnancy, okuba olubuto; overdue p, obuleega; retard p,okuwanika olubuto
pregnant, be, okuba olubuto; vide okusembeesa olubuto,okusengeesa olubuto; (animals) okuba n’eggwako
prejudge, okusaliriza
prelate, omulabirizi
prelude, vide okunaga
premature (offspring), sowole, so gobe
prematurely, vide okubiba, okutuba
preparation, «, okuteekateeka
prepare, v, okuteekateeka, okutegeka; okulongoosa; (for marriage)okufumbirira; p oneself,okweteekateeka, okwetegeka, okweki ndikira
prepossessing, lungi
preposterous, a busiru, a kitalo
prepuce, ekikuta; absence of p, enkala
presbyter, omukadde w’ekkanisi
prescribe for, okulambira
present, n, ekirabo, ekitone; vide envujjo
present, adj, a kaakano, a ‘nnaku zino
present, v, okuwa, okutona, oku tonera, okuvujja
present, be, okubaawo
presently, eddako ‘ddaaki, baalwa ddaaki
preserve, v, okukuuma, okutereka
preside, okukubirira
president, omukubirizi, omukulu, omufuzi
press, okunyigiriza, okukata, oku kondekera, okuwagiikiriza;p out, okukamula; (urge) okukubiriza
press, n (printing), ekyapa, ekyuma ekikuba ekyapa
prestige, ekitiibwa
presume, okwaŋŋanga, okwetulinki rira, okwetema; (suppose)oku lowooza; p on one’s strength, okweginika
presumption, olwetumbu, ekyejo
presumptuous, rel form of presume, a kyejo
pretence, in, makwekansaamo, ma nkwetu
pretend, okwegamba; vide feign; p to be going,okwegenzagenza
prettiness, obulungi
pretty, samufu, balagavu; be p, okukaawa, okuwooma
prevail, okuwangula, okusobola, oku singa
prevaricate, okulimbalimba, oku palapalya, okugulungutanya
prevent, okuziyiza
prey, omuyi’ggo
prey on, v, okulya; p on the mind, okweraliikiriza
price, n, omuwendo; (for wife) obuko, akasimo; videkuwasiriza
price, v, okulamula
priceless, tagulika, a muwendo mu ngi ‘nnyo
prick, okufumita, okubalabaata; p the ears, okutega amatu
prickle, eriggwa
prickly, a ma’ggwa
pride, amalala, okwenyumiriza
pride oneself, v, okwenyumiriza, okwekuza, okwewaana
priest (heathen or Jewish), kabona; (Protestant) omukaddew’ekkanisa; (RC) omusosodooti; high p, kabona lukulwe
priesthood, obwakabona; priest’s orders, obukadde
prig, omutyettye
primate, ‘ssaabalabirizi
prime minister, kati’kkiro
prince, omulangira
princely, a balangira, a kitiibwa
princess, omumbejja
principal, n, omukulu
principal, adj, kulu
print, okukuba ekyapa
printer, omukubi w’ekyapa
prison, e’kkomera, kolokooni
prisoner, omusibe; (of war) omuwa mbe, omunyage
private, a kyama, a kafubo
privately, mu kyama; (talk p) oku kukuutana
privation, okwetaaga, obwavu
privily, mu kyama
privy council, olukiiko olwakafubo
prize, n, ekirabo; (precious thing) e’kkula
prize, v, okwagala ennyo
probably, vide perhaps,
probe, v, okusokotta; p to the bottom, okufumula
probity, amazima
proboscis, e’nnyindo
proceed, okugenda mu maaso
proceeds, ebiggibwamu
proclaim, okulanga, okulangirira, okwogerera waggulu
proclamation, ekirangiriro, okulanga
procrastinate, okulagaalagaanya, okw ezungulula
procure, okufuna, okulaba
prod, okusonga, okusoya
prodigious, nene ‘nnyo; vide colossal
prodigy, ekikulejje, ekipe’ccu, maka kaba
produce, ebibala
produce, v, okubala, okuzaala
productive, gimu
profane, adj, bi; use rel form of v okuvvoola
profane, v, okwonoona, okuvvoola
profess, okwegamba, okwefuula; (declare) okubuulira
profession, omulimu
professor, omuyigiriza
profit, amagoba, enkizo, ensusso; make a p, okugobamuamagoba, okuvisaamu amagoba
profitable, a magoba, a nkizo; be p, okugasa
profligacy, obukaba
profound (in knowledge), gezi ‘nnyo
profoundly, ‘nnyo ‘nnyini
profusion, kijegera
progenitor, ‘jja’jja
progeny, eza’dde, abazzukulu, abaana; numerous p,oluseregende prognathism, e’jjuuga
prognosticate, okulagula
prohibit, okuwera, okugaana
project, vi, okubangalala, okubibi nala, okukikinala,okusamaala prolapse (of rectum), ekiziri
prolific (of garden), gimu
prolong, okuwanvuya;(life) oku wangaaza; be prolonged, oku yitirira, okuwangaala,okutandagga
promenade, v, okutaalataala, oku baalabaala
prominent, samaavu, manyifu; be p, okusamaala, okwetengeka,oku kulumbala, okumanyika
promise, n, e’ssuubi, ekyasuubizibwa
promise, v, okusuubiza
promontory, omusoma, ekisoko
promote, okukuza
prompt, v, okujjukiza
prompt, adj, angu
promulgate, okubunya
prong, ekyuma ekisongovu, omuwu nda
pronounce, okwogera; p correctly, okukaza (ebigambo)
pronunciation, enjogera
proof, ekijulirwa, obulumiriza
prop, n, empagi
prop, v, okuwangiza, okuwaga, okw egeka, okusigika, okuwana,oku wembejja, okuzizika
propagate, okubunya, okuzaaza
propel, okusindika, okusindiikiriza, okuvuga
property, e’mmaali, ebintu, ebiyengo, obuga’gga
prophecy, obunnabi
prophesy, okulagula
prophet, ‘nnabi, omulaguzi
propitiate, okutangirira, okubende gera
propitiation, omutango; (for adultery) vide okukansira
proportion, be out of, okulenguka, okuswala
proposition, ekigambo
propound riddle, okuko’kkola
proprietor, ‘nnannyini
prosecute, okuwaaba, okuwawaa bira, okuwaabira; vide accuse,prosecutor, omuwaabi
proselyte, omukyufu
proselytise, okukyusa
prospect, n (view), okulengera
prosper, vi, okuyiira, okwagaagala, okucapala; vtr, okuwaomukisa prosperity, omukisa, obulungi
prostitute, n, omwenzi
prostitute, v (oneself), okutabaana
prostitution, obwenzi, amakiro
prostrate oneself, okuvunaana, okw egalangajja
protect, okukuuma, okulabirira; p oneself, okwegema
protection, obukuumi
protector, omukuumi
protest, okuwakana, okukaayana, okwekaanya; p innocence, okwekangabiriza
Protestant, Omuprotestanti
protrude, okukukunala, okusamaala, okwanama, okubiblnala,okubanga lala
protuberance, akabanika
proud, a malala; be p, okwekulaata, okw ekunika, okuki’nnimba ; p flesh, enkundi
prove, okulumiriza; (test) okukema, okugeza; p in detail,okulonkoma provender, e’mmere
proverb, olugero
proverbial, a lugero
provide for, okulabira, okujjanjaba
Providence, Katonda, okuteesa kwa Katonda
province, e’ttwale
provisional, vide kyekwaso, masee neeko
provisions, emmere; (for journey) entanda
provoke, okusunguwaza, okwesonsa, okuleekeeza; be provoked,oku sunguwala
prow, ensanda
prowess, obuzira
prowl, okugoma, okusera
prune, okuwawagula, okukolombojja, okukongojjola
pry, okulingiriza, okwefulukuta
psalm, ‘zza’bbuli
psalmist, omuwandiisi wa zzabbuli
puberty, reach, okuvubuka
pubis, eki’nnyi
public, a lwatu, a bantu bo’nna become p, okusansuka phouse, ekirabo p labour, oluwalo
publication (book), ekitabo
publish, okubuulira, okulanga, oku tto’ttola
pucker, n, akagoda
pudding, pudini; blood p, kafe ‘cce, oluwampa
puddle, ekitaba, e’ttoomi
puerile, a bato, a busiru
puff, v, okufuuwa, okuweevuuma, okuwe’jjawejja; p oneselfup, okw enyumiriza
puff adder, e’ssalambwa
pugnacious, lwanyi, a lugono
pugnacity, olugono, obulwanyi
pull, okuwalula, okukulula p up, okusimbula, okukuula, okuggyamu, okubambula, okujjira p down, okwabya, okumenya; (brickwork)okuzimbulula p to pieces, okumenya p out (hair, etc), okumaanya, oku sokomola pdown creeper, okulandula p off (grains, beads), okuwulula p aside, okuwunjula ptight, okuleega
pullet, ekitulazi, enkoko, ensenyi
pulp, n, obutogonya
pulpit, ekituuti (eky’okubuuliriramu)
pulsate, okutu jja, okubo’bba, oku looka, okutundugga
pulsation (in neck), ebisulo
pulse, entu’nnunsi; weak p, kala sira
pulverise, okusekulasekula
pump, n, e’bbomba
pump up (tyre), okufuuwamu oba okupikamu omu’kka, okufukuta,okufukuutirira
pumpkin, wu’jju
pun, make, okugerenjula
punch, v, okukuba, okufuntula
punctuate, okuto’nnyeza
puncture, n, ekituli
puncture, vtr, okufumita; be punctured, okufootooka
punish, v, okukangavvula, okubo nyabbonya, okubonereza
punishment, ekibonerezo, ekibonob bono
punt, vtr, okusiirula
punt pole, omwoko
puny, tono; vide okwekulira, oku kunuuma
pup, it, akabwa, akabulugu, embwansole
pupil, omuyigirizwa; (of eye) emmunye
purchase, v, okugula
purchaser, omuguzi
pure, longoofu, tukuvu; be p, oku longooka, okutukula
purgative, e’ddagala ery’okuwalusa
purge, v, okufulumya ebweru, oku walusa
purification, okulongoosebwa
purify, okutukuza, okulongoosa
purity, obulongoofu, obutukuvu
purloin, oku’bba
purport, amakulu
purpose, n, okuteesa; to no p, busa, muko’kko, ‘ssemadaane
purpose, v, okuteesa
purposely, vide okumanyirira, oku laba
purr, okuvuuma
purse, it, ensawo
pursue, okugoberera, okubeeba, oku toloba, okutakulaemisinde, oku yo’tta; (hunt) okuyi’gga, okuco’cca cocca; p hotly, okuluubirira
pursuer, omugoberezi
pus, amasira, ekinyinyi
push, okusindika, okusindiikiriza p along, okuseetula paside, okuba’bbalama p back, okusenda p forward, okuseesa, okuserula push, vi,p forward, okuja’jja tta, okwerunga; p way through, okw ewagaanya, okwesegeenya
puss, ‘kkapa
pustule, akano’jjo, empeke
put, okuteeka, okussa p back, okuzzakyo p by, okutereka,okweterekera p down, okussa wansi; (off head) okweti’ kkula p on (clothes),okwambala; (shoes, ring) okunaanika p outside, okufulumya, okugobera ebweru pout, okuzikiza p up (lodge), okusuza; (a tent) okusimba eweema p up with,okugumiikiriza p to rights, okulongoosa p to flight, okugoba p off (clothes),okwambula; (postpone) okulindiriza p the best face on, okusaanya
putrefy, okuvunda, okutuya
putrid, vundu
puzzle, n, ekiko’kko; set a p, oku ko’kkola
puzzle, v, okuwubyawubya
python, ‘ttimba, enziramire
quack, v, okukaaba ng’embaata
quaff, okunywa
quagmire, entubiro, e’nnyanga
quail, n, akagubi
quail, v, okutya, okwebwalabwala
quake, v, okukankana, okutintima, okutitiwala
quality, engeri; of good q, ka
quantity, omuwendo, obungi; a great q, kidoma, lufubanja,enkumu; vide abundance; a small q, ententwe, ‘nteketwe; vide tu
quarrel, n, oluyombo, endasano; pick a q, okwesonsa,okwesosonkereza quarrel, v, okuto’ŋŋana, okusottana, okuyombagana, okusoowaana,oku yirayirana; pick a q, okwefuu baana
quarrelsome, yombi, a kbba’bba; vide katoloba; be q,okwetolobojja, okutoakaana; vide obwasira
quarter, n, erobo, ekitundu ekyo kuna
quarter, v (lodge), okusuza
quarters, at close q, bwezingirire
quash (rebellion), okujeemula
quaver, v, okukankana
queen, kabaka omukazi, Kaddulubaale, ‘Nnaabagereka; qmother, ‘Nnama sole; q sister, Lubuga, ‘Nnaali’nnya
quell, okukkakkanya, okugonza, oku jeemula
quench, okuzikiza; be quenched, okuzikira, okuzaama
question, n, okubuuza, okubuuliriza, okukemereza,okusokaasoka
quick, angu, a mbiro; be q, okw anguwa; (intelligent) gezi,kaba kaba, labufu; be q, okuba n’ama gezi; (living) lamu
quicken, okwanguya; (make alive) okuzuukiza
quickly, mangu, ka’kku, kapapiiro, kafuufu, ‘kkuutwe,kalaako
quickness, obwangu, embiro, ensawu
quiet, adj, a mirembe, teefu, sirise, bondeevu; be q,okulaala; become q, okusirika, okuteeka, oku weeza, okwewo’jjeeka
quiet, vtr, okusirisa, okuwobwoota, okusiisiitira,okukkakkanya
quietly, ‘mpola
quietness, emirembe, obuteefu
quinine, e’ddagala ery’omusu’jja, kwlniini
quit, okuleka
quite, ‘ddala
quiver, n, omufuko
quiver, v, okukankana, okujugumira, okutintima, okutitiwala
quotation (price), omuwendo omula mule
quote (price), okulamula omuwendo; (saying) okujulira
rabbit, akamyu
rabble, ekibiina
rabid, lalu
race, n, embiro; olulyo
race, v, okuwakana okudduka; oku dduka embiro, okutoloba;(canoes) okuvuga amaato g’empaka
racket, akacwano, oluyoogaano; tennis r, ekiwujjo
radiance, okumasamasa
raft, ekibaya; build a r, okuganzika emiti
rafter, omula’bba, enjaliiro, omukiikiro, omukomba,e’ŋŋanzikiro
rag, n, ekiwero, ekibukutu
rage, n, obusungu, ekiruyi; vide entwiri; fly into r,okusunguwala,
okw esunguwaza,okw ejuumuula, okukwatibwa obusungu,okwesu nguusula, okwekandula, okwesala akajegere, okwesumagga
rage, v (epidemic), okunyooka; (of the sea) okusiikuuka
ragged, sensusbsfensiise, abifu; vide bluziina; be r,okusensuka
raid, blutabaalo, ekizindo
raid, v, okutabaala, okuzinda, okwaya
rail, n (bird), enfulubiru
rail, v, okuvuma, okujunga
railway, ereerwe, e’ggaali y’omu’kka
raiment, ebyambalo, engoye
rain,enkubia chief rains, ‘tto’ggo
lesser rains, ‘ddumbi first r, engulansigo, enkuba y’omwanguka
torrent of r, omujumbi gw’enkuba rain, v, okuto’nnya; r veryhard, okugonnomoka; r persistently, okujege’jja
rainbow, musoke
rainy, h ‘nkuba; put aside for a r day, okukusika
raise, okusitula, okuyimusa; (price) okuwanika raise tolife, okuzuukiza r the alarm, okukuba enduulu r oneself to a position, okwesusunkula rake, okukalula rake up (the past), okugugumbula, okuttukiza
rally, vi, okwe’ddamu omwoyo
ram, n, endiga ensa’jja, ‘sseddume
ramble, okubulubuuta
rampart, ‘bbugwe
ramrod, olusindirizo
rancidity, amalule
rancour, e’ggwanga, akadubudubu, e’kkbnda, endibu
random, at, miromyo; vide okusaa tuuka;
talk at r, okuvuya
rank, n, obukulu
rank, adj, r smell, entoowooko
ransack, okutafuula
ransom, n, ekinunulo
ransom, v, okununula
rant, okujejbmba
rap, v, okukoona; r with knuckle, okuikuba enkuku,okusisiira enkuku rapacious, luvu
rapacity, obuluvu
rape, v, okukwata
raphia, obuso
rapid, a mbiro, angu
rapidity, embiro
rapidly, mangu, ‘mbiro
rapids, ekiyiriro
rapier, ekitala
rapine, n, okunyaga
rapture, e’ssanyu eringi
rare, zibu; be r, okwekerenga
rarity, a, e’bbula, kya ‘kkekwa, ekye bonero
rascal, omubi, omukutu, ‘nnantaga nyula
rascality, obubi
rash, obutulutu’ttu, ekirogologo, ekikuku, olumaama,eggirikiti, olusolo; break out in a r, okubutuka, okufuukuuka, okufuutuuka
rash, be, okwanguyiriza
raspberry, olukenene
rat, e’mmese, akabalaga, olubende; (edible) omusu, omwene,akabalanga
rate, n, omuwendo; (tax) omusolo, empooza rate, at any,kavuna, kasita ratel, entawiilira
rather, waakiri, wa’dde, ya’dde
ration, e’mmere, ‘pposo, entanda
rational, a magezi
rattle, ensaasi, e’jjebe, ekiyiritiro
rattle, vi, okuwulunguta, okugulu mba
raucous, get, okusaakaala
ravage, v, okuzikiriza, okwonoona, okunyaga, okunyakula
rave, v, okuyomba ennyo, okuboya, okulogo’jjana
ravelled up, be, okutu’jja
ravenous, be, okulumwa ennyo enjala
ravenously, eat, okubwagula, oku vuunya, okuliisa enjala,okwevumba emmere, okuwuwu ggana
ravine, olukonko, empago, omuwaatwa
ravishing, lungi ‘nsiiti
raw,bis!; vide embwagulo
rays (of sun), amalangalanga, entungizi; amagulu g’enjubi
raze, v, okuzikiriza, okusangula
razor, akamwano, akamweso, ewembe
reach, okutuuka, okubuna, oku wera; vide okulengejja,okukunu ‘kkira read, okusoma
reader, omusomi
readily, mangu
ready, get, okwetbbkateeka, okw etegeka, , okwetala (forbattle); be r (food), oku’ggya; make r, oku teekateeka, okutegeka
real, a mazima, we waawo, we waawo
really, ‘ddala
realm, obwakabaka, amatwale
reap, okukungula; (pick) okunoga
reaper, omukunguzi
rear, adj, a ‘nnyuma, a nkomerero, sembi; be in the r,okusemba
rear, vtr (child), okulera, oku ganjula; (build) okuzimba;(on end) okuyimiriza
rearward, adv, ‘nnyuma
reason, n (intellect), amagezi; (cause) ensonga; videokuvunaana
reason, v, okuteesa, okunnyo’nnyo lagana
reasonable, a magezi, ‘nsonga
reasoning, okuteesa, ensonga
rebel, n, omujeemu
rebel, v, okujeema, okujagalala
rebellion, obujeemu
rebellious, jeemii
rebound, okumasuka
rebuff, v, okuziyiza; be rebuffed, okuko’ggoka
