ENGLISH, LUGANDA DICTIONARY (2023)

Browse the Dictionary:

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

A

abandon: okuleka, okusuula

abase: okukopiwaza

abash: okukwasa ensonyi, okuswaza

abate: okuggwerera, okukkakkana, okufeeba, okwaluka, okussuuka, okuwoleera, okusendekera

abbreviate: okusalako, okukutulako

abdicate: okuleka obwami, okuva mu bwami

abdomen: olubuto

abduct: okunyaga, okutwala olw’empaka

abet: okuyamba

abhor: okukyayira ddala, okutamwa ennyo

abide: okubeera, okulindirira, okutwala, okusigala

ability: okuyinza

abject: okwebwalabwala

abjure: okwevuma, okuziiza

able: okuyinza, okusobola

ablution: okunaaba, okulongoosa

abnormal: ekitalo, kikulekule, ekitali kya bulijjo

aboard: okusaabala

abode: ennyumba, enju, ekifo

abolish: okuggyawo, okudibya, oku menya, oku’tta, okujjulula

abominable: eky’omuzizo, ekigwagwa

abominate: okukyawa ennyo, oku tamwa ennyo

abomination: eky’omuzizo, ekivve

aborigin: omuzaaliranwo

abort: okusazaamu, okuggyamu olubuto

abound: okwala, okusukkirira

about: ku, nga

above: wa ggulu wa, kungulu ku

abreast: okwenkanankana

abridge: okusalako, okukutulako, okuyimpawaza

abscess: ekizimba, ekiwo, entunuka, amaka’jja

abscond: okudduka

absent: okubulawo

absentminded: okulaagajjala, okutakana

absolutely: kyenyini

absolution: okusonyiyibwa

absolve: okusonyiwa

absorb: okunywa

abstain: okuleka, okwebalama, okwewala, okwerekereza

abstract: okubba, okuggyamu

abstruse: ekikakanyavu

absurd: ekyobusirusiru

absurdity: obusirusiru, akayisanyo

abundant: obwaliri, obwaguuga, obutititimbe, obungi

abundantly: mu bungi

abuse: Okuvuma, okukola obubi, okwakira, okuboggoleera

abusive: omuvumi, okufuggalala

abyss: olukonko, obunnya

acacia: omuseese, omwoloola.

accede: okukkiriza, okuganya; (to throne) okulya obwakabaka

accelerate: okwanguya, okwanguyiriza, okukubiriza, okwongera embiro.

accent: enjogera

accept: okukkiriza

access: okusembera

accession: okulya bbwaka baka, okulya obwami

accidental: obutagenderera

accommodating: ekisa, okusuza

accompany: okuwerfekefa, okusendekereza

accomplish: okutuukiriza, okumalira ddala

according: nga

account: okubala omuwendo

accountant: omubazi

accumulate: okukuŋŋaanya, okutuuma, okutereka

accusation: omusango

accuse: okuwaabira, okuloopa, okuwaayiriza

accuser: omuwaabi, omuloopi, omuwaayirizi, omulyolyomi

ache: okuluma, okumeketa, oku bwatuka

ache: obulumi

achieve: okutuukiriza

Acid: ekikawa, ekitungununa,ekyokya

Acknowledge:okwatula, okukkiriza, okwebaza

Acne: embalabe

acquaint,okubuulira, okutegeeza, okunnyo’ nnyola

acquaintance: omukwano,omumanyi

acquiesce: okukkiriza,okuganya

acquire, okufuna(chieftainship), oku lya bbwami

acquit: okuggyakoomusango, okusonyiwa, okusinga omusango, okwejjeerera

acrid: ekikaawa,ekikambagga

across: emabbali

across: okusomoka,okuwunguka

act: okukola,okugira, ekikolwa, ekigambo

active: nyiikivu,amaanyi, emirimu

activity: obunyiikivu,amaanyi

acumen: amagezi,obukabakaba

acute: amagezi;(of pain) balagavu

adapt: okwenkanyankanya,okufuula

add: okwongera,okuzzaako, oku gatta; okuyimba, okubala

adder: embalasaasa

address: okubuulira,okutegeeza, okwogera na

adenitis: ommambavu

adieu: okusiibula

adjacent: okuliraana,okwesigama

adjoin: okuliraana

adjudge: okusala omusango

adjure: okulayiza

adjust: okutawulula,okulongoosa

administer: okugaba,oktuwa, oku labirira

admiral: gabunga

admiration: ettendo

admire: okusiima,okutenda

admit: okuyingiza,okusembeza, okwatula, okukkiriza

admittance: berefused, okukiikira eggimbi

admonish: okulabula,okubutilirira

adolescent: suumufu

adopt: okufulaomwana, okuyiga

adoption: okufuukaomwana

adoration: okusinza,okusuuta

adore: okusuuta

adorn: okuyonja,okuwoomesa, oku gulika, okulyoka

adornment: obuyonjo,obuyonjo

adrift: okubula

adroit: kabakaba,jagujagu,

adroitness: amagezi,obukabakaba

adulation: obupansi

adult: omuntuomukulu

adulterer: omwenzi

adultery: obwenzi

advance: okulaakulana

advantage: enkizo, ensonga ennungi

advent: okujja

adversary: omulabo,omuwakanyi, omulwanyi

adverse: okugaana,okuw’akana

adversity: e’nnaku,obunaku, obuyinike

advice: okuteesa,amagezi

advise: okuwaamagezi, okuteeseza, okusalira amagezi

advocate: omuwolereza

adze: okubajja

adze: embazzi,e’ggya

afar: wala

affability: ekisa,obulungi

affable: ekisa

affair: ekigambo,ensonga

affect: okwefuusa

affection: okwagala,okwagalana, obuganzi

affirm: okukakasa,okwogera, oku kaliriza, okulayira

affix: okuyungako,okuteekako, oku sibako

afflict: okubonyaabonya,okuyi’gga nya, okuco ccacocca

affliction: ekibonoobono,obunaku, obuyinike

affluence: obuga’gga,‘nnasisi

affluent: obugagga

affright: okutiisa,okukanga

affront: ekyego

affront: okuvuma,okugirira ekyejo

afoot: ku bigere

afraid: okutya

afresh: nate,omulundi ogw’okubiri (omulala)

after: ennyumawa, oluvannyuma lwa

afterbirth: ekisungwa,ng’amaze okuzaala

aftermath: ebiddiriraakabenje

afternoon: olw’e’ggulo

afterwards: oluvannyuma

again: nate,okweyongera, okuddamu

against: okuwakanane, okwesigama

age: obukulu;(period) emirembe: (generation) omugigi

aged: okukaddiwa

agent: omusigire,omuwanika

aggravate: okusunguwaza,okunyiiza, okusaakaanya

agility: obwangu,embiro

agitate: okweraliikiriza,okufuukuula, okutawiila, okuvujjula

agitated: okweraliikirira,okutye muka, okufuukuuka, okwediima, okuvuyana

aglow: okwaka

ago: edda

agony: ekibonyoobonyo,obulimi obunene

agree: okukkiriza,okutabagana, oku ganya, okukkaanya, okukwana, okulagaana, okwetaba

agreement: endagaano,okutabagana, okulagaana; make an agreement, okukola endagaano

agriculture: obulimi

ague: omusujja

ahead: mu maaso

aid: okubeera,okuyamba

ail: okulwalalwala

ailment: endwa’dde,obulwa’dde

aim: okuteeba,okutoma

aimless: ekitalinamakulu

air: empewo,omu’kka; (in the air) mu’bbanga

air: (display) okwolesa

alarm: enduulu,akade

alarm: okutiisa,okukanga; be alarmed, okutya, okwesansabaga

albino: ‘nnamagoye

ale: omwenge

alert: angu

alien: omunnaggwanga

alienate: okwawukanya

alight: okwaka,okukoleera

alight: okukkawansi

alike: okufaanana

alive: ekilamu

all: byonna

allnight: okukeesaobu’dde

allay: okukkakkanya

allegation: omusango,ensonga

allegiance: okugonda

allegory: olugero

alleviate: okukkakkanya

allotment: ekibanja

allow: okukkiriza,okuganya, okuleka

allude: ,okwogerako, okujulirako

allure: okukwenyakwenya,okusenda senda

ally: omukwano,omubeezi, omuyambi

Almighty: Ayinzabyo’nna

alms: ebiweebwayo,ebirabo

aloe: ekigagi

aloft: wa’ggulu

alone: yekka, omu

aloud: okw’ogererawaggulu

alphabet: walifu

also: era, ate,nate

altar: ekyoto,ekyoterezo

alter: okukyusa,okujjulula

altercation: oluyombo,okukaayana

although: ‘nnewaakubadde nga

altitude: ebugulumivu,obuwanvu

altogether: awamu‘ddala

always: buli’jjo,e’nnaku zo’nna, buli kaseera

amalgamate: okutabula,okugatta awamu

amanuensis: omuwandiisi

amass: okuku’ŋŋaanya,okukuma

amaze: okuwuniikirira,okusamaalirira, okwewuunyisa

ambassador: omubaka,omutume

ambatch: e’ddindi

ambidextrous: wa’nkonokono

ambuscade: omutego,okutega, enkebe

ambush: okwekwekerera

amend: okulongoosa,okwesanyiriza, okussuuka, okuliwa, okutanga

amiable: lungi, ekisa

amid: wakatimu

among: wakati mu ku

amount: omuwendo

amount: okuwera,okutuuka ku

ample: nene, ngi

amputate: okutemako,okusalako

amulet: ensiriba,e’jjembe, akawambo, olusinga

amuse: okusesa,okusanyusa, okuzannya

amusement: omuzannyo, okuzannya

ancestor: jjajja

anchor: ensika,e’ssika

anchor: okusuulaensika, e’ssika

anchorage: omwalo

ancient: kikadde,

anecdote: olugero

anew: nate,omulundi ogw’okubiri

angel: malayika

anger: obusungu

angle: ensonda

angry: okusunguwala,okukwati bwa obusungu, okwekolobola

animal: ensolo,ekisolo

animosity: obulabe

ankle: akakongovvule

annex: okutwala,okukwata, okunyaga, okulya

annihilate: okuzikiriza

annihilation: okuzikirizibwa

announce: okulanga,okutegeeza

annoy: okuteganya,okunyiiza

annoyance: okunyiiga

annual: bulimwaka

anoint: okufukakoamafuta, okusiiga amafuta

another: ekilala

answer: okuddamu,okwanukula; (when called) okuyitaba

ant: ensanafu,

antagonism: obulabe,obulwanyi

antagonist: omulabe,omuwakanyi

antbear: nnamulimi

anthem: oluyimba,antifoona

anthill: enkulukuku,ekiswa

antidote: ekivumula

antiquity: ebiroeby’edda

antler: e’jjembe

anus: ekitiiri,ekiniyo

anvil: oluyija

anxiety: okweraliikirira

anxious: okweraliikirira

any: kyo’nna

anywhere: buli wamu,wo’nna

apace: embiro

apartment: ekisenge,enju

apathetic: okugayira

apathy: obuteefiirayo

ape: enkobe

aperient: e’ddagalaery’okuwalusa

aperture: ekituli,e’ddirisa

apex: ekiti’kkiro,enti’kko

aphis: obwavu

apocalypse: okubikulirwa

apologise: okwetonda,okusaba oku sonyiyibwa

apostle: omutume

apostolic: abatume

appal: okutiisa

apparel: ebyambalo

apparition: ekifaananyi,omuzimu

appeal: okujulira,okwegayirira

appear: ekulabika,okweyerula, oku mwenyuka; (moon) okuboneka

appearance: ekifaananyi,enfaanana, embala

appease: okuwooyawooya,okukkakkanya, okusiisiitira, okuwombeeka, okunyiiguula, okunyiigulula

appellation: erinnya

appetite: okulumwaenjala

applaud: okutenda,okusiima, okukulisa, okwebaza

applause: ettendo

applicant: omusabi

appoint: okulagira,okussaawo, okuteekawo, okusiiga, okusigira

appointment: okulaalika,okulagaana

apportion: okugabira

appreciate: okusiima,okusanyiikira

appreciation: okusanyiika,okusiima

apprehend : okusiba

understand: okutegeera,okumanya

approach: okusembera

approbation: e’ttendo

appropriate: okutwala,okutoola, okuwamba, okunayira

approve: okusiima,okusanyukira, okwagala, okutenda

April: Apuli

Arab: Omuwalabu

Arabia: Buwalabu

Arabic: Luwalabu

arbitrate: okulamula

arbitrator: omulamuzi

arch: akabendebendo,ekiyitirirwa

archangel: malayikaomukulu,’ ssaabamalayika

archbishop: ‘Ssaabalabirizi

archdeacon: ‘Ssaabadiikoni

archer: omulasi

architecture: enzimba

area : space),ebbanga

areola: ezigo

argue: okuwakana,okuyiraayirana

argument: empaka,ensonga

argumentative: empaka

arid: kalu ‘nnyo

arise: okugolokoka,okuzuukuka, oku yimuka

arithmetic: okubala

arm: omukono

armour: engabo

armpit: enkwawa

army: e’ggye

aroma: akaloosa,evvumbe, akawoowo, okuwunya

around: go,okwetooloola

arouse: okugolokosa,okuzuukusa

arrange: okulongoosa,okuteekateeka, okutandika, okubembeka

array: okwambaza

arrears: amabanja

arrest: okukwata,okusiba, okuvumba

arrive: okutuuka

arrogance: amalala,okw’ekulumbaza

arrow: akasaale

artery: omusuuwa

artful: kabakaba,amagezi

artfulness: obukabakaba,amagezi

article: ekintu, ennyingo

artifice: olukwe

artificial: ekikole

artillery: omizinga

artisan: omukozi

ascend: okuli’nnya,okwambuka

ascertain: okumanya,okutegeera, okwetbgereza

ashamed: okukwatibwaensonyi, okuwemuka, okuswala, okukongoba, okwebbmbabomba

ashes: e’vvu,omuyonga

aside: kyama, ku‘ bbali

ask: okubuuza,okubuulira,

asleep: okwebaka, okwebaka otulo

asperity: obusungu,obukali

asphyxia: ekituyu

ass: endogoyi

assail: okulumba,okulwana na

assailant: omulumbi,omulwanyi

assassin: omutemu,omu’ssi

assassinate: okutemula

assault: okulumba,okulwanyisa

assay: okukema,okugezaako

assemble: okuku’nnaana,okw ekukumba; okuku’ŋŋaanya, okukuluumulula

assembly: ekibiina,oluku’ŋŋaana, olu kiiko

assent: okukkiriza,okusiima

assess: okubalirira,okusala

assist: okubeera

associate: okusseekimu,okubeera awamu

assort: okwawula

assuage: okukkakkanya,okugonza, okuteeka, okuweebuka

assured: okutegeerezaddala

astern: ennyuma

asthma: olufuba

astonish: okwewuunyisa,okwewuniikiriza, okusamaliriza

atmosphere: ebbanga

atonement: okutangirira

atrophied:okukonvuba, okukonziba

attach: okusibako,okuteekako, okugattako

attack: okulumba,okulwanyisa, okunaawa

attain: okutuuka,okutuukirira

attempt: okugezaako,okwewanga

attend: okutegaamatu, okuwulira, okuberawo

attendant: omuweereza

attentive: okuwuliriza

attentiveness: embukutiro

attest: okukakasa

attire: okwambaza,ebyambalo, engoye

attract: okusembeza

audacity: obuvumu

audible: okuwulikika

audience: ekibiina

audience: ekigango

auditory: entuttululu

augment: okwongera

august: Agusito

aunt: ‘ssenga

authentic: amazima

author: omusoosi,omuwandiisi w’ekitabo

authority: obuyinza,obukulu, amaanyi

autumn: akasambula

avail: okugasa

avarice: obukodo,omululu

avenge: okuwalana(e’ggwanga), okuwoolera eggwanga

avenger: omuwalanyi

aversion: e’ffutwa

avert: okuziiza,okugema

avidity: omululu

avocation: omulimu

avoid: okwewala,okwesamba, okw esuba, okwekooloobya, okwesulu babba

await: okulindirira

awake: okusisimuka,okuzuukuka; okulaba, okutunula

awaken: okugolokosa,okuzuukusa

away: okudduka

awe: okutiisa

awful: entiisa

awning: e’ttandaluwa

awry: okwewunzika

axe: embazzi

B

babble: okubu’jjabujjana,okujabiriza

baboon: ekigaya,e’zzike

baby: omuwere,akaana

bachelor: omuwuulu,embula

back: omugongo,amabega; (of head) enkoona;

backbite: okugeya,okulyolyoma, okuseekeeta, okuseeseema

backbone: ekigongo,olugongo

backward: eky’ennyumannyuma

bacon: e’nnyamay’embi’zzi

badger: okuteganya,okweralii kiriza badly, bubi

badness: obubi,obuvundu

badtempered: lalu,yombi

baffle: okuziyiza, okulema, oku sobera, okuteeba

bag, ensawo, endyanga; (matting) ekikapu

baggage, omugugu, ebintu

bail for, go, okweyimirira

bait, eki’ssi

bake, okwokya, okufumba

balance, n (scales), minzaani

balance, v, okutengerera; b self, okwetengeka

balcony, e’bbalaza

bald, a kiwalaata

baldness, ekiwalaata, ekiwalakate, e’ssega

bale, n, omutumba

baling bowl, olutiba

ball, omupiira, (dance) ‘ddansi

ballad, oluyimba

bamboo, e’bbanda

banana, e’ttooke, eryenvu, embi’dde, enkago, kabula,endizabawuulu, endyabalangira immature b, akanyaala wild b, ekitembe twin b,‘nnabansasaana b plantation, olusuku b tree, ekitooke b leaf, olulagala

band, olwebagyo, ekisiba; vide

bandage ; (company) ekibiina, ekitongole

bandage, n, ekiwero, ekisabiko, omulindi, omugaaga

bandage, v, okusabika

bandolier, amanzaamu

bandylegged, a bitege, a butagali

bang, vi, okuvuga, okukomola

bangle, e’ggemo

banish, okugoba

bank (river, etc), e’bbali w’omu’gga, olubalama lw’ennyanja,(safe deposit) ‘bbanka, ‘bbengi banner, ebendera

banquet, embaga

banter, okukiina, okusaaga, okuyee yereza, okuduuluka

baptise, okubatiza

baptism, okubatizibwa, (RC) batiisi mu,

bar, n, ekisiba; b of kraal, omuyingo

bar, v, okuziyiza

barbarian, mu’ nnaggwanga

barbarity, obukambwe, obukaali

barbarous, kambwe

barbel, ekisinja

barber, omumwi,

barbet, enkonkonamuti

bare, adj, erefere, eru, sa

bargain, v, okulamula, okugulaana, okwasana

barge, eryato

bark, n, ekikuta, olukusakusa; b of plantain, olugogo,ekigogo, ekyayi

bark, v, okubo ggola, okusama

barkcloth, olubugo; also vide empampagalu, ekitentegere,omusala, omutetere, ‘nnakasatwe, endeebeeso, endogo, e’ nnenge, ‘ssango bctree, omutuba bc mallet, ensaamu, ensaasi, empuuzo, enzituzo, ensera bc log,omukomago bc maker, omukomazi bc, to make, okukomaga, okutenga,okuttula

barley, ‘ssayiri

barm, ekizimbulukusa

barn, e’ggwanika

barrel, e’ppipa; b of gun, omudumu

barren (land), kalu, a lu’nnyo; (female animals) gumba,ensaata; also vide olukumakuma, enkumba, olu’nnyo; become b, okusa’jja kula,okusaatawala

barricade, ekigo, e’bbooma

barrier, olukomera, ekisaakaate

barter, okusuubula, okugulaana

base, n, omusingi, entobo; also vide okusinziira

base, adj, bi, kopi

baseless, a ‘nsuma’ttu

bashful, a ‘nsonyi

basin, e’bbakuli, e’bbenseni

bask, okwota omusana

basket, ekisero, eki’bbo, endiiro, endabi, enkanga, enzibo;fish b, omuya; b for edible gnats (‘ssami), olutente

bat, ekinyira, akawundo

bath, ebaafu; (of leaf) oluleeba;

bathroom, ekinaabiro

bathe, okunaaba, okuwuga

battle, n, olutalo

baulk, v, okuziyiza

bawl, okuyoogaana, okukaaba, oku leekaana, okujogoolikana

bay, n, ekyondo

be, okuba, okubeera

beach, e’ttale, omutala, olubalama

beacon, omunaala

bead, enkwanzi, akatiiti, olusinda, embira; (RC) ‘ssa’ppuli;(Moh) masubbaawa

beak, e’nnyindo, omumwa

beam, enjaliiro, olukoma, omukiikiro

bean, ekijanjalo, akayindiyindi, ‘mpokya, ekiyirigi,ekinyololo, akajereje, empindi, matamabbuuku, ‘nnamunyi

bear, n, e’ddubu or e’ddubu

bear, v, (carry) okweti’kka; (children) okuzaala; (puppies)okubwagula; (fruit) okubala; (endure) okugumii kiriza; b down (in labour), okwekema, okuweerera ebisa

beard, ekirevu

beast, ensolo; int of abuse, kafulu, kookolirooko

beat, okukuba, okubaalinga, oku luuta, okusakata, okuwuttula b barkcloth, okukomaga, oku saaka; okutenga, okuttula b in hunting,okwandaaza = to surpass, okusinga, okukira =be too muchfor, okulema

beat, vi, okubo’bba, okutu’jja, okulasira

beautiful, lungi, balagavu, sirii kirivu

beautify, okuyonja, okulongoosa

beauty, obulungi, obusaamu

because, kubanga, kuba, kubeera

beckon, okuwenya, okuwebya

become, okufuuka; cause to b, oku fuusa, okufuula

bed, ekitanda, ekiriri, obuliri

bee, enjuki, kadoma, akazingirizi, e’ssukkamugga

beeeater (bird), omudyolo

beef, e’nnyama y’ente

beer, omwenge, amalwa; vide enkenku, ekibombo, omuyiiro,enkaatu, entwere, e’ssuumwa

beetle, ekiwuka, empanga, e’ssikissiki, evvuuvuumira

befall, okubaako, okubeerako, okutuukako

before (of place), mu maaso ga; (of time) edda; also use the“ not yet ” tense

befriend, okukwana na, okubeera, okuyamba

beg, okusaba, okwegayirira; oku sabiriza

beget, okuzaala

beggar, omusabi, omusabirizi, omupeekerezi, kacoolo

beggarly, a bukodo

begin, okusooka, okutanula, okutandika, okuyinama, okubanga,okubulula, okukkirira

beginning, oluberyeberye, okusooka, entandikwa

begone! (imperative), genda! vaawo!

beguile, okusendasenda, okusemya, okulimba

behalf of, on, kubwa, kulwa

behave, okukola, okuyisa

behaviour, empisa

behind, e’nnyuma, emabega; as prep, ennyuma wa

behold, okulaba, okutunuulira

behove, okugwanira, okusaanira

being, n, obuntu

belabour, okukuba ennyo; vide thrash

belated, be, vide okuzibirira

belch, okubejjagala, okukuba empiiyi beleaguer, okulumba,okuzingiza, okutaayiza

Belgian, Omubirigi

belief, okukkiriza

believe, okukkiriza

bell, ekide

belligerent, omulwanyi

bellow, v, okuŋooŋa

bellows, omuvubo

belly, olubuto

below, wansi, e’mmanga; as prep, wansi wa

belt, olukoba, amanzambu, omukandala, siripi omusipi

bemoan, okukaabirira

bend, n, akabina

bend, vi, okugota, okuwetuka; (under weight) okugu’ggubira;b down, okuvuunama, okuleeba

bend, vtr, okuweta, okumenya; (bow) okujuta

beneath, wansi; as prep, wansi wa

benediction, okusabira omukisa

benefaction, ekirabo, ekitone

benefactor, omugabi

beneficence, obugabi

benefit, v, okuyamba, okubeera, oku gasa

benign, a kisa

bent, adj, koŋŋontbvu; get b, oku gooma

benumbed, get, okusa’nnyalala

bequeath, okulaama, okuwakyo

bereave, okufiisa, okuggyako; be bereaved, okufiirwa,okuseega

bereavement, okufiirwa

berry, ensigo; (castor oil) ensogasoga; (coffee) e’mmwanyi

beseech, okwegayirira

beside, prep, ku mabbali ga

besiege, okuzingiza, okutaayiza, oku segera

besmirch oneself, okwevulubanya

bespeak, okulagiriza

best, adj, vide singa

bestial, gwagwa

bestow, okugaba, okuwa

betake (oneself off), okwegendera, okw e’ssa, okwewamba

betray, okulyamu olukwe

betroth, okwogereza

betrothal, okwogerezebwa

better, adj, vide singa

better, adv, use waakiri with subj or infin;

better, get, okussuuka, okuwona, okulamuka, okukambakamba,okuba ‘mpembawemba

between, prep, wakati wa

beverage, eky’okunywa

bewail, okukaabira, okukuba ebi woobe

beware, dkwekuuma, okwekengera

bewilder, okuwubyawubya

bewitch, okuloga, okukotoggera, oku loma; (with fumes)okufuuyira

beyond, mu maaso ga; take beyond, okuyisa; go b,okuyitirira, oku sukka, okutwaliriza olugendo

bhang, enjaaye

Bible, ‘Bbayibuli

biceps, ‘nnawolovu, entungulu

bicker, okuyombagana

bicycle, eggaali, akagaali; motor b, ppikipiki

bid, okulagira b farewell, okusiibula made a b, okulamula bhigh, okukansa

bier, olunnyo

big, nene, kulu; vide ‘bbabbattu; grow big, okugejja

bilge, ekiyiwo

biliousness, enkaka; be bilious, oku lwala enkaka

bill (of bird), omumwa

billow, e’jjengo, e’ssingiisira

biltong, omukalo

bind, okusiba, okunyweza

bird, e nnyonyi

birdlime, obulimbo

birth, okuzaalibwa

birth to, give, okuzaala

birthday, amazaalibwa

birthplace, vide okutema

birthright, obusika

biscuit, bisikuuti

bisect, okusala wakati, okuyita wakati, okwasaamu

bishop, omulabirizi; (RC) omwebisi koopi

bit, akatundu; bit by bit, vide oku sonsoma

bitch, embwa enkazi, embwa mpala

bite, okuluma; (of snakes) okubo’jja

bitter, be, okukaawa, okukambagga

bitterly, ‘cco’cce

bitterness, obukaayi, obukaawu

blab, okusamwassanvwa, okulaasa; okuseetula

black, ddugavu very b, ddugavu zigizigi be b, okuddugala gob (fruit), okuswankula

blacken, okuddugaza, okubabira, okuziga

blacksmith, omuweesi

bladder, oluwago

blade (grass), akasubi; (of knife) omusa, ekikolokonda

blame, okunenya, okuloopa, oku vunaana; throw b on another,okuwanjaga, okwekobereza

blameless, ataliiko kabi

blank, draw, okukuba embuyaga

blanket, bulangiti

blaspheme, okuvvoola, okuteefula ebigambo

blasphemer, omuvvoozi

blasphemy, okuvvoola

blaze, okwaka, okubuubuuka

bleach, okutukuza

bleak, ereere, eru

bleat, okulira, oktikaaba, okubejja gala

bleed, tr, okulumika; vi, (at nose) okwerumika, okukanuka

blemish, n, akamogo, obulema, akabi, e’kko

blend, okutabula, okukologa, oku vuluga

bless, okuwa omukisa, okusabira omukisa

blessing, omukisa

blight (on plants), omuwempe

blind, adj, zibe wa maaso; b in one eye, a ‘ttulu; b man’sbuff, kantuntunu

blind, v (destroy sight), okuzibya amaaso; (deceive),okulimba, oku seemya

blindfold, okusiba kantuntunu

blindness, obuzibe bw’amaaso

blindworm, mugoya

blink, okutemya, okutemereza

bliss, e’ssanyu eringi

blister, n, e bbavu, e bbambavu, aka tuulituuli

blister, vtr, okubambula; be blistered, okubambuka

blithe, sanyufu, a ‘ssanyu

bloated, vide okuzimba

block, vtr, okuzibikira, okuziyiza be blocked, okuziyira,okuziba

block, n (for drum), omuwulugwa; (for cap) e’ffolooma;(pulley) e’ssirlngi

blockhead, omusiru

blood, omusaayi blood brotherhood, omukago blood brother,omunywanyi blood pudding, kafec’ce

bloody, a musaayi; kambwe

bloom, vi, okwanya

bloom, n, empumbti

blossom, vi, okwanya, okumulisa, okubala; (bananas) okwasa

blot out, okusangula

blottingpaper, ekinywa bwino

blow, v, okufuuwa; (of wind) oku kunta; (gale) okufuuwuuka;(bel lows) okufukuta; (out) okuzikiza; (nose) okunyiza; (fire up) oku kumaomuliro; (on) okufuuyirira

blubber, v, okukaaba

bludgeon, embukuuli

blue, ‘bbululu

bluestone, omuluutuluutu

bluff, v, okuseeneeka

blunder, v, okusobya, okwonoona, okulasana

blunt, adj, koŋŋontevu

blunted, be, okuko’ŋŋontera; (point) okufuubetera;

blunt, make, oku koŋŋonteza, okubangulula

blurred, be, okuseeterera

blush, okumyuka, okukwatibwa enso nyi

bluster, okwogera n’e’bboggo, okw ekambuza

boar, embizzi e’nnume; (wild boar) embizzi ey’omu ‘nsiko

board, olubaawo; go on b, oku saabala

boarding school, e’ssomero erisu lwamu

boast, okwenyumiriza, okwekuza, okwegulumiza, okwekalakaasa

boaster, omwekuzi

boastful, a kwenyumiriza, a kwekuza

boasting, olunkulu

boat, eryaato, e’mmanvu

body, omubiri; (dead) omulambo; (person) omuntu; (headless)ekiwu duwudu; (company) ekibiina

bog, ekiteebe

boil, n, e’jjute

boil, vtr, okufumba

boil, vi, okwesera, okutokota, oku jagajjira; metaph, okwetabulaboisterously, play, okubinuka

bold, zira, gumu, kakanyavu, vumu, a ‘mmizi; omusongole

boldness, obuzira, obuvumu

bolster, n, ekigugu

bolster up, okuwanirira

bolt, n, ekisiba

bolt, v (food), okumira bugobo

bond, n, ekisiba, olujegere

bondage, obu’ddu, obusibe

bondman, omu’ddu;

bondwoman, omuzaana

bone, e’ ggumba; b of contention, akabattanya

boneless, ere; vide omuwula

bonesetter, omukyondwa, omuyunzi

bonfire, ekikoomi, ebirungu

bonnet, enkoofiira or enkuufiira

bonny, lungi, balagavu,

bony, a magumba, kovvu

booby, omusiru, ki’nnamugwenyu

book, ekitabo

boor, omukatagga

boot, engatto

booth, ensiisira

bootlace, olulere, olukoba, ewuzi y’engatto

booty, omunyago

booze, vide tipple

border, ensalo, embibi, enkingi, omu zibo; (of mat)olusandaggo; (of cloth) olukugiro

border on, okuliraana

bore, n (of gun barrel), omulenge

bore, v, okuwu’mmula; ( = bother) okukooya, okweraliikiriza;be bored with, okuweerera, okutamwa

boring tool, omulumyo

born, be, okuzaalibwa

borrow, okwewola, okweyazika

borrowed, adj, ewole, eyazike

bosom, ekifuba

boss (of shield), e’kkundi

both, ombi

bother, v, okuteganya, okweraliikiriza, okubigita; bebothered, okutegana, okutagala

bottle, e’ccupa

bottom, entobo; (of trousers) amagemu or amagemo

boulder, e’jjinja eddene, olwazi

bounce, vi, okubuuka; vtr, okuwalaza

bound, v, okubuka, okucoppacoppa; (end) okukomekkereza

bound, be, okusibibwa

boundary, ensalo, embibi, enkingi, empero

bounds, vide foreg; go beyond b, okusukkuluma

bounty, ekisa, obugabi

bow, v, okuvuunama, okukutama, okuyinama

bow, n, omutego; tie a bow, okusiba empuluttulizo

bowels, ebyenda

bowl, n, e’bbakuli, ekibya, olutiba

bowlegged, a bitege; vide okutegula

bows (canoe), obulumba, ensanda

box, n, e’ssanduuku, e’bbweta

box, v, okufuntula, okuggunda; b the ears, okukuba oluyi

boy, omulenzi

brace, n (tool), omusukaano

bracelet, ekikomo, e’ggemu, e’ggombya, empogo, akanyere,omussa’gga, engaga

braces, olukoba

brag, okwenyumiriza, okwekuza, okweriisa enkuuli

braggart, omwenyumiriza

braid, n, omuyondo

brain, n, obwongo

bramble, akasaana

branch, e’ttabi, omusanvu

brand, n (sort), engeri

brand, v, okwokya, okussaako akabo nero

brandish, okuwera, okugalula, okuwera enkolokooto

brass, ekikomo

brave, zira; gumu

bravery, obuzira

bravo! int, weebale! kulika! yogaayoga!