rebuke, v, okunenya, okubuulirira, okujuukirira
recall, v, okukomyawo; (words) oku gambulula; (remember)okujjukira; r the past, okusimula eby’e’dda
recant, okuwuwu’ttanya
receive, okuweebwa, okutoola, oku funa; (welcome)okwaniriza, oku kyaza, okusanyukira
recess, ekisegguusi, e’ddugulugu, aka nyomero, akalikondo
reckless, be, okulalagga, okwejeeguula
reckon, okubala; (think) okulowooza
reclaim, okukomyawo
recline, okugalamira, okwesigama, okusimba olukokola
recluse, kyewaggula
recognise, okutegeera, okutonda, okwetegereza
recoil, okudembuka; r from, okw ebangula
recollect, okujjukira
recommend, okusiima
recompense, n, empeera
recompense, v, okuliwa, okusasula
reconcile, okwetaba, okutabaganya, okugatta; be reconciled,oku tabagana
reconnaissance, ekikwekweto
reconnoitre, okukwekweta
record, okuwandiika
recount, vtr, okubala nate
recount (tell), okubuulira, okunnyo nnyola, okumenya,okulombojja recover, vi, okussuuka, okuwona, okulamuka
recover,vtr, okukomyawo; r one’s wits, okwezimuukiriza
recreation, okuzannya, omuzannyo
recruit, n, omuggya, omusenze
rectangular (house), ya mwamba
rectify, okulongoosa, okusobolola
rectum, ekinyago, olwatiiti
red, myufu, twakaavu; (animals) gaaju, a lukunyu, a lujumba;become r, okumyuka, okutwaka, okutwakaala; r earth, olukuusi, e ggerengeredden, okumyusa, okutwakaaza
reddish, myukirivu, a kikuusikuusi
redeem, okununula
redeemer, omununuzi
redemption, okununulibwa
red hot, engereze; get r h,, okw engerera
redletter day, olunaku olukulu
redness, obumyufu
redress, v, okulongoosa, okuliwa
reduce, okukendeeza, okukkakkanya; be reduced, okukendeera,oku kkakkana; vide munyoto
reed, olumuli, e’ssaalu, ekiwvuuwa, ekikaabugo line ofreeds, oluzizi charred reeds, amagandaazi unpolished reeds, e’mmuli z’abigo mbareedbuck, enjaza
reel, v, okutagatta
refer to, okujulira, okwogerako
referee, omulamuzi, omusazi
referee, v, okusala
reflect, v (ponder), okufumiitiriza, okwebuuza; r light,okutangalijja reform, vtr, okulongoosa; vi, okw ezza obuggya
reformation, okuzza obuggya
refractory, tengu, a mputtu
refrain, okwezira; r from tears, okuzibiikiriza
refresh, okuwu’mmuza
refreshment, omu’zzo, e’mmere
refuge, ekiddukiro, obuddukiro, ‘obwekwekero; take r,okweyuna, okweyamba
refugee, omuddusi, omwekwesi
refund, okusasula, okuliwa
refusal, okugaana
refuse, n, empitambi, ebisasiro
refuse, v, okugaana, oku’mma, oku wera, okuzira, okuguguba rto come, okuwambira r to answer, okukona, okuluma ensiwo, okwesirikira r toburn, okuvumbeera r reproof, okuwaganyala refutation, okuddamu
refute, okuddamu, okuwakanya
regain, okukomyawo r health, okulamuka, okuddamuolungubanguba r path, okukyamuka r temper, okunyiigukuka r strength, okuddamuamaanyi r sight, okuzibuka
regal, a kabaka
regale, okuliisa
regard, v, okutunuulira, okulowooza, okutega amatu,okussaamu ekitiibwa
regeneration, okuzaalibwa obuggya
Regent, Riijenti
regicide, omu’ssi wa kabaka
regiment, ekitongole
region, ekitundu ky’ensi, e’ttwale
register, v, okuwandiika
regret, n, okunakuwala
regret, vtr, okunakuwalira; vi, okubonerera
regulation, ekiragiro
rehearse, okubuulira, okunnyo ‘nnyola, okumenya, okutontoma
reign, n, emirembe, eg emirembe Emyanga, emirembe Emicwa,etc
reign, v, okufuga, okulya obwakabaka
reimburse, okuliwa, okusasula, oku gerula
rein, olukoba
reject, okugaana, okuzira, okugoba, okuboola
rejoice, okusanyuka, okujaguza
rejoicing, e’ssanyu
rejoin, okuyunga nate
relapse, vi, okuttuka
relate, okubuulira, oku’nnyo’nnyola, okutegeeza, okuwanuulaebigambo related, a lusi lumu, a kika kimu, a luganda
relation, muganda, ow’oluganda, ow’eŋŋanda
relative = foreg
relax, vi, okunafuwa, okuleebeeta; vtr, okulebeza,okuddiriza
release, okusumulula, okuta
relegate, okukwasa, okusigira
relent, okukkakkana, okukya, oku koma
relentlessly, tekya, tekkakkana
reliable, esigwa, a ‘nkalakkalira
relict, ‘nnamwandu
relieve (pain), okukkakkanya; (assist) okubeera, okuyamba; roneself, okunya, okweyabya
religion, e’ddiini
religious, a ‘ddiini
relinquish, okuleka, okuta
relish, n, enva, eky’okuliira
relish, v, okuwoomerera
reluctant, be, okweganiriza
reluctantly, go, okwesisiggiriza, okw esiisa
rely on, okwesiga
remain, okubeera, okutuula, oku sigala, okulindirira
remainder, ebisigadde; (dregs) obu kyu, e’bbonda
remark, n, ekigambo
remark, v, okugamba, okwogera
remarkable, a kitiibwa, atiikirivu
remedy, n, e’ddagala, ekiwonya
remedy, v, okuwonya, okulongoosa
remember, okujjukira
remembrance, ekijjukizo
remind, okujjukiza; r one another, okujjukanya
remiss, okwerabiriza
remission, okusonyiyibwa
remit, okusonyiwa
remonstrate, okunenya
remorse, n, e’nnaku, okwe’jjusa
remorseful, a ‘nnaku; be r, okw e’jjusa
remove, okuggyawo, okujjulula, oku teekulula
remunerate, okuwa omusaala, okuwa empeera
renal, a ‘nsiga
rend, okuyuza, okutaagula
render, okuwa, okusasula; (translate) okukyusa
renew, okuzza obuggya, okuttukiza
renounce (refuse), okugaana; (disown) okuboola (persons);(give up) okuleka, okuta; r blood brotherhood, okuvumirira omukago
renown, e’ttendo, ekitiibwa, e’ttu tumu
renowned, a kitiibwa, atiikirivu; vide okututumuka
rent, v, okugulirira, okupangisa
rent, n, obusuulu; (tear) ekituli
rent, be, okuyulika
repair, okulongoosa, okuddaabiriza
repartee, okuddamu
repast, e’mmere
repay, okusasula
repeal, okudibya, okuteekulula
repeat, okuddamu, okujeejera, oku yeeya
repeatedly, emirundi mingi, lutata, lunye; do r,okuddi’ŋŋana
repel, okuziiza, okugoba, okuzzaayo e’nnyuma
repent, okwenenya, okwe’jjusa, oku bonerera
repentance, use inf of v foreg
replenish, okujjuza nate, okuzzaa mu, okwongeramu
reply, okuddamu, okwanukula, oku nyega;
reply curtly, okumimiira
reply, n, okuddamu
report, n, e’ttutumu; evil r, olujee jeemo, emberebezi
report, v, okubuulira, okuleeta ebi gambo
repose, v, okuwu’mmula, okugala mira
represent, okwolesa; (in words) oku buulira
representative, omubaka
repress, okuziyiza
reprimand, okunenya, okubo’ggo lera
reprisals, take, okuwalana endibu
reproach, n, ekivume
reproach, v, okunenya
reprove, okunenya, okubuulirira, okusiinya
reptile, ekyewalula
repudiate, okugaana, okwegaana, okwesammula, okwetakirizarepugnance, okutamwa, ekyenyinyalo
repulse, n, enfuka,, entagi
repulse, okugoba, okukuba enfuka, okuzzaayo e nnyuma
reputation, use v, okumanyibwa; he has a reputation forstrength = amanyiddwa nga ow’amaanyi
request, v, okusaba, okwegayirira
require, v, okwetaaga, okwagala
requite, okusasula
rescind, okudibya, okujjulula, oku teekulula
rescue, okulokola, okuwonya, oku dduukirira, okutaakiriza,okuzibira resemblance, ekifaananyi
resemble, okufaanana
resent, okunyiigira
resentment, ekinyiigo, akadubudubu
reserve, adj, a ‘nsibo
reserve, v, okutereka; r for, oku bambira
reside, okubeera, okutuula
residence, e’nnyumba, enju
residue, obukyu
resign, okuvaamu, okuleka, oku maamuka
resin, amasanda, envumbo
resist, okuziyiza, okulwana, oku walira, okukungubala
resolute, gumu, vumu
resolution, amaanyi, obugumu
resolve, okuteesa, okukakasa, oku malirira
resort, n, e’ttabaaliro
resort to, okwetuukira, okweyuna, okwewamba
resources, ebiyengo; collect one’s r, okwekukumba
respect, n (honour), ekitiibwa
respect, v, okussaamu ekitiibwa, oku tya, okuwulira
respectable, lungi
respectful, rel form of v to respect
respire, okussa omu’kka
respite, e’bbeetu, olwoso; without r, kamuleebu
resplendent, be, okunekaaneka
respond, okuddamu; there is no response, tewali kawuna
responsibility, obuvunaanyi
responsible, be, okuvunaana; hold r, okuvunaanya
rest, n, okuwu’ mmula; without r, ka’ nnamuntawu
rest, v, okuwu’mula, okugalamira, okugwa ebboki, okutoowolokoka,okuwujjaalako
rest, n (remainder), lala; rel form of v okusigala
restingplace, ekisulo, ekiwu’mmulo
restless, be, okwekubiira, okwese guunya, okutaawa,okuyigaayigana, okutilratiira
restlessness, kamagumagu
restore, okuzzaayo, okuddiza, oku sasula, okuliwa; (cure)okuwonya; be restored, okussuuka, okuwona
restrain, okuziyiza, okuzibiikiriza
restrict, okufunza
resurrection, okuzuukira
retail, to, okutunda lejjale’jja
retain, okusigala na, okusigaza
retainer, omuweereza
retaliate, okuwalana eggwanga, oku walana endibu
retard, okuziiza, okulobera
retch, okwegoga, okusinduukirira
retention of urine, have, okuggalira
retire, okudda ennyuma, okwesenda senda; (go out) okufuluma;r from an assembly, okukiikulukuka
retract, okugambulula
retreat, n (place), obuddukiro, ekiddu kiro
retreat, v, okuddayo e’nnyuma
return, n, ama’dda
return, v, okukomawo, oku’dda, okuddirira, okubbuka; be longreturning, okuzimirira
reunite, okutaba, okutabaganya
reveal, okubikkula; r oneself, okw ekwekula
revelation, okubikkulirwa
revenge oneself, okuwalana eggwa nga
revengeful, a ‘ttima
revenue, omusolo, ensimbi ez’olu kiiko
revere, okussaamu ekitiibwa, oku tya
reverence, okutya
reverence, v = revere,
reverie, n, okufumiitiriza, okw ewuunya
reverse, n (in battle), entagi, enfuka, entatinda
reverse, v, okukyusa, okuzza ennyuma
revile, okuvuma, okweyana, okw akira, okubo’jja,okube’jjerera, okw ekookera, okwenwenweka, okudidi mbuka
reviling, n, ekivume
revive, vi, okweddamu omwoyo, okuzuukira, okuwona, okuddaengulu
revive, vtr, okuzuukiza; r a name, okubbula
revoke, okukyusa, okujjulula, oku dibya, okuteekulula
revolt, vi, okujeema; vtr (disgust), okutama
revolution, obujeemu
revolve, vi, okuzunga, okwekulu ngula
revolve, vtr (consider), okufumii tiriza
revolver, basitoola
reward, n, ekirabo, empeera
reward, v, okuwa empeera, okuwa ekirabo, okufuuwa
rhagades, e’nnungu
rheumatic, adj, a kimenyoomenyo
rheumatism, ekimenyoomenyo, embo wa, ensowoko, akazimu,oluwata rhinitis, ekibobe
rhinoceros, enkula
rib, olubiriizi; (of plantain leaf) omugo ŋŋoonyo; (of palmleaf) ekibo
ribald, gwagwa
rice, omupunga
rich, ga’gga; vide bijooto, bikokye, ‘ssebintu, mwome,‘nnaga’jja, ‘sse gaali; (of soil) gimu; get rich, oku ga’ggawala, okufu’ggala
riches, obuga’gga, ebintu, e’mmaali,
rickety (child), kagubiri, kagubungu rid of, get, okugoba,okuggyawo riddle, ekiko’kko, ekikokyo; propound, okuko’ kkola; speak inriddles, oku gereesa, okugerenjula
ride, v, okwebagala, okwebereka; (cycle) okwebiriga
rider, omwebagazi
ridge, omugongo, olukulukumbi; r pole, omulabba
ridicule, n, enseko
ridicule, v, okusekerera, okukiina, okuduula,
rifle, n, emmundu
rifle, v, okunyaga
rifleman, omulasi
rift, olukonko
right (hand), ‘ddyo; (good) lungi; vide kyawo; r away!kibaaze! righteous, tuukirivu
righteousness, obutuukirivu
rightly, mu ‘nnono
rigid, be, okukalambala
rigor, okukankana, okujugumira, eki tengo
rigorous, maanyi
rigour, amaanyi
rim, omugo
rind, ekikuta
rinderpest, ‘nsotoka
ring, n, empeta, ekigambira; enkata
ring, vi, okusaala; (bell) okuvuga; vtr, okukuba (ekide,endege);
rings of reeds in hut, ebizizi,
ringleader, omukulembeze (mb kujee ma), omukulu
ringworm, ebiguuna, oluwumu
rinse, okunyumunguza, okwewuuga, okubatika
riot, n, akacwano, akeediimu
riot, v, okusasamala
rip, v, okuyuza, okwabya
ripe, engevu; get r, okweng£ra, oku’ggya, okubuulukuka; r,on one side, kibogwe; (abscess) oku tenguka, okutunguliita
ripen, vtr’ okwengeza
ripples, obuyanja
rise, okuyimuka, okugolokoka, oku situka; (as sun) okuvaayo;(rebel lion) okujeema; (river) okusibuka; (yeast) okuzimbulukuka; (from death)okuzuukira; (in stomach) oku keeta, okusiikuuka emmeeme; (to great height)okutumbiira; (to surface) okubuulukuka; (give rise to) okuzaala
risks, take, okwegabula, okwetunda, okwevuubiika, okutundaomwoyo
rite, omukolo, empisa, ey’eddiini
rival, n, omuvuganyi
river, omugga
rivulet, akagga
road, e’kkubo, oluguudo, mwasanjala; byr, oluwenda
roam, okubulubuuta, okukyama, okulala’gga
roar, v, okuwuliiguma, okukuga; (fire) okutuntumuka; (water)oku yira
roast, okwokya, okusiika
roasted, okye, siike
rob, oku’bba, okunyaga, okuvuvuba
robber, omu’bbi, omunyazi
robbery, obu’bbi, obunyazi
robe, n, ekyambalo, ekijeero, busuuti
robe, vi, okwambala
robinchat, e’nnyonza
robust, a ‘ggume, nene
robustness, e’ggume
rock, n, olwazi, e’jjinja
rock, v, okunyeenya, okuyuuguuma, okwesuuba; r oneself tosleep, okweyibaala
rocky, a ‘njazi
rod, omu’ggo
roe, obusowe,
rogue, vide rascal,
roll, n, omuzingo; (cloth) e’jjoola
roll, vi, okukulunga, okukulugguka, okwebiriga,okweyiringisa
roll, vW, okukulungula r up, okuzinga r the eyes, okuzinyisaamaaso r self up, okweromola r letter r, okukululiza
roller (bird), enkambo
rollingstone, musenzaalanda
Roman, Omuluumi; R Catholic, Omukatuliki, Omupaapa
Roman, adj, a kiruumi
romance, olugambo, enfumo; v, okulya amanoni
romp, v, okuzannya, okuleruka
roof, n, akasolya; (of mouth) akabuno
room, ekisenge; (space) ebbanga, omuwaatwa; find r,okugyamu, okweyabya; make r for, oku segulira, okweyegulula
roost, n, oluwe
roost, v, okwewanika ku luwe
root, n, ekikolo, olusika, omuzi; r of plantain, enkolo
root up, okusimbula, okukuula
rope, omugwa, olumaka; (of grass) omusasi; (of papyrus)olutoogo
rosary, ‘ssapuli, yirizi; vide beads,
rosin, vide resin
rot, okuvunda, okugaga, okubola,
rotate, vi, okwekulungula
rotation, do in r, okukola ebisanja
rotten, vundu, boofu; get r, vide rot
rotund, ekibumbuli
rough (of cloth), siiwuufu; (of persons) kambwe, kopi; get r(of sea), okw efuukuula, okusiikuuka
roughly, ‘kkakkakka, bikaakaalule; speak r, okwogeran’ebboggo, oku kaayuukana, okuboggola, okutuntu muka
round, adj, ekulungirivu, a kitee teeyi, a kisuuwa, akibumbuli r and r, okutawuka be r, okwekulungirira make r, okukulunga,okukulungi rira go r, okuzungulula, okwetooloola, okwekooloobya go r’and r,okwetooloola
round about, go, okwekooloobya, oku tambula olukingizi,okukiiyiriza roundshouldered, be, okukoota koota
roundly, kungwa, ‘ddala
rouse, vtr, okugolokosa, okuzuukusa be roused (angry),okutabanguka
rout, vf okugoba, okubina, oku twala kirinnyamuti’kke
route, e’kkubo
rove, okubulubutta
row, n (line), olunyiriri, olubi
row, n (noise), akacwano, oluyoogaano; make a r,okuyoogaana, okulee kaana
row, v, okuvuga
rowdy, be, okusukkuluma
rower, omuvuzi
royal, a kabaka, a katuuso
rub, v, okukunta, okukunya, oku kulubuuta, okukuuba,okusiimuula; (polish) okunyiriza, okuzigula, oku wawula; (chafe) okukosa; rself, okwekuusa; r thin, okuwojjoola
rubber, omupiira
rubbish, ebisasiro, ebisaaniiko, ebi rungu; r heap,e’ffumbiko
rudder, enkasi egoba
ruddy, myufu; be r, okumyuka
rude, kopi, a kyejo, si a ‘mpisa (‘nnungi); be r to,okukimbuula
rudely, makuumuule
rudeness, empisa embi, ekyejo
rudiments, eby’olubereberye
rue, v, okwenenya, okwe’jjusa
ruffle, v, okufunyaafunya; be ruffled, okujagalala
rug, ekikunta
ruin, v, okuzikiriza, okwonoona
ruins, e’nnyumba e’mmenyefu, amatonga
rule, n, ekiragiro; (dominion) enfuga
rule, v, okufuga, okutwala; (a line) okukoloboza, okukuba
ruler, omufuzi, omwami, omukungu; (for lines) akati, luula
rumble, okuwulunguta, okubukuta, okududuma, okukulumbukaruminate, okwezk dbwenkulumo; (consider) okufumiltiriza
rummage, v, okutaganjula, oku wenja
rumour, n, kbigambo, olugambo, e’ttutumu, emberebezi
rumour v, okubunya ebigambo
rump, e ttako, omuzinga
rumple, okufunyaafunya, okugenyaa genya
run, vi, okudduka, okusaalimba, okwetereekerera; (leak)okugenda; (spread) okugererera; (wheel) oku yiringita r out (end), okuggwawo raway, okubomba, okuwunga, okunoba, okuwkmbuka; (melt) okukereketa; (flow)okukulukuta; (of eyes) okubolokota r very fast, okwewenya, okw eyera,okukwenyuka, okusiri muka, okupirimpya
run, vtr, r up (price), okuwanika omuwendo; r down (abuse)oku geya, okuvuma
runaway, n, omubombi
runner, omuddusi
rupee, rupiiya
rupture, n (quarrel), oluyombo; (hernia) omukundi
rupture, v, okukutula
rural deanery, e’ttwale
ruse, n, olukwe
rush, n, olulago, ekisaalu, oluyulu
rush, v, okudduka embiro, okufubu tuka, okuwamatuka,okutwala nkiki, okupaala, okuboyaana; (of river) okwewagaanya
rust, n, obutala’gge
rust, v, okutala’gga
rustic, n, omukopi, omutaka
rustle, v, okukwakwaya, okubukuta, okukuutaana, okupakala
rut, n, olusalosalo
rut, v, okulundugga
ruthless, kambwe
Sabbath, ‘Ssabbiiti
sable, ddugavu
sabre, ekitala
sac, ekibondo
sack, n, ensawo, e’gguniya
sack, v, okunyaga, okunyakula; (dismiss) okugoba
sackcloth, ebibukutu
sacrament, essaakalamentu
sacred, tukuvu, tuukirivu
sacrifice, n, ‘ssa’ddaaka, ekiweebwayo, ekyokuwonga,ekiwendo, ekyonziira; place of s, ekitambiro, e’ttambiro
sacrifice, v, okuwaayo ssa’ddaaka, okuwonga, okutambira
sad, adj, naku, a bunaku; be s, oku nakuwala, okwe’ nnyika,okwobeera; vide okusiyagira, okuwuubaala, oku wooteera
sadden, okunakuwaza
saddle, amatandiiko
saddle, v, okusaaka amatandiiko, okutandiika
sadness, e’nnaku, obuyinike, ekiwuu baalo
safe, adj, teriimu kabi; (trusty) esigwa
safe, n, ‘sseefu, e’ssanduuko ey’ekyu ma
safeguard, v, okukuuma, okulabi rira
safely, mirembe, bulungi
safety, n, emirembe
saffron, adj (colour), a kyenvu
sag, v, okuleebeeta
sagacious, gezi, tegeevu, a magezi
sagacity, amagezi, obutegeevu
sage, n, omuntu omugezi ennyo
sail, e’ttanga; set s, okuwanika amatanga
sailor, n, omulunnyanja
saint, n, omutukuvu, omutuukirivu
saintliness, obutukuvu, obutuuki rivu
saintly, tukuvu, tuukirivu
sake of, for the, kubwa, kulwa
salary, omusaala, empeera
sale,n, okutunda
saleable, be, okutundika
salesman, omutunzi
salient, adj, kulu
saline, adj, a mu’nnyo
saliva, amalusu
salivation, kaboole
sallow, eru, eru
salt, omu’nnyo, ekisula; vide ebi swazzi, fensero, fengugo
salt, adj, a mu’nnyo
salt, v, okuteekamu omu’nnyo, oku lungamu omu’nnyo, okusiwasaltness, ensa
salutation, okulamusa; send s, oku tuma okulaba
salute, okulamusa
salvation, obulokozi, obulokovu
salver, olutiba
same, mu; all the s, kye kimu; it’s all the s, kye kimu
sameness, obumu
sample, v, okulegako
sanctification, obutukuvu, obutuu kirivu
sanctify, okutukuza
sanction, n, olukusa
sanction, v, okukkiriza, okuganya
sanctity, obutukuvu
sanctuary, ekifo ekitukuvu, e’kkalizo
sand, omusenyu
sandal, engatto, musaasaane
sandbank, ekyereero
sandpaper, oluwawu
sandstone, ensibo
sandy, a musenyu
sane, lamu, gezi
sanguinary, kambwe
sanity, magezi
sansevieria, ekigoogwa
sap, amasanda, akaleebo
sap, v (weaken), okunafuwaza, oku nafuya
sapient, gezi
sarcasm, n, okukiina, ekikiino
sarcastic, be, okukiina, oku saakaanya
sash, blwebagyo, olukoba, olufuvu
Satan, ‘Ssetaani
satanic, a ‘ssetaani
satchel, ensawo, e’nnyambalizo
satiate, okunyiya, okunyiyisa; be satiated, okunyiwa
satiety, to, bukolokolo
satisfaction, e’ssanyu; (payment) oku liwa, okutangirira
satisfactory, lungi, esigwa, tuufu
satisfied, adj (with food), kkufu; pleased, siimi; be s,okukkuta, okwesiima, okwesunyako, oku matira
satisfy (food), okukkusa; be satisfied, okwenyinya
saturated, get, okutoba, okubiririra
Saturday,’ Ssaatade, ‘ Olw’omukaaga
sauce, enva; vide ekipooli; (impudence) ekyejo
saucepan, e’ssuffuliya
saucer, akasoosi
saucily, n’ekyejo
saucy, a kyejo; vide insolent,
saunter, okulemba, okula’ttalatta, okubaalabaala
savage, adj, kambwe
save, okuwonya, okulokola, okw eterekera
savings, ebitereke
saviour, omulokozi
savour, e’vvumbe, olusu, ensa, e’dde kende, ekinogezi, ekisomerezi;
savourless, a kikanso
savoury, a kawoowo, nyuvu;
savouries, bicepere
saw, n, omusumeeno; (saying) olugero
saw, v, okusala n’omusumeeno
sawdust, e’ffufu’gge, empumbu
say, okwogera, okugamba; s fare well to, okusiibula; havenothing to s, okubutantala
saying, n, ekigambo, olugero
scab, ekikuta, ekikakampa, e’ggamba, (disease of goats)‘nnaganga scabbard, ekiraato
scabies, obuwere
scaffold, olubanyi, amadaala
scald, vtr, okubambula
scale (of fish), e’ggamba; (for weighing) minzaani, ekigero,
scalp, olukuta lw’obweti’kkiro; disease of s, obwezinge,enfuuyirizi
scalpel, ekiso
scaly, a magamba
scamper, okudduka embiro, oku weebuuka
scan (look over), okwe’kkaanya, oku kebera, okutunuulira
scandal, ekyesittaza, ensonyi, okw esi’ttaza
scandalise, okukwasa ensonyi
scandalous, k ‘nsonyi
scant, tono
scapegoat, ‘nnawalubwa, a lutwe
scapegrace, ‘nnantaganyula
scapula, enkwakwa
scar, enkovu, obwavu, ekibambya
scarab beetle, kikulungamazi
scarce, tatera kulabika; rel of oku keewa = be s, a kekwa, a‘mpa mbiiro
scarcity (of food), enjala, empambiiro
scare, n, entiisa, ensisi
scare, v, okutiisa, okukanga, oku guŋŋumula, okugugunga; bescared off (birds), okugugumuka
scarecrow, kasajja’ffuba
scarf, olukoba, ekitambaala,
scarify, okusalaasala, okutema omu ziga, okuconcona
scarlet, adj, myufu, twakaavu
scatter, okusaasaanya, okusansa; vi, okusaasaana,okwabulukuka
scattered, a magimbagimba; be s, okusaasaana, okwabulukuka,oku tanta, okutaataagana, okugumbulu kuka
scene (disturbance), akacwano, oluyo mbo
scent, kali’uwa, e’kke
scent, v, okuwulira, okufuuwa
sceptical, takkiriza
scepticism, okubuusabuusa, obuta kkiriza
sceptre, ‘ddamula, omuggo gwa ka baka
scheme, n, okuteesa, amagezi
scheme, v, okuteesa, okwekoba, okuwatanya
schemer, omuwatanyi
scheming, a nkwe
schism, okwawukana
scholar, omusomi,omuyigirizwa; (learned man) omukugu
scholarly, a magezi, yigirize
school, e’ssomero, e’jjigirizo, e’ssu kuulu
schoolmaster, omuyigiriza, omuso mesa, omusizi
sciatica, ekimenyoomenyo
scimitar, ekitala
scintillate, okutemereza
scissors, makansi
scoff at, okuduula, okusekerera, oku jaagaana, okubereega
scoffer, omuduuzi, omusekerezi
scold, vtr, okujuuka, okujunga; vi okubo’ggola, okuyomba
scoop, v (out), okuyiikuula, oku wowo’ggola, okubajjamu;(up) oku sena scope, e’bbanga
scorch, vi, okusiriira; vtr, oku siriiza, okuconcona,okwengula
score, n, omuwendo, obugoba, e’kkwiri
score, v (in game), okugoba, oku nywa; fail to s, okukuba busu;(cut) vide scarify,
scorn, n, obuduuzi, okunyooma, okujeeja
scorn, v, okunyooma, okukudaala, okwesigaanya, okwegaya
scorner, omunyoomi, omukudaazi
scornful, use rel form of v to scorn
scorpion, enjaba y’obusagwa
scoundrel, vide rascal,
scour, okukuuta, okusiimula ennyo
scourge, n, olukoba, kibooko; (punishment) ekibondbono;(plague) olumbe scout, n, omukessi; (boy scout) omusi kaawutu
scout, v, okuketta, okukwekweta
scowl, v, okunyinyimbwa, oku kalala
scrap, akantu, akatiriginya; (of meat) e’ bbaago; use n in tuclass
scrape, v, okukalakata, okukokota, okukolokota, okuwala
scrapings, ebikuta, olukulo
scratch, n, olukoloboze, okukulubuka
scratch, v, okwagula, okutakula, okukolobola, okusuna; soneself, okwetakula, okweyagula; s out, oku’tta, okusangula; be scratched,okukulubuka
scream, v, okubaaluuka, okukuba enduulu
screech, v, okujogoolikana
screen, n, ekisenge, akangodera, eki timba,e’ggigi
screen, v, okukweka, okusiikiriza
screw, n, omusumaali gw’enjola
screw, v, okunyoola; s oneself up, okwekabiriza
scribble, okuwandiika amangu, oku wandiika bikaakaalule
scribe, omuwandiisi
scrip, e’bbaluwa, (bag) ensawo
scriptural, a mu byawkndiikibwa
scripture, ebyawandiikibwa
scroll, omuzingo gw’empapula
scrotum, ensawo y’ebinege
scrub, n, ekisaka, olukenke, enku ngube, entu’ggu
scrub, v, okukuuta, okusiimula ennyo
scrutinise, okwe’kkaanya, okukebera, okutentegula
scud, v, okudduka embiro, oku paapiira
scuffle, v, okulwanagana, okukuba gana; (of noise)okufaakuuza
scum, ekisejja
scurrility, obuvumi
scurrilous, vumi
scurvily, bubi
scuttle along, okutonta
sea, e’nnyanja
seal, n, akabonero
seal, v, okussaako akabonero
seam, n, entabiro, olukindo, awayu ngirwa
seaman, omulunnyanja
sear, v (bum), okusiiriiza, okwokya; be seared (leaves),okuwotoka
search, okunoonya, okuke’nneenya, okutaga, okuwa’mma;
search for stolen property, okwaza; (for things visible)okuwuzuuma, oku sakatta
seashore, olubalama lw’ennyanja
season, n, omwaka, amasumi, ebiro, enfunda; wet s, ‘tto’ggo,‘ddumbi; dry s, ekyeya
season, v, okulunga, okunoza; be seasoned well, okunoga
seat, entebe; (in canoe) olubanga
seat, vtr, okutuuza
seborrhoea, ebisukko
secede, okweyawula
seclude (oneself), okwewala, okw eyawula
second, a kubiri; s in command, omumyuka, kalabaalaba; videomu wuula
secondly, eky’okubiri
secret, n, ekyama, enkiso
secret, adj, a kyama
secretary, omuwandiisi
secrete, okukweka, okukisa; oku kamula
secretion (of eyes), akajonjo; (of mouth) olugeregeze
secretly, ‘mu kyama, mankwetu, mu ‘nkukutu, kimugunyu; do s,oku bbirira
sect, ekitundu
section, ekitundu, e’nnyingo, ekiba
secular, a munsi muno
secure, v, okusiba, okunyweza; (obtain) okufuna
security, emirembe; (pledge) akakalu, omusingo, embereko
sediment, obukyu, obukudumu, e’bbo nda
sedition, obujeemu
seditious, jeemu; be s, okujagalala
seduce, okusendasenda, okukyamya
seducer, omwenzi
sedulous, nyiikivu
see, okulaba, okutunula, okulengera; (understand)okutegeera, okwete gereza; (visit) okukyalira, oku laba ; (see off) okuwerekera
seed, n, ensigo, empeke, akasigirirwa; vide embo, empambo;(offspring) e’zza’ dde
seedtime, omwaka ogw’okusiga
seedy, be, okubaamu enkenyera
seek, okunoonya; vide search,
seem, okufaanana nga, okuba nga
seemly, lungi; be s, okusaana, oku gwana
seen, be, okulabika
seer, ‘nnabbi, omulaguzi
seethe, okutokota
segment, ekitundu
seize, okukwata, okuvumba; vide okuyisi’ŋŋanya, videcommandeer, select, adj, ekironde, ekyeroboze
select, v, okulondamu, okweroboza, okulondoba, okusiima
select, okulonda; (things selected) ebironde
self, mwene, ‘kka, e’nnyini
selfconscious, be, okuloola
selfcontrolled, be, okuzibiikiriza
selfdenial, okwegaanyisa
selfdestruction, okwe’tta
selfrestraint, obwetangize, e’ssimbo
selfsatisfied, be, okucacanca
selfsown seeds, kyemeza, ekimeme rezi
selfsufficient, be, okweyagira
selfwill, emputtu
selfwilled, a ‘mputtu, bambaavu; be selfw, okuwaganyala
selfish, kodo; be s, okweriira
selfishness, obukodo
sell, v, okutunda, okuguza, oku bunza
semblance, ekifaananyi
semen, amaanyi
semi, a kiwuubaanya
seminary, ‘sseminaariyo
semsem, entungo, e’nnyagi
senate, olukiiko send, (things) okuweereza; (messenger) okutuma, okusindika; (army) okugaba, okugoba, okuzzaayo
senate, olukiiko
send, (things) okuweereza; (messenger) okutuma, okusindika;(army) okugaba s away, okugoba s back, okuzzaayo s for, okutumya s to greet,okutumira s spies, okusuula enkessi
senior, kulu
seniority, obukulu
sense, n, amagezi; (meaning) amakulu, ensa
senselessly, madiba
sensible, gezi, tegeevu
sensitive, rel form of okuwulira ama ngu; s plant,akafansonyi
sensual, egombi, gwagwa
sentence (judgment), okusala, ebisali bwa; give s, okusalaomusango sentinel, omukuumi
separate, vi, okwawukana, okw awuka, okwabuka; s oneself,okwewala, okwebonga, okwesu maga
separate, vtr, okwawula, okutaasa; s into heaps (wares),okulenga, oku tabulula
September, ‘Ssebutemba
septennial, a buli mwaka ogw’omu sanvu
septic, get, okutana
Septuagesima, ‘Sseputwagesima
Septuagint, ‘ Sseputwajinta
sepulchre, entaana, amalaalo
sepulture, okuziika
serf, omu’ddu
serious, taseka; (important) kulu, nene
sermon, okubuulira
serpent, omusota
serval cat, e’mmondo
servant, omuweereza, omu’ddu, omu lenzi; (female) omuzaana
serve, okuweereza, okusenga; (be of use) okugasa; (give out)okugaba, okubega; s up, okujjula, oku soosootola; s, him right! musango gwe!
service, okuweereza, omulimu; (help) okuyamba, obuyambi,okubeera; (worship) okusinza, okusaba
serviceable, be, okugasa
servitor, omuweereza, omu’ddu
servitude, obu’ddu
set, okuteeka, okussa s down, okussa wansi s upright,okusimba, okuwangiza s sail, okuwanika amatanga s in line, okukolonga, okusimbaolunyiriri s apart, okwawula, okutereka s the stroke, okulamba s at naught,okunyooma s a table, okutandiika emmeeza s out on a journey, okusitula s forth(explain), okutegeeza, oku nnyo’nnyola s on (attack), okulumba s on fire,okwokya, okwokerera s a trap, okutega s right, okulongoosa s side by side,okuliraanya, oku sengeka s to work, okukolo, okukoza s (dog) on, okuweerera slimb, okuyunga s teeth on edge, okunyenyeera
set, n, olubu, e’ttuluba
settle, vi, okubeera, okusimba ama kanda, okusimba akanywa,oku tuula obunkonge; (of sediments) okw esengejja
settle, vtr, okugonza, okukkakkanya; (dispute) okumalawoempaka, oku sonjola; (adjust) okulongoosa
settler, omuwaŋŋanguse
seven, musanvu
seventeen, ‘kkumi na musanvu
seventh, a musanvu
sever, okusalamu, okutemamu
severe, kakanyavu
severity, obukakanyavu
sew, okutunga, okukinda, okusona; (beads in pattern)okuwunda; (reeds) okusiira
sewing, okutunga
shackles, ebisiba, enjegere
shade, shadow, n, ekisiikirize, aka zzikezzike, ekittuluze;vide envumbo shade, v, okusiikiriza
shade, adj, a kisiikirize
shaft, olunyago, ekiti, ekirungu; (of mine) obuya
shake, vi, okugulumba, okubaata baata, okukankana,okujugumira,
oku tintima, oku tiitiira, okutengeeta, okutengera
shake, vtr, okunyeenya, okuyuugana, okuyuuguuma, okuyuuya,okusuu kunda, okunyegeekereza s out, okukunkumula, okufuku mula
s off (water, as a dog), okukunku mula omusulo,okwessa’mmula, okwemansula s head, okulanga ensingo
shaking, ekikankano, ensisi
shaky, be, okugulungujja
shallow, n, ekyereero
shallow, adj (water), tono
sham, ekikalizo
sham, v, okwegamba; vide feign,
shame, n, ensonyi
shame, v, okukwasa ensonyi, oku swaza
shamefaced, be, okulembeera
shameful, a ‘nsonyi; rel form of v foreg
shameless person, omuwemu
shamelessly, act, okuwemuka
shank, okugulu
shanty, akasiisira
shape, n, ekifaanbnyi; out of s, vide olubyabya
shape, v, okubumba, okufaananya; (wood) okubajja
share, n, omugabo, ekitundu, omu gereko, omutemwa
share, v, okussa ekimu, okugabana
sharp, adj, a bwogi; (clever) gezi; (quick) angu; be s,okubanguka, okutula; get s, okwogiwa
sharppointed, songovu
sharpshins, akaberegenya
sharpwitted, gezi, a magezi, jagu jagu
sharpen, ekiwagbla, okubangula, okubenga, okubalangula;(point), okusongola
sharpness, obwogi; (cleverness) amagezi; (s in finding)obuzuuzi shatter, okumenyaamenya; be shattered, okumenyekamenyeka
shave, vtr, okumwa; s oneself, okwemwa
shaving, ekibajjo
sheaf, ekinywa
shear, v, okusala
shears, makansi
sheath, n, ekiraato, ekibondo; (of plantain flower) empumbu
shed, n, ekigango ; (carpenter’s) e’bba jjiro; (smith’s)e’ssasa