brawl, okuyoogaana, okuleekaana

brawl, n,oluyoogaano, akacwano

brawny, a maanyi, nene

bray, okwamuza, okwana

brazen, a kikomo

breach, ekituli, e’ddibu; (quarrel) oluyombo; make a b,okumenya

bread, omugaati

breadth, obugazi

break, vi, vide be broken b free, okwesumattula, okubanduka,okutenduka b out (rash), okufuutuuka

break (day), okukeera, okumunzula

break, vtr, okumenya, okwasa, oku cencena, okuvunja,okucwacwana; (egg) okukoona; (in two) oku menyamu b off, okuwogola, okunuula,oku megula, okusonjola b through, okuwagula b into, okusima b law, okusobya,okuwubwako, okumenya e’tteeka

breakfast, eky’enkya

breast, ekifuba; (woman’s) e’bbeere, qv; vide also‘nnansble, ‘nnamba laala, empottowo’tto, lukambulizo, ekiwaama; inflamedbreast, e’bba nyi

breath, omu’kka; be out of b, oku fuuwuka, okuwe’jjawejja

breathe, okussa omu’kka; b hard, okuweevuuma,okuwe’jjawejja, okuteetera; b irregularly, oku wookeera

breeches, ‘sseruwale, empale,

breechloader, emmundu e’mmenye, empenjule

breeze, empewo

brethren, ab’oluganda

brew, okusogola omwenge

brewer, omusogozi

brewery, e’ssogolero

briar, kata’ zzamiti,

bribe, n, enguzi

bribe, v, okuliisa enguzi, oku weerera, okudyekadyeka; takea b, okulya enguzi

brick, e’ttofaali

brick, adj, a matofaali

bridal, adj, a bugole

bride, omugole; father of b, ‘ssewamuko, ‘ssezaala; motherof b, ‘nnyazaala

bridegroom, omugole omusa’jja

bridge, olutindo; (of nose) olukulukumbi lw’ennyindo

bridge, v, okutinda

bridle, olukoba

bright, nyirivu, tukuvu; (intelligence) b magezi; (joyful)sanyufu

bright, be, okumasamasa, oku nyirira

brighten, okutukuza, okunyiriza, oku zigula

brim, omugo; (full) to the b, bute ngerera

brimstone, ekibiriiti

bring, okuleeta, okusomba b in, okuyingiza

bring on oneself, okwesiikulira, okwereetereza b back(vomit), okubooga b from a distance, okugemula

brink, enjegoyego, olubalama, ama bbali

briny, a mu’nnyo

brisk, angu

bristle, v (tail), okwekuluumulula

bristle, n, ekyoya, e’ssisi

British, a Kingereza

brittle, be, menyekeka

broad, gazi, a kigaaga

broaden, okugaziya

brogue, enjogera

broil, v, okwokya, okukalirira, oku silka

broken, adj, menyefu, kutufu, atifu

broken, be, okumenyeka, okukutuka, okwatika, okutondoka,okubwa guka, okusonjoka

bronchitis, olufuba, oluyimbiro,

bronze, ekikomo

brood over, okufumiitiriza, okubondeera; (fowls) okumaamira

brook, akagga

broom, olweyo; (the plant) oluvunvu

broth, ‘ssupu, omucuuzi gw’e’nnyama

brother, muganda, ow’oluganda; (of a sister) mwannyina;(younger b) omwana wa’ttu; binlaw, omuko, muko’ddomi, mulamu, musangibrotherhood, oluganda

brow, ekyenyi; (of hill) enti’kko

browbeat, okujooga, okuyi’gganya, okuco’ ccacocca

brown, a kawemba

bruise, n, ekinuubule,

bruise, v, okunuubula, okulunyula;

be bruised, okunuubuka, oku lunguula

brush, n, olweyo,’ bbulaasi

brush, v, okwera; (hair) okusunsula; (teeth) okusenya; boff, okuwee weeta

brushwood, akabira, ekisaka

brusque person, n embalangu

brutal, kambwe

brutality, obukambwe

bubble, v, okwesera, okutokota, okujugumba; b with gas(wound), okufuukuula, okuvulula

bubo, ekizimba, lwekiika

bubonic plague, kawumpuli

bucket, endobo

buckle, ekizimi, akakondo

buckler, engabo

bud, n, omutunsi

bud, v, okwanya, okumulisa, oku to jjera

budge, refuse to, okwesimbiggiriza

buffalo, embogo

buffet, okukuba oluyi

bug, ekibo, ekiku

bugbear, engolo

bugle, ‘bbuluugi

build, okuzimba; (boat) okusiba

builder, omuzimbi

building, e’nnyumba, enju, enzimba

bulbul, ssossolye

bulge out, okukukunala

bulk, obunene, obuzito

bulky, nene, zito

bull, ente ennume, ‘sseddume

bullet, e’ssasi

bullock, ente endaawo

bully, v, okujooga, okuco’ccacocca, okuyi’gganya, okutyanka,okuku ‘nnumba, okukongola

bully, omujoozi, empalamalanga

bulrush, olulago

bulwark, olukomera, ‘bbugwe; (of boat) amabuto

bump, ekizimba

bunch (grass), enjole; (corn) omuganda, ekinywa, omuvumbo;(leaves) eki koola; (fruit) ekirimba; (bananas) enkota, ekiwagu, ekisinja,oluwagala bundle, omugugu, ekisaaganda, eki tuutuuli; (shells) omutwalo; (fish)olutala; (firewood), ekinywa, omu ganda, olusekese; (salt) olubaya; (cloth)omutumba

bung, v, okusaanikira

bung, n, ekisaanikizo

bungle, v, okusobya, okutabulata bula, okudibaga

bungler, omutabuzitabuzi,

burden, n, omugugu

burdened, be, okuzitoowererwa;

burden oneself, okwekatanga

burglar, omu’bbi

burglary, obu’bbi

burialplace, amalaalo, amasiro

burly, nene, a maanyi

burn, v, okwaka, okwokya, oku teta; (be scorched)okusirilra; (anger) okubuubuuka; (mouth) okubaa laala; (nose) okusonsomola

burnish, okunyiriza, okuzigula, oku tukuza

burnt, smell, okuwunya e’bbabe or olubabebabe ,

burr, ekikwasi, ‘ssere

burrow, v, okuziikula, okufukula

burst, vi, okuyulika, okubanduka, okutulika, okwabika; bout, oku fubutuka, okutuumuuka

bury, okuziika

bush, ekisaka; beat about the b, okusala amakeete

bushbuck, engabi

bushy, be, okusaakaatira; (hair) oku tuukuuma

business, omulimu, emitawaana

bustard, oluyonkante

bustle, v, okutayira, okutawaana

busy, adj, amitawaana, nyiikivu; be b, okutawaana, okusejjera, oku tawuka, okwetawula mu mirimu, okukaba’ssana

but, naye; (except) wabula, wazira

butcher, omubaazi

butt, v, okutomera

butterfly, ekiwojjolo

buttermilk, amata amasunde

buttock, e’ttako, amakudde, obutuu liro

button, e’ppeese

buy, okugula; b back, okununula

buyer, omuguzi

buzz, okuwuuma, okuvuumira, oku vuuvuuma

by, prep, of agent not expressed

byway, olwenda

byword, olugero

cabin, ekisenge, akasiisira

cabinet (council), olukiiko lwakafubo

cackle, okukekema, okwasiikana, okutoolokoka

cactus, ekigagi

caecum, ‘nnamuguma

cage, ekiyonjo, ekiguli, e’ggiririzo

cajole, okusendasenda, okutiitiibya, okusemyasemya,okupanka, oku yiikiriza, okweyibaayiba

cake, keeki, omugaati gwa keeki

calabash, ekita, endeku, empaawo, eŋŋunda, ensaabo; videgourd

calamity, obunaku, kalasano, obubi

calculate, okubala, okuteebereza

caldron, ‘sseffuliya, entamu

calf, e’nnyana; (of leg) entumbwe

calico, malekaani, amerikaani

call, okuyita, okukoowoola; (name) okutuuma; (names = abuse)oku vuma;

call on, okukyalira, oku lambula

calling, okuyitibwa; (trade) omulimu

callosity, ekikuyiro

callous, become, okukakanyala

calm, esiifu, teefu

calm, vtr, okukkakkanya, okutereeza; become c, okukkakkana,oku teeka, okutereera, okulaala, oku woleera,

calm, n, obuteefu, emirembe

calumniate, okuwaayiriza, okulyolyoma, okuseke’tta,okukonjera calumny, obuwaayize, bbuwaayirizi, obulumirizi

camel, eŋŋamiya

camp, n, ekisulo, olusiisira, omugiini

camp, v, okusule, okusiisira

campaign, v, okutabaala

campaign, n, olutabaalo

can, n, akalebe

can, v, okuyinza, okusobola

canal, omukuto

cancel, okudibya, okujjulula, okuggyawo; be cancelled,okudika, okujjulukuka, okuggibwawo

cancer, kookolo; contract c, oku kookola

candle, omusomaawa

candlestick, ekikondo

cane, oluga, e’ggulugungu; sugar cane, ekika’jjo

canister, akalebe

cannon, omuzinga

canoe, eryato, e’mmanvu, akaduli; for parts of canoe, videe’ggwamba, e’bbasi, akasenso, ekigambira, ekirima, oluwamba, oluwero, empumi,omugonjo, endagire, endijjo, endigo, ensanda, ensinga, entabiro

canticle, kantikaali

canvas, e’gguniya, e’kkutiya

cap, enkoofilra, enkuufiira; (of gun) e’ffataaki

capability, amagezi

capable, a magezi, kalangafu; be c, okukalanguka

capacity, amagezi; the capacity of this bucket is twogallons, endobo eno ejjula ggalani’ bbiri,

cape, omusoma; (at the junction of two rivers) ekisoko;(garment) ekizi baawo

caper, v, okuzannya, okuzina

capital (town), ekibuga; (finance) ensimbi ez’ensibo

capitulate, okujeemulukuka

capsize, vtr, okuyiwa, okuvuunika

captain, omugabe, omukulu, omuto ngole, kapitaani

captious, yombi

captivate (please), okusanyusa

captive, n, omusibe, omunyage

captivity, obusibe

capture, okukwata, okunyaga, oku wemba, okuzinda

caravan, ‘ssa’ffaali

carcase, omulambo, omubiri

cards, playing, kalata

care (take care of), okukuuma, oku tereka, okulabirira;

care for (like) okwagala, okusiima

care, n, okweraliikirira

care, I don’t, si musango, si kigambo, sifaayo

career, n, ebikolwa, obulamu

careful, be, okwegendereza, okw ekuuma, okwerembereza

careless, be, okugalamba, okugala banja, okwekubiragudiiku’dde carelessly, bulekwe; vide okwebutika

caress, okuwambaatira, okwagayaga, okusiimuulirira, okutiba,okuwee weeta

cargo, ebintu, emigugu; ship c, okusiika ebintu; unship c,okusiikula ebintu, okuteekulula ebintu

carp at, okuyeeyereza, okubigita

carpenter, omubazzi

carpenter’s shop, e’bbajjiro

carpentry, do, okubajja

carpet, ekiwempe; (royal) ekiwu,

carriage, e’ggaali

carrier, omweti’ssi, omupakasi

carrion, omulambo, omutulumbi

carry (on head), okweti’kka; (on back) okuweeka; (onshoulders) oku kongojja, okwambala; (in front of one) okutembeeta; c off, okunyaga, okuwakankula; c all before one, okwerula

cart, e’ggaali

carte blanche, mulagira

cartilage, akabebenu; sternal c, emmeeme

cartridge, ekyasi

carve (wood), okwola

carving, okwola, oluyola

case, ensonga, omusango; vide olufuu banja, oluyeeke,‘nnamunkukuulu; (box) e’ssanduuku, e’bbweta

casement, e’ddirisa, ekituli

cash, e’ffeeza, enkalu, ensimbi, kaasi

cask, e’ppipa,

casket, akabweta

cassava, omuwogo

cast (down), okusuula wansi; (away) okusuula; (stones at)okukasuu kirira; (young) okusowola

castigate, okukuba, okuba’ttula

castiron, e’bbumba

castle, ekigo; build castles in the air, okweyibaayiba

castoroil (plant), omusogasoga; (berries) ensogasoga

castrate, okulaawa

castrated, laawe, laawo

casual, be, okulambya

casually, bulekwe, kasiiro

cat, ‘kkapa; (wild cat) omuyaayu; (civet) effumbe; (genet)akasimba; (serval) e’mmondo

cataract, ekiyira, ekiyiriro

catarrh, ‘sse’nnyiga

catch, okukwata; (disease) okusiigi bwa, okulwala, okuwakulaobu lwa’dde; (fish) okuvuba, okuloba; (ball) okubaka; (water) okulembeka cfire, oku’ggya omuliro c up, okukwata, okutuukako try to catch up, okutuukirira

catch, n (game), akawuna

catechise, okubuuza

catechism, katekiisimu

catechist, omuyigiriza, omusomasa

catechumen, asoma okubatizibwa, omulonde

category, engeri, olubu, e’ttuluba

caterpillar, akawuka, ekisiisa, ‘nna beefunye, ekisaanyi, e’kkomante, ekyonga

catheter, oluseke

Catholic, Katuliki

Catholicism, e’ddiini y’ekieziya enkatuliki, Obukatuliki

cattle, ente; c plague, ‘nsotoka

cattlefold, ekiraalo, ekisibo

caul, olububi

caulk, v, okukonja, okukuutiza

caulking, e’ggalwa ly’ebitooke

cause, ensonga; (at law) omusango

cause to do, use causative form of verb

causelessly, bwemage

causeway, olutindo

caution, okwegendereza, okwerinda

caution, v, okulabula, okubuulirira

cautious, be, okwerinda, okulembe reza, okulembya,okusotyasotya, okuteezateeza

cave, n, empuku, omuwulukwa

cavil, okutoma, okuleekema

cavity, empampagama, empokowooko

cayenne pepper, kaamulali

cease, okukoma, okulekeraawo; (come to an end) okumala,oku’ggwa; (rain), okukya; c bearing, oku sa’jjawala, okusaatawala

ceaselessly, olutata, olugenderezo, olunye, kasukunsalo

cedar, entolookyo

cede, okuwaayo

ceiling, obuzizi

celebrate, okutenda, okusuuta, oku bbiramu

celebrated, atiikirivu, a kitiibwa; be c, okwatiikirira

celibacy, obuwuulu

celibate, omuwuulu

cell, ekisenge, ekisassalala

cement, n, ‘ ddongobulaaya, ekimma nje, ‘ssbmenti

cement, v, okuvumbeza, okunyweza

cemetery, amalaalo, ebiggya; (royal) amasiro

censure, okunenya, okubuulirira

centipede, ssi’gga, kasikisa

centre, mu makkati, obwengula

century, ekikumi

certain, make, okwetegeereza, okw e’kkaanya

certainly, mazima, ‘ddala, geregere; as int, kale!

certificate, e’bbaluwa

certify, okwetegeeza, okunnyo ‘nnyola

chafe, okusabusa; (annoy) okutega nya, okweraliikiriza; bechafed, oku sabuka, okukuubuuka, okuyaayuuka

chaff, ebisusunku, ebirerya

chagrin, obusungu, olunyiigo, okwemulugunya

chain, olujegere, e’ssamba, omukuufu

chair, entebe

chairman, omukubirizi; be c, okukubiriza

chalk, e’nnoni

challenge, okulumba; accept c, okukuba enkanda

chamber, ekisenge, enju

chameleon, ‘nnawolovu

champion, omuzira

change, vi, okufuuka, okwefuula

change, vtr, okukyusa, okufuusa, okufuula; (money)okuwaanyisa, okuvunja; keep changing subject, okulondobereza

changeable, be, okufuukafuuka, oku kyukakyuka

channel, olusalosalo, omwala, omwogo

chant, n, oluyimba

chant, v, okuyimba

chanticleer, empanga

chap, old, int, baaba, wa’ttu; poor c, ‘ssempala

chapter, e’ssuula

character, empisa

charcoal, amanda, eryanda

charge, okukuutira, okulagira, oku kubiriza; (accuse) okuwawaabira,okuwaabira, okulanga; (as bull) okutomera, okukaga; (one another) okutomeragana

charitable, a kisa, omugabi (n)

charity, bbugabi, okusaasira

charm, n, ensiriba, e’jjembe, e’ddogo, ouzinga, entabwa;(beauty) obu lungi; (grace) ekisa

charm, v, okuloga; (snake) oku vumula; (please) okusanyusa

charmer, omulogo

charred, be, okusiriira

chase, v, okuyi’gga, okugoberera; c away, okugoba

chasm, olukonko, empago

chaste, longoofu

chasten, okukangavvula

chastise, okukuba

chastity, obulongoofu

chat, okunyumya, okulo’jja

chatter, n, amalubya

chatter, v, okujabiriza, okugege’jja, okuk’obaakoba,okwogera olulago

chatterbox, ow’amalubya, ow’ama tama, oluvenge

cheap, a mwero

cheapen, okuddiriza ku muwendo

cheat, okuseera, okulyazaamaanya, okulyakula, okucumpanyacumpanya, okujeejeeka, okulimba, oku kuusakuusa; c at mweso, oku bbira empiki

cheat, n, omulimba, omukuusa, omu lyazaamaanyi

check, v, okuziyiza, okukomako

cheek, n, e’ttama; vide obusukuttu, ensolobotto; (impudence)ekyejo, eki tigi, e’ ttitimbuli; c bone, akane nero, akabakko; suck the c, okwerya entama

cheer, v, okugumya, okusanyusa

cheerful, sanyufu, k ‘ssanyu

cheerfully, n’essanyu

chef (royal), kawuuta

cherish, okwagala, okukuuma, oku labirira

cherry, wild, ensaali; c tree, mu saali

cherub, malayika

chest, ekifuba, e’mmanda; (box) e’ssa nduuko

chew, okugaaya, okukambula, okumugunya; c the cud, oku’zzaobw’enkulumo, okw’ekuluma

chicken, nkaana k’enkoko, omuseera

chickenpox, ‘nnamusuna

chide, okunenya, okubuulirira, okusinya

chief, omwami, omukungu, omukulu; c’s residence, embuga

chief, adj, kulu, a kitiibwa, luti’kko, lukulwe

chiefly, okusinga

chieftainship, obwami

child, omwana; (in arms) omwana omuwere; boy (c) omwanaw’obulenzi; girl (c) omwana w’obuwala, bandobere’ dde

childhood, obuto

childishly, luto

childless, gumba

chill, n, empewo, obutiti; have the chill off,okubuguumirira

chillie, kaamulali

chilly, a ‘mpewo, a butiti

chimney, ekituli ky’omu’kka

chimpanzee, e’zzike

chin, akalevu

china, e’bbumba

chine, omugina

chip, n, ekibajjo

chip, v, okukoona, okubajja; (of teeth) okubongola; bechipped, okulibuka

chirp, okukaaba ng’e’nnyonyi

chisel, ensinjo, ekimbeewo

choice, n, okulonda

choice, adj, ‘ eroboze, londe

choke, okutuga; vi, okulakira, oku yiriitira; c with rage,okuwuukira choler, obusungu, ekiruyi

choleric, a busungu, a kiruyi

choose, okulonda, okusiima; (pick out) okulondamu,okweroboza, okwebonanya; c from, okwawu lula; c one’s words, okuwoomesa emboozi

chop, okutemaatema, okwasa, oku sala, okusalaasala,okutyemula; c small, okutuma; c into shape, okubajja

chord, omwanjo

Christ, Kristo, Kristu

christen, okubatiza

Christian, Omukristaayo, Omukristu

Christianity, Obukristaayo, Obukristu, e’ddiini ya Kristo,e’ddiini ya Kristu Christmas, Sikukkulu, Okuzaalibwa kwa Yesu Kristo,Okuzaalibwa kwa Yezu Kristu, ‘Nnowele

chronic (illness), obutassuuka

chubby, be, okuwoomera abalezi

chuckle, okuseka empola

church, e’kkanisa; (RC) ekkereziya

churchwarden, omukebezi w’ekkanisa

churn, n, ekisaabo

churn, v, okusunda

cicatrice, enkovu

cinder, ekisirinza; pile of c, ekittavvu

circle, n, e’nnamuziga, enkata

circle, v, okwetooloola

circuit, e’kkerejje

circular, ekulunglrivu, etooloovu

circular, be, okwekulungirira

circulate, vtr, okubunya

circumcise, okukomola, okulaawa, okutayirira

circumstance, ekigambo

circumvent, okukeba

cite, okuyita, okujulira

city, ekibuga

civet, effumbe

claim, v (debt), okubanja; lay c to, okukaayanira

clamber, okuli’nnya

clamour, oluyoogaano, akacwano, oku kaayana, omulanga

clamour, v, okuyoogaana, okukaa yana, okutokota, okuwoowoola

clan, ekika, e’nnono

clandestine, a kyama

clanship, omukago

clap, 71 (thunder), ekibwatuko, oku bwatuka

clap, v (hands), okukuba mu ngalo, okuwaatula engalo

clash together, okugobongotana, oku tomeragana

clasp, v, okukwata, okuwambaatira, okukwatirira

class (sort), engeri, olubu, ekibala; (school) e’kibiina

clatter, akacwano

claw, v, okutaagula

clay, e’bbumba, olukuusi

clean, longoofu, longoose, tukuvu, lungi

clean, v, okunaaza, okulongoosa, okutukuza c teeth, okusenyac nails, okwesokoola enjala become clean, okutukula, oku longooka, okwamuka

clear, adj, eru, ere become clear, okweruka v (of rain),okukya make c, okwerula; (explain) oku tegeeza, okunnyo’nnyola, oku sobolola

clear, vtr (jungle), okusaawa; (one self) okwegaana cthroat, okukolondola, okugogola c the table, okutanduukulula emmeeza keeponeself c, okwetegula

clearing, ekisaawe, ekisabangirizi

clearness, ebweru

cleave, okwasa, okutemamu, oku salamu

clemency, ekisa, okusaasira

clement, a kisa, a kusaasira

clench (fist), okufunya; (teeth) oku luma emba, okusimbaama’nnyo clergyman, omukadde w’ekkanisa, ‘ddiikoni

clerk, ‘kkalaani, omuwandiisi

clever, gezi, a magezi, tegeevu, jagujagu; vide kagezimu’nnyo, ‘nnakinku

cleverness, amagezi, obugezi, obuka bakaba, obukalabakalaba

click, v (with tongue), okukontola

climate, obu’dde, empewo (in pl)

climb, okuli’nnya, okuwalampa, oku temba

cling to, okukwata, olnveri’ppa, oku lokompoka

clip, v, okukomola, okusala

clitoris, omusino

cloak, n, ekizibaawo

cloak, v, okukweka, okukisa

clock, e’ssaawa

clod, e’ffunfugu

clog, n, omutalabanda, omukalabanda

clog, v, okuziyiza

close, adv, kumpi

close, n, bring to a c, okufundikira

close, v (stopup), okuziba; (door) okuggalawo; (book)okubikka; (eyes) okuzibirira, okutunga enko we; (mouth) okubunira, okumiraomu’kka

close, vi (of flowers), okwewumba; (of evening) okuwungeera,okw eyera, okugolooba, okuziba

closed, adj (door), konkonere; a door closed and barred,oluggi konko nere

closet, e’ggwanika; (wc) akayu, eki yigo, mugwanya

clot, n, e’bbuba, ekibembe

cloth, dlugoyd; see also amerikadni, bafuta, e’jjowo,kitaani, ‘kkaniki, enguuwo, ekiremba, e’ ssuuka, ekikwe mbe, leesu, empemba,‘ssemaaniini clothe, okwambaza

clothes, engoye, ebyambalo; put on clothes, okwambala; takeoff clothes, okwambula

cloud, eblre ; vide mume

cloudless, yeru

cloudy, a kikome; become c, okw ebinduula

clown, omusiru ; play the c, okw eginga, okwekonga

club, embuukuuli, endoddo, omuggo gw’akaloddo ; (meetingplace) kiraabu; (drinking resort) ekirabo

club together, okussa ekimu, oku koobaana

cluck, okuku’kkuliza, okutolokoka

clump (of trees), akabira; (of plantains) ekiteekerero

clumsy, a ‘ntono; c person, omu gomba; become c, okugalangatana

cluster, n, ekirimba, ekivumbo, eki wagu

clutch, v, okukwata, okunyweza

coach, n, eggaali

coadjutor, omubeezi

coagulate, okukwata; (of blood) oku kwata kigi

coal, amanda

coalesce, okutuukana

coarse, kapa, siiwuufu

coast, olubalama lw’ennyanja; empwa nyi

coast along, v, okukkirira

coat, ekizibaawo, e’kkoti

coax, okusendasenda, okuwemba, okukumbiriza, okutiitiibya;vide okutwaliriza

cob (of maize), omunwe, ekikongoliro;

cobus c, ensunu; Thomas c, entamu

cobbler, omukozi w’engatto

cobweb, akagoye ka ‘nnabbubi

cock, empanga, ‘sseggwanga, enkoko endaada;

cockerel, enjuujulu

cockroach, e’nnyenje

coerce, okuwaliriza, okukaka, okukakaabiriza

coercion, okuwalirizibwa, okukakibwa

coffee (bean), e’mmwanyi; (ground or decoction) kaawa

coffer, e’ssanduuko, e’bbweta

cogitate, okufumiitiriza

cohere, okukwata

coil, n, e’kkata

coil self, v, okukuba e’kkata

coin, e’ffeeza, ensimbi

coin, v, okuweesa effeeza; (invent) oku yiiya

coincide, okutabagana, okwenkana nkana

cold, n, empewo, obutiti, omutinti, obunnyogovu, ekinnyogoga(rel); c in the head, ‘sse’nnyiga

cold, adj (food), wolu; (water) nyogovu; (weather) a ‘mpewo

cold, be, okunnyogoga, okunnyo nyoga ; grow c, okuwola, okutitiwala

colic, kakenge, enjoka enkalu, enjoka ensaanuusi

collapse, okugwa, okwegulukuka, okuyegaayega; (faint)okuzirika collar, n, omugogo, e’bbona, ekisa’ggo, ‘kkala

collarbone, e’ssaabiro

colleague, omubeezi ; my c, omukozi munnange

collect, n, e’ssaala

collect, v, okuku’ŋŋaanya, okukukumba, okukunga; (tribute) oku

solooza; (market dues) okuwooza; (all sorts) okuyombolereza;(poles) okusonda; (earth, etc) okuyoola

collector, omuwooza, omusolooza

collide with, okuguna, okutomera

colobus monkey, engeye

colocynth (berry), entengo

colon (intestine), ‘ssebusa

colossal, nene ‘ nnyo; vide ‘ggolomoka, obwaguuga,omuwaladdume; be c, okuwagamuka

colour, n, erangi; lose c, okufuma

column, empagi; (row) olunyiriri

coly (bird), omujjonkezi

coma, kibongoya

comb, v, okusunsula, okusanirira, okulambulula

combat, n, olutalo, obulwa, oku lwana

combat, v, okulwanyisa, okuziyiza

combatant, omulwanyi, omutabaazi

combine, okutabagana, okussa eki mu, okweryana

combine, vtr, okuyimbakanya

come, okujja; (come here) jangu! (come in) yingira! c back,okukomawo c near, okusembera c out, okufuluma c out into, okufuumuuka, okuggukiramu c off, okube’bbuka, okuwaguka c out (of handle), okukuukamu, okusowokamu c to an end, okukoma, oku ‘ggwa c upon, okusanga, okusisinkaniriza con suddenly, okuzinduukiriza c up, okwambuka c down, okukka, okuwanuka c toone’s senses, okweddamu c and go, okwesu’ssa, vide oku walattana, okuyengeetana