shed, v (tears), okukaaba; (wings) okukuyeeya; (leaves)okuwaatula; (skin) okuyubula, okunuunyula; (branches) okwewbwagula
sheep, endiga
sheepfold, ekisibo
sheet, ekikunta, e’ttundubaali; (of paper) omuko
shelf, ekitindiro, olubaawo
shell, n (cowrie), ensimbi; (snail) e’ssonko; (egg)ekisosonkole; (tortoise) ekiwaawo
shell, v, okususa
shelter, n, ekiddukiro
shelter, vi, okweggama, okwewo goma
shepherd, omusumba
shew, v, okulaga, okwolesa
shield, n, engabo
shield, v, okukuuma
shift, 7i, olubu, oluwalo
shift, vi, okusegulira; vtr, oku jjulula
shillyshally, okubuusabuusa
shinbone, olulundulumduli
shine, okwaka, okwakaayakana, oku masamasa, okunyereketa
shiny, be, okubaako omubabiro
ship, ekyombo, e’mmeeri, malekebu
ship, v, okusaabaza
shipowner, ‘nnanyini kyombo
shipwreck, okumenyeka kw’eryato
shipwright, omutuusa
shirk, okudaalimba
shiver, okukankana, okujugumira, okutintima, okutiitiira,okugugumuka, okutintimirira
shock v (disgust), okutama
shoe, engatto
shoemaker, omukozi w’engatto, ‘ffu ndi w’engatto
shoo, vtr, okusiiya
shoot, n (plant), ensibuka, e’ttenga; (plantain) endu,ensukusa
shoot, v, okukuba e’mmundu, oku lasa
shoot up (suddenly), okwesusunkula
shootingstar, kibonoomu
shop, n, e’dduuka, e’ttundiro
shop, v, okugula, okugenda mu katale
shore, olubalama, e’ttale, olukalu, olubuto
short, mpi, agaagavu, a kitema; vide ‘nnakimpina; wear sclothes, okwambala kalengeru
shortage (food), akaseera, enjala
shorten, vtr, okuyimpiwaza, eki salbkb; be shortened,okuyimpa wala
shortly (soon), mangu; (in few words) mu bigambo bitono
shortness, obumpi
shot, good, ow’entomo
shoulder, n, ekibegabega; (round shoulders) entumba
shoulder, v, okukongojja, okubaga lira
shoulderblade, enkwakwa, amakumi
shout, v, okukoowoola, okuleekaana, okuyoogaana; (for joy)okukuba olube, okukuba emizira; (for help) okukuba enduulu
shove, okusindika, okusindiikiriza, okuseetula, okuja’jjatta
show, n, ekyerolerwa for s, maseeneeko do for s, okuseeneekamake a s of refusing, okw egga ggassa
show, vi, okwoleka, okulabika; s off, okwejalabya,okwemanyiikiriza show, vtr, okulaga, okwolesa, oku tengeka; (prove) okutegeezas off (as warriors), okugooma, oku daadira, okudaala s whites of eyes,okukanula amaaso s head only, okwesowola
shower, n, oluwandaggirize, olunywankoko
showery, a ‘mpandaggirize
shreds, in, adj, abifu
shrewd, tegeevu, kalabakalaba
shrewdness, amagezi, obukalabaka laba
shriek, v, okubaaluuka
shrike, ekimbagaya, entoozitoozi
shrine, ekiggwa, e’ssabo, omwaliro
shrink, okweveera, okuyimpawala, okukendeera, okwetu’gga;(fear) okutya
shrivel, okuwotoka
shroud, n, amabugo
shrub, ekisaka
shrug, okwesisiwala
shudder, vide shiver,
shuffle along, okubambalika
shun, okwewala, okwebalama, okw ezlngotoka
shut, adj, ‘ggavu; be s in, okw egumika
shut, v, okusiba, okuggalawo; vide close: (mouth), okubunira, oku
buniza akamwa; (umbrella) oku menya; s up (slang), vi,okutoowa shutter, n, olubaawo lw’eddirisa
shuttle, obutanta
shy, be, okukwatibwa ensonyi
sick, be, okusesema, okutanaka; fall sick (ill), okulwala;(be disgusted) okutamwa
sick, adj, lwa’dde, kosefu
sicken, vi, okulwala; (cause to vomit) okusesemya; (disgust)oku tama
sick, feel, v, okwegoga; I f s, e’mmeeme ensinduukirira
sickle, ekiwabyo
sickness, endwa’dde, obulwa’dde; sleeping s, ‘mmongoota,kitenduka, kibongoya
side, n, obukiika, oluuyi, e’bbali, eki balaaju, olusegere;(of body) embi riizi; (conceit) amamima on this s, ku ludda luno, emitala w’enoon that s, emitala w’eri lay s by s, okuganzika, oku komeka on both sides,eruuyi n’eruuyi on all sides, enjuyi zo’nna
sideways, bukiika; vide okuwunjula
siesta time, eggandaalo; take a s, okugandaala
sieve, n, ekikuŋŋunta, olugali
sift, okuwewa, okuku’ŋŋunta
siftings, empulunguse
sigh, n, ekikkowe
sigh, v, okussa ekikkowe, okukema
sight, n, okulaba, ekyerolerwa; come into s, okulabika
sight, v, okulaba, okulengera
sign, n, akabonero
sign, v, okussaako omukono, oku ssaako akabonero, okuwenya
signal, n, okuwenya
signal, v, okuwenya
signature, eri’nnya, omukono
signet, empeta
significance, amakulu
silence, n, akasiriikiriro, okusirika; break s, okuwuuma
silence, vtr, okusirisa, okuwooya wooya, okuwoowoota,okusiisiita silent, be, okusirika
silently, kasirise
silk, liiri; vegetable s, obufumbo
silliness, obusirusiru
silly, sirusiru; turn s, okusiruwala, okugulika
silver, n, ‘ffeeza
simile, olugero
similitude, ekifaananyi
simper, okufeenyerera
simple, angu
simpleton, omusiru, ekitooletoole, eki twa’ggu
simulate, vide feign,
sin, n, ekibi, ekyonoono
sin, v, okwonoona, okukola ekibi
since, conj, kasooka, kasooke’dde
sincere, a mazima
sincerity, amazima
sinew, ekinywa, omuziisa
sinewy, a maknyi, a muziisa; use rel form of v okugubira
sinful, bi, onoonyi
sinfulness, obwonoonyi, okwonoona, obubi
sing, okuyimba; (of birds) okukaaba; (of ears) okuwaawaala
singe, okusiriiza, okubabula
singer, omuyimbi
singing, n, okuyimba
single, mu with o’kka; vide omunwe
singly, ki’nna mu, musoolesoole
sink, v, okubbira, okwetutubika, okutubira, okusaanawo,okukka, okuyegaayega; I have a sinking feeling, e’mmeeme engudde
sinner, omwonoonyi
sip, okunywa enkambi
sir, ‘ssebo
sister (s of a s), muganda; (s of a brother) mwannyina;(sinlaw) mulamu
sit, okutuula, okusutama; s anyhow, okugaŋŋalama,okwetubika; (on eggs) okumaamira; leave off sitting (hen), okumaamuka
site, ekibanja
situation, ekifo; (job) omulimu
six, mukaaga
sixteen, ‘kkumi na mukaaga
sixth, a mukaaga
sixty, enkaaga
size, obunene
skeleton, e’ggufa, omugo’ gge; (of house) omusekese
sketch, ekifaananyi
sketch, v, okukuba ekifaananyi
skewer, oluti, olusika, olukalala
skid, okupinduuka
skill, ny amagezi, obufundi
skilled, gezi, a magezi ; vide ‘ffundi
skim (milk), okuggyako olububi; s along, okuseeyeeya
skin, ny e’ddiba, olukuta, olususu hard s, ekikuyiro castoff s (of snake), ekiyubwe s garment, oluveera, ekisaato, ekijagali, enkenga,enkete s used as mat, enkeeto s disease, olukuku, ebisukko; vide rash escape bythe s of one’s teeth, okweyokola emisinde
skin, vtr, okubaaga, okubembula; s over (of sore), vi,okubemba
skip, okubuukabuuka
skipper, omugoba (w’eryato), omu kulu
skirmish, n, olutalo olutono
skirmish, v, okulwanako
skirt, n, ekiteeteeyi, enkebo
skirt, v, okukiiba, okwekooloobya
skulk, okusala enkerere
skull, ekiwanga, ekiwalaŋŋanga
sky, e’ggulu
slack, lebevu, langa vvu, jenjeevu; (lazy) gayaavu; get s,okulebera,
okulangaala, okujenjeba, okuddi rira, okuke’nnemba
slacken, okulebeza, okuddiriza, oku jenjeeka
slackness, obulebevu, obugayaavu
slag, amasengere
slander, v, okuwaayiriza, okusee keeta, okube’jjereza,okube’jjerera, okugeya, okubonjola
slanderer, omuwaayirizi
slanderous, use rel form of above
slant, be on a, okuwunzika, oku bunduka, okubunduukirira
slap, v, okukuba oluyi, okuwungiza
slash, okutemaatema
slate, e’jjinja; s pencil, e kkalamu y’e’jjinja
slaughter, v, oku’tta, okusala, oku tambira
slaughterplace, e’ttambiro
slave, omu’ddu; (female) omuzaana, envuma; s stick,ekikoligo
slavery, obu’ddu
slay, oku’tta
slayer, omu’ssi
sledge, gogolo
sledgehammer, e’nnyondo ennene
sleep, n, otulo, endoolo, omulo
sleep, v, okwebaka; (spend the night) okusula s soundly,okugona put to s, okwebakiriza s on (debated point), okusulirira
sleeper, omwebasi
sleepiness, otulo, omuloolo; (secretion in eyes) obujonjo
sleepingplace, ekisulo
sleepingsickness, ‘mmongoota, kite nduka
sleepless, be, okubulwa otulo
sleepy, be, okubongoota, okusimagira
slender, tono, a mubiri mutono, kuubukuubu; vide a‘nnalubiri
slice, n, akawayi
slide, v, okuseerera, okuterebuka
slight, adj, vide slender,
slight, v, okunyooma, okugaya, oku laga’jjala
slightly, katono
slim, vide slender,
sling, 11, envuumuulo; (for arm) ekyambalizo
sling, v, okuvuumuula
slink off, okuyiriba
slip, n (for planting), ekibibi
slip, vi, okuseerera s down, okutenduka, okuseesee tuka,okusumattuka, okuma nsuka s past, okwekooloota s out, okusowoka s away,okwebbirira, okwemulula
slip, vtr, s in, okusenseza, oku sonseka
slipper, engatto y’ekiro
slipperiness, obuseerezi
slippery, seerevu, rel form of v oku seerera
slit, vtr, okwasaamu
slobber, v, okugeregeza
slope, n, akasirikko, ekikko, entu’nnu mba
slope, vi, okwesulika
sloppy, a lubosi; vide olutabu
slops, omwozo
sloth, obugayaavu; (animal) ekikami, enjoga
slothful, gayaavu
slough, n, ekiyubwe
slough, v, okuyubula
slovenly, be, okwevulunkanya, oku fankana, okuligaaliga
slow, a ‘mpola; be s, okulwa, oku lemba
slowly, ‘mpola
slug, e’kkovu; trail of s, olunaanu
sluggard, omugayaavu
sluggish, gayaavu
slumber, n, otulo
slumber, v, okwebaka
slut, n, omuggulu
sluttish, be, okujamawala
sly, kabakaba
slyness, obukabakaba,
smack, v, okukuba n’engalo, oku kuba oluyi; s the slips,okweswa nta, okuswankula, okwenuguuna
small, tono, tiiriitii
smallness, obutono
smallpox, kawaali, omuwempe; catch s, okuwaala, okukongojja
smart, n, obulumi, obubalagaze
smart, adj, yonjo; (clever) gezi
smart, v, okuluma, okubalagala, okusonsomola
smarten oneself up, okwejwalika, okwemosoggola
smash, vtr, okumenya; be smashed, okumenyeka,okucekukacekuka smear, v (body), okusiiga, okusaaba, okuttaanya, okuwereba;(house) okumaala; be smeared, okujoo baana, okusaabaana
smell, e’kke, e’vvumbe, akaloosa; (of body) olusu, olwayo;vide e’dduge, akasiikiro
smell, vi, okuwunya, okusooloola; vtr, okuwunyiriza,okuwulira smelter, royal, kalindalu’zzi
smile, n, akamwenyumwenyu
smile, v, okumwenya, okumwega; s at, okusekera
smirk, v, okwerogoya
smite, okukuba
smith, omuweesi
smithy, e’ssasa
smoke, n, omu’kka
smoke, vi, okunyooka
smoke, vtr (plantain leaves), oku babula; (bark cloth)okwoteza, okubabira; make a s smudge, okuwemba omuliro; s tobacco, okunywataaba, okunywa taba
smoked, adj, the milk is smoked, amata gawunya lu’kka
smoker, omunywi wa taaba, omuyaga
smooth, weweevu, seerevu, nyirivu
smooth, vtr, okuweweeza, oku seereza, okunyiriza, okukuuba,oku kwanya, okusiira, okuttaanya
smooth, vi, be s, okuweweera, oku nyirira, okuseerera,okusaana; get s (sea), okuteeka, okulaala
smother, okubuutikira
smoulder, okusenkenya, okulenguka, okuvumbeera
snail, e’kkovu
snake, omusota, empiri, embalasaasa, e’ssalambwa, ‘ttimba,‘ettemankima snap, vi, okumenyeka, okukutuka; vtr, s the fingers, okukubaentoli
snare, omutego, omuliiti, aka kunizo, ekyambika, enkanda
snare, vtr, okutega, okuliita
snatch, okukwakula, okusikula, oku katula, okusikambula
sneeze, n, omwasi
sneeze, v, okwasimula
sniff, vi, okufeesa, okufulittikana, okukonga; vtr,okuwunyiriza
snip, v, okusalako
snipe, enkobyokkobyo
snore, v, okufuluuta
snort, v, okufugula
snout, e’nnyindo, ekigalabi
snow, n, omuzira, ‘sserugi
snuff, obugolo; take s, okununsa
snuffle, v, okufeesa, okufiza, oku gogottera
so, adv, tyo, ti
so, conj, ate
soandso, ‘ggundi
soak, vtr, okunnyulukusa, oku logota; be soaked, okutoba,oku nnyulukuka, okujeba, okujonjobala, okubiririra
soap, ‘ssa’bbuuni
soapy,a’ssa’bbuuni
soar, okutumbiira
sob, v, okujjonkera
sober, become, okutamiirukuka
socket, empuliru, enteeko; s of eye, e’nnombe
sod, n, e’ffunfugu
sodden, be, okubiririra; vide oku sajjulukuka
sodomy, ebisiyaga; commit s, oku lya ebisiyaga, okusikina
sofa, ekitanda, ekitebe
soft, gonvu, boofu, tene; be s, okugonda, okuweweera; go s,okunyeerera
soften, okugonza
softly, speak, okuwooya
softness, obugonvu
soil, n, e ttaka
soil, vtr, okwonoona, okusiiga ettaka; get soiled,okwonooneka, oku kongeera, okutoobaana
sojourn, v, okubeera, okutuula
sojourner, omugenyi munsi
solace, v, okusanyusa, okukubagiza
solder, n, e’ssasi
solder, v, okusiba n’essasi
soldier, omuserikale, omulwanyi
sole, n (of foot), munda w’ekigere, amala
sole, adj, vide only,
solicit, okusaba
solid, adj (firm), nywevu, gumu
soliloquise, okwewunuunya, oku tontoma
solitary, vide alone,
solitude, masosso
solve, okugombolola, okutuggulula
some, mu, in the pi; (a little of) use suffix ko with theverb, eg ‘mpaako, give me some,
somebody, omuntu
somersault, okwegalanjula
something, ekintu, ekigambo
sometime, edda;
sometimes, oluusi n’oluusi, olundi
somnolence, otulo, omuloolo
somnolent, a tulo, rel form of v okubongoota
son, mutabani, omwana (bw’obulenzi)
song, oluyimba
songster, omuyimbi
soon, mangu
soot, enziro
soothe, okuwooyawooya, oku kkakkanya, okuwoowoota, okusiisiita, okukantiriza
soothsayer, omulaguzi
sooty,a nziro; vide omunyale
sop, ekigaaga, ekitole
sorcerer, omulogo
sorcery, obulogo, obusukko
sore, n, e’bbwa; vide ekiguuna, eki kindu, ekisuyu,ekituulituuli, ekya sanga, embeteza
sore, be, okulumwa
sorrow, e’nnaku, obunaku, obuyinike
sorrowful, a ‘nnaku, a bunaku; vide okukungujja, okutungujja
sorry, be, okunakuwala, okuguŋŋu mala
sort, n, engeri, ekikwanga, ekibala, embala, omutindo
sort, okusosola
sot, omutamiivu
sottish, tamiivu
soul, obulamu, omwoyo
sound, akanyego, e ddoboozi
sound, adj, esigwa, lamu, tuufu (trusty)
sound, v, okuvuga
soundingboard, olutiba
soundly, ‘nnyo
soup, ‘ssupu
sour, kaatuufu; be s, okukambagga, okukaawa (of fruit)’,turn s, oku kaatuuka, okusaakaala
source (of river), ensibuko
sourness, amalule
souse, okunnyulukusa
south, amaserengeta
souvenir, ekijjukizo
sovereign, kabaka
sovereignty, obwakabaka
sow, n, embizzi enkazi
sow, v, okusiga
sower, omusizi
space, e’bbanga, ekibangaazi, omu waatwa small s, akatantalos of time, ekiseera; vide empataanya s under bed, ekinkuliisi
space out, v, okusuulirira
spacious, gazi
spade, ekitiiyo
span, oluta
spar, 11, omulongooti
spar, v, okufuntula
spare, adj (thin), kovvu, tono; have s time, okweteesa,okwe’ssa spare, v, okwesaasira, okwesonyiwa; I can’t spare you any, siyinzakuku waako
sparing, be, okuke’kkereza
spark, n, ensasi, ekiyonga; throw off s, okubaluka
sparkle, okumasamasa, okwakaya kana
sparrow, enkazaluggya
spatter, okumansira
speak, okwogera, okugamba s about, okwogerako s loudly, okwogererawaggulu, okuleekaana s languidly, okugolooma s up, okuvumbula eddoboozi, okuvumbula obulago s very fast, okusabiiliza (ebigambo) s roughly, okubo’ggola,okuka ytika
speaker, omwogezi
spear, e’ffumu, e’kkabi, ekyanga, e’kkobba
spear, v, okufumita, okusaba’ggula, okusogga; s fish,okuswaga specie, e’ffeeza
species, engeri, ekibala
specimen, use ‘nna, qv
speck, akasirikitu, akakyu, akakoloboze
speckled, a mayenje, a bujagijagi
spectacle, ekyerolerwa
spectacles, gaalubindi
speech, enjogera, ebigambo, e ŋŋombo
speed, embiro; make s, okw anguwa, okuddukanako
speedy, a ‘mbiro
spell, n, e’ddogo j put s on, okuloga; take s off,okutambulula
spell, v, okugattulula
spend, okumalawo;
spendthrift, ‘nnabyejeeguula
spent, adj, koowu
spew, okusesema, okutanaka
sphere (of work), omulimu
spherical, ekulungirivu
spicule, e’ggimbi, empunta
spider, ‘nnabbubi
spike, omuwunda, ekyuma ekisongovu, eriggwa
spill, vtr, okuyiwa, okuyuwa; vi, okuyiika, okulunduka
spin, vi, okwekulungula; vtr (top), okubonga; (cloth)okulanga
spinal cord, enkizi
spindle, omuti ogulanga
spine (backbone), omugongo; (thorn) eriggwa
spirit, omwoyo; (of dead) omuzimu; Holy Spirit, OmwoyoOmutukuvu, Mwoyo Mutuukirivu