comeliness, obulungi, obubalagavu

comely, lungi, balagavu

comet, kyesimba

comfort, v, okusanyusa, okukuba giza

comfort, n, e ssanyu

comfortable, be, okweyagala, oku booba

comforter, omubeezi, omusanyusa

command, v, okulagira, okukuutira

command, n, ekiragiro

commandeer, okwanuka, okukatula, okuwamba

commander, omugabe, omujaasi, omwami

commandment, e’tteeka, ekiragiro

commemorate, okujjukiza

commence, okusooka, okutanula, okutandika

commencement, entandikwa, entono

commend, okutenda, okutendereza, okusuuta, okusiima; c to,oku sigira, okukwasa

commendation, e’ttendo

commentary, ebitegeeza

commerce, obuguzi, obusuubuzi

commiserate, okusaasira, okutatira, okukubagiza

commission, ekiragiro

commit (a fault), okuzza omusango; (entrust to) okukwasa,okusigira

committee, olukiiko

common, adj, kopi; vide omuwuula; get c, okukyakaala; make ccause, okulya ekinywi

commotion, oluyoogaano, akacwano

commune with, okunyumiza

communicant, asembera ku ‘mmeezi, a’ssa ekimu

communicate (news), okutegeeza, okubuulira; (HC) okussaekimu, okusembera ku mmeeza; (RC) oku sembera

communion, okussa ekimu; (HC) okussa ekimu Okutukuvu; (RC)Komunyo

commute, okuwaanyisa

compact, endagaano; make a c, oku lagaana

companion, omukwano; vide also munnange, munno, munne, etc

company, ekibiina, ekitongole, omulundi, kampuni

compare, okugeraageranya

comparison, olugero, enjawulo

compartment, ekisenge, e’ssa

compass, n, e’ddira

compassion, ekisa

compassionate, adj, saasizi, a kisa, a kusaasira

compassionate, v, okusaasira

compel, okuwaliriza, okukaka, okukakaabiriza, okukakajja,oku wambiriza, okukuluubiriza; c one self, okwewaza

compensate, okugatta, okuliwa, oku gerula, okusowereracompensation, okugatta

compete, okuwakana, okuvuganya

competent, gezi, kalangufu, tegeevu, ffundi

competitor, omuwakanyi

compile, okuku’ŋŋaanya

complacence, obuteefu

complacent, teefu

complain, okwemulugunya, okw ekaanya, okuyomba, okwolooma,okutootatoota, okutoma

complainant, omuwaabi

complaint, n, okwemulugunya, enso nga, ekigambo; (illness)endwa’dde complaisant, be, okusuulayo ogwa Nnagamba

complete, adj, tuufu, lamba, lambi rira; be c, okutuukirira,oku maliriza, okumala, okukome kkereza

completely, ‘ddala

completeness, obutuufu

compliment, v, okutenda, okw ebaza, okuyozaayoza; to sendcompliments, vide okulaba

compose (invent), okuyiiya; (quiet) okukkakkanya, okugonzacompound, v, okutabula, okuvuluga

comprehend, okutegeera, okuma nya

comprehensible, be, okutegeerekeka

compress, v, okunyiga, okunyi giriza, okuwowojja, okukkatacompromise, self, okwetema

compulsion, obuwaze

compulsory, a ‘tteeka

compute, okubala

comrade, omukwano; vide ‘nna

conceal, okukweka, okukisa

concede, okuwa, okulekera

conceit, n, amalala, amamiima, kma mpaati, empyangira

conceited, be, okwewulira

conceive, okubeera olubuto; (mental) okugunja, okuyiiya

concern, nt ekigambo, omusango, ensonga; vide ttembere

concerned, be, okweraliikirira, oku nakuwala; be c with,okufaayo concerning, prep, ku, a

conciliate, okutiitiibya, okuwemba, okubendegera, okukwanya

conclude, vi, okumala, okukoma, okulekeraawo

conclude, vtr, okukome’ kkereza, okufundikira

conclusion, ekifundikiro, amava nnyuma

concoct, okugunja, okuyiiya, oku tabula

concord, emirembe, omwoyo ogumu

concourse, ekibiina, olufulube

concubine, omuzaana

concupiscence, okwegomba, oku yaayaana, obubi

concur, okukkiriza, okuganya, oku tabagana

condemn, okusala omusango, oku singa;

censure (okunenya); be condemned, okusingibwa omusango

condense (speech), okufunza

conspiracy, okwekoba, obwekobi

conspire, okwekoba, obwekobaana

constant, esigwa, nywevu

constantly, buli’jjo, e’nnaku zo’nna, emirundi mingi, lutata

consternation, entiisa, obuti, eki kuuno

constipated, be, okuzibikira, oku ziyira

constipation, ekiziyiro, obuteeyabya

constrain, okuwaliriza

construct, okukola, okuzimba, oku tinda; (boat) okusiba

construction, okukola; (meaning) amakulu

construe, okukyusa, okuduuma, oku tegeeza

consult, okuteesa

consultation, okuteesa

consume, okulya; (fire) okwokya, okuseebenga

consumption (disease), akakono, aka fuba

contact, be in, okukwatana

contain, okugyamu, okubaamu

contaminate, okwonoona, okusiiga

contemn, okunyooma, okugaya, okufufula

contemplate, okutunulira

contempt, okunyooma, okugaya

contemptuous, be, okujolonga, oku gayirira, okunuga, videomuzizizizi contend, okulwana, okuwakana, oku kalambira

content, be, okwesiima, okusanyuka, okukkuta

contention, empaka, oluyombo

contentious, a mpaka

contentment, e ssanyu

contents, ebintu ebirimu

contest, v, okulwana, okuwakana, okuwa’ nnaanya

contiguous, be, okuliraana, oku kwatana

continent, n, kontinenti

continual, a buli’jjo, a nnaku zo’nna

continually, buli’jjo, ennaku zo’nna, lutata

continue (remain), okubeera; (persevere) okunyiikira; c todo, okw ongera, okweyongera

continuously, vide okuleebuuka

contort oneself, okweziribanga, okw enyogontola

contour, ekifaananyi

contract, n, endagaano

contract, v, okulagaana; (debt) oku lya e’bbanja

contract, vi, okukendeera, oku yimpawala

contradict, okugaana, okuwakana; c report of death,okubikulula

contradiction, okugaana, empaka

contradictory,a mpaka, ekitatabagana

contrast, vtr, okugeraageranya, oku geza

contribute, okuwa

contribution, ekirabo, ekiweebwayo

contrition, okubonerera, okwe’jjusa, okwenenya

contrive, okusala amagezi

control, okufuga okuziyiza

controversial, a mpaka

controversy, e`mpaka

controvert, okugaana, okuwakana

contumacious, a mputtu

contumacy, obutawulira, emputtu

contumely, ekyejo, ekitigi

contuse, okukosa, okunuubula

contusion, ekinuubule

convalesce, okukakamuka, okukala kala, okukuba amatu

convene, okuku’ ŋŋaanya, okuyita

conversation, emboozi, okunyumya

conversational, a mboozi

converse, v, okwogera, okunyumya, okulo’jja, okubeesabeesa,oku lomba

convert, v, okukyusa, okufuula; be converted, okukyuka

convey, okutwala, okweti’kka; (news) okubuulira, okutegeeza

convict, n, omusibe

convict, v, okusalira omusango, oku lumiriza

convince, okukkirizisa

convolvulus, ekibowabowa

convulsion, ekikankano; have convulsions, okusansagala

cook, n, omufumbiro, omufumbi

cook, v, okufumba c partly, okubiza, okubandagaza c underashes, okuvumbika c and put aside, okuboobera

cooked, adj, fumbe well c, a lulata (of plantains) be c,oku’ggya, okugulumba be overcooked, okufumbulukuka, okuyungulukuka, okuserebera

cookingstone, e’ssiga;

cookingpot, entamu

cool, adj, weweevu ; be c, oku nnyogoga

coolness, empewo

coop, ekiguli, ekiyonjo

cooperate, okussa ekimu, okubeera gana

cope with, okusobola, okuyinza

copious, ingi, ngi

copper, ekikomo ekya lwera

copper sulphate, omuluutuluutu

copse, ekisaka

copy, n, eky’okulablrako

copy, v, okufaananya;

copy out, okuwanduukulula

cord, omuguwa, ewuzi; umbilical c, akalira

cordial, adj, a sanyu, a kisa

core, omulamwa; ekinyisi, omutunsi, enti

cork, n, ekisaanikizo, ekizibikiro

cork, v, okusaanikira, okuzibikira

cormorant, ekiyoyo, engadala, ennoo gwe

corn, e ŋŋaano, kasooli; grain of corn, empeke; c on toe,akasumba cornea, opacity of, ensenke

corner, ensonda, akagoda, akalikonda; (cloth) ekirenge

coronation, okuti’kkirwa engule; c chair, nnamulondo

corpse, omulambo, omutulumbi; (headless) ekiwuduwudu

corpulence, obuge’vvu, obunene, ama fondogolo

corpulent, gevvu, nene; vide di byoto, omuwaladdume,‘ssebinaagina, ‘ssekimpanika; become c, oku gejja, okusembeesa ebbuto, okusunguka olubuto

correct, adj, golokofu, tuufu; be come c, okutuuka,okulongoosa correct, vtr, okulongoosa, okutuusa; (punish) okukangavvula

correspond (resemble), okufaanana, okwenkana; (write)okuwandiikira corrode, okutala’ gga

corrosion, obutala gge, oluwu’gge

corrosive, ekitala’zza

corrugation, akasunduba

corrupt, adj, vundu, ononyi; be come c, okutama, okuvunda

corrupt, vtr, okwonoona, okuvunza; (judgment) okusaliriza

corruption, obuvundu; (bribery) enguzi

corvee, akasanvu; vide okusagga

cost, n, omuwendo;

costs at law, ebitebe

cost, vi, okutwala, okugula

costive, be, okuziyira

costly, adj, a muwendo

costume, ekyambalo, engoye

cot, akatanda

cottage, akayumba

cotton, pamba; (thread) ewuzl; silk c, obufumbo

coucal (bird), e’ttuttuma

couch, n, ekitanda, ekiriri

couch, v, okukwama

couch grass, olumbugu

cough, n, ekifuba, akakololo, akafuba, kya kye’ggula

cough, v, okukolola

council, olukiiko, konsirio

counsel, v, okuwa amagezi, oku salira amagezi

count, v, okubala, okumenya c on doing, okuteeba

countenance, n, amaaso

countenance, v, okukkiriza, oku siima

counter (in shop), emmeeza; (in game) oluyiki

crave, okwetaaga, okuyoya, oku yabyaana

craving, amaddu, omulaka

crawl, okwavula, okukuba enda, okw ewalula, okwekulula,okugaganyuka c along, okukenemuka; c through hole, okukwebera crazy, lalu;become c for, okw esoma

creak, okukaaba, okukekera

cream, olububi

crease, n, olufunyiro, e’ggoda, olu koda

crease, v, okufunyaafunya

create, okutonda

creator, omutonzi

creature, ekitonde

credit, take, okwetenda

creed, enzikiriza

creek, ekikono

creep, okusooba, okutambula empola, okwewalula, okwekulula,okufe’ffetta, okumuluka; c into, oku sensera; c up to, okwekoolya,okwesoonookereza

creeper, kiranda

crest (top), enti’kko; (of bird) e’ssule, e’jjoba; (of dog)e ggina

crevasse, olwatika olunene

crevice, olwatika olutono

cricket, akanyeenyenkule, e’jjanzi, e’jjenje, ennyaanyaagize

crimson, twakaavu; become c, okutwakaala

cringe, okwebwalabwala; vide okw ekoolya

cripple, n, omulema, kadduwannema

crippled, be, okulemala, okukata wala

crisis, entuuko, akabenje, akeediimo

critic, omukebezi

criticise, okukebera, okwe’kkaanya

croak, okukaaba ng’ekikere

crockery, bya ‘obumba

crocodile, goonya

crooked, be, okukyama, okuwunja wunja, okweweta, okugooma,oku gongobala, okukangabala

crookedness, obukyamu, amakete

crop, n (harvest), ekyengera; (of bird) ekisakiro

crop, v, okujabula

cropped (ears), a nku’ggu

cross, n, omusaalaba

cross, adj, a busungu; become c, okunyiiga

cross, v (river), okusomoka, oku wunguka; (road) okusala;(legs) okugombera; (hands on shoulders) okwewumba

crossexamine, okubuuliriza, oku kemereza, okusokaasoka

crossroads, amasaŋŋanzira, ensisi nkano

crosswise, kigaziigazi, kikijjama; tie c, okugomba; wear c,oku tayira

crouch, okubwama, okubunda, bktt bundaala, okwetu’gga

crow, ‘nnamuŋŋoona

crow, v, okukookolima

crowbar, omutayimbwa

crowd, n, ekibiina; in crowds, ku mukumu

crowd, v, okunyigiriza, okufuutiika

crowd, vi, okuyigaana, okukumuka, okusombooka; be crowded,oku fembekera, okugoggottera

crowdedness, ekifuko

crown, n, engule; (of oracle) omukaaka; (of head)obweti’kkiro

crown, v, okuti’kkira engule

crucify, okukomerera ku musaalaba

cruel, kambwe

cruelty, obukambwe

crumb, akakunkumuka, akakomwako mwa, akasennyente

crumble, vtr, okumulungula, oku bumbulula

crumble, vi, okusebbuuka

crumple, vtr, okufunyaafunya; be crumpled up, okwevuunya,oku fungalala

crunch, okumeme’ttula, okumeketa, okubebena, okumegenya

crush, v, okusekula, okubetenta, okusotta, okugotta,okugoya, oku bwagula,’ okufumula, okutentena

crush, n, ekifuko

crutch, omu’ggo

cry, n, ekiwoobe, omulanga, enkooka

cry, v, okukaaba, okulira, okuŋaŋala; vide okunyiiba,okuwanjaga c aloud, okwamira, okukooka c for help, okukuba enduulu lament,okukuba ekiwoobe, oku wobba

cub, omwana gwa

cuckoo, sekko’kko, kirimiriulu

cud, chew the, okuzza obwenkulumu, okwekuluma

cudgel, omu’ggo, embuukuuli

cuff (of coat), amagemu

cuff, v, okukuba oluyi

cultivate, okulima

cultivation, obulimi; vide empangi, e’nnimiro

cumbrous, zito, nene

cunning, adj, kabakaba, a magezi

cunning, n, amagezi, obukabakaba

cup, n, ekikompe, ekikopo

cup, v, okulumika

cupboard, e’tterekero, e’ggwanika

cupidity, okwegomba

cupping horn, ekiwuubiiro, ekiru miko

curable, a kuwono, a kuwonyeze bwa

curb, v, okuziyiza

curdle, okukwata

curdled milk, e’bbongo

cure, v, okuwona, okuloga, oku gema, okuvumula

curly, a masadde

current, engezi

curry powder, ebinzaali

curse, n, ekikolimo

curse, v, okukolima, okuvumirira, okuvuma amagufa

curtail, okukomola; be curtailed, okukunguyira

curtain, e’ggigi, ekitimba, ongoye z’omumadirisa

curve, akabina

curve, v, okubina

curved, vide ‘ngote; be c, oku benduka

cushion, ekigugu, omutto

custodian, omukuumi

custody, obusibe

custom, empisa, omuze

customary, be, okuyita

customs, empooza ;c house, e’ggwoolezo; c officer, ‘ssentala

cut, okusala, obutema; (nails) obu tondola; also videokutyemula, obu banga, okubagulula, obusongola, okuginga, okuse’nnya to c off,okukomola to c open, okutundula to c down, okusanjaga, okusonjola

cute, omuberege (n), enkerettanyi

cutting, a (of plant), ekibibi, olukko,

cycle, e ggaali

cyclone, kibuyaga

cymbal, ekitaasa

cyst, ekibuba

dabble, okudabankana

daftness, obugolokofu

dagger, empima

daily, buli’jjo, e’nnaku zo’nna, buli lunaku

dally, vide linger,

dam, n, olubibiro

dam, v, okubibira

damage, v, okwonoona, okutta ‘ttana; be damaged, okwonoonekadamp, get, okutoba; okukukula

dance, okuzina, okujaagaanya, oku cekeca, okwekinya,okwekiga dandle, okubuusabuusa

dandy, omuyonjo, byomere, byo’to, e’nnyaanyaali; be a d, okukenena danger, akabi rush into d, okw etunda, okwegabula

dangerous, bi, (eki) limu akabi

dangle, vi, okulengejja

dare, okwaŋŋanga, okuguma, okw ewanga; d to attack,okutantala daredevil, enjasabi’ggu

daring, adj, gumu, zira

dark (in colour), ddugavu be d, okuddugala it is dark,obudde buku’tte

grow d, okukunira, okuziba be in the d, okwegumika

darken, okuziga

darkness, ekizikiza, enzikiza; vide akazimeera, ekibululu

darling, omwagalwa, omuganzi, omu suutwa

darn, okutunga

dart, n, akasaale

dart, v, okufubutuka, okugenda embiro

darter (bird), vide cormorant

dash, vi, okuwamatuka, okuwulu kuka

dash, vtr, okutangira, okubemula, okuggunda

date, empirivuma, olunaku lw omwezi; d palm, olukindu

daughter, omwana omuwala; din law, mukaamwana

daunt, okutiisa

dauntless, zira, gumu

dawdle, okugayaalagayaala, okula’ tta latta, obulangajja,obunyookaana, obuzizi’ ŋŋana, okuzizittana

dawn, n, e’mmambya, matulutulu, olubungubungu; every d, bulilukya dawn, v, okukya;

day has dawned, obudde bukedde, emmambya esaze

day, olunaku;

days (period), ebiro; today, leero

daybreak, vide dawn,

daylight, omusana, emisana

dazzling, be, okumasamasa, okw akayakana

deacon, ‘ddiikoni

dead, fu

dead heat, run a, okulemagana

deaf, zlbe wa matu, ‘ggavu wa matu, ki’ggala; become d,okuzindaala, okuziba amatu, okwevumba

deafen, okuzibya amatu

dear, adj (of price), kanufu; vide okuseera; beloved, agalwa

dearth, empambiiro

death, okufa, olumbe, malugumbya, ‘nnawalyanga, Walumbe

debase, okutoowaza, okukwasa enso nyi, okukopiwaza, okujeezadebate, n, empaka, akanyonyoogano

debate, v, okuwakana

debauchery, obutamiivu, obugwagwa

debility, obunafu

debris, ebisasiro, akalondwalondwa, ekikunkumuse

debt, e’bbanja

debtor, alina e’bbanja

decalogue, amateeka e’ kkumi aga Mmusa

decamp, okudduka, okusonguka

decant, okuttulula, okufukulula

decapitate, okutemako omutwe

decay, v, okuvunda, okubolerera, okugaga, okukaddiwa

deceased, n, nguli, omugenzi

deceit, obulimba, obukuusa

deceitful, a bulimba, a nkwe

deceive, okulimba, obukuusakuusa; oneself, okwewaana,okwerimba

deceiver, omulimba

December, ‘Ddesemba

decent, lungi, a mpisa ‘nnungi

deception, obulimba, omuyinooyino

deceptive, be, obuwungutuka

decide, okusala; (resolve) obuteesa, okukakasa, obumalirira

declare, okubuulira, obutegeeza

decline, okugaana; (of day) oku wungeera

decompose, okuvunda, okwonoo neka, okugaga

decomposition, obuvundu

decorate, okuyonja, okugulika, obw eto’jja

decoration, obuyonjo, majjolobera

decorticate, okugogola

decoy, n, omutego

decoy, v, obutega, okusendasenda

decrease, vi, okukendera, oku ggwerera

decree, n, e’tteeka

decree, v, okuteeka etteeka

decrepit, kadde nnyo

decry, okufumya, okugadya; d oneself, okwegeya

dedicate, okuwaayo, okuwonga; d oneself, okwewaayo,okwewonga; a church, okuyingira ekkanisa

deduct, okutoolako, okutwalako, oku salako

deed (action), ekikolwa

deem, okulowooza

deep, anvu; use a d voice, oku doodooma

deep, n, okuziba, e’ddubi; vide entu mbiizi

deepen, okwongera okusima, oku wanvuya

deeply, ‘ddala, ‘nnyo ‘nnyini

deer, only antelope are found in Africa

deface, okwonoona

defeat, okuwangula, okugoba, oku singa

defecate, okweyabya, okucucuka

defect, e’bbala, obulema, akabi, aka mogo, enkenyera

defective, be, okusoba

defence (in court), ompoza, oku woza

defend, obukuuma, obuzibira, oku takabana; (in court)okuwolereza defendant, omuwawaabirwa

defer, okulindiriza, okulagaanya lagaanya

deference, ekitiibwa,

defiance, olujoogo,

defile, okwonoona

define, okutegeeza amakulu

definition, amakulu

deflated, be, okufootoka

deflect, okukyamya, okuwunjula

deformed, lema; be d, obugongo bala

deformity, obulema; okugongobala

defraud, okuseera, okulyazaamaanya, okulyakula,obukumpanyakumpa, obujeejeeka, okweriikanya, oku lyamu kawubyo; be defrauded,okugwa amanu

defray, okusasula

defunct, nguli, genzi

defy, okusoomooza, obutyobola

degradation, ensonyi

(Video) OKUSOMA OLUZUNGU----English and Luganda

degrade, okukwasa ensonyi, oku kopiwaza

degree (rank), obukulu

deify, okusinza nga katonda

deign, okukkiriza

deity, katonda, lubaale

dejected, naku; vide kuna,

dejection, obunaku

delay, vi, okulwa, okwerabiriza; be delayed, okulabirirwa

delay, vtr, okulwisa, obulindiriza, obulabiriza,obwezimbiriza delectable, lungi, womeravu

delegate, n, omubaka, omulonde

delegate, v, okusigira, obulonda

deliberate, v, okuteesa, okufumii tiriza, okusala amagezi

delicious, lungi ‘nnyo, woomerevu ‘nnyo

delight, n, e’ssanyu

delight, v, okusanyusa; be delighted, okwesiima ennyo, okwejaga

deliquesce, okugererera, okunnyuu kirira

delirious, be, okulogo’jjana, obu bugaabuga, okwekubiira,okubo yaana

delirium, akalogo’jjo, akazoolezoole

deliver (save), okuwonya, okulokola; (hand over) obuwaayo

deliverance, obulokozi, obulokovu

delude, okulimba, okukuusakuusa, okugobyagobya

deluge, n, amataba

demand, v, okulagira

demeanour, empisa

demented, lalu

demolish, okumenya, okwabya

demon,’ ddaimoni

demonstrate, okutegeeza, okunnyo ‘nnyola

demur, okugaana

demure, teefu, gonvu

den, empuku

denial, okugaana

denied, be (a request), okwekongola

denomination, eri’nnya; (sect) eki tundu

denounce, okulanga, okuwawaabira, okuseekeeta, okumemeka

dense, ziivu; vide enzigo’tta; d person, empunyiwunyi; be d(as darkness), okukwata; (as forest), okuziyira, okuggumira, okukakala deny,okugaana; d oneself, okw ezira, okwegaanyisa, okwesiriba; d guilt, okwegaana,okwekanga biriza

depart, okugenda, okwegendera, oku vaayo

depatriate, okuwakankula

depend on, okwesiga

dependant, omuwereza

dependent, be, okwerimba

depict, okukuba ekifaananyi kya

deplore, okunakuwala

depopulate, okuyiwa (ekyalo)

depose, okugoba

deposit, n, omusingo; (sediment) obukyu

deposit, v, okuteekawo, okusingawo

deprave, okuyinula

depraved, adj, gwagwa, onoonyi ; become d, okugwagwawala,oku seeguka, okwonooneka

depravity, obugwagwa, obubi

depressed, be, okunakuwala, oku kekejuka

depression, e’nnaku, obunaku

deprivation, okufiirwa

deprived, be, okufiirwa

depth, obuwanvu; (of sea) obuziba; out of one’s d, videokuzibirira; the depths, magombe, kawolongojjo

deputation, omubaka

depute, okusigira

deputy, omusigire, omumyuka

derange (mentally), okulalusa

derangement, e’ddalu, akabango

deride, okusekerera, okukiina, oku duula

derision, obusekerezi, obuduuzi

derive, okuggyamu

descend, okukka, okuserengeta, okw esulika, okuva mu ggulu;d to, okukkirira

descendant, omuzzukulu;

descendants, e’zza’dde

describe, okubuulira, okutegeeza, okunnyo’nnyola

desecrate, okwonoona, okujajamya

desert, n:, olukoola, e’ddungu

desert, v, okudduka, okusonguka, okwewangula; okufuluka,okube nguka, okuwagula olusiisira; (of wife), okunoba

desert, vtr, okuleka, okwabulira

deserted (place), ekifulukwa, ekikande; (house) ekiwompoma;(village) e ttongo

deserter, omusengusi, omukunguzi

deserve, okusaana, okusaanira

design, n, ekifaananyi; amagezi

design, v (plan), okusalk bmagezi

desire, n, okwagala, okwegomba

desire, v, okwagala, okwetaaga, okwegomba, okuyoya, okubugadesist, okuleka, okudembuka, okw emenya

desolate, be, okwesansabaga; (persons) okwesunsulika

despair, be in, okwesalabya

despatch, n, e’bbaluwa

despatch, v, okuweereza, okutuma

despicable, be, okugayika

despise, okunyooma, okugaya, oku ŋoola, okunanula

destination, ekigobero

destitute, naku, avu; be d, oku jeera, okwangaala, okudaaga;be come d, okujeeruka

destitution, obwavu

destroy, okuzikiriza, okuwe’ mmenta, oku ‘tta, okwonoona; be destroyed, okufa, okuzikirira

destruction, okuzikirizibwa

detached, be, ’ okutunguka, oku waguka, okuyunguka

detail, v, okumenya, okusoggola, okutontogola

detain, okulwisa, okulabiriza, oku lindiriza

detect, okulaba, okuketta

detective, omukessi, ‘mbega

deter, okuziyiza

determination, amaanyi, obugumu

determined, a maanyi, gumu, ka kafu; be d, okumalirira,okukakata detest, okukyawa ennyo, okutamwa ennyo, okuki’jja

detestable, bi ‘nnyo, gwagwa

detonate, okukoomoola, okuvuga

detour, make a, okwekooloobya, okwezlngulula, okubalama

devastate, okuzikiriza, okutta ensi

develop, vi, okukula

deviate, okukyama, okuwunjuka, okuwaya,

deviation, obukyamu

device, amagezi, olukwe

devil,’ Ssitaani

devise, okusala amagezi, okuteesa, okuwatanya, okujuba

devote, okuwaayo

devotion, obwesigwa

devour, okusikaasikanya, oku ka’vvula, okugajambula, okubwebwena, okukaanyuula, okukenyula, okumunkula, okumunkunya, oku sontera

devout, be, okwegendereza, okw erembereza

dew, omusulo, ‘ssuulwe

dewlap, ‘nnagante

dexterous, a ntomo, gezi

dhow, ekyombo

diabolic, a’ssitaani

diagram, ekifaananyi

dialect, olulimi, enjogera

diamond, alimansi

diaphragm, ekisembe

diarrhoea, okuwaluka, ekiddukano, ekidumusi, oluserenguzi;have d, okuddukana, okudumuka, oku waluka

die, okufa, okutondoka, okukutuka; d away, okuzaama; videoku bumbula, ekikutuko

diet, e’mmere; (council) olukiiko

differ, okwawukana

difference, enjawulo

different, lala

differentiate, okwawula

difficult, zibu, zito, kakanyavu, kalubo ; d to get, ampambiiro difficulty, obuzibu, kalumanywera; vide okukaluubirira

dig, okulima; (a hole) okusima; (d iip) okusimula,okubigula; (exhume) okuziikula; (potatoes, etc) okusoggola, okusola; (d out)oku wuukuula, okuwookoola

digit, engalo

dignified, a kitiibwa

dignify, okusaamu ekitiibwa

dignitary, omukulu, ow’ekitiibwa

dignity, ekitiibwa, obukulu, e’ssiimbo

digress, okusobya, okukyama

dike, olusalosalo

dilapidated, kadde, botofu

dilated, be, okuleruka

dilatory, gayaavu, a lulembe; vide lukobo

dilemma, ekibamba

diligence, obunyiikivu

diligent, nyiikivu, a maanyi; be d, okunyiikira, okufuba

dilute, adj, a lubosi

dilute, v, okufukamu ama’zzi, oku jeebuula, okusaabulula

dim, be, okwaka empola; (of eyes) okuyimbaala

dimension, obunene

diminish, okukendeeza, okwawulako, okutoolako; bediminished, oku weebuuka, okukendeera, okuveera, okufeeba, okuggwerera, okuseebenga, okutoniwa, okusereba

diminutive, tono nnyo

dimness (of sight), kifu

din, oluyoogaano, akacwano, olu kaayano, bluyoogo; make adin, okukaayana, okuyoogaana, okulee kaana

dine, okulya

diningroom, e’ddiiro

dinner, ekyeekiro

Diocesan, n, Omulabirizi

dip, okunnyika, okusomyamu, oku koza

diploma, e’bbaluwa

direct, v, okulaga, okuluŋŋamya; (order) okulagira

direction, obukiika, oludda; vide okulaga; (order)ekiragiro; changed, okuweta olugendo

dirk, empiima

dirt, e’ttaka, e’kko, empitambi, obu kokoliko, e’ttosi,ebikookobereze; sit in the d, okwetubika

dirty, ggulu; become d, , okw onooneka, okukongeera, okubembeera, okukuusiira, okukusiwala, okusootoola

disabled, be, okumenyeka, oku lemala

disagree, okuyombagana, okubulaŋŋana

disappear, okubula, okuzaawa; in distance, okuzimirira

disappoint, okusaaliza; be disappointed, okufufu’ggala,okusalirwa disarranged, be, okutaamuuka

discard, okufufula, okugadya

discern, okulaba, okwe’kkaanya

discerning, tegeevu

discharge, okugoba; (gun) okukuba

disciple, omuyiglrizwa

discipline, enfuga

disclaim, okugaana

disclose, okubikkula, okulabisa

disconcert, vide embarrass,

discontented, nyiikaavu

discord, oluyombo, empaka

discordant, be, okulanguka

discourage, okukeŋŋentera

discourse, n, emboozi, okubuulira

discourse, v, okwogera, okunyumya, okulo’jja

discover, okuvumbula;(something lost) okuzaawula; bediscovered, okwatuka

discredit, okufumya, okugadya

discreet, be, vide cautious,

discretion, amagezi

discriminate, okwawula

discuss, okuteesa, okuteekanya

discussion, empaka, akanyonyoogano, olumo’kko

disdain, v, okugaya, okunyooma, okuŋoola, okutunula kiisoosodisdainful, nyoomi

disease, endwa’dde, olumbe

diseased, become (foliage), oku gengewala

disembark, okuva mu lyato

disentangle, okuzingulula, okutuggu lula, okulambulula,okugombolola disfigure, okwonoona