spirt, vi, okutiiriika, okusuuluula
spit, n, ewuuma
spit, v, okuwanda amalusu, okufu’jja; okuwandula
spite, e’ttima, enge, e’ffutwa
spiteful, a ‘ttima, a ‘nge
spittle, amalusu
splayfooted, a ‘mbaliga
spleen, akataago, ekikulumu; en larged s, akabengo
splendid, lungi ‘nnyo
splendour, ekitiibwa, obulungi
splice, n, ekiyungiro
splice, v, okuyunga
splint, n, akannyo
splinter, n, akati, akabajjo
splinter, vtr, okwasaayasaamu
split, vi, okwatika, okukutuka, oku lyebuka
split, vtr, okwasa, okubajjula; (plantain stems)okugogombola, oku woolera
splutter (of fire), e’bbugabuga
spoil, n, omunyago; (of hunt) omu yi’ggo
spoil, vi, okwonooneka, okugwe nyuka, okuvunda, okugaga, okubola
spoil, vtr, okwonoona, okubiita (child)
spokesman, 0mwogezi
sponge, ekyangwe, ekisuumwa, ekigogo; s for dead body,e’ssuumwa; metaph, akakokobe, omugulungu, ekinyinyiisi
sponsor, omuyima; stand s, okw eyimirira, okuzaala
spontaneous fire, ‘nnakibengeyi
spontaneously, do, okweteba, okw e’ttula, okwejuuba; go s,okw etwala
spoon, ekijiiko; (wooden) akakaayi, omulawo; (of leaf)akawujjo
sport, n, omuzannyo, okuzannya
sport, v, okuzannya
sportive, a muzannyo; rel of v okuzannya
spot, e’bbala, e’ggondo; (of dirt) e’kko; (blemish) akamogo
spot, on the, bukutuka
spotted, a bujagijagi, a bibalabala, a bumya, butembetembe
spouse, omugole, omukyala; omu sa’jja, ‘bba
spout, vi, okutiiriika, okusuuluula
sprain, v, okumenya, okuwogola; be sprained, okuwogoka
sprawl, vide entalama
spray, v, okumansira
spread, vi, okubuna, okulanda; (people) okujanjaala, okwala;(water) okwalaala, okutumbuka
spread, vtr, okwala, bkwanjuluza, okwanja, okusasira
sprig, akati, akatabi
spring, n (water), ensulo, olu’zzi; (of trap) e’mmanduso
spring, v, okubuuka; (rise of river) okusibuka; (arise from)okusinziira sprinkle, okumansa, okumansira, oku sa’mmula, okumamirirako, okutabira, okuvubiikiriza
sprout, ensibuka
sprout, v, okusibuka’ okuloka, oku meruka, okuto’jjera,okututunuka; (of hair) okufumitira
spue, okusesbma, okutanaka
spur, e’ggindu
spur, v, okukubiriza, okufukuutirira, okwasira
spurn, okugoba, okusamba
sputter, okuvulungutana (of speech)
spy, omukessi
spy, v, okuketta, okulenzalenza
squabble, n, oluyombo
squabble, v, okuyomba, okukwa kwalikana
squall, n, kibuyaga
squall, v, okubaaluuka, okukaaba ennyo
squander, okusaasaanya, bktisere bya, okudiibuuda; besquandered, okusaasaana, okusereba
squash, okubetenta, okutogonyola, okusekulasekula,okubebeetaza; be squashed, okubebeetala
squat, v, okusutama, okusundaala, okutalama
squeak, v, okukaaba
squeeze, okunyigiriza, okutogonyola, okuwowo’jja, okumilma;s out, okukamula; s through, okuwagaa nya
squint, n, endali, empujjo
squint, v, okuba n’endali, okutunula ekisooso, okutunulampulunkanya squirrel, enkerebwe
squirt, vi, okutiiriika
stab, okufumita, okufumita bukwata
staff, omu’ggo
stagger, vi, okuzunga, okutagatta, okujenjeera, okutagalimba
stagger, vtr, okusamaaliriza; be staggered, okutunulampwangali; okusamaalirira
staggering, n, enzimire
stain, n, akamogo, e’kko, e’bbala, eki bambya
stain, v, okwonoona
stainless, longoofu, tukuvu
stairs, amadaala
stake, n, omuti, enkondo
stake, v, okukuba ‘zzaala
stale, adj, kadde, rel form, suzeewo
stale, adv (of smell), bulaala
staleness, obukadde
stalk, n (of flower), ekiti, akati; (of maize)ekisoolisooli; vide ekikolo komba
stalk, v (in hunting), okwekobya, oku sooba
stalwart, a maanyi, a ‘ggume
stamina, amaanyi, e’ggume
stammer, v, okunaanaagira, oku bu’jjabujja
stammerer, omunaanaagize
stamp, n (postage), sitampu
stamp, v, okusamba, okusambirira
stampede, okusaasaana, okudduka
stanch, okuziyiza omusaayi, oku kaza omusaayi
stanch, adj, esigwa
stand, vi, okuyimirira s up, okugolokoka, okuyimuka s fast,okunywera, okugumiikiriza s on head, okwefuula, okwesimba nnakakongo, okusimbaomutwe, okwevuunika s on tiptoe, okukangalala
take one’s s, okuyima be s offish, okwewala
stand, vtr (put up with), okugumii kiriza, okusobola
standard, n, ebendera
staple, adj, kulu, a buli’jjo
star, e’mmunyeenye, ‘nnabaliwo, kibo noomu
stare, v, okwekaliriza amaaso, oku tunula kimaka, okutunulaoluusooso, okusamaalirira, okwetunuza
stark (naked), adv, bukunyegere
starling, omunyuli, enkwenge
start, n (origin), ensibuko
start, vi, okwekanga, okwegugu mula; (on a journey)okusitula
start, vtr (begin work, etc), oku tandika, okwalika
startle, v, okukanga, okutiisa, oku sisiwaza; be startled,okwekanga, okwesisiwala, okwegugumula, oku magalala
starvation, enjala
starve, okufa enjala
starveling, omuyala
state, n, embeera; (by nature) obu wangwa; (nation)e’ggwanga
state, v, okugamba; s a case, oku simba ensonga
stately, a kitiibwa
statement, ekigambo
stature, obuwanvu
statute, e’tteeka
stay, okubeera; s a long time, oku booba
stay, vtr, okuziyiza
stayathome, embutanta
steadfast, enkalakkalira
steal, v, oku’bba, okupakula; s along, okusooba
stealthily (come or go), v, okujooma, okukwetuka, okusolima,okusoo nooka
steam, n, omu’kka
steamer, e’mmeeri
steed, embalaasi
steel, ‘ppuwa
steep, adj, wanvu
steep, v, okunnyika, okunnyulu kusa
steer, okugoba, okuluŋŋamya
steersman, omugoba
stellar, a ‘mmunyeenye
stem (of tree), enduli; (of plantain) omugogo; (of mushroom)enkonda; (of flowers, etc) ekiti; (of maize) ekisoolisooli
stem, v, okuziyiza
stench, n, okuwunya e’kkalalume
stentorian, a bulago bunene
step, n, e’ddaala; (footstep) ekigere, enswagiro; (gait)‘entambula
step, v, okugenda, okutambula
stepbrother or stepsister, omub beere
sterile, vide barren,
sterility, obukalu (land only)
sterilize (medically), okusibaga
stern, adj, kambwe
stern, n, ekiwenda, ekirumba; astern, e’nnyuma
sternmost, enkomerero
stethoscope, ekiwuliriza
steward, omusigire, omuwanika
stewardship, obusigire, obuwanika
stick, n, omu’ggo; (cane) oluga; (iron shod), omuwunda;(hooked) e’kko ngolijjo
stick, vi, okubereesera, okukwata; (in mud) okwetubika; s at(keep on), okunnyikira; (fail) okulemera; s up, okukikinala
stick, vtr, okusiba, okukwasa; s in, okuvumbeeza
sticky, a masanda
stiff, gumu, kakanyavu; be s (limbs, etc), okugogb’jjana
stiffen, okukakanyaza
stiffness, obukakanybvu; (of limbs) ‘nnakanyama
stigma, ensonyi
stiletto, empiima, e’kkato
still, conj, naye; adv, vide kya
still, be, okutuula obutuuzi, oku teeka, okubondeera
still, vtr, okukkakkanya, okutereeza,
stillborn, sowole, sogabe
stilt, akayungo
stimulate, okukubiriza, okufukuu tirira
sting, it, eri’nnyo
sting, v, okunywanywagala; (bee, etc) okuluma, okwokya; bestung, oku butuka
stingy,kodo; vide mulenganda; be s, okufutaafuta,okusuuniika; be come s, okukodowala
stink, n, e’kkalalume, okuwunya obubi
stink, v, okuwunya obubi, oku cuuma; cause to s, okucuncumula stipend, omusaala
stipulate, okulagaana; s for, oku lemera
stir, okutabula, okugoya; (fire) oku seesa; s up > (mob),okusasamaza, okusaanuula; (dust) okufuumuula; (mud) okufuukuula; (quarrel) okuwakankula ennyombo
stitch, n, entunga; (in side) ekisonga, ekifumu, akasaale
stitch, v, okutunga, okusatta, oku sona
stock, n (of gun), ekigala
stockade, ekigo, e’bbooma
stocking, enkampa, sitookesi
stocks, envuba
stolid, a kikuuma
stomach, olubuto, enda
stone, n, e’jjinja; vide ekisibosibo
stone, adj, a mayinja
stone, v, okukuba amayinja; vide enkwangu
stool, entebe
stoop, okukootakoota, okuvuunama, okukutama; videokubendabenda, okusensera
stop, vi, okukoma, okwesi’ttala, okusika’ttira; (remain)okubebra, okutuula; (rest) okuwu’mmula; (of watch) okusirika
stop, vtr, okuziyiza; (leak) oku kuutiza; (close) okuziba; bestopped, okuziba, okuzibikira; (ears) okuvumbeera, okuzindaala
stop, n (point of stopping), amakoma
stoppage, ekiziyiza
stopper, ekizibikira
store, n, e’ggwanika
store, v, okutereka
storied, two, kalinaabiri
stork, enkoonamasonko, e’nnundansige, ensombabyuma
storm, kibuyaga, enkuba,
storm, okubo’ggola, okuyomba, oku kalamuka
story, olugero, olufumo; vide lie
stout, gevvu; vide lubasi; get s, okugejja
stoutness, obuge’vvu, e’bbuto
stow, okutereka
straggle, okusemba
straggler, omusembi
straggling, vide okulandiza
straight, golokofu, a masadde; be s, okugolokoka,okulaliira; go s, okuluŋŋama
straighten, okugolokosa; (edge) oku kwanya; (oneself)okukotaamulu kuka
straightforward, a mazima, golo kofu
straightway, amangu ago; vide oku lambika
strain, v (lighten), okuleega, okutega; (liquids)okusengejja, okugenekera; be strained (muscle), okumyuka
strainer, ekisengejja, ekitaliri
strait, n, omukutu, omuvo, akanyigo; (difficulty) ekibamba
strand, n (of sea), olubalama; (of rope) ekiba
strand, akasigaza
strange, genyi, a kitalo
stranger, n, omugenyi, mu’nnaggwa nga
strangle, okutuga
strap, olukoba
strapping, be, okusituka
stratagem, amagezi, olukwe
straw, e’ssubi ly’e’ŋŋaano; (for drinking through)ekituntugulu, oluseke
stray, okukyama, okuwaba, oku bula
stream, omugga; (of people) vide oku sombojja
street, olubu, oluguudo
strength, amaanyi, endasi
stretch, vtr, okuleega, okutalika, okutege, okugolola;(logs) oku lambiikiriza, okulannama; s out for, okukunuukiriza
stretcher, olunnyo
strew, okusasira; be strewn about, okufumbika
strict, kambwe, a maanyi
stride, v, okutanda; take long s, okunyabnyuuka
strife, n, oluyombo, empaka, oluyoo gaano, olutalo
strike, okukuba, okubaalinga, oku koona s a light,okukoleeza ekibiriiti s dead, okutirimbula s a tent, okusimbula eweema,
string, n, ewuzi, ekyayi; (of harp) akalere, akatomyo; (ofpeople) olu kalala, omuyeeye
string, v, okutunga
stringent, a maanyi
strip, n, akayuuyo, ekipaapi, omuta nda
strip, vi (undress), okwambula engoye
strip, vtr (harkcloth tree), okusubula, okuyimbula; (leaves)okumenyeza; (skin) okuyubula; (thatch) oku sereekulula; (grain of maize) okukongola; (rib of plantain leaf) oku yubuluza
stripe, n, ekiwuuga; (weal) omuzizi
striped, a lubombwe, a luyina, a magabo
stripling, omuvubuka
strive, okulwana, okufuba, oku wakana
stroke, v, okuweeweeta
stroll, okubaalabaala, okutaalataala, okwesiira, okulemba
strong, a maanyi, gumu, ka; (of flavour) ka, vide lukalabule
stronghold, ekigo
strongly, ‘ddala, ‘nnyo
strop, ekibalangulo
struggle, n, olutalo
struggle, v, okulwana, okwevunvu bika, okufunvubira,okugagalana, okuba’bbatta, okubakana; s into (garment), okubambalika
strut, v, okugaaga, okweryanya, okwesimbiriza, okwejengisa,okw ejolya
strychnia plant, oluwaanyi
stub toe on, okufubetera
stubble, ensambu;
stubborn, ekikakanyavu, emputtu
stubbornness, e ggwale, emputtu
stuck, get, okulaalira, okuwagama
student, omusomi, omuyizi
study, v, okusoma
stuff, n, ebintu; (cloth) olugoye
stuff, v, okujjuza, okusembekera
stumble, okwesi’ttala, okusinzittuka, okusirittuka
stumblingblock, enkonge, ekisittaza
stump, n, enkonge, ekikondo, enduli, enkolo
stumpy, vide ‘mbi’dde, ‘nnakimpi ginya
stunned, be, okutalanduka
stunted, be, okuyimpawala, okw ekulira, okukunuuna
stupefy, okusiruwaza
stupendous, vide colossal,
stupid, sirusiru; become s, oku siruwala
stupidity, obusirusiru, olunderebu
stutter, okunaanaagira
stutterer, omunaanaagize
sty (in the eye), akasekere
style, engeri, ekifaananyi; vide empa ndiika, enjogera,entambulire
stylish (in dress), vide makoda
subchief, omwami omuto
subdeputy, omuwogozi
subdistrict, omuluka
subdue, okumenya, okujeemula, oku fuga
subject (matter), ekigambo; (person) omuntu
subjection, obu’ddu
subjugate, okuwangula, okujeemula, okumenya
submit, okujeemulukuka, okujeemu ka; (endure) okugumiikiriza
suborn, okuvugula, okuliyisa enguzi, okuweerera
subscription, ekirabo
subsequently, oluvannyuma
subside, okuyegaayega, okuteeka; (water) okukka
substance, omubiri, ekintu; (meaning) amakulu; (wealth)obuga’gga substitute, n, omusigire
substitute, v, okuteeka mu kifo kya
subterfuge, obulimba
subtle, kabakaba, gezi, a magezi
subtlety, obukabakaba, amagezi
succeed (follow), okugoberera, oku ddirira; (inherit)okusikira; (prosper) okulaka, okufuna omukisa
success, omukisa
successor (heir), omusika; (in an office) rel form ofokuddirira
succour, v, okubeera, okuyamba, okudduukirira
succulent, be, okumunkunya
succumb, okuwangulibwa; (die) oku fa
such, adj, use v okufaanana
suck (infant), okuyonka; (through reed) okunuuna,okunyuunyunta; s the cheeks, okulya entama; (s in noisily) okusolobeza, okuwuuta
sucker (of plant), vide shoot,
sucking noise, make a, okusooza (sign of contempt)
suckle, okuyonsa
sudd, ekifuuyi, ekisamba; be covered with s, okwetinda
sudden, a mangu; s death, okufa okw’ekikutuko
suddenly, be’kkwa, bukalaga, kibwatu kira, kisabagire,‘mbagirawo; rise s, okubaguka
suds, ebiyovu
sue, okuwawaabira
suffer, okubonaabona, okugumiikiriza, okulumwa
sufferer, use rel form of v foreg omulwa’dde
suffice, okumala, okutuuka
suffocate, okubuutikira; be suffocated, okupiikaana
suffocation, ekituyu
sugar, ‘ssukaali
sugarcane, ekika’jjo, ekirumbirumbi; one stick of sugarcane,empango
suicide, okwe’tta; commit s, okw e’tta, okwettoga
suit, v, okubukala, okutabagana
suitable, be, okugasa, okugwana
sulk, okwerumata, okwewagala, okw ekanama
sulky, a ‘kkabyo; be s, okwewagala, okwekanama
sullen, vide sulky,
sulphate of copper, omuluutuluutu
Sultan, ‘Ssulutaani
sum, omuwendo; (meaning) amakulu
sum up, v, okubala, okugatta; (in court) okukubira omusango
summit, enti’kko, obusammambiro, akawaala
summon, okuyita, okukoowoolera
sumptuous, a kitiibwa, lungi ‘nnyo
sun, enjuba; (light of) omusana; hot s, e’ssana
sunbird, akanuunansubi
Sunday, ‘Ssande, ‘Ssabbiiti; (RC) Ddominika
sunder, okwawulamu, okukutulako
sunflower, omulenganjuba
sunless, a kikoma
sunny, a musana mungi
sup, okulya
superabundant, yitirivu
superb, lungi ‘nnyo
superficial, a kungulu, a lutentezi
superfluous, yitirivu, a musuu suuba; be s, okusukkirira,oku fi’kka
superintend, okulabirira
superintendent, omukoza, ‘nnampala, omukulu
superior, be, okusinga obulungi
superpose, okubereka
supine, lebevu, a lulembe
supineness, olulembe
supplant, okuyingira mu kifo kya
supplanter, ‘sse’kkadde
supple, be, okuweteka, okugonda
supplicate, okusaba, okwegayirira
supply, v, okuwa, okuweereza
support, v, okusigika, okuwaga, okwegeka; s oneself on, okwesigama, okwerimba, okwesimba ggiriza; (help) okuyamba, oku zibira,okukwatirira; (endure) oku gumiikiriza, okusobola
suppose, okulowooza, okugamba; I suppose ‘mpo’zzi
suppress (emotion), okuzibiikiriza; (facts, etc) okukweka,okukisa suppurate, okutana
supremacy, obukulu
supreme, kulu ‘nnyo, singa o’nna
sure, a ‘nkalakkalira; be s, oku manyira ddala
surely, adv, ‘ddala; you will surely die, okufa olifa
surely, anti,
surety, omuyima
surf, amayengo
surfeited, be, okusisiwala, okunyiwa
surgeon, omusawo, omubaazi
surliness, e’kkabyo; vide okumimiira
surmise, okulowooza, okuteebe reza
surmount, okuvvuunuka
surpass, okusinga, okukira, oku lyamu ensusso
surplice, e’kkanzu y’ekkanisa
surplus, ensobi, ensuusuuba
surprise, v, okusisinkanyiriza, oku zinduukiriza;okuwuniikiriza; take by s, okutana, okukanga, oku tebya, okugimba; be taken bys, okwe’jj uukiriza
surprise, int of s, Esi!
surrender, v, okujeemulukuka
surround, okuzungulula, okwetooloola, okutalaaga, okuwumba(aba labe)
survey, v, okulengera, okulambula; (land) okukuba ‘mmayiro
survive, okuwona, okuwulunguka
survivors, empulunguse; vide ‘nna munigina
suspect, okulowooza, okulowoolereza
suspend, okuwanika; (from office) okuyimiriza; be suspended,oku lengejja
suspicious, be, okubuusabuusa
sustain, okubeezesaawo
sustenance, e’ mmere, eby’okulya
swagger, v, okukumba, okusuu yaaya, okugaaga, okubaliga, okwedeeya, okwewaga
Swahili (man), Omulu’ŋŋaana; (language) Oluswayiri
swallow, v, okumira, okumira obu gobo
swamp, n, omugga, akateebe
swank, n, ensako
swarm, n (of bees), akayuki; (of locusts) ekikuukuulu
swarm, v, okubuyaana
swarming (of termites), omugano
swarthy, ddugavu
sway, vi, okuzunga, okwenjeera, okuyuuguuma; vtr, okuwuuba,okunyeenya
swear, okulayira; s at, okuvumirira
sweat, n, entuuyo; wipe off s, okw esala entuuyo
sweat, v, okutuuyana
sweep, v, okwera s up in hand, okukukumba s along (tr),okufumbiikiriza make a clean s, okufaakuuza
sweeper, royal, Masiko, ‘nnakyeyo
sweet, adj, woomerevu; be s, oku nyuunyuntula, okuwoomerera,oku tuŋŋununa
sweet potato, lumonde, lumonge
swell, n (dandy), omukomera gw’o musa’jja
swell, v, okuzimba, okufudumbala, okuyimbulukuka; (of waves)okw ekuluumulula, okwesunda; (of limbs) okuwuukiira, okwetukuta
swelling, n, ekizimba; (of limbs) amaka’jja; (of eyes)‘nnampwa; (of neck) akasanga; (in ear) akawulukutu; (of fingers) olusomyo; (of cheek) endiga; (of knee) enkana; (offeet) enkenge; (of glands) ensanjabavu
swerve, v, okukyama
swift, adj, angu, a ‘mbiro, a kawe wuko
swiftly, ‘mbiro, bu’nnambiro, kawu nguko
swiftness, embiro
swill, vtr, okwoza; vi, vide tipple,
swim, okuwuga
swimmer, omuwuzi
swimming (dizziness), akaboyi, kantoo looze, ka’mmunguluze
swindle, v, okuseera, okulyazaamaa nya, okucumpacumpanya,oku kumpakumpanya, okulyakula
swindler, omulyazaamaanyi, empe mmenku, enkucwa
swine, embizzi
swing, vtr, okuwuuba, okusuuba
switch, n, akaswanyu
swoon, v, okuzirika
swop, okuwanyisa, okugulaana
sword, ekitala, olupanka
symbol, akabonero
symmetrical, vide ekiduuduli
sympathise, okusaasira, okumansa, okukubagiza
symptom, akabonero
synagogue, e’kku’ŋŋaaniro
synod, sinoodi
synovitis, e’kkiravvi
syphilis, kabootongo; vide kabere benje, ebikaata,ebiwuukirizi, aka baata, kacuucuuke, ekikindu, oluko nvuba, amaga, amaka’jja,amawe nange, embaluka, embeteza, empi ndu, omu’nnyu, enkana, ensalika, e’nnungu syringe, n, ekitiiriiso
tabernacle, eweema, ‘ttaaberenaakulu
table, e’mmeeza; turn the tables on, okwevuunulira; t spoon,ekijiiko ekinene
tablet, ekipande
taboo, a muzizo; be t, okuzira
taciturn, be, okumumunyala, oku tundubala
tack, v (in sewing), okubaga
tact, amagezi, okwegendereza
tadpole, akakulwe
tail, omukira; (of snake) akawuuwo; (of fowl) ekyensuti; thair, olu singa, emboobo
tailor, omusonyi, omutunzi
taint, v, okuwunyisa
take, okutoola, okutwala, okuddira, okwemakula t away,okuggyawo t off, okuggyako, okubereekulula; (clothes) okwambula; (bedding)
okwalula; (boots) okunaanula t out, okuggyamu; (tooth) okukuula t city, okumenya t in from drying, okwanula t inside, okuyingiza t care,okwegendereza t care of, okukuuma t a walk, okutambulako t hold, okukwata t offthe head, okuti’kkula, okw etikkula t oath, okulayira t breath, okussa omu’kkat down, okuwanula; (house) okw abya, okuzimbulula; (tent) oku simbula t leaveof, okusiibula t up, okusitula; (mats) okwalula; (choose) okulonda, okweroboza
tale, olugero, enfumo, olugambo
talebearer, omuloopi
talent, amagezi
talented, gezi, a magezi
talisman, royal, olukisa, olukenge, embajjwe
talk, ebigambo, embobzi, enjogera
talk, v, okwogera, okunyumya, oku lo’jja t loudly,okuyoogaana t nonsense, okubuyaabuya, t fast, okujabiriza t to oneself,okweyogeza talkative, a bigambo bingi; vide chatterbox,
talker, omwogezi
tall, wanvu, agguufu, gulumivu; vide omukoloddoli, omukolongo
tallness, obuwanvu
tallow, amasavu
talon, olwala
tame, adj, teefu, gonvu; grow t, okugayuka
tame, v, okufuga, okugonza, oku jeemula
tamper with, okutogaatoga
tangent, go off at a, okubaama
tangle, v, okuzingazinga, okugo mbeza; get tangled, okwetu’ggatankard, ekikompe
tanner, omuwazi w’amaliba, kiyini
tantalise, okukookoonya, okuyina, okuzannyiikiriza
tap, v, okukoona; t out, oku wu’mmula ( = bore),
taper, vi, okusongoka, okusondo wala
tapeworm, enfaana, oluvunyu
tarboosh, entalabuusu
tardily, ‘mpola
tardiness, oluteererezo
tardy, be, okulwa, okugayaala
target, ‘ssa’bbaawa
tarnish, vtr, okwonoona; be tarnished, okupeeruuka, okusiiwuuka, okufuma, okuzigama, okw onooneka
tarpaulin, ekiguniya, e’ttundubaali
tarry, okulindirira, okulwawo
task, omulimu
task, take to, okunenya
taskmaster, omukozesa
tassel, omujunga, amatanvuuwa, ekitu ttwa, omuvumbo
taste, n, e’kke; t for, e’ddoowo
taste, v, okulegako, okuminsa
tasteful, lungi, woomerevu
tasty, adj, a kawoowo, nyuvu; be t, okuwooma,okuseeneekerera tatters, ebibukutu, obukwina
taunt, ekikiino
taunt, v, okukiina, okukookoonya, okuyeeyereza
taut, be, okwereega
tax, n, omusolo, empooza
tax, v, okusolooza, okuwooza
tea, caayi
teach, okuyigiriza, okusomesa, oku yiza
teacher, omuyiglriza, omusomesa
teaching, okuyigiriza, enjigiriza
teapot, e’bbinika ya caayi, ‘ttipoota
tear, n, e’zziga; (rent) ekituli
tear, v, okuyuza, okutaagula; t out (hair), okumaanyuula; toff, oku kooza
tear, vi, t along, okupaapiira
tears, shed, okukaaba amaziga; vide ebiyenjeeze,ebiyengeyenge
tease, okukookoonya, okuzannyiiki riza
teat, enywanto
telegraph, n, e’ssimu
telegraph, v, okukuba e’ssimu
telephone, n, e’ssimu
telescope, gaalubindi
tell, okubuulira, okugamba t tales of, okuloopa, okuneeneekat a fable, okugera olugero
telltale, omuloopi
temper, obusungu, obulalu, e’kkayu; be in a t, okwewagalatemperament, omwoyo
temperance, okwegendereza, okw eziyiza
temperate, be, okwegendereza
temperature, e’ bbugumu
tempest, kibuyaga, enkuba, kikuŋŋu nta, omuyaga
temple (Jewish), Yeekaalu; (heathen) e’ssabo; (of head)ekyenyi temporarily, maseeneeko; do t, oku mala ga’ssaawo
tempt, okukema, okusendasenda, okukwenyakwenya
temptation, ekikemo, okukemebwa
tempter, omukemi
ten, e’kkumi
tenant, omusenze, omwesengeze
tend (carefor), okukuuma, okujjanjaba
tender, v, okuwa, okuwekereza
tender, adj, gonvu
tenderhearted, be, okukwatibwa ekisa
tenderness, obugonvu
tendon, olutegetege, ekinywa, ebikya, omuziisa, olunywa
tenets, okuyigiriza, enjigiriza
tenor, n (meaning), amakulu
tent, eweema
tenterhooks, be on, okutuula ama tiritiiri
term (at school), olusoma, e’ttaamu
terminus, ekigobero
termite, enkuyege; (drone male) enswa, entenga; (warrior)e’kkenda; (queen) ‘nnamunswa; for different varieties, vide obuggalamatu,embaala, empawu, amakulubiru, obumpowooko, ense jjere, e’nnaka, entunda,entakke, e’kkonezi
tern, akalerwe
terra firma, olukalu
terrestrial, a mu nsi muno
terrible, a ‘ntiisa, a ‘nsisi
terrify, okutiisa, okutengula
territory, ensi
terror, entiisa, ensisi, encukwe
test, v, okukebera, okugeza, okuloza
testament, endagaano; (will) e’ddaa me
testator, omulaami
testicle, ebinege, amanege, enjagi, amalonda
testify, okutegeeza
testimony, okutegeeza, obujulirwa
testy, sunguwavu, yombi, a ‘ntondo
tether, okusiba, okusibiikirira
than, conj not expressed
thank, v, okwebaza, okweyanza; t you, weebale! pl mwebale!thankoffering, ekirabo eky’okwebkza
thanks, okwebaza
thanksgiving = foreg
thankworthy, be, okusaanira okwe bazibwa
that, conj ‘nti, ‘nga, ‘mbu
thatch, n, e’ssubi (erisereka enju); old t, enkaajumbe
thatch, v, okusereka; vide oku sulikira, okusereekerera
thee, ‘ggwe, ku
theft, obu’bbi
their, abwe
then, conj, ate, awo; vide ko
then, adv, use lyo’kka, qv
there, adv, eri, eyo, wali, awo, wo, yo
there, sb pref, wa
therein, omwo
they, them, bo, abo, ba, ba
thick, nene, gazi, a mubiri munene, a kipempe; (ofvegetation, etc) ziivu; (smoke) vide okuttunka
thicken, vi, okukwata
thicket, ekisaka
thickheaded, siru; vide simpleton,
thickly, speak, okukululiza
thickness, obunene, omubiri
thief, omu’bbi
thieve, oku’bba
thievish, be, okuba n’akagalo, okuba n’ekinkumu
thigh, ekisambi; t bone, ‘bbunwe, ekinjagali, e’kkugunyu
thin, kovvu, a lutitti; vide oluyongo yongo; (of paper)abiirivu become t, okukogga, okukenena, okugejulukuka, okugoogomba, okukondoba,okukundugga, oku soosootoka be t, okwabirira to t out (seedlings), okwabiza
thing, ekintu
think, okulowooza; (meditate) oku fumiitiriza; (suppose)okugamba, okusuubira
third, a kusatu
thirdly, eky’okusatu
thirst, n, e’nnyonta, enkalamata, e’ŋŋa nzi
thirsty, adj, rel form of follg, be t, okulumwa e’nnyonta,okulakasira, okulaakalaaka
thirtieth, a makumi asatu
thistle, e’ttovu
thither, eyo, eri
thong, olukoba, ekigodo
thorax, ekifuba
thorn, eriggwa, empingula
thorny, a ma’ggwa
thorough, use rel form of okutuu kiriza
thoroughly, ‘ddala
though,’nnewaakubadde (nga), ‘ssonga
thought, ekirowoozo
thoughtlessness, akabalali, obutalo wooza
thousand, lukumi; ten t, mutwalo
thrall, omu’ddu
thraldom, obu’ddu
thrash, okukuba, okwasanguza, oku ba’ttula, okuwa emi’ggo
thread, n, ewuzi; (of screw) e’jjoola
thread, v, okutunga
threat, n, okukanga, ekikango
threaten, okukanga; (of rain) oku bindabinda, okuyinda
three, satu; all t, onsatule
thresh, okuwuula
threshingfloor, e’gguuliro
threshold, omulyango
thrice, emirundi esatu
throat, omumiro, obulago, amalaka
throb, v, okubobba, okutujja, oku lasira, okutundugga
throes (of childbirth), ebisa
throne, ‘nnamulondo, entebe ya ka baka
throng, ekibiina; vide multitude
throng, vi, okuyigaana; vtr, oku nyigiriza
throttle, v, okutuga
through, mu, use v, okuyitamu, oku sowoka; go right t,okugguka; vide okusabika, okutolontoka, oku tuukirira
throughout, use v, okubuna
throw, v, okukasuka, okukanyuga t away, okusuula, okuyiwa t,down, okubemula, okutandaggira, okulekula, okuligajjula; (in wrestling)okumegga t up (earth), okufukula t over shoulder (cloth), okusuulira thrush,e’bbuukamugogo; (disease of infants) engeru, enkuyu
thrust, okusindika, okusindiikiriza; (with spears) okufumita
thumb, ekinkumu
thump, okufuntula, okututula
thunder, n, okubwatuka
thunder, v, okubwatuka, okududuma
thunderbolt, enjota
Thursday, ‘Ssaazide, Olw’okuna
thus, tyo, ti
thwart, e’ggabi, olubanga, ensizi
thwart, v, okuziyiza
tibia, olulundulunduli
tick, n, enkwa, ekibo
tick off, okuto’nnyeza; (upbraid) oku nenya
ticket, ‘ttikiti
tickle, okunyonyoogera; (animal) okw agiriza; (throat)okusokotta tidings, ebifa, amagambo, amawulire
tidy, v,, okulongoosa, okugonjola
tie, v, okusiba, okulijja, okumiimuula, okutugga,okugongola, oku yimba t a knot, okufundikira t tightly, okumyumyula, oku tippa
t loosely, okujenjeeka
tiff, have a, okusoowaana
tight, use ‘nnyo
tighten, okwongera okusiba, oku leega
tile, n, e’ttegula,
till, v, okulima
till, conf, okutuusa
tillage, obulimi
tilth, e’nnimiro, enkabala
timber, emiti, embaawo
time, n, obu dde, ekiseera, enfunda, akakyo, ekisekka;(leisure) e’ bbanga; (hour) e’ssaawa; (first, second, etc) omulundi; (times)emirembe, ebiro, ensangi; at a t, ki’nna vide lejjale’jja, oku somberera, oku
somola; be a long t, okubandaala
timepiece, e’ssaawa
timid, ti
timidity, obuti
timidly, kikingirizi; vide okumoga, okumulula
timorous, ti
tin, n, e’ddebe, akalebe, omukebe
tingling, ensolosozi, obubalagaze
tinkle, v, okuvuga
tiny,tono nnyo; vide walugungu
tip, n, ensonda, akasa’ssa, akadondi, akasongezo, e’ttutu;(gift) ekirabo tipple, okwewuiiga, okukairwuula, okuwawakgula, okwekaawa, okujenga
tipsy, tamiivu; get t, okutamiira
tiptoe, stand on, okukangalala; walk on t, okutambuzaobunkenke
tire, vi, okukoowa, oku’ggya, oku se’ŋŋenyuka, okufumbuka
tire, vtr, okukooya, okukooyesa
tired, koowu, rel form of vi foreg
tissue paper, olupapula olwabirira
tithe, ekitundu eky’ekkumi
tittle, tonnyeze
titter, okusekaaseka, okufeenyerera
to, e, ku
toad, ekikere
toast, v, okwokya, okusiriiza
toast, n, omugaati omwokye
tobacco, ‘ttaaba, taba t pipe, e’mmindi t pouch, entagofalse t, ‘ssetaaba fill a t pipe, okuganga
today, leero
toddle, okubambaga
toe, akagere, big t, ekigere ekisa’jja, little t, ‘nnasswi
together, awamu; vide okutaba
toil, n, emitawaana, omulimu
toil, v, okutawaana, okulasana, oku kola e’nnyo
token, n, akabonero, omusingo
tolerate, okugumiikiriza, okusobola
toleration, okugumiikiriza
toll, empooza, ekituuza
toll, v, okukuba ekide
tomato, ennyaanya
tomb, amalaalo, ekiggya
tomorrow, jjo, enkya; t morning, ku makya
tone, e’ddboobzi
tongs, ‘nnamagalo
tongue, olulimi
tonguetie (in infants), akanyaata
tonic herbs (put in bath), amagejjo
tonight, ekiro kino,
too, adv (also), era; (excessive) vide okuyinga, okuyitirira
tooth, eri’nnyo, e’ggego, e’ssongezo
toothbrush, omuswaki
toothless, a kibungu
toothpowder, ensenyu
top, entikko, ensonda; (of trees) omusa, akasanso; on the t,wa’ggulu, ku ngulu; on t of, kungulu ku, wa’ggulu wa
toper, lujuuju
topheavy, be, okugulukira
topmost, komererayo wa’ggulu
topple, okugalanjuka, okuwalannuka
torch, omumuli
torment, ekibonyoobonyo
torment, v, okubonyaabonya
torn, abifu, kutufu, yulifu, sensuse, atiikirivu; be t,okwabika, oku kutuka, okusensuka, okuyulika
tornado, kibuyaga
torrent, mukoka; in a t, julujulu; vide okufukumuka,okutokomoka tortoise, enfudu; t shell, ekiwaawo
torture, okugugumbula, okugujula
toss, vtr, okusuula, okukasuka; t about, okusuukunda; thead, oku nyeenya, okumaguka; (with the horns) okusena
total, n, omuwendo omuga’tte
totem, omuziro, akabbiro
totter, okubambaga, okuyuuguuma, okuzunga, okuyenja,okukunkuna, okunnyulula, okutagalimba, oku tagatta
touch, v, okukomako, okukwatako; (reach) okutuukako
touchy, a ‘ntondo, ‘a ‘ntoozo
tough, kalubo, gumu, kapye; be t, okukaluba
toughness, obukalubo
tour, n, olugendo, olukyaia, oku lambula
tourist, omutambuzi, omutambuze
tow, v, okuwalula
towrope, endigo
toward, feri; use gyali, etc
towel, e ttawulo, ekitambaala, ekiwero
tower, n, ekigo, omunaala
tower, v, okugulumira, okutumbira
town, ekibugi
toy, eky’okuzannyisa
trace, v, okuziga
trachea, omumiro
trachoma, obulangula
track, n, e’kkubo, oluwenda, ekikuute, omugendo, omukululu,omukwekwe, ebigere
track, v, okuziga, okulondoola, oku goba ebigere
trade, n, obuguzi, obusuubuzi
trade, v, okusuubula, okutunda
trademark, olusamba
trader, omusuubuzi, omutunzi
tradition, obulombolombo
traditional, a bulombolombo
traduce, okuwaayiriza, okulyolyoma
traducer, omuwaayirizi
trail, n, ekisinde, omukwekwe, obu wufu, olunaanu,omukululu, omu kwesese
trail, v, okukulula
train, n,, ggaali y’omu’kka, leerwe
train, v, okuyigiriza, okwola, oku gunjula; (animals)okubangula
trainer, omuyigiriza
traitor, ow’enkwe
trammel, n, ekizikiza
tramp, n (wanderer), omudaazi, omu tambuze; (sound of feet)ekirinni muko, omusinde
tramp, v, okutambula
trample on, okuli’nnyirira, oku sambirira, okusambajja
tranquil, teefu
tranquillity, obuteefu, emirembe
transfer, okuwaanyisa, okujjulula
transfigure, okuwaanyisa, okukyusa, okufuusa
transfix, okufumita, okufumu’ggula
transform, okufuusa, okukyusa
transgress, okusobya, okwonoona
transgression, okusobya, okwonoona, ensobi, ekyonoono
transgressor, omwonoonyi
transient, a kiseera, si a lubeerera
translate, okukyusa, okuduuma
transmit, okuweereza
transparency, obutangaavu, obwa birivu
transparent, be, okutangaala, okw abirira
transpire, okusansuka
transplant, okusigula, okubutula
trap, n, omutego, ekigu, omugomo, olutayo, ekisuwi,e’kkolero, olusoggo, omuya, akamasu, ekidikya, ekigembe
trap, v, okutega
trash, ebisasiro, e’ssanja
travail, okutawaana, okulumwi oku zaala
travel, n, e’ŋŋendo
travel, v okutambula;, t rapidly, okupaapiira
traveller, omutambuze
traverse, okuyitamu
tray, olubaawo, endiiro; winnowing t, olugali, ekiwewa
treacherous, a ‘nkwe
treachery, olukwe
tread, emisinde, enswagiro
tread on, v, okuli’nnyako, oku li’nnyirira; t on one’scorns, oku kosa treason, olukwe
treasure, obuga’gga, e’kkula, amakuti
treasurer, omuwanika
treasury, e’ggwanika, enkuluze
treat, v, okukola; t well, oku saanira; (sick case)okuganga, oku jjanjaba
treaty, endagaano
tree, omuti
trellis, olukaba’zzi
tremble, okukankana, okutengeeta, okutintima
tremendous, nene ‘nnyo; vide colossal
trench, n, olusalosalo, olunnya, olu wangiwangi
trepidation, okukankana
trespass, n, ensobi, ekyonoono
trespass, v, okusobya, okwonoona, okuyitirira; vide intrude,
trespasser, ‘nnabugwamu; rel form of verb for intrude,
trial (legal), okusala omusango, oku woza; (test) okukema
tribal, a ‘ggwanga; t marks, enjola, enjokyo
tribe, e ggwanga
tribute, omusolo
trice, in a, amangu ago, bekkwa
trick, n (score in game), e’kkwiri
trick, v, okucumpanyacumpanya, okulyazaamaanya
trickle, olusununu
trickle, v, okukulukuta
trifle, n, ekigambo ekitaliimu, bya ‘ddoledole, akakerenge,akanyiikuuli, ebyatere
trifle, v, okuzannyazannya, okw egayaazagayaaza
trigger, e’mmanduso, oluwero
trill, v, okugegenga
trills, n, ebisoko
trim, v, okulongoosa, okukomola (wick)
trip, n, olugendo olutono
trip, vi, okwesi’ttala
trip, vtr, okwesi’ ttaza, okusiba enkalu, okusiba akakaayi,okusiba ekkoligo
tripod, enkandaggo
triumph, n, okuwangula, ekivvulu
triumph, v, okuwangula
troop, n, ekibiina, ekitongole
trot, okukwejemba, okukuta’kkuta, okusattira, okutyagira,okuse’nnye nta
troth, plight one’s, okulayira
trouble, it, e’nnaku, obuyinike, obu lemu, obwemi
trouble, vi, okutegana, okweralii kirira, okwefulukuta,okukulubana, okutagala, okuteerukana; be in t, okulaba e’nnaku
trouble, vtr, okuteganya
trough, ekibanvu, olutyatya
trousers, empale, ‘sseruwale, enda bada
truculence, obukambwe, obukaali
truculent, kambwe
true, mazima
truly, ‘ddala, mazima, ‘nnyini, wee waawo, mawangwa
trumpet, n, e’ŋŋombe, e’kkondeere
trumpet, v (of elephant), okwana
trumpeter, omukondeere
truncated (limb), ekikunku
trundle, okuyiringisa
trunk (of tree), enduli; (of elephant) omukono; (of corpse)ekiwuduwudu; (box) e’ssanduuko
trust, 11, obwesigwa
trust, v, okwesiga, okweyabiza, okw e’ssa
trustworthy, a mazima, esigwa
truth, amazima
truthful, a mazima, talimba
try, v, okugezaako, okugezaamu, okukema; (compare) okugeza,oku geraageranya; t on, okugezaamu
trypanosomiasis, vide sleeping sick ness,
tsetsefly, ekivu
tub, e’ppipa
tube, oluseke; vide ekiwawangulo, omulenge
tuck in, v, okwefungiza, okukindi kira; t up, okufunga,okufungiza; make a t in sewing, okukugira
Tuesday, Tyuzide, Olw’okubiri
tuft, ekikufiri, omusule, akabooya
tug, okuwalula, okusikaasikanya
tulip tree, ekifabakazi
tumble, n, ekigwo
tumble, v, okugwa, okugalanjuka
tumbler (glass), ekirawuli
tumour, ekizimba, enkufu, e’kkuluba
tumult, akacwano, oluyoogaano, aka baate
tune, it, e’ddobobzi
tunic, e’kkanzu
turban, ekiremba
turbid, become, okwesiikuula
turbulence, akacwano