disgrace, n, ensonyi, obuwemu; fall into d, okuswala,okuseeseetuka, okusaabulukuka

disgrace, v, okukwasa ensonyi, oku swaza, okuwemuukiriza

disgraceful, a nsonyi

disguise self, okwefuusa

disgust, Ji, ekyenyinyalo

disgust, v, okutama, okusina; be disgusted with, okutamwa,oku kabirirwa

dish, e’ssowaani, olutiba

dish up, okujjula, okusoosootola

dishonest, ‘bbi, mulyazaamaanyi

dishonesty, obu’bbi

dishonour, v, okuswaza, okukwasa ensonyi, okuweebuula

disinter, okuziikula, okusimula

dislike, n, e’ffutwa

dislike, v, okukyawa

dislocated, be, okunuubuka, oku wogoka

dislodge, okugobamu, okusegenya

disloyal, jeemu

dismantle, abya

dismay, n, obuti, entiisa

dismay, v, okutiisa

dismiss, okusiibula, okugoba, okw abya, okuta

disobedience, emputtu, obutawulira

disobedient, emputtu, tengu ; be d, okwewanika

disobey, use neg form of okuwulira

disown, okuboola, okuboolereza, oku zaalukuka,

disparage, okufumya; d oneself, okwegeya

dispensary, e’nnyumba y’e’ddagala

dispense, okugaba eddagala

disperse, vi, okusaasaana, okwabulukuka, okwabuka,okwediima, oku gumbulukuka

displace, okunyegeekereza, okusegee nya

display, n, ekivvulu

display, okwolesa, okulabisa; d oneself, okwetengeka

displease, okunyiiza, okunyiikaaza; be displeased,okunyiiga, oku nyiikaala

disputant, omuwakanyi

disputatious, a mpaka

dispute, empaka, emirerembe

dispute, v, okuwakana, okutoota toota, okukaakyana, okuguguutana,okuluubiragana, okuwanaanya

disrobe, okwambula; (another person) okwambuza

dissatisfaction, akamyozo; vide oku toma

dissemble, okukuusakuusa, oku limba

dissembler, omunnanfuusi, omukuusa

disseminate, okubunya

dissension, okwesalamu, e’nnyombo

dissever, okusalamu, okutemamu

dissipated, be, okutamiira, okwega yagula, okweseeguka

dissipation, obutamiivu

dissolute, tamiivu; be d, okwega yagula, okweseeguka

dissolution (end), enkomerero

dissolve, vi, okusaanuuka, oku yenga, okwabya

distance, e’bbanga; also expressed by wala

distance, see in the, okulengera

distant from, be, okwesamba, okw esuula

distasteful, be, okusina

distend, okuzimbisa, okuwaga; be distended, okutuutiira,okubimbi kana, okubimbiira, okuwaga, oku wulubala

distinguish, okwawula, okwawuka nya, okusosola

distinguished, atiikirivu; be d, okw atiikirira

distort, okukyamya, okuweesa

distract, okubuguutanya, okuteganya

distrain (for debt), okubowa, oku kwata mbowe

distress, n, e’nnaku, obunaku; vide ‘ttayo

distress, v, okunakuwaza; be distressed, okunakuwala

distribute, okugaba, okugabira; d among selves, okugabana; dspoil of war, okugereka

distribution, okugaba

distributor, omugabuzi

district, ekitundu, e’ssaza, e’ttwale

disturb, okweraliikiriza, okula’jja

disturbance, akacwano

ditch, olusalosalo

dive, okubbira

diver, omukaya

diverge, okwawukana

divide, okwawula, okugaba, oku gabana; (food) okubega,okubegu lula

divination, obulaguzi

divine, adj, a katonda

divine, v, okulagula, okulenga

diviner, omufumu, kizuuzi

divinity, obwakatonda

division, okwawukana, okwawula; (in arithmetic) okuti’kkula,okugaba; (partition) ekisenge; (part) ekitundu, ekitongole

divorce, okugattululwa mu bufumbo

divulge, okusamwa’ ssamwa, okulaa laasa, okumyamyansa; bedivulged, oku’ ggya v

dizziness, ka mmunguluze, kantoo looze

do, okukola, okugira; (finish) oku mala; (cheat) okuseera;(do again) okuddiramu

docile, teefu, gonvu, wombeefu; be d, okufugika, okugonda

docility, obuteefu, obugonvu

doctor, omusawo, ‘ddekitaali, ‘ddokita

doctrine, okuyigiriza

document, olupapula, e’bbaluwa

dodge, n, olukwe

dodge, v, okwewoma, okwebengula, okutebukanya,bkwebalankanya doff (clothes), okwambula; (hat) oku ti’kkula

dog, embwa

dog steps of, okulunda

dogged, a mputtu, nywevu

doings, ebikolwa

dole, ekirabo

doleful, naku

dolt, omusiru; vide simpleton,

domain, amatwale

domestic, n, omuweereza, omu’ddu, omuzaana

domicile, e’nnyumba, enju

dominate, okufuga

domination, obufuge, obukulu

domineer, okujooga, okufuga n’a maanyi

dominion, e’ttwale

don, okwambala, okwesiba

donation, ekirabo, ekiweebwayo

done up, be, oku’ggya, okugeŋŋe nyuka

donkey, endogoyi

donor, omugabi

doom, n, omusango

doom, v, okusalira omusango

door, oluggi

doorframe omuzigo

doorway, omulyango

doorpost, omufuubeeto, omukom bero lintel, akabuno

doorkeeper, omuggazi,

doorscraper, ensimu

dormitory, ekisulo

dot, n, akatonnyeze

dot, v, okuto’nnyeza

dotage, obukadde; vide okuwutta

dotard (omukadde), ekiwutta

dote on, okwagala ennyo, oku lu’ggalugga, okuti’kka,okutinkiza

dottel, olukoole

double, adj, biri wamu dbarrelled, a midumu ebiri dminded, amyoyo ebiri dtongued, kalimingobya

double self up, okwefunya, okw ekembakemba

doubt, v, okubuusabuusa, okuteerera, okutankana, oku’tta agan’aga

dove, e’jjiba

down, adv, wansi

down, n, olusisi, omuttunta

downcast, be, okunakuwala, oku joonajoona

downfall, okugwa

doze, okubongoota

draft, v, okubaga e’bbaluwa

drag, okuwalula, okukulula, oku kwekwesa d self along,okunyaama, oku so’nnyontoka d the feet, okukweya d into (fight, etc), okuwakula

dragnet, ekiragala

dragonfly, ‘nnamunkanga

drain, v, okukulukusa; (one’s glass) okwekamirira, okukatankira, oku kutamira

drake, embaata ensa’jja

drape, okutimba, okugulika

draught, empewo; take deep d, oku katankira; at a d,kobonko, mbu laga

draw (drag), okuwalula, okukulu beesa; (depict) okukubaekifaananyi; (water) okusena; (out) okusowola; (near) okusembera; (line)okukuba omusittale; (breath) okussa omu ‘kka; (lots) okukuba akalulu; (to aclose) okuwungeera; (aside) oku seetula; (at a pipe) okufuuweeta; (out ofwater) okunnyula; (up legs) okwefunya; (teeth) okwekuulamu ama’nnyo; (in games)okulemagana, okugwa amaliri

drawers, empale, ka’bbiiri

drawing, n, ekifaananyi

drawl, okulembeggerera, okulanza lanza, okugolooma,okunaaninga

dread, v, okutya

dread, n, okutya, ensisi

dreadful, a nsisi, a ntiisa

dream, n, ekirooto, endooto

dream, v, okuloota

dreamer, ‘ssekalootera

dredge, okugogola

dregs, obukyu, e’bbonda, ekikudumu, ebikanja

drench, okutobya, okutotola, oku jeebuula; be drenched,okutoba, okujeba

dress, ekyambalo, olugoye, ekitee teeyi

dress, v (self), okwambala; (another) okwambaza; (d up)okwerokobya; (finely) okuyonja; (wounds) oku nyiga, okuvumba

dribble, okugeregeza

drift, n (meaning) amakulu

drift, v, okuseyaaseya, okuyenja

drill, n (tool), ekiwummula, ekekeyu

drill, v, okukuba dwiro; (bore hole) okuwu’ mmula

drink, n, eky’okunywa; strong d, ekitamiiza, omwenge

drink, v, okunywa; d with sucking sound, okuwuuta,okusolobeza; vide, drain; give drink to, oku nywesa

drinker, omunywi; (drunkard) omu tamiivu

drip, v, okuto’nnya, okukamuka, okukenenuka

drive, v, okugoba, okubinga, oku sagala; (out) okugobamu;(into) okugobera mu (motorcar) okuvuga‘mmotbka

drivel, v, okugeregeza; (talk foolishly) okubuyabuya

drizzle, n, obukubakuba

drizzle, v, okuwandaggirira, oku to’nnyerera, okunyenye’ggera dromedary, e’ŋŋamira

drone, n, enjuki ensa’jja; (termites) enswa; (lazy person)omugayaavu droop, vi (of plants), okuyongetuka

drop, n, e’ttondo, akatiriginya

drop, vi, okugwa, okusumattuka, okusolokka, okunogoka(fruit)

drop, vtr, okusumattula, okuta, oku waatula

droppings, obulingo

dropsy, entumbi

drought, ekyeya, ekyanda

drove, e’ggana, ekisibo

drown, vi, okusaanawo, okufa ama’ zzi

drown, vtr, okusaanya

drowsiness, otulo

drowsy, be, okubongoota, okuka mbagga

drum,n,e’ŋŋoma, ‘sserumbeete, enga labi, engaabe, embuutu,endooda, enduubirizi, enkalaabirizi, entamiivu, entenga, ennyeenya

drum, v, okukuba e’ŋŋoma, oku tu’zza

drumbeat, omubala, ekikasa, omu jaguzo

drumstick, omunyolo

drummer, omugoma, Kawuula

drunk, get, okutamiira

drunkard, omutamiivu

drunkenness, obutamiivu

dry, adj, kalu

dry, vi, okukala, okukalirira; (go ‘ d of cow) okukamiza; beimperfectly dried, okugaya, eg enswa

dry, vtr, okukaza, okukalirira, oku siimuula, okutalika;(clothes) okw anika; “dry bread” = (with no relish), amaluma, makaya; vide okunyaata, duck, embaata

duck, vi, okubblnkira

dudgeon, obusungu, ekinyiigo

dues, empooza, ekituuza

duiker, entalaganya, ensuku

dulcimer, amadinda, entaala

dull, adj (of wits) siru; (blunt) koŋŋo ntevu; (weather)obudde obw’eki kome; be dull, okulungubala

dumb (man), omusiru, omuzibe w’omu mwa, kasiru; become d,oku siriwala, okuziba emimwa

dumbfounded, be, okutunula mpwa ngali

dummy, kirangajja

dump, v, okubeteka

dun, v, okubanja

dunce, omusiru

dung, obusa, kalimbwe, e’ddimbwe, emizi, enkiringi,entalondwa

dungeon, e’kkomera

dunghill, olubungo

dupe, v, okulimba, okucumpanya cumpanya, okukumpanyakumpanyadurable, gumu, a lubeerera; vide kalibobbo

duration, ekiseera

during, mu

dust, n, enfuufu, e’ffufu’gge, ebikwa kwaya, empumbu

dustbath, ekiwugiro

duster, ekiwero, ekitambaala, ekifuvu

dutiful, teefu, gonvu, awulira

duty, omulimo; (toll) empooza

dwarf, ‘nnakkwale, butyampa, omu mbuti, ‘nnakayirigi,‘nnakalanga dwarfed, be, okukonoona, okw ekulira

dwell, okusula, okubeera

dwelling, e’nnyumba, enju

dwindle, okuggwerera; vide

diminish, dye, n, erangi; vide kasalabakesi, muzuukizi,akasaana, ekiwere dye, v, okunnyika mu ddagala

dysentery, ekiddukano ky’omusaayi,

okuwaluka omusaayi; have d, okuddukana omusaayi, okuwalukaomusaayi

dysmenorrhoea, vide enjoka

dyspepsia, ebigalanga, akakiki, ekyoka; vide enjoka

each, buli, kiisi

eager, nyiikivu; be eager, okw ewunta, okukalambira

eagerness, katinko

eagle, empungu, akadoma, ‘nnakwanzi

ear, okutu; (of corn) ekirimba;

ear hole, empulirizo; give ear, oku tega amatu

early, mu makya, mu matulutulu, mu nkeera; vide ‘nsonoosi;be e, oku keera, okuzinduuka

earn, okufuna, okukolera empeera;

e own living, okweyamba

earnest, n, omusingo

earnest, adj, nyiikivu

earth,(soil), e’ttaka; (land) ensi; go to earth,okusowottoka

earth up, v (roots), okutemera

earthen, a ‘ttaka

earthenware, adj, a ‘bbumba,

earthquake, musisi, ekikankano

ease, take one’s, okwekuukuubya, okukalira

ease, vtr, okuwu’mmuza, okukka kkanya

easier, grow, okwew’ojjeeka

easily, mangu

east, ebuvanjuba; e wind, empewo ky’ebuvanjuba

Easter, Paasika, Amazuukira, Olunaku Olw’okuzuukira

easy, angu

eat, okulya

e enough, okukku’ta e greedily, okusikaasikanya, okubwagula, okujujubula e with closed lips, okumugunya e noisily, okweswanta,okufunkunya

eatable, be, okuliika

eatables, ebiriibwa, e’mmerk

eaves, akabendobendo

eavesdrop, okulumika

echo, n, eky’eyitabya

echo, v, okweyitabya

eclipse, v, okusinga, okubikka

economical, be, okuganiriza, oku ke’kkereza, okuterekkereza

ecstasy, ekinyegenyege; be in, oku sugumbya

ecthyma, omubazi

eczema, ekiyobyo

edge, omugo, amabbaii, olubuubuuto, enjegoyego,omuleboolebo; (of cloth) olukugiro ; (sharpness) obwogi, olu kulukumbi; be seton e, oku nyenyeera

edged, two, a ‘nnajjolo

edgewise, put, okutekka obukiika, okusimba

edible, liibwa, liika

edict, e’tteeka

edifice, e’nnyumba, enzimba

edify, okuzimba

editor, omukuŋŋaanya

educate, okuyigiriza, okutendeka, okubangula, okugunjula; beeducated, okugunjuka

educator, omuyiglriza

efface, okusangula, okusiimula

effect, okukola, okutuukiriza

effeminate, become, okukaziwaia

effervesce, okwesera, okutokota, oku bimba, okusuukira, oku tyanka

efficiency, amaanyi, amagezi

efficient, a maanyi, a magezi

effigy, ekifaananyi

effort, make an, okufuba, okunyii kira, okukambiriza,okuwaza, oku wanira; lift with an effort, okb baga’jja

effort, last, ekiwalazima

effrontery, ekyejo, ekitigi

effulgence, okumasamasa

egg, e’ggi ; (of locust) obusowe eshell, ekisosonkole eyolk,enjuba y’eggi boiled eggs, amagi ag’empogola

egg on, v, vide instigate

Egypt, Misiri

eight, munaana

eighteen, ‘kkumi na munaana

eighth, a munaana

eighty, kinaana

either, oba

ejaculate, okukungiriza

eject, okugoba, okusindika; (vomit) okusesema

elapse, okuyita

elastic, be, okunaanuuka

elated, be, okuisanyusa, okujaguza

elation, e’ssanyu

elbow, olukokola

elder, n, omukadde

elderly, kaddeka’dde

elect, okulonda

elegance, obuyonjo

elegant, yonjo, a buyonjo

elephant, enjovu, enguuli; e hunter, omutujju

elephantgrass, ekisagazi

elephantiasis, endwa’dde eyenjovu, enjovu

elevate,okuwanga, okuyimusa;(honour) okugulumiza

elevated, a wa’ggulu, gulumivu, a kitiibwa

elevation, obugulumivu

eleven, ‘kkumi na mu,

Elgon, Mt, Masaaba

elongate, okuwanvuya

elope, okudduka, okuwambuka

eloquence, amaanyi mu bigambo

eloquent, ogezi, a maanyi mu bigambo; vide omunuza

elsewhere, kwalala

elucidate, okutegeeza, okunnyo ‘nnyola

emaciated, become, okukogga, oku gogomba, okunyaaluka

emaciation, obuko’vvu

emancipate, okufuula ow’e’ddembe, okufuula owa bowo

embank, okubibira

embankment, olubiblro

embark, okusaabala

embarrass, okuteganya, okweralii kiriza, okussaamabba’bbanyi, oku soona

embarrassment, ensonyi

embassy, obubaka

embellish, okuyonja, okugulika

ember, olunyata, ekisiriiza

embezzle, okulyazaamaanya, oku bba

embezzlement, obu’bbi

emblem, akabonero

embolden, okugumya omwoyo

embrace, okugwa mu kifuba, oku wambaatira

embrasure, ekituli

embroider, okutunga amajoba, okw eto’jja, okudaliza

embroidery, e’jjoba, amajoba, e’ dda lizi, amasiira,omuleera

embryo, vide foetus; be in e, okutonda

emerge, okulabika, okunnyulukuka, okunaawuuka, okupapankukaemetic, e’ddagala erisesemya

emigrate, okuwa’ŋŋanguka

eminence, obukulu, ekitiibwa; (of hill) obugulumivu

eminent, a kitiibwa

eminently, ‘ddala, ‘nnyo ‘ddala

emissary, omubaka, omutume

emit (smoke), okunyooka

emotion, ekisaasaazi

empale, okufumita obukwata

emperor, kabaka

empire, obwakabaka

employ, okusenza, okugulirira, oku pakasa

employment, omulimu

empower, okuwa amaanyi, okuwa okuyinza

emptiness, ereere, sa; vide ekisa ssalala

empty, v, okuyuwa, okuyiwa, oku ggyamu byo’nna,okufufunkula; adj, ehanded, be’kkotoggo, bwa’ggu, manolo, katwe kasa, ‘kkope

emulate, okwefaanaanyiriza,

enable, okuyinzisa

enact, okuteeka etteeka

enactment, e’tteeka

enamoured of, be, okwagala, okw egomba, okukitiza

encamp, okusiisira, okusula

encampment, ekisulo, olusiisira, omu giini

enchant, okuloga; (delight) okusa nyusa nnyo

enchanter, omulogo

enchantment, obulogo

encircle, okwetoolooza, okuzingiza, okwebulungulula

enclose, okukombra

enclosed, be, okwetooloozebwa, oku zingizibwa

enclosure, ekisaakaate, ekigo, embuga, ekikubira

encompass, okwetooloola

encounter, olutalo

encounter, v, okusanga, okusisi nkana; okulwana na

encourage, okugumya omwoyo, oku kubiriza

encroach on, okunaayiriza

encumber self, okukakaatana

end, enkomerero; (of stick) aka sassa

end, vi, okuggwowo, okukoma

end, vtr, okumala, okukomya, oku tuukiriza, okukome’kkereza, oku fundikira

endanger oneself, okwetunda, okw egabula

endeavour, okugezaako, okunyiikira

endlessly, kajegejege, kata’kku

endorse, okuwandiika eri’nnya; oku kakasa

endow with, okuwa, okuwaayo, oku liisa

endurance, ekikami, okugumiikiriza

endure, okuguma, okugumiikiriza; vide okuwata

endwise, put, okusimba okuwanvu

enemy, omulabe

energetic, nyiikivu, a maanyi ; be e, okunyiikira, okufubirira,okuluubi rira

energy, obunyiikivu, amaanyi, empa piro, endasi, entege

enervate, okunafuwaza

enfeebled, be, okugaganuka

enfold, okuwambaatira

enforce, okuwaliriza, okukaka, oku kakaabiriza

engage (promise), okusuubiza; (agree) okulagaana; (for work)okugulirira, okusenza, okupakasa, okuwendula; (marriage) okwogereza; be engaged(work), okuba n’emirimu, okutawaana; (marriage) okwogere zebwa; (fight) olutalo

England, Bungereza

English, ngereza, a Bungereza; E language, Lungereza

engrave, okwola

engraving, oluyola; (picture) ekifaana nyi

engulfed, be, okutokomoka

enjoin, okulagira, okukuutira

enjoy, okusanyukira, okwagala

enjoyment, e’ssanyu

enlarge, okugaziya, okuwaayira, oku kookera, okuneneya

enlighten, okumulisa; okuyigiriza

enlightened, a magezi, tegeevu

enlist, vi (in new service), okusenga

enliven, okusanyusa

enmity, obulabe, e’ttemu

ennui, vide okuwuubaala

enormous, nene ‘nnyo; vide colossal,

enough, be, okumala, okutuuka; have e, okukkuta

enquire, okubuuza, okukemereza, okubuuliriza, obwe’kkaanya

enrage, okusunguwaza, okukabiriza

enrapture, okusanyusa nnyo

enrich, okuga’ ggawaza

enroll, okuwandiika

ensign, ebbendera

enslave, okufuula omu’ddu

ensnare, okutega, okuliita

entangle, okuzingazinga

enter, okuyingira

entertain, okusembeza, okukyaza, okusuza, okwaliirira

enthral, vide enslave

enthusiasm, e’ssanyu lingi

entice, okusendasenda, okukwenya kwenya, okukema, okuseemya,oku seemeza

enticement, ekikemo, akawambo

entire, lamba, lambirira, tuufu

entirely, ‘ddala

entomb, okuziika, okuteeka mu ntaana

entrails, ekyenda

entrance, omulyango, wankaaki, vva nsanso

entrap, okutega, okuliita, okukeba

entreat, okwegayirira, okusaba

entreaty, okwegayirira

entrust, okusigira, okuteresa; vide okuwereka, okukwasa

entwine, okuzingazinga

enumerate, okubala, okumenya, oku tontogola

envelop, okusiikiriza, okubikka

envelope,n, e’bbaasa

envious, a bu’ggya, a mpiiga

environ, v, okwetooloola

envoy, omubako, omutume

envy, n, obuggya, empiiga, ensaalwa

envy, v, okukwatibwaokuggya

enwrap, okusabika

epiglottis, enkolo

epilepsy, ensimbu

Epiphany, okwolesebwa kwa Yesu Kristo; Epifaniya

episcopacy, okulabirizi

epistaxis, ekiraso

epistle, e’bbaluwa

equal, be, okwenkanankana; vide okulabwa; make equal, okwenkanyankanya, okuttaanya

equally, butentwe

equivocation, obulimbalimba

eradicate, okusangula, okuggirawo ‘ddala

erase, okusangula

erect, adj, golokofu

erect, v, okuzimba, okusimba, oku wanga

err, okukyama, okuwunjawunja

errand, obubaka

error, ekyonoono, obukyamu, ensobi

erudite, muyigirize ‘nnyo

eruption (on body), obutulutu’ttu, e’ggirikiti, ekibiribiri,ekyovu

escape (danger), okuwona; (prison, cage, etc) okubomba,okucwa, oku dduka, okwe’bba, okupuluka; e being hit, okusuba

escarpment, ekikko

eschew, okwewala, okwerekera ddala, okwezlra

escort, okuwerekera

especially, okusinga

espionage, obukessi

espousal, obufumbo

espouse, okuwasa, okufumbirwa

establish, okunyweza, okukakasa

estate, ekyalo, obutaka, ‘mmayiro, e

esteem, okussaamu ekitiibwa

estimate, v, okubalirira, okutee bereza

estrange, okwawukanya

estuary, ekikono

eternal, k lubeerera, a mirembe n’emirembe

eternity, emirembe, egita’ggwaawo

eucalyptus (tree), kalitunsi

eucharist, e’mmere ya Mukama wa’ffe, okussa ekimu,

eulogise, okutenda, okusuuta,

eunuch, omulaawe

euphorbia, enkoni, enkuukuulu

Europe, Bulaaya, e

European, n, Omuzungu

European, adj, a kizungu

evacuate, okusenguka mu

evade, okusuba, okwewoma, oku bengula, okukuba ekimmuunievangelist, omubuulizi ow’enjiri

evaporate, vi, okufuumuuka

eve, n, akawungeezi

even, adj, tereevu;be e, oku tereera, okwenkanankana; make e, okutereeza, okwenkanyankanya;(soil) okusaanya

evening, akawungeezi, kawansazi, ka wozamasiga

evenness, obutereevu

event, ekigambo

ever, e’nnaku zo’nna

every, buli, kiisi; e day, buli’jjo, buli lunaku; e moment,buli kaseera everywhere, buli wantu, buli gyewo’nna

evict, okugoba, okulya nsowole; vide okuganduula

evidence, obujulizi

evil, obubi

evil, bi ; do e, okwonoona, oku sobya, okuzzi omusango;speak e of, okulonkoma, okuvuma

ewe, endiga enkazi

exact, adj, tuukirivu

exact, v, okuliika, okubowa

exacting, adj, a luwazo; vide oku tunika

exactly, ‘ddala, geregere

exaggerate, okuyunga ebigambo, oku tiiwuuka, okukanika,okusaggula, okuyingiriza, okudongwa

exalt, okutenda, okusuuta, okugulumiza, okutendereza; eoneself, okwegulumiza, okwekuza

examine, okukebera, okwe’kkaanya, okw eke’nneenya; (pupils) oku buuza, okukemereza; (of a doctor) okwagayaga

example, eky’okulabirako

exasperate, okusunguwaza

exasperation, obusungu

excavate, okusima mu ‘ttaka, oku ligguula, okuwookoola

excavation, ekisimule

exceed, okusinga, okukira, oku sukkirira, okuyitirira,okuyinga exceedingly, ‘ddala ddala, ‘nnyo ‘ nnyini; vide very,

excel, okusinga, okukira

excellence, obulungi

excellent, lungi ‘nnyo

except, wabula, wazira

except, v, okufi’ssa

excess, e’jjingirizi

excessively, kabugira; vide kuka mala, kungwa

exchange, v, okuwaanyisa, oku gulaana, okuwa ŋŋana

excite, okusaanuula; (dogs) okw asira; be excited,okujagalala, oku kankanuka

exclaim, okukungiriza

exclude, okuziyiza, okugaana

excommunicate, okugoba mu kka nisa, okuvumirira

excrement, emizi, empitambi

excrescence, ensunduba

exculpate, okusonyiwa

excusable, a kusonyiwa

excuse, n, ensonga; make idle excuses, okulonzalonza

excuse, v, okusonyiwa; e self falsely, okweke’kkeza,okwewampanya execrate, okuvuma, okuvumirira, okukolimira

execration, ekivume

execute (work), okumala, okukola;

(criminal) oku’ tta

execution, place of, e’ttambiro

executioner, omumbowa, omutambizi

exemplar, eky’okulabirako

exempt, okusonyiwa

exercise, n, omulimu, omuzannyo

exercise oneself, okwemanyiiza

exert oneself, okufuba, okuluubirira, okwebaalinga,okwekalanga, oku kanda

exhaust (finish), okumala; be exhausted(finished),okuggwawo;

become e (fatigue), okukoowa, oku fumbuka, oku’ggya,okufumbulu kuka, okubuta, okuvuya, oku lebettuka

exhaustion, obukoowu

exhibit, okwolesa, okulabisa

exhort, okubuulirira, okukuutira, oku kubiriza

exhume, okuziikula, okusima

exile, v, okugoba, okuzaaya; be exiled, okugobebwa

exist, okubeerawo

exonerate, okusonyiwa, okuwonya omusango

exophthalmia, have, okukanuka

exorbitant, be, okwekanika, oku liika, okutunika; videokuwaniriza; grow e, okukangawala

exorcise, okukokola, okutambulula, okuzimulula

expand, vi, okugaziwa, okunaanuu ka; (leaf) okwanjulula

expand, vtr, okugaziya

expect, okusuubira, okulindirira

expectorate, okuwanda amalusu

expedient, be, okugwana

expedite, okwanguyiriza

expedition (war), olutabaalo, ekikwe kweto

expeditious, angu, a mbiro

expel, okugoba, okufulumya

expend, okuwaayo

expense, omuwendo

expensive, a muwendo, kanufu

experience, v (joy, etc), okulaba

expert, n, ‘ffundi

expert, adj, kugu; become e, oku kenkula

expiate, okutangirira

expiation, okutangirira

expire, okufa, okuta omwoyo, oku tondoka, okukutuka; (cometo an end), okuggwawo

explain, okutegeeza, okunnyonnyoIa, okuttottola,okuvvuunula; (a dream) okulootolola

explanation, amakulu

explode, okutulika, okutuumuuka,

exploit, ekikolwa eky’obuzira

exploration, olugendo, ‘ssa’ffaali

explore, okuziga

expose, okwolesa, okutengeka, oku bikkula, okwanika; eoneself, okwetatankiriza; e oneself in decently, okwetiiluula, okweya gaagula,okukunama

exposed, ereere, eru, eru

expostulate, okunenya

expound, okutegeeza, okunnyo ‘nnyola

express, okwogera, okwatula, oku tegeeza

expression (face), vide sad, pleasant,

expunge, okusangula, okuggyamu

extemporise, okuyiiya

extend, vi, okwebamba; e to, oku tuuka, okukoma

extend, vtr, okugaziya, okuyongera

extensile, be, okunaanuuka

extensive, vide omuteeteema, ‘nnakito kolo, ‘nnamulanda

extent, obunene, obuwanvu

exterminate, okuzikiriza; (plants) okutta ziizi, okukandula

external, a kungulu

extinguish, okuzikiza

extol, okutenda, okutendereza, oku suuta, okukunga

extort, okunyaga, okulyazaamaanya

extortion, obulybke; vide okutunika

extra, give, okwongeza

extract,v, okuggyamu, okuviisamu; (jigger) okutundula

extraordinarily, bulala, kayingo; vide okuzimula

extraordinary, a kitalo, a kikuuno

extravagance, kaloboli

extravagant, be, okujoogoola; vide enkira

extremely, ‘ddala ddala, ‘nnyo ‘nnyini, kayingo

extremity, enkomerero, ekidondi, aka sanso; (dilemma)ekibamba exuberantly, grow, okubimbijju kana

exude, okukamuka

exult, okusanyuka, okujaguza, oku kuba ejjebe, okwebuga

exultation, ekijaguzo,

eye, n, eriiso, e’ddozo; (pupil of e) e’mmunye; (of needle)empami,

e’nnyindo, e’ŋŋango; (watery e) e’jjanga; show whites of e,oku zoola amaaso ; have staring e, okuzongola amaaso

eye, vtr, okutunuulira, okwe’kkaa nya

eyebrow, ekisige

eyelash, akakowekowe; falling out of e, obulangula

eyelid, ekikowe; disease of e, wamala

fable, olugero

fabricate, okuyiiya

fabulous, a kitalo,a lugero

face, n, amaaso; make faces at, okukongoola

face, v, okukobo’jjana

fact, ekigambo, e’nsonga

factious, a ‘nnyombo, yombi

fade, kukaddiwa, kuwotoka; (colour) okufuma, okupeeruuka,okusa nguka

faggot, ekinywa, olusekese, omuganda, omuwakata

fail, I have failed, kinnemye; (in exam) okugwa f of one’sword, okujwa’ŋŋanya f to score, okukubo busu f to obtain, okusubwa

faint, okuzirika

fair, adj, lungi

fairly, mu ‘nnono

fairway, omwala

faith, okukkiriza; (in religion) e’ddiini

faithful, esigwa

faithfulness, obwesigwa

fall, v, okugwa, okwetu’jja ekigwo; (err) okukyama; (rain)okuto’nnya f from hand, okusumattuka f backwards, okugalanjula, oku gwa bugazif off stalk, okudyebuka f in, okwegulukuka f into debt, okugwa mu bbanja f oneon another, okwetlnda f to pieces, okumogoka f apart, okubumbulukuka f off head(of load), okuti’kkuka f open, okuwenjuka fall, n, ekigwo; (roof) okwesulika

falls (water), ekiyiriro

false, a bulimba, limba

falsehood, obulimba

falsetto, talk, okuke’kkera

falter (in speech), okunaanaagira, oku jegemera

fame, n, olulanga, ekitiibwa, okwatii kirira

familiarity, ekiyiboyibo, olummanyi mmanyi, olusuusuuto

family, ekika, oluse, e’ŋŋanda, olula, olulyo; large f,oluseregende

famine, enjala

famished, be, okulumwa enjala ennyi ngi

famous, atiikirivu; be f, okwatii kirira

fan, n, ekiwujjo

fan, v, okuwujja, okuwewa; f one self, okwesa’ggira

fancy, v, okulowooza; okwagala

fancy for, omulaka

fang, eri’nnyo

far, adv, wala; vide okukunu’kkira, okutwaliriza

farfetched, vide okuvoogoola

farewell, weeraba; bid f, okusiibula

fascinate, okuloga

fascination, omulaka

fashion, v, okukola, okubumba, oku tonda; be in f, okuyiita

fast, n, ekisiibo

fast, adj, angu, ambiro

fast, adv, mangu, ‘mbiro

fast, v, okusiiba enjala, okulaagira

fast, make, okusiba, okunyweza, okunyuunyuula, okumyumyula

fasten, okusiba, okulijja, oku nyweza

fastening, ekisiba

fastidious, be, okwenaanya, okwenankanya, okwekanala; a fperson, omwenanazzi

fat, amasavu, omuzigo, amafuta; roll of f, ekitogi

fat, adj, gevvu; (animals) sava, a ‘ssava; vide omugo,nyeefu, agaa gavu, bikokye, bigoto; be very f, okufeeta, okugonnomoka, okwagaagala; grow f, okugejja, oku nyeeta, okutinduuka; (animals) oku saatawala,okusavuwala

father, kitange, kitaawo, kitaawe, kita ‘ffe, kita’mmwe,kitaabwe f of twins, ‘ssaalongo my father, int, Taata! my finlaw, muko’ddomi,‘sse zaala, ‘ssewamuko grandfather, ‘jja’jja

fatherless, mulekwa, omufuuzi

fathom (understand), okutegeera

fatigue, v, okukooyesa, okukooya; be fatigued, okukoowa,okufuuyi rira

fatten, okugezza; (animals) oku savuwaza

fault, omusango, ensonga, ekyonoono; relapse by one’s own f,okw ettula; find f, okuyomba, oku juuka, okujuukirira

faux pas, vide okusolottoka

favour, ekisa, omukisa be in f, okuganja go out of f,okugooka curry f, okweroloma, okweguya

favour, v, okwagala; okuyamba, okubeera

favourable, lungi

favourite, n, omuganzi, omubiito, omwettanirwa; (girl)‘nnakabiito; be a f, okuganja; make a f of, oku biibiita

favourite, adj, ganzi

favouritism, obuganzi

fawn upon, okwegonza, okupanka, okweguya

fealty, obwesigwa

fear, n, entiisa, obuti, ensisi

fear, v, okutya, okutekemuka

fearful, a ntiisa, a kutya

fearless, zira, a maanyi

feasible, be, okukoleka

feast, embaga; entu’jjo

feast, v, okulya embaga

feat, ekikolwa ky’obuzira

feather, ekyoya, eky’ensuti

feathery, a byoya

features, amaaso

February, Febwuali

fee, n (wages), empeera, omusaala; (f before case) empaabi,enkanamu; (after hearing) ebitebe; pay fees for, okuweerera

feeble, nafu, tene; vide okukenda; f person, ‘nkeremeke,bandobere’dde

feeble, become, okunafuwala, oku gondoba

feed, vtr, okuliisa; (a fire) oku kuma omuliro; f inmorsels, oku gabirira

feel, okuwulira; (touch) okukomako, oku kwatako, okwagayaga;

feel about, okuyanza engalo; I feel sick, e’mmeeme ensinduukirira

feet, ebigere; sore f, akageregere, kyassanga

feign, okwerowooza f sickness, okwerwaza f death, okwefiisaf ignorance, okwewubya, okw ewugguusa, okwewussa f sleep, okwefuluusa finability, okwekekkezza f exertion, okwepa’cca f madness, okweralusa f assent,okuttikkirira

felicitate, okukulisa, okuyozaayoza

felicity, e’ssanyu

fell, oku tema

fellow, omusa’jja, omuntu; (my companion) munnonge; (fcountryman) bw’oluganda; vide nna

fellowship, okussa ekimu

female, omukazi

female, adj, kazi, wala; (animals) lusi; f infant, omwana wabuwala, bandobere’dde

fence, ekisaakaate, ekikaali, akasiira, akabanda, olukomera,olugo, ekigo, ‘bbooma

fence, v, okukomera, okusita olu komera

ferment, n (disorder), akacwano

ferment, v, okuzimbulukuka

fern, kayongo, kadaali

ferocious, kambwe, vide lukumbi

ferocity, obukambwe

ferret out, okwe’kkaanya, okukebera ennyo, okuvumbula

ferrule, omuwunda

ferry, n, omwalo

ferry, vtr, okuwungula; be ferried over, okuwunguka

fertile, gimu

fertility, obugimu

fervent, nyiikivu, a maanyi

fester, okutana

festoon, olubaya, engudi

fetch, okunona, okukima, oku goberera; (come to f),okuddukira, vide okuwoona

fetish, e’jjembe, ensiriba, omwambo; f hut, e’ssabo

fetter, olujegere, e’ssamba, ekisiba

feud, empaka

fever, omusujja, oluwujja; ‘nnabuguma; East Coast f, amakebe

feverish, be, okubabirira; vide oku susuukirira

few, tono in pl; grow fewer, oku toniwa

fez, entalabuusi, enkuufiira emyufu, enkuufiira y’omujunga

fiat, e’tteeka

fibre (plantain), ekyayi; (hemp) obu googwa, kansambwe,kifuula, olu vunvu, olubeera, omuzimbandegeya, ensinga

fickle, be, okupala’ppalanya, oku sagaasagana

fiction, ekyobulombolombo

fiddle, akadingidi

fidelity, obwesigwa

fidget, okusegukaseguka, okusuguu nyasuguunya, okukunkuna

fie! ‘vvakwo!

field, e’nnimiro, omusiri; f glass, galubindi

fiend, ‘ssitaani

fiendish, a ‘ssitaani

fierce, kambwe, kakali, a nkanu f person, entakkuta’kku turnf, okubama, okutaama look f, okw’ekajanga, okutunula buswandi fiercely,bukanga, bukanu

fierceness, obukambwe, obulalu

fiery (hasty), a busungu, sunguwavu

fife, endere

fifth, a kutaano

fiftieth, a makumi ataano; ataano

fig, e’ ttiini; (wild) entontogolo; f tree, omutiini,omutuba

fight, 11, olutalo

fight, v, okulwana, okukontana, oku tabaala; vide ‘nkwangu

figure (appearance), ekifaananyi; vide situfu; (price)omuwendo

filch, oku’bba

file, n, mwamba

file, v, okuwagala

fill, okujjuza; (with food) oku kkusa f very full, okubenga,okubigika f mouth, okufundiikiriza

fill pipe, okulunga be filled, okujjula

fillet (meat), omwala

fillip, okukuba entoli

filter, v, okusengejja

filter, n, e’ssengejjero, omubinikiro

filth, e’ttaka, empitambi, e’kko, e’kko kobereze,obukokkoliko; (moral) obu gwagwa, ekiko

filthy, bi, gwagwa, seegu; be f, okujamawala

fin, e’ggindu

final, a nkomerero, a kamalirizo

finale, enkomerero

finally, ‘kkomekkome

finch, akagugumunsi, akasanke, aka seese, kunguvvu,‘nnakinsige, ende geya

find, okulaba, okusanga, okusiŋŋaana, okuvumbula,okuzaawula, oku zuula; find out, okumanya, oku vumbula; look for, okunoonya

fine, ii,, omutango

fine, v, okutanza; pay a f, oku tanga

fine, adj, lungi, ka; f day, ensakkya; of f mesh, a kayeya

finger, engalo little f, ‘nnasswi first f, olunwe, ‘nvamumbasecond f, ‘kkwemmembeke’dde thumb, ekinkumu

finger, v, okutogaatoga, okutoŋŋoo nya

finish, okumala, okusonjola, oku maliriza, okutuukiriza,okukuba ssaanya, okumalamu, okulamya, okukunja, okusulikira, okuwe’mm enta

finish, n (good surface), ensaana; (end) enkomerero

finished, be, oku’ggwa; be well f, okunana

fire, n, omuliro grass f, oluyiira bonfire, ekikoomi make af, okukuma omuliro; v (set f to), okwokya, okw okerera, okuteekera, okubabuukirira, okuyeekera f a gun, okukuba e’mmundu

firebrand, ekitawuliro

firefly, e’mmunyeenye

fireplace, ekyoto

firewood, enku; f cut green, enku kku; go to fetch f,okuse’nnya, okutyaba, okuziga

firm, gumu, nywevu, a maanyi; be f, okunywera, okwesimbiggiriza, okuguma, okubebeetera

firmament, ebbanga

firmly, geregere, gulugulu

firmness, obunywevu, obugumu

first, oluberyeberye, okusobka be f, okusobka use for ftime, okwangula

firstborn, omuggulanda

firstfruits, ebibala eby’omwaka; vide okutembula

firstly, okusooka, oluberyeberye

fish, ekyennyanja names of f, e’mmale, e’jjamba, aka lende,ekisinja, embegedde, embovu, omukene, omunyala, ‘nnandere, endulumba, engagala,engege, e’nningu, enkakaalukanyi, enke’jje, enkokoto, enkuyu, enkyulukyulu,ensoga, ensonzi, ensuma, ‘ssemu tundu f net, ekiragala f trap, ekigu, omugomo fhook, e’ddobo f line, omugonjo

fish, v, okuvuba, okusumbya; (with hook), okuloba

fissure, olwatika, omwagaanya, en keka

fist, ekikonde

fit, n, ensimbu; be ill with fits, oku gwa ensimbu

fit, v, okutuuka, okugendegetana; f into, okuluma

fits and starts, sleep by, okwebaka ebivumira

fitting, be, okugwana

five, taano

fix, okunyweza, okusiba; f in handle, okuwanga; f eyes on,okwekaliriza amaaso

fixed, adj, nywevu, a lubeerera, a nkalakkalira

fizz, v, okusaala

flabby, boofu; go f, oku,footooka, okubootaboota, okuleenya,oku nyootoka

flag”, e bbendera

flagellate, okuswanyuula

flagon, e’ccupa, omudumu

flagstaff, emulongooti

flail, empuuzo

flame, n, olulimi lw’omuliro

flame, v, okwaka

flaming, use rel form of for eg

flank, e’bbali

flannel, ‘jjowo

flare, v, okubuubuuka, okwaka ennyo

flash, in a, lukwayo

flash, v, okumasamasa, okwakaya kana, okunyereketa;(lightning) oku myansa

flask, e’ccupa

flat, tereevu, agaagavu, beebeetavu, a kibuutabuuta, alutentezi; be f,

okutereera, okwagaagala, okuba ndaala, okubebeetala; soundf, okugogooma

flatly, refuse, okuguguba

flatter, okupanka, okuwaana, oku nyumiikiriza, okubinaabina,oku jaaka, okwegonza, okuwenda, okw eku’gga; f oneself, okwetenda;

flatterer, omupansi

flattery, obupansi

flatulence, akawuna

flavour, n, omu kka, ensa, e’ ddekeereke

flavour, v, okusomereza

flaw, n, e’ bbala, obulema, akamogo

flax, obugoogwa

flay, okuibaaga

flea, enkukunyi; fowl fleas, obuloolo

flee, okudduka, okubomba

fleece, n, ebyoya eby’endiga

fleece, v, okutunda bukanu; be fleeced, okugwa amanu

fleet, empingu

fleet, adj, k mbiro

flesh (living), omubiri; (dead) e’nnyama

fleshy, a kifuta

flexible, gonvu; be f, okugonda

flick, okulasa; (flies) okusagga

flicker, v, okukankana, okupapala, okutemireza

flight, okudduka; (bird) okubuuka

flinch, okutya

fling, okusuula, okukanyuga, oku kasuka, okusimbaggula; fdown, okutandaggira; f oneself about, okwaziirana

flintiness, embaalebaale

flip, okukuba entoli, okulasa

flippancy, okuzannya

flippant, be, okubadala

flit, okusenguka

float, v, okuseeyeeya, okuyenjeera, okubbulukuka,okutengejja

flock, n, ekisibo, e’ggana, ekirindi

flock together, v, okuku’ŋŋaanira awamu

flog, okubalula, okubandula, oku weweenyula

flood, n, amataba, omujjuzi, ebitaba, omutunga, e ttumbiizi,mukoka

floor, on the, wansi

flop down, okugangalama

flounder, okwetubinkiriza

flour, obutta, mutere, ensaano

flourish, vi, okugimuka, okubimbi jjukana

flourish, vtr, okugalula, okuwera

flow, okukulukuta, okugenda, oku gera; (of menses)okukuuluula; f into (tributary), okufukako

flower, n, ekimuli; (of maize) e’jjange, akanuunu, akatundwe

flower, v, okwanya, okumulisa,

fluctuate, okupala’ ppalanya, okukyu kakyuka; (abscess)okubola

fluent, a mboozi; vide okutontoma

flush, vi, okumyuka

fluster, vtr, okubigita

flute, endere, omulere

flutter, okupapala, okwewo’jjoola; be in a f, okupakala

fly, n, enswera, embwa, ekivu, akabu, akaduli, akatugu,akawawa

fly, v, okubuuka; (run away) oku dduka

flycatcher (bird), engwizi

foam, n, e’jjovu, engagize

foam, v, okubimba, okufuukuula, okusuukira, okujugumba

fodder, e’ssubl

foe, omulabe

foetus, akakonkomi, empummumpu

fog, olufu

foil, okuziyiza, okufubira, okuteba

foist oneself, okwetulinkiriza

fold, n (cloth), olufunyiro, e’ggoda, olukoda; (enclosure)ekisibo, ekiraalo, olugo

fold, v, okuzinga, okufunya; (arms) okwewumba

foliage, amalagala

folk, abantu

follow, okugoberera, okuyita na okuyiriikirira, okukuna’kkuna, oku wondera;f a road, okulembekera

folly, obusiru, e’jjulume, katwewungu, embazuulu, e’ttembo

foment (surgically), okunyiga, okw eserera eddagala

fond of, be, okwagala

fondle, okuzannyisa, okugayaga

font, e’bbatirizo

fontanelle, akawompo

food, e’mmere, eby’okulya; (for journey) entanda;fmoney,’pposo

fool, n, omusiru, kabandu, omutette, ‘ssekibette; as int,kidoma!

fool, vtr, okuguumaaza

fool, vi, play the f, okweginga, okw erigomba; f about,okwewodoola; be fooled, okuguumaala

foolery, obusiru

foolhardy, be, okwetunda, okw eyinula, okwewanga

foolish, siru; become f, okusiru wala

foot, ekigere; (measurement) ‘ffuuti; (of bed) emirannamiro

football, omupiira

footmarks, ebigere

footrule, e’ffuuti

footsteps, sound of, enswagiro

fop, omuyonjo

for, prep, kubwa, kulwa, olwa

for, conj, kuba, ‘kubanga

forage, v, okusaka

foray, n, ekizindo

forbear, okugumiikiriza, okuzibii kiriza

forbearance, okugumiikiriza

forbearing, use rel form of v to forbear

forbid, okugaana, okuwera; God forbid! kikafuuwe!

forbidden, a muzizo

force, n, amaanyi, buwaze; by f, buwaka, butaagaane

force, v, okuwaliriza, okukaka, oku kabiriza, okukozaamaanyi f way in, okuyingirira f way through, okubabalama, okw ewagaanya,okuwagga, okuwaguza f hand of, okuvunvubika f oneself, okukambiriza f a laugh,okwesesa f in, okubambalika

forced labour, akasanvu; vide oku sagga; make a forcedmarch, okulazima

forcible, a maanyi

ford, n, omwalo, omusomoko

ford, v, okusomoka

forearm, omukono

forecast, v, okutegeeza mu maaso

forefather, ‘jja’jja

forefinger, olunwe

forego, okuleka, okwegaanyisa, okw esiriba

forehead, ekyenyi, e’bbiga, obwanga, empumi

foreign, genyi, a mawanga

foreigner, omugenyi, omunnagwanga

forerunner, omukulembezi omuku lembeze

foreskin, ekikuta

forest, ekibira

foretell, okutegeeza mu maaso

forewarn, okulabula, okuwabula

forfeit, v, okutanga

forfeit, n, omu tango,

forge, e’ssasa

forge, vy okuweesa, okuvunja

forgery, commit, okwewaayiriza

forget, okwerabira

forgetful, mwerabizierabize

forgive, okusonyiwa,

forgiving, ‘a kisa

forgiveness, okusonyiibwa, ekiso nyiwo

fork, ewuuma; (of tree) ekkabi

forlorn, naku, avu, lekwa

form, ekifaananyi; (bench) olubaawo; (class) ekibiina; forform’s sake, musondo

form, vy okubumba, okutonda

formerly, edda, mu ‘nnaku ezaayita

formidable, nene, tiibwa, kafu

fornicate, okwenda, okulya embooge

fornication, obwenzi

fornicator, omwenzi

forsake, okwabulira

forsooth, mazima, anti,

forswear, okugaanira ddala; oku layira eby’obulimba

fort, ekigo, e’bbooma

forthwith, amangu ago

fortieth, a makumi ana

fortify, okuzimba ekigo

fortitude, amaanyi, omwoyoomu gumu

fortnight, e ssabbiiti bbiri

fortune, omukisa, obuga’gga

forty, amakumi ana

forward, adv, mu maaso; go f, oku genda mu maaso,okukulembera forwardness, ekyejo, okujeguka

foster, okukuuma

foul, adj, gwagwa, bi

foul, v, okugwagwawaza, okwonoo na; f oneself, okwesonafound, be, okulabika, okuzaawuka

found, vtr, okubanga, okukuba

foundation, omusingi

fountain, ensulo, olu’zzi

four, ‘nnya, na

fours, on all, mate,

fourteen, ‘kkumi nannya, ‘kkumi na na

fourth, okuna

fowl, enkoko, olusaanyi; (any bird) e’nnyonyi,

fox, ekibe

fracas, akacwano, oluyombo

fractious, yombi

fracture, v, okumenyeka, okukutula

fragile, a bwerende

fragment, akatundu; pi bucekuceku; (wood) akati; (food) akakunkumuka fragrance, akaloosa

frame, v, okukola, okuzimba

framework, ekitindiro, emikwero, omugala, lukangaga,olunnyo; (of house) omusekese; (of door) omuzigo

francolin, enkwale

frantic, be, okwaziirana

fraternise, okukwana

fraud, obulimba, akawubyo, oku lyazaamaanya; commit f, okulyazaamaanya, okulimba, okulyamu akawubyo

frayed, get, okusattuka

freak, ekikulekule

free, adj, e’ddembe, wa busa

free, v, okusumulula, okuta, oku fuula ow’e’ ddembe; foneself, okw esiimattula

freedman, wa boowo, ow’e’ddembe, omute,

freedom, e’ddembe, e’ssakki, e’ssimba

freehold, obutaka

freeze, vi, okukwata

French, adj, a Kifalansa; F man, Omufalansa

frequently, emirundi mingi

fresh, adj, ‘ggya; (milk) su, su nunu; (meat, etc) bisi

fret, okweraliikirira, okunakuwala, okutokooterera

friable, betentefu

Friday, Olw’okutaano, Fulaayide

friend, mukwano, munywanyi

friendless, naku

friendly, a kisa, lungi

friendship, omukwano; sham f, olukwano

fright, entilsa, ensisi; a f, kasajjaff’uba

frighten, okutiisa; be frightened, okutya

frightful, a ntiissa

fringe, amatanvuuwa

frizzle, vi, okusaala; vtr, oku kala’ ŋŋanya

fro, to and, eruuyi n’eruuyi; oku ddiŋŋana

frock, ekiteeteeyi

frog, ekikere, akalenga, enkonga

frolic, n, omuzannyo

frolic, v, okuzannya, okuleriika, oku sandaala

frolicsome, a mizannyo

from, ku, okuva, eri

front, n, amaaso, obuleega, ‘mberi; vide obulumba, e’jjaayego in f, okukulembera, okugenda mu maaso in f of, mu maaso ga wa mberi in f, ku manjo

frost, omuzira

frosty, a muzira

froth, e’jjovu

froth, v, okubira ekyovu, oku suukiira

frothy, a ‘jjovu

frown, v, okubi’ggya, okunyinyi mbwa, okubina ensige,okuka’nna nta, okwenyi’ppanyippa, okweru mata

fruit, «, ekibala; vide katunkuma

fruit, v, okubala, okulembeera; (plantain) okussa

fruitful, gimu

frustrate, okuziyiza, okufubira, oku lya empinga

fry, okusiika, okukalanga

fryingpan, ekikalango, fulampeni

fuel, enku, amanda

fugitive, omudduse

fulfil, okutuukiriza, okutuusa

full (moon), gwa ‘ggabogabo

full, become, okujjula, okufembe kera, okufeeta

full, to the, kampwerenda

fullgrown, kulu; vide musera

full number, be, okuwera

full weight, be, okutereera

fullness, okujjula, omusera

fumble, okuwammanta, okuyanza engalo

fume (be vexed), okunyiikaala, oku sunguwala, okuloma; giveoff fumes, okufuumuuka, okunyooka omu’kka

fun of, make, okukiina, okuduula

function, omulimu

funeral rites, finish, okwabya olu mbe

funnel, e’ bbinikiro, omuzindaalo

fur, ebyoya; (on tongue) omutetere, engeru

furious, a busungu; be f, okuswa kira, okwekalaga,okusunguwala ennyo

furiously, ‘cco’cce

furl, okufunyaafunya, okuzinga

furlough, okuwu’mmula

furnace, ekyoto

furniture, ebintu eby’omu nnyumba

furrow, akasalosalo; (wrinkle) omu taafu, olulanga

furthermore, era, ate

furtively, kiserebetu

fury, obusungu, obukaali

fuse, v, okusaanuusa

fuss, n, amalunya, emirerembe, endoo looto; make a f,okugaŋŋamuka, okukakyana, okutayira

future, n, e’nnaku ezigenda okujja; in the f, edda

gabble, okusabuiiza, okuvulungu tana

gable, ekiwenda

gad about, okutambulatambula, oku salabatta, okutanta,okutazaataza gadfly, ekivu, e’ddumambogo

gag, okuziba omumwa

gaiety, e’ssanyu

gaily, n’essanyu

gain, n, amagoba, ensusso

gain, v (reach) okutuuka; (battle) okuwangula, okugoba; makeg,

okugoba amagoba, okuviisaamu amagoba

gainsay, okuwakana, okugaana

gait, entambula, entambulire

gale, kibuyaga, omuyaga, kikuŋŋunta

gall, akalulwe; g bladder, endulwe, ensawo ya kalulwe

gallant, zira

gallantry, obuzira

gallop, okuguluka, okuso’jjolimba, okusukumbuka

gamble, okukuba ‘zzaala

gambol, v, okuzannya

game, n, omuzannyo; vide mweso, embirigo, enje, enziga; makeg of, okukiina, okuduula, okusekerera

gander, embaata ensa’jja

gang, fekibiina, dlugoldgombo, dmu luka

ganglion, ekizimba

gaol, e’kkomera

gaoler, omukuumi w’ekkomera

gap, ekituli, e’ddibu, empungu, entala ga, omwagaanya

gape (yawn), okwayuuya; (in astonishment) okusamaalirira

garb, n, ebyambalo

garbage, ebisasiro

garden, e’nnimiro; (plantain) olusuku; (deserted) ekikande,ekifulukwa

gardener, omulimi

gargle, okunyumunguza, okufukuta

garland, engule y’ekimuli

garment, ekyambalo, olugoye

garnish, okugulika, okulongoosa, okuganyula

gas, omu’kka

gash, n, ekiwundu

gash, v, okutema, okubaagulula

gasp, okuweevuuma, okuwe’jjawejja, okulookalooka, okulaakira

gate, wankaaki, wansaso; vide ensigo

gatekeeper, omuggazi; (of royal house) Mulamba

gather, vi, okuku’ ŋŋaana, okugu mba; (clouds)okubindabinda, 6kw ekuluumulula

gather, vtr, okuku’ ŋŋaanya; (plantains) okuyunja; (fruit,etc) oku noga; g up, okulonda, okuyoola, okusonda, okukukumba; g up skirts,okukwata akalenge

gauge, ekigero

gaunt, kovvu

gay, adj, sanyufu, a’ssanyu; be g, okusanyuka, okujanjaala

gaze at, okutunuulira, okulaba; okw ekaliriza amaaso

gear, n (harness), amatandiiko; (of car) e’ggiya

gem, e’jjinja ery’omuwendo

genealogy, okuzaalibwa, ba’jja’jja

general, omugabe

generate, okuzaala

generation, omugigi

generative organs (male), obusa’jja

generosity, obugabi, ekisa

generously, give, okugabula

genesis, okusooka

genet, akasimba, embaki

genial, a ‘ssanyu, sanyufu

genius, amagezi; a g, kagezimu’nnyo, ‘ nnakinku

Gentile, Mu’nnagwanga

gentle, teefu, gonvu; be g, oku kwata empola; become g, okukkakkana

gentleness, obuteefu, obukka’kkamu, e ggonjebwa

gently, ‘mpola, kasiiso, kimpowooze, ‘ nkuyo

genus, engeri

geography, joogolofiya

German, n, Omudaaki, Omugiri maani

German, adj, a Kidaaki

Germany, Budaaki

germinate, okumeruka

gesticulate, okuwenya emikono

get, okuweebwa, okufuna g up, okugolokoka, okuyimuka gbetter, okussuuka, okulamuka, okuwona g out of the way, okusegulira g ready,dkweteekateeka g away, okuvaawo g out, okuvaamu g off, okuvaako; (penalty),okuwona

ghost, omuzimu; Holy Ghost, Omwo yo Omutukuvu, MwoyoMutuukirivu giant, erintu, omuntu omuwagguufu

gibe, okusekerera, okukiina, oku duula

giddiness, kantoolooze, ka’mmungu luze, kaboyi

gift, ekirabo, ekitone, ekiweebwayo; g of food to king,olukungo

gifted, a magezi

gigantic, nene ‘nnyo, agguufu; vide colossal

giggle, okusekaaseka, okufeenverera

gills, endaka

gimlet, kekeyu

gin, n (trap), omutego, akakunizo, omuliiti; (drink), walagi

gin, v (cotton), okusunsula

giraffe, entugga

gird oneself, okwesiba, okwambala, okwebaga, okwefungiza,oku kekeera

girdle, olukoba, oluyina, omukandala, olwebagyo, biti

girl, omuwala; vide ‘dduuda; (servant) omuzaana

girth (size), obunene

gist, amakulu

give, okuwa, okugaba, okutonera, okuweereza g birth to,okuzaala g place to, okusegulira g up, okuleka, okuta g oneself up, okwewaayo gear to, okutega amatu, oku wulira g out, tr, okulanga, okubuulira g judgment,okusala omusango be much given to, okuweebwa ‘jjaliri

gizzard, ekisakiro, oluguve

glad, sanyufu; be g, okusanyuka; make g, okusanyusa

gladly, n’essanyu,

gladness, e’ssanyu

glands (inguinal), enkenga; (swollen) ensanjabavu,e’mmambavu

glare at, okutunulira obukanu

glass (mirror), endabirwamu; (tele scope) galubindi;(drinking) ekirawuli gleam, v, okumaskmasa, okwakaaya kana

glean, okuyeera

glee, e’ssanyu

glib, ogezi

glide, okuseeyeeya, okuyenjeera

glitter, v, okumasamasa, okutanga lijja, okunyereketa,okuteŋŋeenya globe, ensi

gloom, ekizikiza; (sorrow) obunaku

gloomy, be, okulungubala

glorify, okugulumiza, okusuuta, oku tendereza

glory, ekitiibwa

glossy, be, okunekaaneka

glow, v, okwaka, okusegenya

glowing (embers), ogi

glowworm, e’mmunyeenye

gluteal, muscle, nayiga

glutton, omuluvu, ‘ssedduvu, ‘dduma bikalu

gluttonous, luvu, a mululu

gluttonously, gujuba, lumenku; eat g, okwevuubiika,okugujuba, oku tuuba, okumenkula

gnash the teeth, okuluma obujiji

gnat, ensiri, obuzingiriri; (edible) e’ssami

gnaw, okumeketa, okukesula; (of pain) okujigija

go, okugenda g back, okuddayo g down, okukka, okukkirira,oku sere ngeta g in, okuyingira g into (space), okugyamu g round, okwetooloolag up, dkiili’nnya, bkwambuka g with, okuyita na , okutaba gana g off (gun), okwekuba,okuvuga g down (inflammation), okukkakkana, okutoowolokoka g to and fro, okuddi’ŋŋana g on one leg, okuse’jjera,oku kongojja g out, okufuluma (fire) oku zikira

goad, omuwunda

goal (end), enkomerero, ekigobero; (at football) akagoba,e’ggoolo

goat, embuzi; (wild) embulabuzi

gobble, okumirungula, okufunkula

goblet, ekikompe, endeku

God, Katonda; heathen g,, lubaale

Godhead, Obwakatonda

godless, kaafiiri

godlike, nga Katonda

gold, zaabu, a zaabu

goloshes, engatto ez’emipiira ez’enku ba

gonorrhoea, enziku, enjoka ensa’jja, ekisununu, enjoka zakisombi, lukuu mabintu, lukuumawaka

good, n, obulungi; for g, kagenderere,

good, adj, lungi

goodbye, weeraba; (jesting) weema nyiize; say g to,okusiibula goodday, otya’nno? osiibye otya’nno?