turn, n, oluwalo, bkisanja; do in tf okukola empalo, okukolaebisanja turn, vi, okukyuka t aside, okuwunjuka t sour (milk), okukwata t onthe back, okugalika t over, okugalanjuka t back, okukomawo, oku’dda t over (asankle), okubudama t up (be found), okuvumbuka turn, vtr, okukyusa t upsidedown, okuvuunika, oku sulika, okutiiruula t right side up, okuvvuunula t out,okugoba, okufulumya t over in mind, okufumiitiriza t inside out, okufuula t up(lamp), okuseesa t down (lamp), okuddiriza t down (of screw), okunyoolaturtledove, e’jjiba
tusk, eri’nnyo; (of elephant) e’ssanga
tutelary deity, omusambwa
tutor, omuyigiriza, omusomesa
twaddle, obusiru; vide obubuyabuya
twang, with a, ekinnyindwa
twelfth, k ‘kkumi na biri
twentieth, makumi abiri
twice, emirundi ebiri
twig, n, akati, akatabi, omusanvu
twilight, akalabiriza bazaana
twill, red, ebendera
twin, omulongo t bananas, ‘nnabansasaana father of t,‘ssaalongo mother of t, ‘nnaalongo
twine, n, ewuzi
twine, v, okwezingirira
twinkle, n, okumunyeenya
twinkle, v, okumunyeenya, oku temereza, okumasamasa
twist, v, okuzingirira, okunyoola; be twisted, okugongobala;t about, vi, okwegonyaagonya
twitch, vtr, okusikula
two, biri; t edged, a bwogi bubiri
type, n, ekyapa; (emblem) ekifaananyi;
(kind) engeri
tyrannical, relform of v, okujooga
tyrannise over, okujooga
tyranny, obujoozi
tyrant, omujoozi
tyro, omuligo
udder, e’bbeere
ulcer, e’bbwa; vide kaboole, ekisejja, ekiwuukirizi,kyebaaga, amaddu umbilical cord, ekitundwe, omulongo, akalira
umbilicus, e’kkundi
umbrella, manvuuli, ekijenga, ‘sse musiya
umpire, omusazi
unable, be, neg form of okuyinza, okusobola
unawares, vide surprise,
unbaked, bisi; vide omwali
unbar, okusumulula
unbelief, obutakkiriza,
unbeliever, omukaafiiri
unbidden, kyeteeso; enter u, okw eyitiriza; go u, okwegenza
unbind, okusumulula
unbolt, okusumulula, okuggulawo
unbosom, okubikkula
unburden, okuti’kkula
unbutton, okusumulula amapeesa
uncertain, a kalebule
unchain, okusumulula mu njegere
uncircumcision, obutakomolebwa
unclasp, okuta, okusumulula
uncle, ko’jja; kita omuto; (of king) ‘ssaabaganzi
unclean, si lungi, si longoofu, gwa gwa
uncleanness, obutali bulongoofu, obu gwagwa
unclose, okubikkula
unclothe, okwambula
uncoil, okuzingulula
uncommon, a kyetere; ekitali kya bu li’jjo; be u,okwekerenga unconscious, become, okuzirika, okupooca
unconsciousness, okuzirika; (ignorance) obutamanya
uncooked, bisi
uncork, okuzibukula, okusaanukula
uncouple, okugattulula
uncouth, kopi, si a ‘mpisa ‘nnungi, ‘nnakifankenyere, ggulu
uncover, okubikkula, okukwekula, okusaanukula; u oneself,okw eyerula; come uncovered, oku bebbuka
uncultivated (land), ensiko, e’ttale; be u, okuzika
undaunted, zira, giimu
undeceive, okulimbulula
undecided, be, okusagaasagana
under, wansi wa , mu
underbred, kopi
underdone, bisi; vide halfcooked, okukona
undergo, okulaba, okukolwa
underground, wansi, wansi mu ‘ttaka
undermine, okusima wansi, oku kotoggera
underneath, wansi mu, wansi wa
underrate, okunyooma, okugaya
understand, okutegeera, okwete gereza
understanding, amagezi, obukaba kaba; (agreement) endagaanoundertake, okwesibira, okwetema, okutoolera
undertaking, omulimu
undo, okusumulula, okufunduukulula
undress, okwambula
undulate, okusingiisira
unearth, okuziikula, okuvumbula, okwanjuluza
uneasy, be, okusitunkana
unequalled, vide okulabwa
uneven, si tereevu
unevenness, amakongolijjo
unexpectedly, kibanubanu, makutu
unfailing, a ‘nkalakkalira
unfasten, okusumulula, okutuggu lula
unfeeling, si a kisa; neg rel form of v okusaasira
unfix, okusumulula, okugattulula
unflinching, gumu
unfold, okwanja, okwanjuluza, oku funyulula; be unfolded,okwanju lukuka
unfortunate, si a mukisa, naku
unfounded, kalebule
unfriendly, si a mukwano
unfurl, okwanjuluza; (sail) oku wanika
ungenerous, si a kisa, kodo
ungodliness, obutatya Katonda
ungodly, tatya Katonda
unguent, amafuta
unhappy, si a ‘ssanyu, naku
unhook, okusumulula, okunaanula
unimportant, vide okusendeka, oku toowala
uninhabitable (land), enkalajje
uninhabited (land), olukoola
unintelligibly, speak, okujobojja oba okujoboja
unintentionally, butanwa
uninvited, kyeteeso; come u, okw ebereka; go u, okutwalaomuyinoo yino
union, okussa ekimu, emirembe
unique, a kitalo, a kyetere
uniquely, e’mmommololo
unit, omunwe
unite, okuyunga, okugatta, oku tabaganya; be united, okutabagana, okwega’tta
unity, obumu, okussa ekimu, oku tabagana
universal, a bantu bo’nna, a buli wantu; vide okubuna,okujanjaala universe, ensi zo’nna, ebitonde byo ‘nna
unjustly, act, okukola ‘mbyone
unkind, si kisa, kakanyavu
unlace, okusumulula, okutuggulula
unlade (ship), okusiikulula
unlawful, a muzizo
unlearn, okuyigulula
unless, wabula
unlimited, ngi ‘nnyo, use v oku koma in neg form
unload, okutikkula; (ship) okusiiku lula; (gun) okusindulula
unlock, okusumulula ekkufulu
unloose, okusumulula, okuta, oku yimbula
unlucky, si a mukisa, naku
unmannerly, si a ‘mpisa ‘nnungi; kopi
unmarried, a busa, omuwuulu
unmerciful, use okusaasira in neg rel form
unpack, okusumulula, okuggyamu
unpeg, okubambula
unpick, okutungulula, okusattulula, okuwundulula
unprepared, vide n’ekisubi ku liiso
unravel, okuzingulula, okutuggulula, okulangulula,okusambulula, oku saggulukuka, okusala ggoye
unrefined, ggulu
unrelenting, kakanyavu; use v oku saasira in neg rel form
unremitting, nyiikivu
unrighteous, tali mutuukirivu
unrighteousness, obutali butuukirivu
unripe, bisi; vide a kibogwe
unrobe, okwambula
unroll, vi, okunyoloka; vtr, oku zingulula
unruly, be, okujanjaala
unsaddle, okutanduukulula
unsay, okugambulula
unscrew, okuggyamu emisumaali
unseal, okubembula
unseasonable, a ‘nkiramwaka
unseemly, act, okwepaatiika
unsew, okutungulula
unshaven patch, e’jjoba, ekisunsuli
unship, okusiikulula, okuteekulula
unskilful, si a magezi
unsociability, okuluma emba
unsound, vundu, a kalogo’jjo
unstable, lebevu; vide omuyuuganyi
unsteady, be, bkwetengerera, oku gulungujja
unstitched, come, okutungulukuka, okusattulukuka
unstop, okuzibula, okukagula
unstring, okuleegula; come unstrung, okusolokkana
unthreaded, okuwuluttuka
untidy, be, okwevulunkanya; vide omugogolo
untie, okusumulula, okutuggulula, oku funduukulula, oku bagulula; come untied, okusumulukuka, okusumuttuka, okutuggulukuka
until, okutuusa lwe
untimely, born, sowole
untrue, si a mazima, limba
untruth, obulimba, ekisalaganyi
untruthful, limba, si a mazima
untwine, okuzingulula, okulambu lula
untwist, okuzingulula, okuvootoola, okulangulula; comeuntwisted, okusansulukuka, okusattulukuka, okuzingulukuka
unusual, si a buli’jjo, a kitalo
unveil, okubikkula
unwell, lwa’dde; vide ‘nkenyera
unwieldy, nene ‘nnyo, zito nnyo; vide omuzinzi
unwillingly, lwa buyingirwa
unwind, okuzingulula; (bandage) oku sabuukulula; comeunwound, okusansulukuka, okusattuuka, oku sabuulukuka
unwisdom, obusiru
unwise, si a magezi, siru
unwrap, okuwumbulula, okusumu lula, okusabuukulula; (foodfrom leaves) okusoosootola
unyoke, okusumulula
up, adv, wa’ggulu; vide okwambuka
up, prep, use v, okuli’nnya, okw ambuka;
up to now, na guno gujwa, ‘nnakuno, ‘nnazikuno
upbraid, okunenya, okubuulirira
upon, ku , ku ‘nguluku
upper, a wa’ggulu; vide akatunnumba
uppish, be, okwekuluntaza, okw ekuza
upright, adj, a mazima, tuukirivu; a busimba
upright, adv, busimba, bulanga; set u, okusimba; stand u,okutereera, okukotaamulukuka, okukutaamulukuka
uprightness, amazima, obutuukirivu
uproar, akacwano, oluyoogaano, aka baate, olubiika; make anu, oku yoogaana; be in an u, okusasamala
uproot, okusimbula, okujjira, oku koola, okusaayirira,okusigula, oku siguukulula
upset, okubundula, okuvuunika, oku liga, okusulinka;(liquids) okuyiwa upset, vi, okwedoma, okulenduka; (liquids) okuyiika
upshot, enkomerero
upside down, turn, okusulika, oku tiiruula, okuvuunika
urbane, lungi, a kisa
urchin, akalenzi
urethra, akanyinyi
urge, okukubiriza, okwasira, okw amira; okubuga; (entreat)okw egayirira
urinal, ekinnyaalo
urine, enkali
urticaria, ekirogologo
use, vtr, okukoza; u sparingly, okuke’kkereza; be of u,okugasa, okuganyula
useful, use rel form of v okugasa; make u, okuganyula
useless, vide omulangaasira; become u, okufa
usher in, okwanjula, okuyingiza
usual, a buli’jjo, tera okulabika
usually, do, okutera
usurious, use v okuseera in rel form
usurp, okunaayira, okuwaŋŋama, okwetulinkirira,okwetumiikiriza
usury, obuseezi
utensil, ekibya, ekikompe
uterus, ‘nnabaana
utilise, okukoza
utter, v, okwogera, okwatula
utter, adj, use ddala
utterance, ebigambo, okwogera
utterly, ‘ddala, to’gge
uvula, akamiro, akasondamumiro
vacancy, ekifo, e’bbanga
vacant, fulukwa, ereere; be v, okw angaala; look v,okulolobala vacate, okuleka, okuvaamu
vacation, okuwu’mmulu
vaccinate, okusala emikono (okuziyiza kawaali)
vacillate, okusagaasagana, okugala ngatana, okue’kkiriranya,oku’tta aga n’aga
vagabond, omutambuze, omudaazi
vagina, e’mmana
vaginitis, ekyalaalo
vagrant, ekireebereebe, e’mmomboze
vain, a malala, rel form of v okw enyumiriza; (foolish)siru; be v,, okwenyumiriza
vain, in, bwereere, busa, be’kkotoggo, bireebwe, bukumbu; goin v, oku guba’ gguba
vale, ekiwonvu
valediction, okusiibula
valet, omuweereza, omulenzi
valiant, zira; be v, okufu’ŋŋama
valid, kakafu, tuufu
validity, obutuufu, obukakafu
valise, ensawo
valley, ekiwonvu
valorous, zira
valour, obuzira
valuable, a muwendo
valuables, amakula
valuation, okusala omuwendo
value, omuwendo
value, v, okulamula omuwendo, oku sala omuwendo; (prize)okwagala vanilla, omulondo oba omulondo
vanish, okubula
vanity, okwenyumiriza
vanquish, okuwangula, okugoba
vapour, omu’kka, olufu
variance, oluyombo, empaka
variegated, a mabala, tobeke, a langi; vide okutobeka,okutolobo jja
variety, », enjawulo; (sort) engeri
various, lala na lala
varnish, v, okusiigako amasanda
vassal, omu’ddu
vast, nene ‘nnyo; vide colossal,
vastly, ‘nnyo ‘nnyini
vat, e’mmanvu, e’ttogero
vault (roof), akasolya; (grave) entaana
vault, v, okubuuka
vaunt, okwenyumiriza
vegetables, enva, ebikagga, emboga, etc
vegetation, omuddo
vehemence, amaanyi
vehement, a maanyi
vehemently, n’amaanyi
vehicle, e’ ggaali
vein, omusuuwa
velocity, embiro
vend, okutunda
vendetta, endibu
vendor, omutunzi
venerate, okussaamu ekitiibwa
vengeance, take, okuwalana eggwa nga, okuwoolera eggwangavengeful, a ‘ggwanga, a ‘ttima
venom, obusagwa
venomous, a busagwa, a ‘kkalwe ‘kkalwe
vent, n, ekituli
venture, okugezaako, okwa’ŋŋanga, okwetantala
venturesome, be, okwetunda, okw eyinula
veracious, a mazima
veracity, amazima
veranda, a’bbalaza, olubalaza
verbal, a kamwa
verbose, a bigambo bingi
verbosity, okwogera ebigambo ebi ngi; vide chatter,
verdict, give, okusala
verdigris, oluwu’gge
verdure, omuddo
verdureless (place), ekiwalakate
verge, e’bbali, enjegoyego
verify, okukakasa
verily, ‘ddala, ‘ngenye
veritable, a mazima
verity, amazima
versatile, a dangu
verse, olunyiriri
versicle, akanyiriri
vertebra, e’ttembe, ensengere
vertically, bulanga
vertigo, kantoolooze, ka’mmunguluze
very, ‘nnyo, ‘ddala; also ideophones like ‘ggulugulu,kaalaala, kabogo, kaakaa ka, ‘ttukutuku, ‘ccekeceke, ‘ccucucu, ‘ddu,‘ddudduddu, kazigizigi, ‘kkopo kopo, ‘mmya mya mya, ‘mmyu myu myu,’ ppeppeppe,’ssassassa,’ ssississi, twa twa twa
vessel, ekikompe, endeku; (ship) ekyo mbo, eryato
vest, e’ffulaano
vestment, ekyambalo
vesture, ebyambalo
vetch, ekisambandege
vex, okunyiiza, okunyiikaaza, oku nyiigombya; be vexed,okunyiiga, okunyiikaala, okunyiigomba, oku jumba
vexation,okunyiiga, ekinyiigo, emirere mbe, emiroboli
vial, e’ccupa
viands, eby’okulya
vibrate, okutiribira, okukankana, okupapa, okusaalaala
vice (wickedness), obubi, e’jjiribwa
vicious, bi, kambwe
victim (sacrificial), ‘ssa’ddaaka
victor, omuwanguzi
Victoria, Lake, ‘Nnalubaale
victorious, be, okuwangula
victory, okuwangula
victuals, eby’okulya
view, v, okulaba, okulengera
vigilance, okutunula
vigilant, be, okutunula
vigorous, a maanyi, a ‘ggume
vigour, amaanyi, e’ggume, empapiiro, omuteega, e’zzime
vile, bi ‘nnyo
vileness, obubi
vilify, okuwaayiriza
village, ekyalo; vide lubandansi
villain, omuntu omubi; vide rascal,
villainy, obubi
vindictive, a ‘ttima
vindictiveness, e’ggwanga, endibu
vine, omuzabbibu; rubber v, omu lemu, ‘nnansaale
vinedresser, omulimi w’emizabbibu
vinegar, omwenge omukaatuufu
vineyard, olusuku olw’emizabbibu
vintage, okukungula emizabbibu
violate, okwonoona, okusobya; (girl) okwata
violence, amaanyi, e’ttemu, empapala
violent, a maanyi
violently, lwa maanyi
virago, ‘nnambaalaala, ‘nnakafuga
virgin, omuwala atamanyi musa’jja, embeerera
virile, a ‘ggume
virility, amaanyi, e’ggume, olusa’jja
virtue, obulungi, obulongoofu
virtuous, lungi, longoofu, tuukirivu
visage, amaaso
viscera, ebyenda
visible, be, okulabika, okuboneka
vision, okwolesebwa
visit, v, okukyala, okubunga, oku lambula; okulanya vconstantly, okubeyuka, oku seya, okusere’ggana make a short v, okubandagala beon a v, okugenyiwa, okunyegera
visitor, omugenyi
vitiate, okwonoona
vituperate, okuvuma
vixen (metaphor), omukazi omuyombi
vizier, kati’kkiro
vocalist, omuyimbi
vocation, omulimu, okuyitibwa
vociferate, okwogera n’eddoboozi e’ddene
vociferous, a ‘ddoboozi’ddene
voice, e’ddoboozi, akanyego
void, ereere; make v, okudibya; become v, okudiba
volcano, olusozi olw’omuliro
volley, fire a, okutindikira
voluble, bigambo bingi; be v, oku babuukiriza ebigambo
volume, ekitabo, omuzingo
voluminous, ngi; vide olufulube, olufuubanja
voluntarily, lwa kisa;
vide okw ete’ttula, okwetunda
voluntary (act), kyeyendere
voluptuary, omwegombi
voluptuous, egombi
vomit, ekisesemye
vomit, v, okusesema, okutanaka; be vomited, okutunuka
voracious, a mululu, lulu; eat voraciously, okujujumbula
voracity, omulugube, omutuubo
vow, n, obweyamo
vow, v, okweyama obweyamo oba okweyama obweyamo, okulayiravoyage, n, olugendo lw’oku nnyanja
voyage, v, okuyita ku ‘nnyanja
vulgar, kopi, ggulu
vulgarity, empisa embi, obuggulu
vulture, ensega
waddle, v, okubaatabaata
wag, v, okunyeenya; (tail) oku tenga
wage, «, empeera, omusaala, omu kemba; pay w to, okupokera
wager, v, okusinga
waggish, be, okwekinika
waggon, e’ggaali
wagtail, ‘nnamunye
wail, v, okukuba ekiwoobe, oku wooba
wailing, «, ebiwoobe, okukaaba
waist, ekiwato; vide olukende
waistband, olwebagyo, olukoba
waistcoat, ekizibaawo ekitono
wait, okulinda, okulindirira; (vainly) okwandaakalala wupon, okuweereza w a bit! lindako! ogira otuula awo! w at table, okusumaama wover a day, okwosa lie in w, okuteega w about, okuzimbirira waiter, omuweerbza,omusumaami
waive, okuleka
wake, vi, okuzuukuka; vtr, oku zuukusa
wakeful, sit, okutuula busiga
walk, okutambula w carefully, okwegendereza
walk, backwards, okwesendasenda w slowly, okulemba w withdifficulty, okubambaga, okuba’ ttira w throwing out legs, okujaagira w fast,okweyaka, okweyasa, okw abuka, okweskawuula, okwesekula, okwesika, okwesikula,okwewa waagula, okwewuuba, okwewala kata, okupa’ppuka, okusaabuuka, okusese’gguka
walk, n, entambula; (path) e’kkubo; (conduct) empisa; go fora w, oku tambulako
walker, omutambuze
wall, ekisenge, olusebenju; (city) ‘ obugwe
wallet, ensawo
wallow, okwekulukuunya
wander, okukyama, okuseyaaseya, okuseyeggera, okuwambajja,oku leregga, okulalagga; (in delirium), okulogo jjana
wanderer, ompiseeyise, empisiiyisi
want, okwetaaga, obwavu
want, okwetaaga, okwagala
wanton, kaba
war, olutalo; great w, olutalo ‘sse matalo; go to w,okutabaala
ward, n (of prison), e’kkomera; vide e’zzaaliro
ward off, v, okwewoma, okwegema
warden, omukuumi
warehouse, e’ggwanika
wares, eby’okutunda
warfare, olutalo, entalo
warily, ‘mpola; use v okwegendereza
warlike, a ‘ntalo
warm, vtr, okubugumya, okubuguu miriza; w the body, okwota(omuliro, omusana)
warm, vi, be wf okubuguma, oku takata
warmth, n, e’bbugumu, akasuususu
warn, okulabula
warp, vi, okweweta, okugonyoka, okulalambala; vtr, okuweta,okw eweesa
warrior, omulwanyi
wart, ensundo
warthog, engiri
wash, vtr (another person), oku naaza; (things) okwoza; w up(on to the shore), okufumbiikiriza
washing, n, engoye ez’okwoza
wasp, ‘bbumbuzzi, muyizzitasubwa
waste, vi, w away (in sickness), oku konvuba, okukoozimba,okuwolo ngoka
waste, ebisasiro, amasengere
wasteful, be, okujoogoola; vide ‘nna lyambe
watch, n, e’ssaawa; w of the night, ekisisimuka
watch, vi, okutunula; vtr, oku kuuma, okutunuulira,okwe’kkaa nya
watchchain, omukuufu
watchman, omukuumi
water, n, ama’zzi; make w, oku nnyaala, okufuka ama’zzi,okuko joba, okukunkumula omusulo
water, v, okufukirira; (cattle) oku nywesa, okwesera
waterbuck, ensama, enjobe
watercloset, ekiyigo, mugwanya
waterfall, ekiyiriro
waterhen, akafubitizi, enfulubiru
wateringplace, ekyesero
waterjar, ensuwa
waterless, awatali ma’zzi
waterlily, kitengejji, aka’bbula
waterpipe, omufule’jje
waterpot, ensuwa
watery (insipid), a kajaalaala, oku wutta
wave, 11, e’jjengo, e’ssingiisira
wave, vi, okwewuuba, okuyuuguu ma; vtr, okuwuuba
waver, okubuusabuusa, okusagaa sagana, okufufu’ggala,okujenguka, oku’tta aga n’aga
wax, n, ebisenge by’enjuki; (in ear) envumbo
way, e’kkubo; (custom) empisa; (plan) amagezi; make w for,okusegulira
wayfarer, omutambuze, omuyisi
waylay, okutega
we, ‘ffe, tu
weak, nafu; become w, okuyenje buka, okuyongobera,okunafuwa, okujenjeba, okugangatika, okuyeba
weaken, vtr, okunafuya
weakly, nafu, yongobevu
weakness, obunafu
weal, omuzizi
wealth, obuga’gga, ebintu, e’mmaali, obutitimbe
wealthy, ga’gga; become w, oku ga’ggawala
wean, okuggya ku mabeere; w too soon, okwosera; be weaned,oku va ku mabeere
weapon, eky’okulwanyisa
wear, vtr (put on), okwambala; w out, okukansula
wear, vi, w out, okukaddiwa, oku seebenga, okubotoka; wwell, okwesibira
weariness, obukoowu
weary, koowu; become w, oku koowa, oku’ggya; make w, okukooya, okukooyesa
weasel, e’ggunju
weather, obu’dde
weave, okuluka, okulanga
weaver, omulusi w’engoye
web, n (of spider), engoye za ‘nnabbubi
wed, vtr (of matt), okuwasa; (of woman) okufumbirwa;(mutual) oku fumbiriganwa
wedded, fumbo
wedding, obugole, embaga y’obugole
wedge, olubanda, empano
Wednesday, Wenzide, Olw’okusatu
weed, n, omuddo; pi ebirungu
weed, v, okukoola, okukandula
weedy, zise
week, wiiki, ‘ssabbiiti
weekly, a buli ssabbiiti
weep, okukaaba amaziga, okulira, okukoboka
weeping, okukaaba
weevil, akawuka, enjovu, omusontwa
weigh, okugera, okupima
weight, obuzito
weighty, zito, a buzito
welcome, adj, a ‘ssanyu
welcome, vtr, okwaniriza, oku sanyukira
weld, okuyunga, okugatta
well, it, olu’zzi
well, adj, lamu, lungi
well, adv, bulungi
well up, v, okutumbuka
well, int, kale; w done, weebale, kulika, yogaayoga, buswagu
well, get, okuwona, okussuuka, oku lamuka, okwekakamula;make w, okuwonya
wellknown, atiikirivu
wench, omuzaana
wend (one’s way), okugenda
west, ebugwanjuba
westerly, a bugwanjuba
wet, adj, bisi, rel form of v follg; get w, okutoba,okujojobala
wet, vtr, okutobya; w the clothes, okwesona
wether, endiga endaawo
wet season, ‘tto’ggo
whale, lukwata
what? ki? kiki? w do you call it? okiyita otya? what is hisname? erinnya lye y’ani?