goodness, obulungi

goodnight, weeraba

goods, ebintu

goose, e mbaata, kabuzi

gooseskin, olutiko

gooseberries (Cape), entuntunu

gore, n, omusaayi

gore, v, okutomera, okufumita

gorge oneself, okwekakira, oku fundeera, okuguga; be gorged,oku gangayira

gorgeous, a kitiibwa; rel form of oku nekaaneka

gorilla, e’zzike, engolo

gormand, omoluvu

gormandise, okukavvula, okwevuu biika, okufenkenya,

gory, a musaayi

Gospel,’Enjiri; (RC) ‘E’vvanjiiri

gossip, n, olugambo, olubobzi, olulago

gossip, v, okunyumya, okulo’jja, okulaalaasa, okutuula mumbobzi, okwogera kandolindoli, okulege’jja, okujeejeema

gourd, endeku; vide kakudi, ekireere, ekigangaali, e’mpaawo,olutafuka, omukabu, e’ŋŋunda, ensekula; g plant, ekiryo; akatanga, akatundwegovern, okufuga, okutwala

government, enfuga; the British G, ‘Ggavumenti y’eBungereza; the

Protectorate G, ‘Ggavumenti ‘En kuumi

governor, omufuzi, Gavana

gown, e’kkanzu, ekiteeteeyi

grab, okusikula, okusika,

grace, ekisa; (RC) e’nneema

graceful, a kisa

graft on, okusimbako

grain, eŋŋaano, omuwemba, obulo;

a g, empeke

granary, ekyagi, e’ ggwan ika ly’e’ŋŋ aano

grand, a kitiibwa; vide lwataata

grandchild, omuzzukulu

grandfather, ‘jja’jja

grandmother, ‘jjajja

grant, n, ekirabo

grant, v, okuwa

granular lids, e’nsi

grape, enzabbibu; g vine, omuza bbibu

grapple, okukwatako; g one another, okukwatagana

grasp, okukwata, okuvumbatira

grasp, okukwata, okuvumbatira; (mentally) okwetegereza

grasping, mukodo

grass, e’ssubi, omuddo, e’ssenke, olumbugu, etteete,olukonzikonzi, embu’bbu, ebisagazi

grasshopper, enseenene, e’jjanzi, e’ŋŋe nzigenzi, obwacaaka,‘nnabangogoma

gratification, e’ssanyu

gratify, okusanyusa; be gratified, okuka’jjala

gratis, okuwa

grave, entaana, amalaalo; gclothes, amabugo

gravel, enkokoto

gravy, amazzi g’e’nnyama, omucuuzi

gray, ambubi; g hair, e’nvi; grow gray, okumera envi,okutuuluula, okutebekera

graze, vi, okulya; vtr, okukolo bola, okunuubula

grease,amafuta, omuzigo

great, nene, kulu, a’ kitiibwa; (quantity) ngi

greatness, obukulu

greedily, eat, okweriira

greediness, omululu, omulugube

greedy, luvu, a mululu, a mulu gube; be g, okululunkana, okununka

Greek (man), Omuyonaani; (language) Oluyonaani

green, n, erangi ya kiragala

green, adj, a kiragala; (unripe) bisi;

greenshank (bird), enkobyokkobyo;

greenfly, omuwempe

greet, okulamusa, okubuuza

grenadilla, akatunda

grey, vide gray

grief, e’nnaku, obunaku, obuyinike; come to g, okukubaamavumira,

grievance, ekinyiigo, e’nsonga

grieve, vi, okunakuwala, okwennya mira; vtr, okunakuwaza

grievous, zito, nene

grim, a ntiisa

grimace, make, okwekonga, okw emoola, okwenyaata

grin, n, akamwenyumwenyu

grin, v, okumwenyamwenya, oku feenyeera, okusendula amatama,okuwena

grind, okusa; (teeth) okunena, oku luma e’nsubi; (tools)okuwagala grindstone (upper), enso; (lower) olubengo

grip, v, okukwata, okuvumbagira, okukwata mavumbavumba

gristle, ekibebenu

grit, n (moral), obuzira, obugumu, e mmizi

gritty, be (food), okulumira

groan, v, okusinda, okubolooga

groin, embalakaso, amakendegere

grope, okuwa’mmanta, okumama ‘gga, okuwumpuguma

gross, adj, vide mafembe

grotesque, be, okweswalinga

ground, fe’ttaka; on the g, wansi;

grounds (sediment), obukyu, ebi botya, enkanja; (reason),ensonga; vide okusinziira

groundnuts, ebinywebwa, ebinyoobwa

groundsheet, e’ttundubaali

group, n, ekibiina

group, v, okuku’ŋŋaanya

grovel, okwekulukuunya

grow, okukula, okusuumuka; (plants) okumera g fat, okugejjag lean, okukogga g old, okukaddiwa g luxuriantly, okugimuka, oku bi’mbijjukana

growl, okuwuluguma

grudge, n, akamogo, e’ndibu

grudge, v, oku’mma

grudgingly, lwa mpaka

gruel, obusera

grumble, okwemulugunya, okunyiiga, okwekaanya, okwebo’jja,okw ekenya, okutolooma, okugangaza

grunt, okuwuuna, okukema, oku fuma; (animals) okufugula

guano, kasiikolindo

guarantee, n, omusingo, akakalu

guarantor, omuyima

guard, n, omukuumi

guard, v, okukuuma; be on one’s g, okwekuuma, okwekeka,okweke ngera

guardian (of child), omukuza, omula birizi

guardianship, obukuumi, omulabi rizi

guava, e’ppeera; g tree, omupeera

guerdon, empeera

guess, okuteebereza, okuteerera

guest, omugenyi

guide, n, omusaale, omukulembezi

guide, v, okukulembera, okuluŋŋamya, okusaala

guile, olukwe, obukuusa

guilt, omusango, ekibi

guilty, alina omusango, asingibbwa omusango; look g,okweryanya guineafowl, enkofu

guise, ekifaananyi, omutindo

guitar, ‘ggita

gulf, ekyondo

gull, enkunga

gull, v, vide deceive,

gullet, omumiro

gulp, v, okumira (o)bugobo, oku mira amangota

gum, amasanda; blue g (tree), kalitunsi; g of mouth,akabuno;

gumboil, e’ssamasami

gun, e’mmundu, omuzinga; g barrel, omudumu; g cap, ‘ffataakigunpowder, obuganga

gunsmith, omuweesi w’emmundu

gunwale, oluwero

gurgle, okuyira, okututubika

gush, okusulula, okutiiriika

guttapercha, omupiira

gutter, omufule’jje

guzzle, okujenga

gyrate, okwekulungula

hartebeest, e’nnangaazi, e’nnyimeera

habiliments, ebyambalo

habit, empisa; give up a bad h, okw ewangula

habitable, a kusulamu, a kubeeramu; be h, okubeeka

habitation, e’nnyumba, ekisulo

hack, okutema, okukikiitana

hackles, e’ ggina

Hades, Magombe, ‘Ttanda

haemorrhage, ekikulukuto

haft, olunyago, omuguma, ekijugo

hag, omukazl omukadde

haggard, look, okuguŋŋumika

haggle, okulamula, okugulaana

hail, n, omuzira

hail, v, okuyita, okukoowoola

hair, oluviiri, e’nviiri; (of animal) ekyoya, ekiku’zzi,e’ssisi; (caterpillar) e’ggimbi; (pubes) ekiza; (eye brows) ekisige;(eyelashes) ekikowe kowe

gray h, envi long h, ekijwenge, ekiku’zzi curly h, enviiriz’amasadde, enviiri za kaweke straight h, enviiri za zigeye, enviiri zamunyerere

half, n, ekitundu, e’nnusu h cooked, a makubu’ ggu, a mbwebwe h full, ‘ttengetenge h grown (jungle), e’ttoma h open (door), omuwogohalloo, v, okukoowoola

hallow, okutukuza

halt, okuyimirira, okukoma; (limp) okuwenyera

haltingplace, ekisulo, omugiini

halve, okusala wakati, okutemamu, okwawiilamu

hammer, e’nnyondo; (stone) omu yindo; (of gun) firipi

hammer, v, okukuba n’e’nnyondo, okuweesa, okukomerera; videpound

hammock, akatimba, akadyeri

hamper, n, ekisero

hamper, v, okuziiyiza

hamstring, okutemk bluteega

hand, omukono, ekibatu; h over, go, okubaka; have handsfull, okukwatagana, okugagalana

hand, v, okuweereza, okukwasa

handful, olubatu; two handfuls, ekiyi

handicraft, omulimu gw’engalo

handkerchief, ekitambaala ky’ennyi ndo

handle, n (hoe), omuyini; (knife) ekiti; (shield)omuwambiro, omu konda; (jaw) ekigingi; (pot) e’ŋŋ ngo broken hoe h, ekiyinigifix in h, okuwanga take out h, okuwangula

handle, v, okutoŋŋoonya, okutoga toga, okutiga, okukwatakohandmaid, omuzaana

handsome, balagavu, lungi

hang, vi (down), okuleebeeta, oku lengejja, okubunduka,okulagaya;

hang back, okuwalira; h fire, oku fenya

hang, vtr, okuwanika, okwanika; (strangle) okutuga honeself, okwetuga h curtain, okutimba h head, okutunula kibundaaza, oku koteka

hangings, n, ebitimba

hangnail, akatakkuluze

hank, akavumbo

hanker, after, okuyaayaana, okwoya, okululunkana

hapless, e’nnaku

happen, okubaawo; h to, oku baako

happiness, e’ssanyu

happy, sanyufu, a’ssanyu; be h, oku sanyuka, okwesiima;hgolucky, ‘ nnakigwanizi, ‘ sserulyamayenje

harangue, v, okubuulira, okukuutira

harass, okuteganya

harbour, n, omwalo

harbour, okukuuma, okukweka

hard, gumu, kakanyavu, kalubo, kakafu, kakumme’mme; videkali bobbo h luck! int, manti! be h, okukakanyala, okukaluba be h for,okukaluubirira harden, okukakanyaza, okugumya

hardhearted, a mwoyo mukaka nyavu

hardihood, obugumu, obuvumu

hardly, use wasiga’dde (or waasigala) katono

hardness, obukakanyavu, obukalubo

hardship, obubi, e’nnaku

hardy, gumu, a maanyi

hare, wakayima

harelip, person with, ‘nnakimu

hark! int, wulira!

harm, n, akabi, obubi

harm, v, okuluma, okwonoona, oku kola obubi

harmonise with, okutabagana, okw ekwanya

harmonium, e’nnanga

harness, n, amatandiiko

harness, v, okutandiika

harp, e’nnanga, e’ntongooli, e’ndongo; play the h, okukubae’nnanga

harp on, okuyeeyereza

harpoon, vtr, okuswaga

harsh, a’bboggo, kambwe

harshness, e’bboggo, obukambwe

harvest, amakungula, akasambula

haste, embiro, okwanguwa; make h, okwanguwa, okweyuna

hasten, okwanguya, okwanguyiza, okusambya

hastily, pakupaku

hasty (temper), a busungu

hat, enkuufiira, enkuffiira, se’ppeewo

hatch, vi, okwaluka; vtr, oku maamira, okwalula

hatchet, emba’zzi

hate, okukyawa, okukiiya, okuki’jja

hateful, bi ‘nnyo

hatred, obukyayi

haughty, a malala, lalambavu; be h, okwenyumiriza, okwekuza,oku ni’gga, okugaaga, okukuumiira

haul, okuwalula

haunt, n, e’ttabaaliro

haunt, v, okululuma

have, use verb to be with na

haven, obuddukiro

haversack, ensawo

hawk, akakubampanga, wonzi

hawk about (for sale), okukunza

hay, e’ssubi e’kkalu; make h of, okubwagulira

haze, olufu; (of eyes) ekirandalanda

he, ye

head, omutwe, kasoomi, enseenene; (of bed) emitwetwe; (ofdrum) obusu; (of corn) ekirimba; (chief) omwami, omukulti; h cloth, ekiremba

head, adj, kulu, a luti’kko, a lukulwe

headache, kawango; my head aches, omutwe gunnuma

headband, omugaaga, omuge

heading, omusoso

headland, omusoma, dkisoko

headlong, vide ekinvulu

headman, omukoza, ‘nnampala

heal, okuwona, okukala; vtr, oku wonya

health (good), obulamu; (bad) enko nyera

healthy, lamu; vide kitiginya

heap, enkumu, omuteeko, e’bbenga, e’mmiino, engululu dung h,olubungo h of weeds, ekirungu h of dirt, e’ntuumo

heap up, v, okukuma, okuku’ŋŋaa nya, okutuuma

hear, okuwulira

hearer, omuwulizi

heart, omutima, e’mmeeme; take h, okuguma omwoyo

hearth, ekyoto

heartily, ‘nnyo, n’essanyu

heat, n, e’bbugumu, olubugumu, olu benge,’nnabuguma; (anger)obusungu heat, v, okubugumya

heathen, n, omukaafiiri, omukaafu

heathen, adj, kafiiri

heathenism, obukaafiiri

heave (throw), okukasuka, okusuula; h along, okusembeesa; ha sigh, okussa ekikkowe

heaven, e’ggulu

heavily, walk h, okuggunda; dance h, okuguluba

heaviness, obuzito; = grief, obuyi nike

heavy, zito, a maanyi, kaloddo

heavy, be, okuzitowa, okuzitoowe rera; be h with eating, okugalaata, okugayagana

hedge, olukomera

heed, take, okwekuuma, okwege ‘ndereza

heel, ekisinziiro; fall head over heels, okugalanjuka

hefty, be, okunyuntuka, okugubira

heifer, e’nduusi

height, obuwanvu, obugulumivu

heighten, okwongera obuwanvu, oku wanvuya

heir, omusika

hell, ‘Ggeyeena, omuliro ogutazikira

helm, e’nkasi egoba

helmet, se’ppeewo

helmsman, omugoba

help, n, okubeerwa

help, v, okuyamba, okubeera, oku yuna, okujuna, okuwaga, okwoloola; vide okusumbuusa; h food, okubega; h self, okwesanirira helper,omubeezi

helpless, be, okutongojjera

helpmate, omukozi munnange, mu nno, etc

hem, olukugiro, akalenge; false h, ekibanduliro

hem, vt okukugira

hemp, obugoogwa; (for smoking) e’njaaye; h seed, obuduli

hen, e’nkoko

henceforth, okuva kaakano, okusodka kkakano

henpeck, okusojja ku luwonzi

her, ye; (obj prefix), mu

herald, omubaka

herb, omu’ddo, oluva

herd, n, ekisibo, e ggana

herd, v, okulunda, okusumba

herdsman, omusumba, omuwuula, omulunzi; royal h, Kawuka

here, wano, awo, wo

heresy, obukyamu

heritage, obusika

hermaphrodite, ‘nnakinsungwa

hermit, kyewaggula; turn h, okw evu’njavunja

hernia, omukundi

hero, omuzira

heroism, obuzira

heron, e’bbalwa, ‘ ssekanyolya, eki mbala

herpes, ekisuyu

hesitate, okubuusabuusa, okwefe’ttafetta, oku’tta aga n’aga,okufufu ‘ggala, okugalangatana; (in speech) okunaanaagira, okutama’ttama

hew, okutema

hiccough, kasikonda

hide, n, e’ddiba, ekyanjo

hide, vi, okwekweka, okukukuma; vtr, okukweka, okukisa; comeout of hiding, okwekwekula

higgledypiggledy, ‘ggogologgogolo, kintabuli, magalangaja

high, adj, wanvu, gulumivu; (honourable) a kitiibwa; (price)kanufu; at a h price, bukanga; on h, wa’ggulu

high, be, okugulumira; (of price) okukangaluka; videokuseera highly, ‘nnyo

Highness, His, ‘Ssaabasa’jja

high priest, kabona lukulwe

highroad, oluguudo

highwayman, omutemu

hilarity, enseko

hill, olusozi; vide akatu’nnumba

hillock, ekifunvu

hilly, a ‘nsozi

hilt, ekiti

him, ye; (obj pref) mu

himself, ye ‘nnyini

hinder, okulobera, okuziyiza, oku labiriza

hindrance, ekiziyizo

hinge, empeta

hip, ‘bbunwe, e’mbinabina

hippopotamus, envubu

hippotragus (antelope), empala

hire, n, empeera, omusaala

hire, v, okugulirira, okupakasa

hireling, omupakasi, omuntu w’e mpeera

hiss, okwesooza

history, ebyafaayo

hit, okukuba; h when down, didi togoza

hither, wano

hitherto, okutuusakaakano, ka mbwano

hive, omuzinga

hoard, okutereka

hoarse, saakaavu; be h, okusan kaala

hoarseness, obusaakaavu, ekiyimbiro

hoary, adj, a ‘nvi, kadde nnyo

hoax, okusaaga, okulimba

hobble, okugonoka, okuipiplra

hoe, n, enkumbi, e’ggezi, ensimu

(Video) THE FIRST ENGLISH-LUGANDA LINGUISTICT DICTIONARY DICTIONAY IN UGANDA

hoe, v, okulima, okukabala

hog, embizzi

hoist, okuwanika

hold, okukwata; (contain) okugyamu h out, okugumiikiriza, okukungubala

hold forth, okubuulira h, fast, okunyweza h breath,okutuyira holdable, be, okukwatika

hole, ekituli, ekinnya, ekirombe, olu sekeso, entwi; be in ah, oku lemwa, okubutaabuta

holiday, olwoso, okuwu’ mmula

holiness, obutukuvu, obutuukirivu

hollow, enkompe, e’nnombe, eki wonvu, omuwulugwa

hollow, adj, wowongole, a kireereetu

hollow out, v, okubajjamu, oku wowongola, okusokoola; behollowed out (by water etc), oku womoggoka

holocaust, okufa kizizi

holy, tukuvu;(RC) tuukirivu;

Holy Ghost, Omwoyo Omutukuvu, Mwoyo Mutuukirivu

homage, pay, okusinza, wa kitiibwa, okweyanza

home, eka, ewange (ewuwo, etc); make self at h, okweyinula,okubooba homeless, be, okudaaga, okubu ngeeta, ‘mbulakayu

homesick, be, okulumirwa eka omwoyo

homestead, amaka

honest, esigwa, a mazima

honesty, obwesigwa, amazima

honey, omubisi gw’enjuki; take h, okuwakula enjuki

honeycomb, ebisenge by’enjuki, eki bembe, ekikambi

honour, n, ekitiibwa

honour, v, okussaamu ekitiibwa, oku gulumiza

hoodwink, okulimba

hoof, ekinuulo, ekiganja

hook, e’ddobo

hookah, omugwabi

hoop, e’nnamuziga

hop, okukongojja, okuse’jjera

hope, n, e’ssuubi, okusuubira

hope, v, okusuubira, okwesunga

horizontal, put, okukiika

horn, e’jjembe, e’kkondeere; with branching horns, galama

hornbill, e’ŋŋaaŋa, enkunyukkunyu

horned, a miyembe

hornet, e’nnumba

hornless, a ‘nkunku, soomi

horrible, a ‘ntiisa, bi ‘nnyo

horrid, bi ‘nnyo

horrify, okutiisa, okutama

horror, entiisa

horse, embalaasi

horseman, omwebagazi

Hosanna, Ozanna, Ozaana

hospital, e’ddwaliro, e’nnyumba y’aba lwa’dde

hospitality, okwaniriza abagenyi, oku sombeza abagenyi

host, ‘nnannyini nnyumba; (army) e’ggye, olufulube, ekibiina

hostage, omusingo, ensingwa, omu wambe, e’nnunuzibwa

hostile, omulabe

hostility, obulabe

hot, use rel form of verb be h, okwokya, okubuguma, okw aka,okukaalaama, okwebere ngula (as pepper) okubaalaala, okubalabaata; (body)okubabirira be very h, okubanduka; vide lweje, make h, okubugumya

hotchpotch, omulondolondo

hotel, wooteeli, oteeri

hottempered, sunguwavu

hough, okutema oluteega, okutema olunywa

hound, embwa

hour, e’ssaawa; (occasion), ekiseera

hourly, buli ‘ssaawa

house, e nnyumba, enju; vide mwa mba, ekisuuwa, kalinaabiri;vide twekobe

house, vy okusuza

housebreaker, omu’bbi

householder, ‘ssemaka, ‘nnannyini nju

houseless, he, okudaaga

housemaid, omuzaana

hovel, akayumba, akasiisira

hover (of bird), okuseeyeeya; h about, okula’ttalatta

how, tya, ‘nnabaki; (how many) meka; vide okwenkana

howl, okukaaba ennyo, okubaaluuka

hubbub, akacwano, omutumbikano, oluyoogaano; make a h, okukaayana, okuleekaana

huddle oneself up, okwewo’jjawojja, okweromoja, okwekomoma

hug, okuvumbagira, okuwambaatira

huge, nene ‘nnyo; vide muku

hull, v (rice), okutwanga

hum, v, okuvuuvuuma

human, a bantu; h nature, obuntu bulamu

humane, a kisa

humble, wombeefu, kka’kkamu; be h, okwewombeeka,okwetoowaza, okutoowaza; appear h, okw eryanya

humbug, omukuusa, mu’nnanfuusi

humbug, v, okubalaata, okuguu maaza

humiliate, okuswaza, okutoowaza, okujeeza, okuwombeesa

humiliation, okuswala, okutoowaza

humility, obuwombeefu, obukka ‘kkamu, e’ssimbo

hummock, ekifunvu

hump, e’ bbango, entumba

hunchback, omututuuli

hundred, ekikumi, ekyasa

hunger, enjala

hungry, yala, a ‘njala; be h, oku lumwa enjala; vide kagomba

hunt, okuyi’gga; (look for) oku noonya, okuwama; h for thingvisible, okuwuuzuuma

hunter, omuyi’ zzi;elephant h, omutujju

hurl, okusuula, okukasuka, oku kanyuga; h down,okutandaggira, okugonnomola, okulindigga

hurricane, kibuyaga, kiku’ŋŋunta

hurriedly, kisaabuuko, kitindiggu

hurry, vi, okwanguwa, okwanguyi riza, okukanduka

hurry, vtr, okwanguya, okusambya

hurt, n, ekirume, obubalagavu, oku lumwa

hurt, v, okuluma, okubalagala, oku nuubuka; be h, okulumwa,oku sonsomola

husband, n, ‘bba (baze, balo, ‘bbaawe); vide omuwuuze

husband, v, okutereka

husbandman, omulimi

hush! int, okusirika!

hush, vtr, okusiisiitira, okusirisa, okuwobwootera

husk, ekikuta, ekisusunku

huskily, malagolago

husky, get, okusaakaala

hut, akayumba, akayu, akasiisira

hyaena, empisi, entagya

hydrocele, empanama

hymn, oluyimba

hypocrisy, obunnanfuusi, obukuusa

hypocrite, mu’nnanfuusi, omukuusa, omuguya

hypocritical, be, okukuusa

I, pron, ‘nze

ibis, ‘mpaabaana

idea, ekirowoozo, amagezi

identify, okwetegereza, okulonda

idiocy, obusiru

idiot, omusiru, omulalu, ekinyanyagga, ekisamasama

idiotic, siru, a busiru; be i, oku bebeetala

idle, gayaavu; be i, okugayaala, okunaanya; okulagajjala,oku leeya, okulendera; make i, oku gayaaza

idleness, obugayaavu, obunaanya

idler, omugayaavu, omunaanya, omu faadanga, enfamba

idly, gadigadi, gojegoje, ‘bbende

idol, ekifaananyi

idolator, omuwonzi, asinza ebifaananyi

if, oba, obanga, bwe

ignite, okwokya, okukumamu omuliro

ignoble, kopi

ignominious, a nsonyi; rel form of okuswaza

ignominy, ensonyi, okuswala

ignoramus, omusiru, atamanyi kigambo

ignorance, obutamanya

ignore, okunyooma, okugaya, oku latta

ill, lwadde, kosefu; vide omuyi become i, okulwala get illconstantly, okugozoobana be very i, okukoseka, okuyinguka make i, okulwaza

illegal, si b mateeka, a muzizo

illegitimate a bwenzi (child), a muzizo

illfeeling, akalumira, ekinyiigo

illluck, olubwa; bring i, okukungula; bringer of i,ka’nnaaluzaala

fmannered, a ‘mpisa ‘mbi, wa kyejo

illnatured, sunguwavu, a ntondo, b ntozo

illstarred, kitaakule

illtreat, okuwanga

illness, endwa’dde, obulwa’dde; vide luko’kkere; feign i,okwerwaza

illuminate, okumulisa

illusion, omuyinooyino

illustrate, okugera olugero

illustration (story), olugero; (picture) okifaananyi

imagine, okulowooza

imbecile, omulalu, omusiru; vide okubebeetala

imbecility, obusiru

imbibe, okunywa

imitate, okugoberera, okugeegeenya

imitation, ekikalizo

immaculate, awatali kabi

immaterial, it is, si musango, si ki gambo

immature, to

immediately, amangu ago

immense, nene ‘nnyo

immerse, okunnyika mu mazzi, oku bbinkiza

immigrate, okuwa’ŋŋanguka

immodest, kaba, a ‘nsonyi

immodesty, ensonyi, obukaba

immolate, oku’tta, okutamba

immoral, enzi, a bwenzi; become i, okukabawala

immorality, obwenzi

immortal, tafa

immortality, obutafa

immunise, okusibaga; i oneself, ‘ okwegema

immure, okuteeka mu kkomera, oku siba

immutability, obutajjulukuka

immutable, a lubeerera, si a kujjulu kuka

impale, okufumita

impart, okuwa, okugaba

impatience, obutagumiikiriza, kati nko

impatient, be, okubigita

impeach, okuwawaabira, okuwaa bira

impede, okuziyiza

impediment, ekiziyiza, kalumanny wera; (in speech) okwogeraekirimi impel, okuwaliriza, okukubiriza

impenetrable, be, okuggumira, oku ziyira

impenitence, obuteenenya

imperceptibly, kimugunyu

impersonate, okwefaananya, okw egamba, okwefuula

impertinence, ekyejo, ekitigi, e’gge nya

impertinent, a kyejo, a kitigi

impetuous, be, okusiitaana

impetuously, buziiziiri

implacable, kakanyavu, zibu

implant, okusiga, okusimbamu

implement, ekyuma ekikola

implicate oneself, okukanansa

implore, okwegayirira, okwesenge reza

import, n (meaning), amakulu

import, v, okuleeta munsi

importance, obukulu, ekitiibwa

important, kulu, a kitiibwa

importunate, a kacca

importune, okusaba olutata, oku tayirira, okubeeba,okujegeekereza, okutawa, okuleeberera, obweku kuutiriza, okupeeka

impose (fine), okutanza; i upon, okwekanyamuza

imposing, a kitiibwa

impossible, be, use neg form of oku yinzika, okusoboka; an iperson, entambazi, entaate

impostor, omulimba

imposture, obulimba

impotence, obunafu

impotent, nafu

impoverish, okwavuwaza; be impoverished, okwavuwala

imprison, okuteeka mu kkomera, oku siba

imprisonment, obusibe

improper, gwagwa; be i, okuwemuka

improve: okwongera, okulongoosa

improvement, olukamu, bibkowe

impudence, ekyejo, akajanja

impure (morally), gwagwa; this water is impure, amazzi ganogalimu obuwuka

impurity (moral), obugwagwa

impute, okubalira; i falsely, oku limbiriza

in, mu

inactive, mugayaavu

inactivity, obugayaavu

inasmuch as, ngabwe, kubanga

inattentive, be, okutunula ekimama, okblabankana

incarcerate, okuteeka mu kkomera

incarnate, become, okufuuka omu ntu

incarnation, okufuka omuntu

incendiarism, okwokerera

incendiary, omwokerezi

incense, obubaane; i tree, omuwafu; burn i, okwotezaobubaane, oku nyookeza obubaane

incessant, a kagganyigganyi

incessantly, lutata, lu’nnye, lumoo nyere, lunyenyeegere,luleekereeke, lundikoobyo, lutaakome, lutankute, luteetera, ‘ntakera,‘ssferebo; vide oku le’jja

incest, obwenzi; commit i, okwenda

incestuous, enzi, a bwenzi

incident, fekigambo, ensonga

incisor, bri’nnyo

incite, okukubiriza, okuweerera, oku fukuutirira,okupikiriza, okusaa kiriza, okusmdirira, okuvugula; (dogs) obwasira

incline, n, akaserengeto, olukooto, olu yiringito, ekikko,akasirikko

incline, v, okwagaza; (slope) okw esulika (vi)

include, okussaako, okubaliramu

incoherent, a kasalwe

incoherently, speak, okudaabaada, obwogera olutabirizo

incompetent, si aa magezi

inconsequently, talk, okulondobe reza

incontinence, obuteekomako; have i (faeces), okwenyaga

incorruptible, si aa kuvunda, mwesi gwa

incorruption, obutavunda

increase,n (profit), amagoba

increase, vi, okukanya, okwala, okwongera; i in, okweyongeraincrease, vtr, okwongeza

inculcate, okukuutira, okuyigiriza

inculpate, okusiba ekibi, okutema ekigambo

incurable, tassuuka; vide luko’kkere

indecency, ensonyi, obugwagwa

indecent, a ‘nsonyi, gwagwa, seegu; vide okwetiiluula,okweyagaagula, okukunama, okuwolongerera

indeed, mazima, ‘ddala

indefatigable, nyiikivu ‘nnyo

indemnify, okuliwa

indemnity, omutango; pay i, oku tanga

independence, e’ ddembe

independent,e’ddembe; be i, okw etwala, okwesanirira; videomu suluba

independently, kyeteeso,

India, Buyindi

indiarubber, omupiira ogusangula, akasangula

Indian, Omuyindi

Indian corn, kasooli

indict, okuwawaabira, okuwaabira

indictment, omusango

indifferent, be, okwekubira gudii ku’dde, okugalamba,okuzinzibala indigence, obwavu

indigenous, a kiganda, a buzaaliranwa

indigent, avu, naku

indigestion, vide enjoka, dyspepsia,

indignant, be, okusunguwala

indignation, obusungu

indiscreet, a lumotolo

indiscretion, olulere

indispose (illness), okulwazalwaza; be indisposed,okuIwalalwala indistinct, vide okuseeterera, oku wunuuna

indistinctly, vide byenjeze, okulebet terera, okusabuliza,okuvulungu tana

indite, okuwandiika

indolence, obugayaavu; be indolent, okugayaala, okubeyaabeyaindurated, be (skin), okuguba

industrious, nyiikivu; be indolent, okunyiikira

industry, omulimu, obunyiikivu

inebriate, okutamiiza

inert, be, okugajaba, okuyaba, oku galabanja

infamous, a lujeejeemo

infancy, obuto

infant, akawere, akaana

infatuated, be, okutinkiza

infect, okusiiga,’ okusomba’ obulwadde, okuwereba,okucuncumula infectious, be, okusiigika

infer, okutegeera, okumanya

inference, amakulu

inferior, bi okusinga; a person’s inferiors, abantu abaliwansi wa

infidel, omukaafiiri, atakkiriza

infinity (number), katabalika

infirm, nafu, kadde nnyo; vide kye kwaso; become i,okunafuwala, okukaddiwa

infirmary, e’ddwaliro

infirmity, obunafu

inflammation (eye), e’jjanga, amalongojje; (nose) ekibobe

inflate, okufuuwamu omukka, oku waga

inflated, a muwuwo

influence, amaanyi

influential, a maanyi

influenza, yegu

influx (of people), ekyepukulu

inform, okubuulira, okutegeeza; i against, okuwawaabira,okuloopa information, ebigambo, embuulira; lay i, okudikyadikya

informer, omuloopi

infringe, okusobya, okwonona

infuriate, okusunguwaza; be infuriated, okusunguwala

infuse, okutabulatabula

ingathering, amakungula

ingenious, gezi, a magezi

ingenuity, amagezi

inhabit, okubeeramu, okutuulamu

inhabitable, be, okubeeka

inhale, okussa omu’kka, okweyoteza, okulerukana

inherit, okusika, okusikira

inheritance, obusika

inhospitable, be, okuzigama

iniquitous, bi ‘ddala

iniquity, obubi

initiate, okutendeka, okutandika, oku leetereza

initiative, take the, okwejuuba

inject, okuyingiza munda; (surgically) okukuba empiso

injure, okuluma, okwonoona, oku wanga

injustice, okusaliriza, embyone, oku sobya

ink, bwino

inmate, ow’omu nnyumba

inn, omugiini, e’nnyumba y’abagenyi

innocence, obutayonoona

innovation, vide okuwakula

innumerable, obutabalika

inoculate, okukuba ekkato

inquire, okubuuza, okubuuliriza

insane, lalu

insanity, e’ddalu, obulalu

insatiable, luvu, taku’tta

inscribe, okuwandiikako

inscription, ekiwandiikibbwako

insect, akawuka; vide akasisi, ekitaakule, ‘ssekirembwe,ekisokondwe, ‘jjegeju, kasennyanku, kawuuzi, ekikutuzi, empuluwujju,enfuuyirizi, ‘nkuuwe, endyabalangira, entonnyeze, endya menvu, enzirugaze,enziiziiri, ‘ssemu kkuto

inseparable, taawulwako (with rel)

insert, okuyingiza, okusenseza, oku teeka munda, okusonseka,oku sekeeserera

inside, adv, munda

inside of, munda wa

insipid, be, okulanguka

insipidity, kajaalaala,

insist, okulagirira ddala, okukakasa, okukanda

insobriety, obutamiivu

insolence, ekydjo, e’ggenya, akajanja, e’ ssukumbuli, e’ssukutti

insolent, kyejo; be i, okwewanika, okusamaala, okugiraekyejo insomnia, obuteebaka

inspect, okukebera, okwe’kkaanya, okwetegereza, okulambula

inspector, omukebezi, omulambuzi

inspiration, okussaamu omukka; (mental) okuluŋŋamizibwa

inspire (mental), okuluŋŋamya; be inspired, okusamira

instantaneously, amangu ago; ‘kkutu, be’kkwa (ideophones)

instead of, mu kifo kya

instigate, vide incite,

instruct, okuyigiriza, okusomesa

instructor, omuyigiriza, omulagirizi

instrument, ekyuma

insubordinate, jeemu, a ‘mputtu

insubordination, obujeemu, emputtu

insufficient for, be, okuweeba

insult, n, ekivume, obuvumi, amavumirizi

insult, v, okuvuma

insure, okutegekera

insurrection, obujeemu

intellect, amagezi

intelligence, amagezi; (news) amagambo, ebifaayo

intelligent, gezi, tegeevu; become i okwogiwa

intemperance, obutamiivu

intemperate, tamiivu; be i, okutamiira

intend, okwagala, okutera, oku bulk

intentionally, use, okumanyirira, okulaba, okugenderera

inter, okuziika

intercede for, okuwolereza, oku takabanira, okusabira

intercessor, omuwolereza

interchange, okuwaanyisa, okuvunja

intercourse (talk), emboozi

interdict, v, okuwera

interest (profit), amagoba, enkizo; lose i okuwola

interesting, be, okunyuma

interfere, okwetumiikiriza; (in fight) okutaasa,okubambagiza; i in, okubambira, okwegerekereza

interference, entatankiriza

interloper, ow’entatankiriza

interior, use munda

intermarry, okuwasagana, oku fumbiriganwa

interminably, kajegejege

intermingle, okutabulatabula

interpret, okukyusa, okuduuma, oku tegeeza, okugerula,okuvvuunula, (dream) okulootolola

interpretation, amakulu

interpreter, omuvvuunuzi, omuduumi

interrogate, okubuuza, okubuuliriza, okukemereza

interrupt, okuvubiikiriza, okulya kakesu, okusala ekirimi,okuvunvu bika, okuvuvuba

intersect, okusalagana

intertwine, okulanga, okuyitanya, okusulinkanya

interval, ekiseera, e’bbanga, ekibangirizi, oluma’gga,e’ttalaga; vide okwamuka; i of silence, kasiriikiriro

intervene, okubambagiza, okutaksa

interview, okulaba

intestine, ebyenda; large i, a kabuto buto; small i,olukinyikinyi; vide ki’nnamuguma

intimacy, omukwano, okukwana

intimate, a mukwano, a kafubo

intimidate, okutiisa, okukanga into, mu

intoxicant, ekitamiiza, vide ‘kkangala

intoxicate, okutamiiza; be intoxicated, okutamiira

intractable, vide kipamira

intrepid, zira, vumu; i person, omuyanda, ‘nnalukalala

intrepidity, obuzira, obuvumu

intrigue, olukwe, okwekoba

introduce, okulanga, okuyingiza

intrude, okweyitiriza, okwebereka, okwefeeteka

intruder, nnaabigwamu

inundation, omutunga, amataba

invade, okutabaala, okukwekweta, okusanjaala

invalid, omulwa’dde, empendeke

invaluable, a muwendo mungi ‘nnyo

invasion, olutabaalo, okutabaala, oku lumba

inveigh against, okwogerako, oku wawaabira

invent, okuyiiya, okuginga, oku gunja, okuvumbula; vide okwewaayiriza

invest (city), okuzingiza, okusala ekigo; (heir) okusumika

investigate, okukebera, okwe’kkaanya

invite, okuyita, okusembeza

invocation, okusaba

invoke, okusaba, okwegayirira

involved, be, okujabagira, okwedubika

inwardly, munda

iota, akatonnyeze

irascible, sunguwavu

ire, obusungu

iris, e’mmunye

iron, ekyuma, e’kkalwe; (ore) amatale; (cast) e’bbumba;(pig) omusinga; i for clothes, ‘ppaasi

iron, v, okugolola, okukubappaasi

irrelevantly, talk,okuolondobereza, okusala ‘ntotto

irretrievably, kagenderere

irreverence, obutatya Katonda,

irritable, yombi, a busungu; be i (body), okusiiwa

irritation, vide foreg

island, ekizinga

islander, ow’omu kizinga

isolate oneself, okwebonga

isolated, a kifikkiriza

issue, n (children), e’zza’dde

issue, v, okuvaamu, okufuluma

isthmus, akagolomolo

itch,n, obuwere; vide ekikeke, eki sunyi

itch, v, okusiiwa, okukolokoota

itinerate, okulambula

ivory, e’ssanga

jabber, okwogera lubo’bbo, oku jabiriz’a

jabberer, omwogezi, oluboozi

jackal, ekibe, e’bbowa

jacket, ekizibaawo

jaded, be, okukoowa

jagged edge, olunnyo’nnyo,

jammed, be, okuwagama

January, ‘Jjanwali

jar, n, ensuwa, ensumbi

jaundice, enkaka

javelin, e’ffumu

jaw, oluba; vide e’jjuuga

jealous, buggya; be j, okukwati bwa obuggya, okuba n’obuggyajealousy, obuggya, e’bbuba, empiiga, enfubitizi

jeer, okusekerera, okukuna, oku duula, okugondola,okudidimbuka, okukomereza, okusunga

Jehovah, Mukama, Omukama

jeopardise oneself, okusingawo obu lamu, okwetunda

jerboa, akayozi

jerk, okusika, okubuusabuusa

jest, v, okusaaga, okubalaata, oku baliila ebigambo

jester, vide joker,

jesting, amajalya

jet, n (blood), ensanke

jetblack, ddugavu zigizigi

Jew, Omuyudaaya

jewel, e’jjinja ery’omuwendo

Jewish, a Kiyudaaya

jibe, okuyeeyereza, okwogera amaki nna’ggule

jigger, envunza

job, omulimo

jog along, okugenda empola

join, okuyunga, okutaba, okugatta, okuyimba

joiner, omubazzi

joint, e’nnyingo; crack the joints, okunonkola

jointed, menye

joke, okusaaga, okudalya, okudambya, okubalaata, okubalulaebigambo joker, majwajwa, omusaazi, omubuya buya, ‘nnakapanka

jollity, e’ssanyu

jolly, sanyufu, a ‘ssanyu

jostle, okuwagaanya, okusindikugana, okunyigiriza

jot, akatonnyeze

journey, n, olugendo, e’ssa’ffaali, empitiro

journey, v, okutambula

jovial, sanyufu

joy, e’ssanyu; cry of j, olube

joyful, a ‘ssanyu, sanyufu

Judaism, e’ddiini y’e Kiyudaaya

judge, n, omulamuzi, omukubirizi w’emisango

judge, v, okusala omusango, oku lamula; j unfairly,okusaliriza omusango

judgment, okusala

jug, omudumu

juice, ama’zzi, amasanda; (banana) omubisi

July, ‘Jjulaayi

jumble, vtr, okuvulunga, okuwu banya

jump, okubuuka j about, okuke’jja; okwekandagga, okwekanga jfor joy, okujaganya, okusamba muyenjej up, okuwawamuka

junction (of roads), amasaŋŋanzira

June, ‘Jjuuni

jungle, ensiko, musunku

junket, e’bbongo

just, adj, ‘tuukirivu

just, adv, he just talks, amala g’ogera, ayogera bwogezi; jso! int, weewaa wo!

justice, eby’ensonga, ebyobutuuki rivu

justification, okuwebwa obutuukirivu

justify, okuweesa obutuukirivu, oku ggyako omusango; joneself, okw ewolereza

justly, act, okukola eby’ensonga

keel, omugongo

keen for, be, okusugumbira

keep, okukuuma, okutereka k on, okunyiikira, okufuba k up towork, okukalaabiriza k waiting, okukalanga

keeper, omukuumi

keg, e’ppipa

keloid, entale

kernel, omulamwa

kerosene, amafuta g’Amerikaani, pala fiini

kestrel, akakubampanga

kettle, e’bbinika

key, ekisumuluzo; (explanation) ama kulu

kick, olusamba’ggere

kick, v, okusamba, okusambagala, okusansagala

kid, akaana k’embuzi

kidnap, okunyaga

kidney, ensigo

kill, oku’tta; be killed (fall or accident), okufa

kiln, ekyokero

kilt, akajumbi, ekisenso

kind, n, engeri, embalk, omutindo

kind, adj, a kisa, lungi; be k, oku ba n’ekisa, okukolaeby’ekisa

kindle, okukuma omuliro, oku koleeza; be kindled (anger),oku buubuuka kindness, ekisa, obulungi

kindred, ekika, e’ŋŋanda, olulyo

kine, ente

King, Kabaka

kingdom, obwakabaka

kingfisher, akasumagizi

kinsfolk, ab’ekika, e’ŋŋanda

kinsman, ow’ekika, ow’oluganda

kiss, v, okunywegera

kitchen, e’ffumbiro, ekiyungu (indigenous)

kite, kamunyi, ma’gga

kitten, e’kkapa ento

knead, okugoya; (massage) okukunya

knee, e’vviivi; kcap, enso

kneel, okufukamira; k upright, oku fukamira amatiitiiri

knickers, empale

knife, akambe, ekiso, e’ggya

knit, okuluka; k one’s brows, okweti’ppa

knob, ekitolima, ensunduba

knock, v, okukoona, okukuba; (announce oneself) okweyanjula;k out, okutirimbula; k up against, oku guuna, okutomera

knoll, ekifunvu

knot, n, ekifundikwa; k in wood, enkovu, ekifunvuba, essunduba, eki tuttwa

knot, v, okufundikira, okutugga; k cloth on shoulders,okusumika know, get to, okumanya, okutegeera; for know use perf tense of v, egI k,’mmanyi, ntege’dde; become known, okwatuka, okwatiikirira

knowledge, amagezi, okumanya, oku tegeera

known, well, manyifu, atiikirivu

knuckle, e’nnyingo y’engalo

Koran, E’kkolaani

kraal, ekiraalo, olugo, e’ssaazi

labia minora, enfuli; l majora, amaba’ bba

laborious, zibu, zito, kalangufu

labour, n, omulimu, okutawaana

labour, v, okukola emirimu, oku tawaana

labour pains, ebisa, kawa’mmansi

labourer, omukozi, omulimi

lace, n (shoe), olukoba, olulere

lace, v, okutunga; l self tightly, okweti’ppa

lacerate, v, okutaagula

lack, v, okweteega, okuweebuuka, okubulwa

lad, omulenzi

ladder, e’ddaala; amadaala

ladle, n, ekijiiko ekinene, alwendo, omulawo; (of leaf orfibre) akakaayi ladle, v, okusenamu, okutawula

lady, omukyala, ‘nnyabo

lag, okulembalemba

laggard, omugayaavu

lair, empuku, ekikulukuunya

lake, e’nnyanja

lakeside hut, e’ggogonya

lamb omwana gw’endiga

lame, lema; be l, okulemala, oku senvula, okuwenyera,okuyingira; make l, okulemaza, okuwenyeza

lameness, obulema

lament, n, ekiwoobe

lament, v, okuwooba, okukaaba, oku kuba ekiwoobe,okuwowoggana, oku daaga, okwaziirana

lamentation, ekiwoobe, okukaaba

lamp, e’ttaala, e’ttabaaza, e’ttawaaza; lstand, ekikondo; lwick, olu tambi

lance, v, okutundula

lancet, akambe

land, n, ensi, olukalu; (estate) e’mma yiro, obutaka

land, v, okugoba ettale

landholder, omutaka; (woman) ‘nna kyeyombeke’ dde

landingplace, omwalo

language, olulimi

languid, yongobevu; vide enjeejeebe; be l, okugajaba,okuyongobera languidly, speak, okugolooma

languish, okuyongobera, okuggwamu amaanyi

languor, obunafu, olulembe

lanky, kovvu; vide kawalucocco, omutaatiira (gw’omusaj’ja)

lantern, e’ttaala

lap, ekikondoolo

lap, v, okukomba, okulasa

larceny, obu’bbi

lard, amasavu g’embizzi

larder, e’ggwanika

large, nene; a very large thing, lugomera

larynx, e’ddookooli

lascivious, egombi, gwagwa; be l, okwegomba

lasciviousness, obwegombi, obugwa gwa

lass, omuwala

last, adj, a luvannyuma, a nkomerero; be l, okusemba,okukomerera(yo)

last, v, okumala, okuwangaala, okw esibira

lastly, oluvannyuma, ekyenkomerero

latchet, olulere, olukoba

late, adj (deceased), ‘nguli, omugenzi

late, be, okulwa; vide okukeerera, okukeerererwa, okwekunya;make l, okulwisa

late, adv, kikekeezi, kibundugulu

latex, amasanda

lather, n, e’jjovu

lather, vi, okubira ekyovu

Latin, Olulattini

latrine, ekiyigo, mugwanya, ekyo looni, akasenge ( =primarily reed enclosure)

latter, a luvannyuma

latterly, mu ‘nnaku zino, kampegaano

land, v, okutenda, okusuuta, oku tendereza

laugh, v, okuseka, okumwenyereketa, okukuba embeekuulo,okumwetuka, okutema akalali, okutyetyemuka; vide akakule, kimwege laughter,enseko, akalali

launch, v, okugolomola

lave, vtr, okunaaza

lavishly, give, okugabangula

law, e’tteeka; (custom), empisa; (Jewish) Ttawuleeti; make al, oku teeka etteeka

lawyer, ow’amateeka

lax, lebevu; (lazy) gayaavu

lay, okuteeka l aside, okutereka l eggs, okubiika l on topof, okubambika l hold of, okukwata l a table, okutandiika emmeeza, l waste,okuzikiriza l mats, etc, okwala l under one’s head, okwezizika

layer, omugigi, omuko

lazily, n’obugayaavu

laziness, obugayaavu

lazy, gayaavu; be l, okugayaala, okunaanya, okuleeya

lead, n, e’ssasi; l pencil, e’kkalaamu enkalu

lead, v, okukulembera, okuluŋŋamya; l good life, okuyisaobuluugi leader, omukulu; (guide) omusaale, omukulembeze

leaf (of trees), ekikoola, eddagala; (of plantains)olulagala, omukumbu; (dried) e’ssanja; (of book) olupapula, omuko; l bud,omuziŋŋoonyo, omu bumbu

leafy, a malagala mangi

league, make a, okulagaana enda gaano

leak, v, okuto’nnya, okubiririra; (cork, stopper)okuzibukuka

lean, v, okwesigama, okwesimba ‘ggiriza, okwesiira,okwerimba, okwekkaatiriza; (slant) okwesulika, okugonyoka

lean, adj, kovvu; become l, oku kogga; make l, okukozza

leanness, obuko’vvu

leap, okubuuka, okulaliira, oku walala, okuco’ppacoppa; lup, oku ba’ttuka

leapfrog, play, okuzannya omuza nnyo ogw’okuwalampa abantu

learn, okuyiga; l by heart (parrotwise), okukwata bukusu; lhow to do, okumanya

learned, gezi, yigiriize

learner, omuyigirizwa, omusomi

learning, amagezi

leasehold (land), obwesengeze

leash, omugwa, olukoba

least, singa obutono; in the least, n’akatono; vide kk,

leather, n, e’ddiba

leave, olukusa

leave, vi, okugenda take one’s l, okusiibula take French l,okwewungula l off, okwerekereza, okulekeraawo, okukoma, okunnyuka; vide okumaamuka, okusekula

leave, vtr, okuleka, okusigaza; (bequeath) okulaama

leaven, n, okizimbulukusi

leaven, v, okuzimbulukusa; be leavened, okuzimbulukuka

leaves, vide leaf; put forth l, okw anya; fallen l,ekikunkumusi leavings, ebisige, ebisigaddewo, eki kamulo, obukunkumuka

lecturer, omuyigiriza

leech, ekinoso

lees, obukyu

left (hand), (gwa) ‘kkono

left alone, be, okwegungumika left, be, okufi’kka, okusigala

leg, okugulu; fore l, entumbugulu; stand on one l,okuyimirira kongojjo legatee, omulaamire

legend, olugero, olugambo, ekyobulo mbolombo, olufumo

legging, ekisabika amagulu

legislate, okuteeka etteeka

leisure, e’bbanya, ekiseera; have l, okweteesa, okwessa

leisurely, ‘mpola, kasoobo; walk l, okwesiira

lemon, akalimaawa; l tree, omuli maawa

lend, okwazika; (money) okuwola; l a hand, okuyamba,okubeera length, obuwanvu

lengthen, okuwanvuya, okuwaayira

lengthwise, adv, buwanvu; full length, vide kwegalangajja

lengthy wanvu

leniency, ekisa

lenient, a kisa; be l, okusaasira, okukwatibwa ekisa,okubembereza Lent, e’nnaku z’Okusiiba, ‘Ekisiibo, Kalemi

leopard, engo

leper, omugenge; become a l, oku gengewala

leprosy, ebigenge

less, tono okusinga; become l, okukendeera, okuweebuuka, okutoniwa

lessen, okukendeeza, okutoniya

lesser, to, tono okusinga

lest, use okulema, qv

let, okukkiriza, okuganya, okuleka; l alone, okulekesa; lgo, okuta, okusumulula; (hinder) okuziyiza

letter, e’bbaluwa; (of alphabet) ennu kuta

leucorrhoea, ekikulukuto ky’amazzi; have l, okubundukaamazzi

levee, olukiiko

level fadj, tereevu; vide omuseetwe

level, v, okutereeza, okwenkanya nkanya, okusenda,okuttaanya, oku tuukanya; be l, okutereera, okw enkanankana

lever up, okubutula

leviathan, lukwata

Levite, Omuleevi

Levitical, a Baleevi

levy, omusolo

levy, v, okusolooza, okuwooza

lewd, gwagwa

liaison officer, akyungirizi

liar, omulimba, kalimbira

libel, v, okuwayiriza, okulyolyoma

libellous, use rel form of foreg

liberal, adj, gabanguzi

liberate, okuta, okusumulula

libertine, omwenzi, omukaba

liberty, e’ddembe; have l, okw etaaya; at l, butaala

licentious, gwagwa

lick, v, kukomba

lid, n, ekisaanikizo, olubumbiro; (of eye) ekikowe,

lie, n, ekyobulimba, obulimba, ekisala ganyi

lie, v, okulimba, okudyeka, oku tema amagembe l down,okugalamira, okwebaka, okwegalika l as dead, okulambaala l in wait, okuteega lin pools, okulegama

life, «, obulamu; come to l, okuyi mbuka, okuzuukira

lifeless, be, okugajaba, okugala banja

lift, vtr, okusitula, bkwetikka, oku butula; (stick)okugalula

lift, vi (as boat to waves), okwetumbi kiza

light, n, omusana, obutangaavu; a l for fire, ekitawuliro

light, adj, angu; (of colour) eru, £ru; vide ekirerya

light, v, okukoleeza, okwasa, oku kuma (omuliro)

lighten, okumulisa; (of weight) oku wewula

lightfingered, be, okuba n’ekinkumu, okuba n’akagklo

lighthearted, sanyufu

lightly, mangu

lightness, obwangu

lightning, eraddu

like, vtr, okwagala, okusiima; be l, okufaanana,okwenkanankana

like, conj, ‘nga

likely, ‘mpo’zzi

liken, okufaananya

likeness, ekifaananyi

likewise, era, bw’etyo

lily, e’ddanga, ejjuuni, ekibukuta

lilytrotter (bird), akataasa

limb, ekitundu ky’omublri; (of tree) e’ttabl; vide ekikunku

limbo, e’kkomera

lime (mineral), cooka, ennoni

limit, n, enkingi, embibi, ensalo, empero

limit, v, okuziyiza, okukome’kkereza

limp, adj, lebevu

limp, v, okulemala, okuwenyera, okuyigulira, okusejjera

limpid, lungi, longoofu, eru

line, olunyiriri, omusittale; (cord) omugwa draw a l,okukoloboza, okukuba omusittale set in l, okukolonga get out of l, okusooloobalineage, okuzaalibwa

lineament, ekifaananyi

linen, kitaani

linger, okula’ttalatta, okulangajja, okulwa, okwesiisa,okwekonereza, okwesiira

linguist, omwogezi w’ennimi

lining, ka’bba, ekidaali

link, empeta

link, v, okuyunga, okugatta, oku siba

lintel, akabuno

lion, empologoma, entale

lioness, empologoma enkazi

lip, omumwa; groove in upper l, akalindaminyira; one withlips cut off, a kiŋaaŋaali

liquefied, be, okusaanuuka

liquefy, okusaanuusa

liquor, ekyokunywa

lisp, okwogera ekirimi

list, olukalala lw’amannya oba bbintu; make a l, okumenya,okuteetula listen, okuwulira, okutega amatu

listener, omuwulizi

listless, nafu, yongobevu, lebevu; be l, okugojoba,okuyoobeera listlessness, olulembe

lithe, gonvu

litter (rubbish), ebisasiro

little, tono, tiiriitu; a l, vide pref ka and tu

littleness, obutono

live, adj, lamu

live, v, okuba omulamu, okulama; l long, okuwangaala

liver, ekibumba

living, lamu

lizard, omunya, ekinya, e’kkonkomi, akalumabalunda,esungulubebbe; water l, enswaswa

lo ! int, laba!

load, n, omugugu, omutumba, omu twalo; (of fish) olutala,olukanda, olutakku; (of firewood) olusekese

load, v (a man), okuti’kka; (ship) okusiika; (gun)okusindirira

loaf, omugaati, ‘ bboofulo,’ bboofu

loafer, omugayaavu

loan, make a, okuwola

loathe, okutamwa, okukyawa

loathsome, bi ‘nnyo

lochia (after childbirth), oluzzi’zzi

lock, n, e’kkufulu; (of hair) omuvu mbo

lock, v, okusiba n’ekkufulu

locust, enzige; young l, akaacaaka, kaluse’jjera

lodge, v, okusula, okutuula

lofty, gulumivu, kulumbavu; be l, okugulumira, okulalambala

log, ekisiki, e’kko’kko, embiru, omuzi ziko

logical, be, okugoba ensonga

loin, ekiwato, ekimyu, emboobo; l cloth, enguuwo,e’ddibwane, eki kooyi, ekyebagyo (olwebagyo), endoo be, enkutu, enfungo

loiter, okugayaala, okulattalatta, oku lwa, okudagada,okulangajja, okw esiisa, okwenyinyongoza, oku jeeruka

loiterer, use rel form of v foreg

loneliness, ekiwuubaalo, ekyobeera

lonely, be, okuguŋŋumala

long, wanvu, lukolongo; vide lubobye, lukwedenge,emiraatiira, omusisii rwa, omutiriba make l, okuwanvuya make of l shape,okukolongola longlegged, mucuumuule

long for, okwetaaga, okwebuga, okw egomba, okuwankawanka, oku yaayaanira,okw oya, okw ettanira

longstanding, be of, okugundiira

longsuffering, be, okugumiikiriza

longevity, okuwangaala

loofah, ekyangwe

look, v, okulaba, okutunula l after, okulabirira l closely,okwe’kkaanya, oku beera l for, okunoonya, okwaza l hard, okwekaliriza amaaso, laskance, okutunula ekiyumba l about, okumagamaga l down, okussa amaaso, okuwomba amaaso, oku genekera enkowe

lookingglass, endabirwamu

loop, n, ekyambika, e’ŋŋango

loose, adj, lebevu, a mwera; be l, okulebera,okujagaajagana, oku nye genya, okulagaya; break l, oku toloka

loose, v, okusumulula, okuta; (from trap) okutegula; (goats)okuyimbula

loosely, kadagado, majenjeeke

loot, n, omunyago, olwayo

loot, v, okunyaga

lop, v, okutemako, okusalako

lopeared, a matu’mpaggwa

loquacious, ogezi; vide luvenge

lord, omwami, mukama

lose, okusuula, okubuza, okuzaaya, okufiirwa; l one’s head,oku gwamu akajabangu; be lost, oku bula, okuzaawa

loss, ekifiirizi; be at a, okubutaabuta, okwemagaza; sell ata l, oku tunda ebyayanga

lot, n, akalulu; (portion) ekitundu; cast lots, okukubaakalulu; a l (much), use adj, ngi

loud, ‘ddene (e’ddoboozi), wa’ggulu (okwogera)

loudly (okukoowoola), wa’ggulu

lounge, n, ekisenge ekituulwamu

lounge, v, okugalamira

louse, ensekere

lout, omukopi, omugomba

love, n, okwagala

love, v, okwagala

lovely, lungi ‘nnyo

loving, a kwagala

lovingkindness, ekisa, obulungi

low, adj, mpi; (vulgar) kopi

low, adv, wansi

low, v, okuwoloma, okuvuumira, okukuga, okuŋooŋa

lower, v, okussaako wansi; l one self, okwejeeguula

lower, adv, wansinsi

lowliness, obuwombeefu

lubricate, okuteekamu amafuta

lucifer (match), ekibiriiti

luck (good), omukisa, e’ggwiiso; (bad) ekikwa, emberebezi;vide misfortune

lucky, a mukisa, a ‘ggwiiso; be l, okuyiirwa

lucrative, a magoba

lucre, e’ffeeza, ensimbi

luggage, ebintu, emigugu

lukewarm, be, okuba n’ekibugu mirize, okubaamu ekisuususu

lull, n, okuteeka, okulaala

lull, v, okusiisiitira, okuwoowoota

lump, ekitole, ekiwumi; l sum, omu zindo

lung, e’gguggwe

lungfish, e’mmamba

lurch, in the, e’ttayo; leave in l, oku tiirira, okwebengula

lure, okusendasenda, okukema, oku kwenyakwenya

lurk, okuteega, okubwama

luscious, woomerevu; be l, oku woomerera

lust, n, okwegomba, obugwagwa

lust for, v, okwegomba, okululu nkanira, okuyakyaanira

lustful, gwagwa, egombi

lustre, okumasamasa

lusty, a maanyi, gumu

luxuriant, gimu, lungi; be l, okw era, okuwakktira

luxurious, be, okufufu’ggala, okusi ‘ttala

lyre, e’nnanga

machan, e’nnyonjo

machine, ekyuma; sewingm, ekya laani

macintosh, omupiira gw’enkuba

mad, lalu; go mad, okulaluka; make m, okulalusa

madcap, empape, entangamalaala

madly, act, okubabaalukana

madman, omulalu

madness, e’ddalu, obulalu, obulo go’vvu, akabango, akazoolezoole magazine (book), ekitabo