whatever, buli with rel pron
wheat, e’ŋŋaano
wheel, ‘nnamuziga, ‘ddudumo
wheel, v,, okusindika, okuyiringisa
wheeze, okuyiriitira
whelp, vide puppy,
when, inter, ‘ddi? rel, bwe, lwe
whence, wa? rel gye
whenever, buli lwe
where, inter, wa? rel gye
whereas, ‘ssonga
wherever, buli gye
whet, okuwagbla, okubangula
whether, obanga, ‘nnandiki
whetstone, ekibangulo, e’jjinja eriwa gala
which, inter, ki?
while, ‘nga
whimper, okwekaanya
whip, n, kibooko, kibokko
whip, v, okukuba n’olukoba
whir, v, okuvuuma, okuvuuvuuma, okulinnimuka
whirl, okuzunga; vtr, okuzunza
whirlwind, kibuyaga, embuyaga
whisk, fly, enkinga
whisker, ekirevu; (of cat) obuswiriri
whisper, v, okwogera ekyama
whistle, n, e’ffirimbi, e’ddenge
whistle, v, okufuuwa oluwa, oku fuuwa ekirenge, okufuuwaeffirimbi whistle, vi, of wind, okuwuuma
whit, akasirikitu
white, eru, eru, eru tukutuku; be come w, okutukula,okwamuka
white ants, vide termites,
whiten, okutukuza, okwerusa
whiteness, obweru
whitewash, v, okusiiga ennoni
whither, wa? whithersoever, buli gye
whitlow, akadalidali, entunuka
Whit Sunday, Olunaku lwa Pente kooti
whizz, v, okuvuuma, okuvuuvuuma
who, inter, ani ?
whole, tuufu, Iamba, lambirira
wholesale, adv, kizizl; vide oku tokomoka
whoopingcough, ekikololo ekiraa kiira
whore, omwenzi
whose ? ’ani ?
why ? lwaki ?
wick, olutambi
wicked, bi
wickedness, obubi
wide, gazi; wmouthed, a luta gajjo; wspreading, a ‘ngalamawiden, vi, okugaziwa; vtr, oku gaziya
widow, ‘nnamwandu
widower, ‘ssemwandu; become a w, okuwuula
widowhood, obwannamwandu
width, obugazi, omwanjo
wield, okukoza; (brandish) oku wera
wife, omukazi, muka, omukyala; vide kaddulubaale, kabejje,‘nna ssaza; omukazimuggya, omusebeyi; wife’s home, e’ddya
wild, adj (animals), a mu ‘nsiko;
(violent) lalu; become wild, oku baama, okutaaluuka,okutaama; run w (garden), okuzika
wilderness, olukoola, e’ddungu
wile, olukwe
wilful, a ‘mputtu, tengu
wilfulness, emputtu
wiliness, obukaba, amagezi
will, n, okwagala; against one’s w, buwaka; (testament)e’ddaame; make a w, okulaama
will, v, okwagala
willo’thewisp, ‘nnamuyenga
wily, a ‘nkwe
win (get), okufuna, okulaba; (conquer) okuwangula, okugoba,oku menya olutalo; w over, okusenda senda
wince, okwesisiwala
wind, v, okunyoola; w up (cotton), okuzinga; w self roundand round, okweziringirira
wind, n, empewo, kibuyaga; (breath) omu’kka
windpipe, omumiro
window, e’ddirisa, ekituli
wine, envi’nnyo
winepress, e’ssogolero
wing, ekiwaawaatiro, ekiwawa cooked w of chicken, ekivu hiton the w, okukuba butanga be on the w of army, okukoobera
wink, v, okutemya ekikowe, oku sunyaako; w at, okubaguliza
winks, take forty, okuwujjaala, okw ebaka amavumira
winnow, okuwewa, okukuyeeya
winnowingtray, olugali
winter, ebiro eby’empewo
wipe, okusiimuula, okuttaanya; w out, okusangula; w sweatwith finger, okwesala entuuyo
wire, n, olunyere; telegraph w, e’ssimu, oluuma
wire, v (send telegram), okukuba e’ssimu
wisdom, amagezi
wise, magezi, kalabakalaba
wish, okwagala
wish, v, okwagala
wit, amagezi; at one’s wit’s end, vide okubunda
witch, omulogo
witchcraft, obulogo, obusezi, e’ttalo
with, na, awamu na
withdraw, vL, okuvaayo, okweyungula; vtr, okuggyawo, okujjulula; w from ashes, okuvumbula; w a guarantee, okuzaalukuka
wither, vi, okuwotoka, okuwotookerera
withered, wotofu
withhold, oku’mma
within, adv, munda
within, prep, munda wa, munda mu
without, awatali
witless, siru
witness, omujulirwa; bear w, oku julirwa; call to w,okujulira
wizard, omulogo, omusezi, omuganga, omukakali
wobble, okusagaasagana
woe, e’nnaku; w is me! zinsanze! ‘nnyaabula! woowe!
wolf, omusege
woman, omukazi
womb, ‘nnabaana
wonder, ekitalo, ekikuuno, ekyama gero oba eky’amagero,ekyewuunyo, makunale; the act of wondering, use inf of v follg
wonder, v, okwewuunya, okuwuniikirira
wonderful, a kitalo, a kikuuno
wonderfully, kitalo
wont, n, empisa; be w, okutera
wood, omuti;firewood, enku; (forest) ekibira; (plank) olubaawo
wooded, a miti, bibira
wooden, a muti
woodpecker, enkonkonamuti
wool, ebyoya by’endiga
woollen, vide ‘jjowo
word, ekigambo; (news) amagambo, ebifa; (order) ekiragiro;(promise) okulagaana
wordy, a bigambo bingi
work, n, omulimu
work, v, okukola omulimu; w very hard, okufaabiina, okufuba;w way through, okwefubitika
workman, omukozi, omupakasi
workmanship, omulimu
workshop, e’kkolero
world, ensi
worldly, a ‘nsi
worm, olusiri’ŋŋanyi, ekisokomi,enjoka’ embisi; (intestinal)enfaana, kawuu kuumi; cut w, omutemu
wormeaten, be, okuwumba
wormwood, omususa worn out, kadde, botofu; get w o,okukaddiwa, okubotoka, okuga ngatika
worry, vi, okweraliikirira, okukulu ngutana; vtr,okweraliikiriza, oku teganya, okukabiriza, okuke’ŋŋente rera
worse, get (illness), okwefuukuula
worship, n, ensinza
worship, okusinza
worst, adj, singa obubi
worst, v, okuwangula, okugoba
worth, n, omuwendo, obulungi
worth, be, okugula
worthless, use v okugasa in neg rel form
worthy, be, okusaana, okusaanira; make w, okusaanyiza; deemw, okugwanyiza
wound, n, ekiwundu
wound, v, okuluma, okufumita
wounded, fumite, a biwundu
wrangle, okuyombagana, okuba ‘bbatta, okutwatwalikana
wrangle, n, oluyombo, empaka
wrangler, omuyombi
wrap, v, okusiba, okusabika, oku wumba
wrath, obusungu, ekiruyi
wrathful, a busungu, sunguwavu
wreath, engule y’ebimuli
wreck, vtr, okumenya eryato; be wrecked, okumenyeka
wrench, okusika, okusikula, oku wagula
wrestle, okumeggana, okulwana bu kende
wrestler, omumegganyi
wretch, omubi, lunkupe
wriggle, okutiiratiira
wring, okukamula; (neck) okunyoola
wrinkle, n, omutaafu, embugubugu, olukanyanya; (in cloth)olufunyiro wrinkled, be, okufungalala
wrist, ekiseke
write, okuwandiika
writer, omuwandiisi
writhe, okwegoloŋoonya, okweziri banga
writing, okuwandiika, empandiika, omukono
wrong, n, obubi, ensobi
wrong, adj, bi, a ‘nsobi
wrong, vtr, okwonoona, okukola obubi, okusobya, okusaliriraaka nywa; be w,okusoba; vide okuwuba
wrongly, bubi, mawulu’ ttundu
xylophone, amadinda, entaala
yam, balugu, kaama, kandi, ekisebe; vide ekigalulira,ekikongo
yard, oluggya; (three feet) yaadi
yarn, ewuzi; tell yarns, okufuma, okukulungula
yawn, ekyayuuyo
yawn, v, okwayuuya; y noisily, okw eyayamula
yaws, kaberebenje, kabootongo ow’akacuucuuke
yea, weewaawo, yee
year, omwaka
yearly, a buli mwaka
yearn for, okwebaga, okwebuga, okwoya, okuyaayaanira,okujula yearning, okuyaayaanira, amaddu
yeast, ekizimbulukusa, ensiwo
yell, okubaaluuka, okukaaba ennyo
yellow, a kyenvu
yelp, okuŋaŋala
yes, weewaawo, yee, kale; (in reply to a call) wangi! wampa!say yes, oku kkiriza
yesterday, ‘jjo; day before y, luli, ‘jjuuzi
yet, naye; (still) use kya with verb
yield, okuta, okuleka; (submit) oku jeemulukuka, okuwulira,okugonda; (produce) okubala, okuleeta, oku wa
yielding (weak), nafu, lebevu
yoke, n, ekikoligo; (pair) omugogo
yoke, v, okuyunga, okugatta
yolk, enjuba y’eggi
yonder, eri, eyo, enzivuunuko
you, ‘ggwe, pl ‘mmwe
young, to
young, be with (animals), okuwaka, okuba n’e’ggwako
youngest, omuggalanda; vide omwana
youngster, omutoototo
your, o, pl a’mmwe
yourself, we’kka
youth, omuvubuka, omulenzirenzi, eki juujulu; obuvubuka,obuto
youthful, a buvubuka, lenzirenzi
Zanzibar, Lungujja
zeal, obunyiikivu, obuggya
zealot, omunyiikivu, omuzerote
zealous, nyiikivu; be z, okunyiikira
zebra, entulege
zephyr, obusango
zest, obufubi
zigzag, kyamukyamu; be z, okw enyoolanyoola,okwegonyaagonya, okukyamakyama
FAQs
How do you say water in Luganda? ›
Now repeat the word for water: ------------ amazzi, amazzi. Greetings are very important in Luganda.
Does Google Translate have Luganda? ›The latest additions include a number of native African languages such as Luganda, Lingala, Oromo, Tsonga which are among 27 new languages Google has added to its platform. Google made the announcement during yesterday's Google I/O event. Luganda is spoken by over 20 million people in Uganda and Rwanda.
What is a fox called in Luganda? ›ekibe: LUGANDA > ENGLISH. ∅ det4 a, an ekibe nom725 fox ekibe nom4 jackal ddungu nom4 desert ensolo nom6 animal ekibe an animal ekibe desert animal ekibe jackal ekibe fox.
What is banana in Luganda? ›'Kayinja' is the name given in the Ganda/Luganda language of Uganda to 'Pisang Awak' (ABB genome group). The name is usually applied to the plants that produce fruits with little to no wax. The waxy fruit variant is called Musa or Kimusa. In Uganda, the cooking banana is mostly used to make beer and juice.
How do you say sorry in Luganda? ›apologize by saying I am sorry: Nsonyiwa. OK: Kale. No thanks: Nedda.
How do you say I miss you in Luganda? ›...
Useful phrases in Luganda.
Phrase | Oluganda (Luganda) |
---|---|
I miss you | |
I love you | Nkwagala |
Get well soon | |
Go away! | Genda eri! |
ndogoyindogoyiLugandandonkey; coltSynnasigirya6.3.1Domesticated animal1.6.1.1.3Hoofed animals6.3.1.7Beast of burden.
What does banage mean in Luganda? ›"Banange" is a saying used in Luganda and loosely means "oh my gosh."
What is a dog in Luganda? ›Luganda inoti embuzi (goat), kureva mbudzi. Luganda inoti embwa (dog), kureva imbwa. Luganda inoti endagaano (agreement), kureva chirangano kana ndanga.
What is Rainbow in Luganda? ›The Luganda concept for rainbow, “Kkala za Musoke” is an eponym and so are the days of the week in Luganda.
How do you say brother in Luganda? ›
Muganda Wange ::: Brother
muganda wange e ::: her brother (f.)
English:Cinnamon Luganda: Budalasini.
What does Jaja mean in Luganda? ›And now, my kids call my mom, “Jjaja,” (pronounced “JAW-jaw”). As a result, the whole AidChild family calls her the same. And she loves it. The word simply means “Grandmother” in Luganda, but like “Nanny” and “Gammy,” it seems somehow extra sweet when said on the lips of those who love her.
What is ginger in Luganda? ›Ginger is known by the scientific name is Zingiber Officinale and in Luganda it is called Entangawuzi. This Uganda plant has a long history of use for relieving digestive problems such as nausea, loss of appetite, motion sickness and pain.
How is your morning in Luganda? ›Wasuze otya nno: Good morning
You might tell your neighbor “Wasuze otya nno,” (good morning or how did you sleep, friend) on your way to breakfast and hear a sleepy “bulungi mukwano” (very well friend) in response.
mukwano: LUGANDA > ENGLISH. muntu nom1 person ekyo cjn1 that, that muwe act4 give bwesige nom19 trust omuntu pro1 someone, somebody kwesiga act1 trust mukwano nom1 friend mukwano somebody giving trust mukwano person that trust mukwano friend.
What is lime in Luganda? ›English: Lemon, Mandarin lime Luganda: Nimawa, nnimu.
How do you say hurry up in Luganda? ›Wulira! Slow down!........................................... Genda mpola! Hurry up!..............................................
How do you say happy birthday in Luganda? ›Nkwagaliza amazalibwa go amalungi! (a.k.a Happy birthday in Luganda!)
What is cucumber in Luganda? ›emyungu - Luganda English Dictionary.
How do we call blue in Luganda? ›
- yeru. white.
- kachungwa. orange.
- bululu. blue.
- kyenvu. yellow.
- myufu. red.
- kkakobe. purple.
- ddugavu. black.
- kitaaka. brown.
Kabaka is the title of the king of the Kingdom of Buganda. According to the traditions of the Baganda they are ruled by two kings, one spiritual and the other secular.
What does Wangi mean in Luganda? ›Wangi, is an interjection in Luganda which means Pardon,. Backed by Machine Learning, Wangi can translate any sentence structure even outside the set it has been trained on, enjoy the freedom.
How do we call grapes in Luganda? ›English: Grape Luganda: Muzabibu.
What is Leopard Luganda? ›African Leopards (Panthera pardus) : are one of the most feared but respected animals in the world. In Uganda; it is called Ngo (Luganda tribe) also one of the 52 totems of Buganda, Eris (Iteso tribe) and Engwe (Bakonjo tribe).
What is pumpkin Luganda? ›Pumpkins are a warm season vegetables belonging to the genus “Cucurbita”. The gourd fruit grows on vines and is mainly grown for its culinary elements. Pumpkin is locally known as “Ensujju” in luganda.
What does Lawes mean? ›Lawes is a topographic name, and it comes from the Old English word, hlaw, which means hill.
What does Mbolo mean in Luganda? ›Mbolo is a word in Wolof that means 'come together'
What is a lion in Luganda? ›Examples of animal totems include Ngo/mbwili (Leopard), Leopard Cat, Genet Cat which in the Lega language is known as Musimba and also known as Kasimba in the Luganda language and known as Zimba in the Luba language and Nshimba in the Bemba language, Lion (Mpologoma), Mbwa (Dog), Kikere (Frog) and Nkoko (Rooster).
What is coconut in Luganda? ›coconut: URURIMI > LUGANDA.
What is Wolf Luganda? ›
Class | Singular Form |
---|---|
Class II* (MU-MI) | musege, muti, mwaka (wolf, tree, year) |
Class III (LI-MA) | liiso, linnyo, lyanda (eye, tooth, piece of charcoal) |
Class IV (KI-BI) | kintu, kitabo, kyangwe (thing, book, sponge) |
Class V (KA-BU) | kati, katiko, katimba (stick, mushroom, net) |
English: African nutmeg, calabash nutmeg. Luganda: Nagomola Lusoga: Mukoza Rutoro: Mugema.
How do we call star fruit in Luganda? ›Starfruit is locally known as muzadibu in Luganda. Growing Starfruit Tree in tropics is easy. Let's see how you can grow your own start fruit tree(s) in your garden.
What is elephant in Luganda? ›Enjovu (Luganda word for Elephant)
What is spinach in Luganda? ›Pumpkin............................Nsujju. Spinach.............................Doodo. Tomato..............................Nnyaanya.
What is Mint called in Luganda? ›If you pass by Mukwano Centre in the morning, you will notice ladies selling mujaaja (peppermint) and people buying. Why is a commercial value attached to the mujaaja all of a sudden?
What are bay leaves called in Luganda? ›Bay leaves / Mudalasini – Nakasero Market.
What does Yaya stand for? ›Meaning of Yaya
In ancient Greek, "Yaya" meant literally "woman." Today, Greek grandmothers are called "Yaya," likely because they have achieved womanhood. In an Afro-Caribbean religious sect, found mostly in Brazil and the Congo, the word "Yaya" refers to a woman who has gone through a religious initiation.
In Uganda, Jajja means grandparent. “It's more than just a grandmother. It's more somebody who has wisdom, somebody who has seen a lot of things,” Kisitu said. “That's why we use the name Jajja because we know she's always ...
What does jangu mean in Luganda? ›As a name for our organization we chose a word from Luganda, the most common (out of about 40) local languages in Uganda. “Jangu” may literally be translated to “Come (here)!”. We want to encourage people to get to know another culture, to come closer and not let oneself be governed by stereotypes.
How do we call watermelon in Luganda? ›
wotameloni - Luganda English Dictionary.
What is eggplant in Luganda? ›These ntula are called ntula in the local luganda dialect. I cannot call them eggplants because that will change the whole meaning since eggplants are called bilinganya. But that's not all. There are two types of ntula.
What is mud fish in Luganda? ›Mudfish are locally known as "Ensonzi". They are a kind of catfish common in East African swamps. Once caught, they are individually rolled up and several of them in a row are put on a stick and then smoke dried. They are mostly put in ground nut soup to add a flavor of fish.
What is jajja? ›It basically means the person is laughing in Spanish.