maggot, envunyu, ennyengere

magic, obulogo

magician, omulogo

magistrate, omulamuzi

magnate, omukulu

magnificence, ekitiibwa

magnificent, a kitiibwa

magnify, okukulumbaza; (extol) oku tendereza, okusuutamagnifyingglass, galubindi ezimbu lukusa

magnitude, obunene

magpie, entalu

Mahomet, Muwamadi

Mahommedan, Omusiraamu

maid, omuwala, omuzaana; (virgin) omubiikira, embeerera,atamanyi mu sa’jja

mailman, matalisi

maim, okulemaza, okumenya; be maimed, okulemala, okumenyekamain, kulu;

mainland, olukalu, e’ttale;

main road, oluguudo

maintain (feed), okuliisa

maize, kasooli; dry m, emberenge

majesty, ekitiibwa; His M, ‘Ssaaba sa’jja

make, v, okukola; (create) oku tonda; (compel) okuwaliriza,oku kaka; also the c forms of verbs m a bed, okwala ekitanda m up a number,okuweza m way, okwesega, okusegulira m off, okudduka, okusenguka m time, videokwerekereza m a profit, okuviisa amagoba, oku goba m sail, okuwanika amatanga

make, n, engeri

maker, omukozi, omutonzi

malady, endwa’dde, obulwa’dde

malaria, omusujja gw’ensiri

malcontent, jeemu; use v okunyiiga

male, n, omusa’jja; (cattle) e’nnume

male, adj, lumb, sa’jja, ‘mmandwa; (child) w’obulenzi

malediction, ekikolimo

malefactor, omubi, omwonoonyi

malevolence, e’ttima, enge, e’ggiri,

malevolent, a ‘ttima, a nge

malformation, vide okikulekule

malice, e’ttima, ekkusunguyira, e’ggiri, enge

malice, bear, v, okuttukiza

malicious, a ‘ttima, a ‘nge

maliciously, n’ettima

malign, v, okuwaayiriza, okulyo lyoma

malingerer, omulyolyomi; v okw ekenenkula

mallet, ensaamu, empuuzo

maltreat, okukola obubi, okwonoo na, okujooga

maltreatment, obubi, okwonoona

man, omusa’jja; (person) omuntu; become a m, okusa’jjakula

manacle, olujegere, e’ssamba, ekisiba emikono

manage, okulabirira, okusobola, oku fuga; be manageable,okusoboka mandate, ekiragiro

mandible, enswiriri

mane, olugingirima, ekijwenge, olu kirikimbi

manfully, masajja

manger, olutiba

mangle, okutaagulataagula

mango, omuyembe

mangrove, omukandwa

manhood, obukulu; grow to m okwesu sunkula

mania, e’ddalu, obulalu

maniac, omulalu

manifest, v, okwolesa, okulabisa

manifestation, okwolesebwa

manifold, a ngeri ‘nnyingi

manikin, nnakkwale, kajeerejeere, lusajjalala,’nnakampiginyi, ‘nnakalanga

manioc, muwogo

manipulate, okutogoonya, okutogaa toga, okuzinyisa

mankind, abantu bo’nna

manliness, obuzira, amaanyi

manly, zira, a maanyi, a ‘mmizi

manna, emaanu

manner, empisa; (method) engeri

manoeuvre, amagezl, olukwe

mansion, e’nnyumba ey’ekitiibwa

manslaughter, obu’ssi

mantis,’ nnabankokola

mantle, ekizibaawo

manual, a mikono

manufacture, v, okukola, okubu mba

manumit, okusumulula, okuta

manure, obusa, ebijimusa

manure, v, okuteekako obusa oba ebijimusa

manuscript, olupapula oluwandiikeko, ekitabo ekitannabakukubwa mu kyapa,

map, ‘mmaapu, ekifaananyi ky’ensi

mar, okwonoona, okusobya

marasmus (syphilitic), olukonvuba

marauder, omwayi

March, Makki (omwezi ogw’okusatu)

march, a day’s, ekiramago

march, vokugenda, okutambula, okulamaga; m boldly, ekitka‘nnamba

margin, ensalo, embibi, enkingi, olu kingirizi; (of lake)olubalama; (of page) omuwaatwa

marine, a ‘nnyanja

mariner, omulunnyanja

maritime, a ‘nnyanja; (huts) e’ggo gonya

mark, n, akabonero, akatonnyeze; (cutting on body) oluyola;(of favour) aka gayaliriro

mark, v, okuto’nnyeza, okuteekako akatonnyeze, okulamba,okutona market, akatale; good m, e’ttunzi

marketable, a kutunda

marksman, omuteebi, ow’ensuso, ow’enkasu

marquee, eweema e’nnene

marriage, obufumbo, okufumbiriga nwa

marrow (of bones) obusomyo; (vegetable) omungu, ensu’jju,wujju marry, okufumbiriganwa; (of man) okuwasa, okuwayiza; (of woman)okufumbirwa, okuwayira

marsh, ekiteebe, olutaba’zzi

mart, akatale

martyr, omujulizi

martyrdom, obujulizi

marvel, ekitalo, ekikuimo, e’jjano

marvellous, a kitalo, a kikuuno

mascot, omusasi

masculine, sa’jja; m woman, kya kulasa’jja

mash, n (bean), omugoyo, magera

mash, v, okugotta, okusogola

mask, n, akakookoolo

mason, omuzimbi, ‘ffundi w’amayinja

masonry, onzimba, amayinja

mass, n, enkumu, olufulube; (RC) mmisa

mass, v, okuku’ŋŋaanya

massacre, n, okuzikirizibwa, okufa ekizizi

massacre, v, okuzikirira, oku’tta

massage, okukunya, okutenga, oku vumba

massive, nene, zito; be m, okugu ‘ggubira

mast, omulongooti

master, omwami omukulu, mu kama m of ceremonies, omugabuzibe own m, okwetwala join a new m, okusenga, vide oku landa

masterless, vide’ ssemwandu (vagrant)

masterpiece, omulimu ogusinga gyo ‘nna

masticate, okugaaya, okukambula

mastoid process, embuga y’okutu

masturbate (male), okufunula; (female) okuguna

mat, omukeeka, kyaki; (of spiral pattern) e’ggiringiti,‘jjiri; (of rectangu lar pattern) kalannamye; make a m, okuluka

match, n, ekibiriiti; (in games) oku wakana

match, vi, okwenkanankana; vtr, okwenkanyankanya

mate, vide nna and munne,

material, olugoye, omulimu

maternity (home or ward), e’zzaaliro

matrimony,okufumbiriganwa, maatirimonyo

matrix, enda

matter, ekigambo; (pus) amasira

matter, v, it does not m, si kigambo, si musango

mattress, omufaliso

mature, adj, kulu, gevvu

mature, v, okukula, okwetuuka, okusuumuka, okwengera

maturity, obukulu

maul, okuyuuya, okutaagulataagula

maw, olubuto

maxim, olugero

May, omwezl ogw’okutakno, Maayi

may, v, he m come, ‘mpo’zzi ana’jja; m I come? ‘njije?

me, ‘nze, n

meadow, oluse, e’ttale

meal, e’mmere, ekijjulo; (flour) obutta

mean, kodo; become m, oku kodowala

mean, v, okugamba; use amakulu

meaning, n, amakulu, e’nnono

meanness, obukodo

means (of livelihood), ebintu, obuga ‘gga; try every m,okugerenge tanya

meantime, in the, ‘mu ‘ntabiro measles, olukusense; catch m,oku

kusensa

measure, v, okugera, okupima

measurement, ekigero, olugero

meat, e’nnyama; vide omuwula, ensa lwa, enkenku, kaabuuyi,amasaga saga, ekiyingula; dried m, omukalo

meatus, urinary, akawondoliro

mechanic, ‘ffundi (w’ebyuma)

meddle in, okwegereekereza, oku tiga, okubambagiza

mediate, okutabaganya, okuwolereza, okutakabanira

mediator, omuwolereza, omutabaga nya

medicine, e’ddagala; m man’s outfit, ekitambo

meditate, okufumiitiriza, okwebuuza, okwesonda

meditation, okufumiitiriza

meed, empeera

meek, teefu, gonvu, wombeefu, kakama

meekness, obuteefu, obuwombeefu

meet, okusisinkana, okusanga, oku tuukana, okuku’ŋŋaana;bem, oku saana, okugwana

meeting, oluku’ŋŋaana; mplace, e’kku’ŋŋaaniro

melancholy, n, e’nnaku, obuyinike

melancholy, adj, bondeevu, nyii kaavu

mellow, engevu; grow m, okw engera

melt, vi, okusaanuuka, okuseebenge rera, okukereketa,okwaga, oku nnyuukirira, okwanjulukuka

melt, vtr, use cform of for eg

member (of body), ekitundu; (of a society) ow’omu

membrane, e’ddiba; foetal m, ensungwe, ensawo y’abaana

memorable, kulu; use rel form of v okujjukirwa

memorial, ekijjukizo

memory, n, okujjukira slip the m, okuweba commit to m,okukwata memories, old, mazuuku

menace, n, entiisa

menace, v, okukanga, okuteekako obuswiriri, okutiisa

mend, vtr, okulongoosa, okukola; vi, okusuuka, okulamukamendacious, a bulimba, limba

mendacity, obulimba

menial, n, omuweereza

menial, adj, a bu’ddu

menorrhagia, ekikulukuto

menstruate, okusuulumba, okutuu lawo

mention, v, okwogerako, okumenya

merchandise, obuguzi

merchant, omutunzi, omusuubuzi

merciful, a kisa, saasizi; be m, oku saasira, okukwatibwaekisa merciless, kakanyavu, kambwe

mercury, zebaaki

mercy, ekisa, okusaasira; show m, okusaasira, okuddiramu

mere, adj, ereere, sa, salala

merit, v, okusaanira

merriment, e’ssanyu, enseko

merry, a ‘ ssanyu, sanyufu, a’ nseko; be m, okusanyuka,akajaganya, okujanjaala

mesh, e’kkowe

mess, ebisasiro, (portion of food), omu wumbo; make a m of,oku vulunga

message, ebigambo, e’bbaluwa

messenger, omubaka, omutume; vide courier

Messiah, Masiya (Kristo)

metal, vide ekyuma, e’ffeeza, e’zzaabu, ekikomo, zebaaki

metamorphose, okukyusa, okufuula

metaphor, olugero

meteor, kibonoomu

method, empisa, engeri

metropolis, ekibuga ekikulu

mew, okukaaba nga kkapa

miasma, empewo embi

mica, ensozi

microscope, ekyuma ekigezza

micturate, okufuka ama’zzi, oku wanda amazzi, okukojoba, okunnyaala mid, adj, a wakati mrib, omugoŋŋobnyo mstream, omwala mday, e’ttuntumnight, e’ttumbi

middle, n, makkati, masekkati; (sea) obwengula; in the m of,wakati mu, kireebereebe

middlesized, ‘vvubufu (persons)

midge, akawuka

midwife, omuzaalisa

might, n, amaanyi, obuyinza

mighty, a maanyi, a buyinza

migrate, okuwa’ŋŋanguka,okufuluka, okusenguka

mild, teefu, wombeefu

mildew, obukuku, ekigabi; become mildewed, okukukula

mile, mayiro

milk, n, amata; vide omusununu, amasunde, ‘bbongo, enti

milk, v, okukama, okulamula; be a good milker (cow),okugabiza

mill, ekyuma ekisa

millet, obulo, omuwemba, empengere

million, akakadde

millipede, e’ggongolo

millstone (lower), olubengo; (upper) enso

mimic, v, okugeegeenya

mince, v, okutiima

mind, n, omutima

mind, v (watch), okulabirira, oku kuuma; (be careful)okwekuuma; (object) okunyiiga

mindful, be, okujjukira

mine, ange

mine, n, ekinnya ekiwanvu

mine, v, okusima ekinnya

mingle, okutabula; be mingled, okutabuka, okwetabika

miniature, adj, tono nnyo

minister, n, omuweereza

minister to, v, okuweereza

minstrel, omukubi w’ennanga

mint, n, ‘nnabbugira, akayuukiyuuki, ekyawamala

minus (without), awatali

minute, n, e’ddakiika

minute, adj, tono nnyo; vide aka sirikitu, akatiiriitu,akatiiniinya, aka tiriginya

miracle, ekyamagero

miraculously, n’okwewuunyisa

mire, e’ttosi, ebitosi, ekisooto

mirror, endabirwamu

mirth, enseko

miry, a bitosi, a ‘ttosi

misbehave, okujeguka

miscarry, okwekaka; vide abort,

mischief, obubi, e’ttima

mischievous, a ‘ttima vide ‘nnabe

miscreant, omuntu omubi

misdeed, ekikolwa ekibi

miser, omukodo, omufuta

miserable, ‘nnaku; be m, oku co’ppoka

miserly, adv, n’obukodo; become m, okukodowala

misery, obuswegu, obuyinike

misfortune, nnaku, obunaku, obu swege, akabenje, obulwa,embere bezi, entata, obwowe

misgovern, okufuga obubi

misinform, vc, okubuza, okubuiilira obubi

misinterpret, okugombya, okuvvuu nula obubi

mislead, okukyamya, okubuza, oku wubyawubya

mispronounce, okunyoola

misrepresent, okusalaganya

miss, okusubwa, okukuba busu m one another, okubulaŋŋana,okubaŋŋana m fire, okukongoba, okukatala m a day, okwosa misshapen, kikulekule

mission, obubaka, minsani

missionary, omusomesa, omumi nsani

missive, e’bbaluwa

mist, olufu, kalenge

mistake, ekisobyo, ensobi

mistake, make a, okusobya, oku wumira, okuwubirwa

mistress, omukyala, mugole; as int, ‘nnyabo!

misty, adj, a lufu

misuse, okwonoona, okujaajamya

mitigate, okukkakkanya, okusaanyii kiriza

mix, okutabula, okugoya, okukologa, okuyimbakanya, okuvulugam up a message, okugombya

moan, v, okusinda, okukaaba, oku bolooga

mob, n, ekibiina, olugologombo

mock, okukuna, okuduula, oku sekerera, okuguya, okufudumba,okujeeja, okuyina, okuyinula, oku geegeenya

mockery, okukiina, okuduula, oku dibuka

mocking bird, e’nnyonza

mode, empisa, engeri

model, ekifaananyi

moderate, be, okukendeeza, oku ziyiza; (in quality),yabayaba

modern, a mu ‘nnaku zino

modesty, ensonyi, obuwombeefu

modulate (the voice), okwogera empola

Mohammedan, Omusiraamu; be come a M, okusiramuka, okuwadimuka

Mohammedanism, e’ddiini y’Ekisi raamu

moisten, okutobya, okumansira

moisture, amazzi

molar, e’ggego

mole (animal), e’ffukuzi

molest, okulumba, okukwatako

mollify, okukkakkanya, okugonza, okunyiigulula

molten, saanuuse

moment, akaseera, e’ddakiika

monarch, kabaka

Monday, ‘Mmande, ‘Olw’okusooka, ‘olw’ebbalaza

money, e’ffeeza, ensimbi; obuga’gga, ebintu; mchanger,awanyisa e’ffeeza oba ensimbi; mlender, omuwozi w’ensimbi

moneyed, ga’gga, bintu

mongoose, akakolwa, akatulume, e’ggunju

mongrel, adj, tabike

monitor (lizard), enswaswa

monkey, enkima, engeye, ekigwagwa, e’mmunyungu, ‘nnagawemonkeyish, be, okwemonkoola

monster (giant), erintu; (marine) lukwata; (freak)ekikulekule monstrosity, ekikulekule, e’ggeege, ekijjolooto

monstrous, nene ‘nnyo

month, omwezi, ezooba, e’ddaaza

monthly, a buli mwezi

monument, ekijjukizo

mood, omwoyo

moon, omwezi, e’ddaaza; new m, omwezi ogubonese; full m,omwezi ogweggabogabo

moor, v, okusiba (eryato)

mooring, n, omwalo

moral, adj (pure), longoofu

morality, obulongoofu; (morals) empisa, empisa e’nnungi

morass, ekiteebe

more, vide okwongera; become m, okweyongera

moreover, nati, ate, era

morning, enkya, makya, amatulutulu

morose, be, okunyiigomba, oku zimbagala

morrow, ‘jjo, enkya

morsel, akafi, akatundu

mortal, kufa; a m, omuntu

mortality, okufa

mortally (wounded), a kiwaawaalo

mortar, n (for building), obudongo; (for pounding) ekinu,e’mmanvu mortgage, e’bbanja

mortification, okuvunda; (vexation) obusungu, ekinyiigo

mortify, vi, okuvunda; (subdue) okufiisa

mortise, vtr, okuwanga

Moslem, Omusiraamu

mosque, omuzigiti

mosquito, ensiri; m net, akatimba k’ensiri

moss, enkonge, ebikukujju, ekibalaga

most, use singa with obungi

mostly, okusinga

mote, akantu, akati

moth, ekiwojjolo

mother (my, thy, m, etc), ‘mmange, ‘nnyoko, ‘nnyina; (asint) maama! minlaw, ‘nnyazaala

motion, v, okuwenya

motion, n, okuwenya

motionless, vide okulangaala, oku vumba

motive, ensonga; use c form of verb, eg, ekyakukoza bw’otyokiki? what was your motive in acting so ?

motley, adj, a bitanga

motorcar, ‘mmotaka

motorcycle, ‘ppikipiki

mottled, a mabala, a bitanga, a bijagijagi

mould, n, e ttaka; brick m, beeti

mould, v, okubumba

moulder, okukukula

mouldy, a bukuku; become m, okukukula

moult, okukunjubuka, okwekongola, okumaanyuuka, okukuunyuukamount, v (horse), okwebagala; (hill) okuli’nnya, okwambuka

mountain, olusozi

mountainous, a ‘nsozi

mourn, okukaaba, okukuba ekiwoobe, okuwowoggana,okukungubaga, okweskasaabaga, okutokooterera

mourner, omukungubazi

mourning, okukaaba; end m, okw abya olumbe; put on m, okubamu lumbe, okukuma olumbe

mouse, e mmese, omu sonso,e’ mmende

moustache, ekirevu

mouth, akamwa

mouthful (of food), e’nnoga

move, vi, okusembera, okuseetuka, okujjulukuka; m off,okweyokola, okweseguunya, okuseguka

move, vtr, okusembeza, okujjulula; make first m (in omweso),okw alika

moving, be always, okusenguka

mow, v, okukungula, okusala omu ddo

mower, omukunguzi, ekyuma ekisala omuddo

much, adj, ngi

much, adv, ‘nnyo, ‘nnyo ‘nnyini

mucilage, amasanda

muck, empitambi, e’ ttaka

mucus (nose), eminyira

mud, e’ttosi, ebitosi, ekisooto, ebitoomi

mudfish, e’mmale

mudguard, ekipampagalu

muddle, n, vide kintabuli, ensanso

muddle, vtr, okutabulatabula, oku vuluga, okuvulunga

muddle, vi, be in a m, okuvvunkana, okwemakula, okwetabika

muddy, ebitosi

muffle up, okuwumba

mug, n, ekikompe

mulberry (tree), omutugunda

mulct, okutanza

mule, e nnyumbu

multiplication, n, okubala emirundi

multiply, vtr, okubala emirundi

multitude, ekibiina, olufulube, enkuyanja, enkuzi

mum, be, okumumunyala

mumble, okuvulungutana, okutaa vuujana, okubuguuya

mumble, okuvulungutana, okutaa vuujana, okubuguya

mumps, amambulugga

munch, okugaaya, okumeketa

mundane, a mu ‘nsi muno

munificence, obugabi

munificent, gabi

murder, n, obu’ssi

murder, v, oku’tta, okutemula, oku tirimbula

murderer, omu’ssi, omutemu

murmur, v, okwemulugunya, okw emunyamunya

murrain, ensotoka

muscle, ekinywa, ‘nnawolovu, ekivu, nayiga, entumbugulu,omufumbi muscular, a maanyi; be m, oku gubira, okunyuntuka

muse, v, okufumiitiriza

mushroom, akatiko, akasukusuku, ‘ggudu, kigulumusu,’kinyulwa, empeefu, mmusukundu, ‘nsununwa

music, e ddoboozi ly’e’nnanga

musket, e mmundu

Mussulman, Omusiraamu

must, use okuteekwa

mustard, kalidaali

muster, vi, okugumba, okuku ‘ŋŋaana; vtr, okuku’ŋŋaanya

mustering place, ekigumbiro

musty, a bukuku; be m, oku wunya obutaala

mutilate, okusala enjola, okutema, okwonoona, okulibula

mutilated, omusale w’amatu, w’ennyi ndo, etc

mutilation, okwonoona

mutineer, omujeemu

mutiny, v, okujeema

mutter, okwogera ekyama, okw emunyamunya, okumuumuunya

mutton, e’nnyama y’endiga

mutually, awamu

muzzle, n, ekisiba, akamwa k’embwa; mloader, olusindirizo

muzzle, v, okusiba akamwa

my, ange

myriad, ekitabalika

myrrh, omugavu

mysterious, a kyama; vide ku kukuta

mystery, ekyama

mystify, okuwubyawubya

myth, ekyobulombolombo

nag, v, okubigita, okubo’jja, oku gangaza

nail, «, omusumaali; finger n, olwala

naked, ereere, bwereere; vide buku nya, bukunyegeere

nakedness, obwereere

name, eri’nnya

name, v, okutuuma, okwatula, okw alula; (to give a bad n)okussaako olukongoolo

nap, take a, okwebaka, okuwujjaala

nape, ensingo

napkin, ekiwero

narrate, okubuulira, okunnyonnyola

narrative, ebigambo, olufumo

narrow, funda, a kanyigo; be n, oku funda

nasal, a kinnyindwa; be n, gangala

nasty, bi, onoonefu; vide languka

nation, e’ggwanga

national, a ‘ggwanga

native, n (aboriginal), enzaalwa

nativity, okuzaalibwa

natural, a buzaaliranwa, a buwangwa

nature, obuzaaliranwa, obuwangwa, obuntu

naught, it is, si kigambo, si kintu

naughtiness, obubi;

naughty, a kyejo, bambaavu; be naughty, oku bambaala

nausea, okusinduukirira

nauseate, okusesemya, okusinduu kiriza; (disgust) okutama

nautical, a ‘nnyanja

navel, e’kkundi

navigate, okugoba (eryato)

navy, empingu

nay, kak, ne’dda

near, adj, a kumpi; (miserly) kodo

near, adv, kumpi, wampi, ki’nnya na mpindi

nearly, use v, okutera; vide almost, neat, yonjo, lungi

neatly, adv, bulungi

neatness, n, obuyonjo

necessaries, ebintu ebyetaagibwa

necessary, be, okugwana, okwetaagi bwa

necessity, okwetaaga; of n,, olw embi

neck, obulago,ensingo, ensikya, enkoto, e’kkosi; stiff n,olukya; wear round the n, okwambika

necklace, omukuufu, olutembe

necklet (iron), akadangadi

necromancer, omulogo

necromancy, obulogo

need, v, okwetaaga, okwedaaga

need, «, okwetaaga

needle, empiso, e’kkato

needy, naku, avu

neglect, okuleka, okwerabira, oku galabanja, okusuulayo ogwannaggi mba, okweri’ttira; n oneself, okw efaakanya

neglectful, erabizi

negligently, kadagado

negligible, vide akakerenda, katono nnyo

negotiate, okuteesa

negro, omuddugavu; vide ‘nnyonga

neigh, okukaaba ng’embalaasi

neighbour, muliraanwa

neighbourhood, omuliraano

neither, ‘nnewa(n)kubadde, wa’dde

nephew, omujjwa

nerve, akasimu

nervousness, entengereze

nest, ekisu

net (fishing), ekiragala; (mosquito) akatimba; (hunting)ekitimba; also e’ssamba, ekibanyi, olutuula, emi gamba, oluka, e’mmiimo,omutembo; make a n, okukuba amakowe

nettle, n, omwennyango, kibu’gga, ‘ nnakitiddabusa

nettle, v, okunyiiza

nettlerash, ekirogologo

neuralgia, omuteezi

never, e’nnaku zo’nna, with neg form of v;

never mind, si kigambo, si musango

nevertheless, naye

new, gya; (different) lala; (fresh) su; vide moon,

newcomer, omugwira

news, ebigambo, amagambo, ebifaayo;get n of, okuwulirako

newspaper, olupapula lw’amawulire

next, a kubiri; use rel form of v, okuddirira

nib, akafumu

nibble, okuliisa essimbo

nice, lungi, womerevu; vide oku nyirira

nostrils, emivubo

notch, v, okusalirira, okuginga, oku banga; be notched,okulibuka

note, n, e’bbaluwa; (mark) aka bonero

note, v (observe), okukenga, okw etegereza, okutunuulira

noted, manyi, atiikirivu

nothing, tewali kintu; with n, bukunya

notice, kulaba, kutunuulira, kw etegereza; give n of,okulanga

notify, okutegeeza, okubuulira

notorious, manyi, atiikirivu (mil ngeri embi); make n,okuswaza notwithstanding, naye

nought, ‘zzeero, ‘nnooti

nought, come to, okufaafaagana; bring to n, okufaafaaganya

nourish, okuliisa, okujjanjaba, oku kuuma

nourishment, e’mmere, ekyokulya

novel, adj, gya

November, Noovemba

novice, omuggya, omuligo; (nun) omunooviisi

now, kaakano, kaakati, kampegaano, Ibero, ‘mbwano

nowadays, mu ‘nnaku zino, mu biro bino, mu kakyo kano

nozzle, omumwa, enkero

nude, ereere

nudity, obwereere

nuisance, n, kyefuula

numb, become, okusa’nnyalala, oku zingalala

numbness, amasannyalaze

numeration, okubala

numerous, ngi lukulubenje; vide ‘nfaafa

nun (European), omubiikira, (African) omunnabiikira

nuptial, a bufumbo, a bugole

nurse, n, omulezi, omujjanjabi

nurse, v (child), okulera; (sick) oku jjanjaba, okulwaza

nut, ekinywebwa, empande

nutmeg tree, olunaaba

nutriment, e’mmere, ekyokulya

O ! int, Ai! E! Wobwe!

oar, enkasi

oarsman, omuvuzi

oath, ekirayiro

oath, Jake an, okulayira

obduracy, obukakanyavu, obuta’wiilira, emputtu, e’ ggwale

obdurate, kakanyavu, a ‘mputtu, zibu

obedience, okuwulira, okugonda

obedient, gonvu, wulize; be o, okuwulira, okugonda

obeisance, okuvuunama, okukutama, okusinza

obese, gevvu

obey, okuwulira, okugondera

object, n, ekintu; (purpose) eki gendererwa

object, v, okugaana, okukenya, oku tootatoota, negform ofokukkiriza objection, okugaana

objectionable, bi

oblation, ekiweebwayo

obligation, e’bbanja

obligatory, be, okugwana, okugwa nira

oblige, okuwaliriza; (help) okuyamba, okubeera, okulyowa

obliquely, kikijjama, kigazigazi

obliterate, okusangula

oblong, vide oluwajjangwa

obloquy, ensonyi

obscene, gwagwa, a kiko

obscenely, speak, okuwemula

obscenity, obugwagwa, fekikb, okuwe mula

oscure, zibu, (insignificant) kopi; be o, okuziba, okukunira

obscurity, ekizikiza

observation, okutunuulira; (remark) ekigambo; make an o, okwogeraekigambo

observe, okulaba, okukenga, oku tu nuulira; (say) okwogera;(obey) okuwuira

obsolete, become, okudiba

obstacle, kalumannywera, ekiziyiza, enkonge

obstetric ward, e’zzaaliro

obstinacy, obukakanyavu, obutawu lira, e’ggwale, ensuwa

obstinate, kakanyavu, a ‘ggwale, a ‘mputtu, waganyavu; be o,oku gogottana, okuwaganyala

obstruct, okuziyiza

obstruction, ekiziyiza, enkonge,

obtain, okufuna, okulaba, okuwee bwa

obtainable, be, okufunika

obtuse, siru

obviate, okuggyawo

occasion (circumstance), ekigambo; (opportunity) ekiseera;(reason) enso nga

occasionally, bbalirirwe, luusi na luusi

occult, a kyama

occupant, ‘nnannyini

occupation (work), omulimu

occupy, v, okubeeramu

occurrence, ekigambo

ocean, e’nnyanja

ochre, red, e’ggerenge, ekikulwa

October, Okito’bba

odd, a ‘nsuusuuba; it is o, teki tegeerekeka

oddity, ekikulekule

odds, fight against, okwevunvubika

ode, oluyimba

odious, bi; make onself o, okw etamya

odium, obubi

odour, akaloosa, e’vvumbe, olusu, akasilkiro, olukulukumbo,e’kkala lume oedema, ‘nnampwa

oedematous, be, okubootaboota

of, a

off, okuva ku; go o (gun), okuvuga; (person) okwegendera,okuvaawo offal, ebyenda

offence, omusango, ekisittaza, enkongo, akyonoono

offend, vi, okusobya, okuzza omu sango

offend, vtr, okunyiiza; be offended, okunyiiga

offender, omwonoonyi

offer, okuwa, okuwaayo, okuwonga, okutamba, okutonera; (forsale) okusamya

offering, ekirabo, ekitone, ekiwee bwayo, ekyewongo,ekigali, ekirem beko, ‘ssa’ddaaka, amawemuukirano

office, ofiisi; (post) obwami, obukulu, ekitongole

officer, omwami, omutongole, omu kulu

official, omufuzi

official, adj, tongole

officious, be, okwekebejja

offspring, e’zza’dde, omuzzukulu; one with many o,‘nnakizaalizi

often, emirundi mingi

ogle, okutunula kimogo, okumogbla amaaso

oh ! int, vide O !

oil, amafuta

oil, v, okuteekamu amafuta

ointment, e’ddagaia ery’okusiiga

old, kadde become o, okukaddiwa look o, okujuujuumuka o age,obukadde o fashioned, vide ki’nnawadda, kudidi

olive, ezeyituuni; o tree, omuzeyi tuuni

omen, akabonero

omentum, olububi

omit, okwosa, okuleka, okwerabira

on,kd; forward, mu maaso

once, omulundi gumu; at o, ama ngwago, kaakati; o upon atime, olwatuuka; eadda

one, mu o by o, ki’nnoomu, musoolesoole, kimomozo o eyed, a‘ttulu osided, be, okusaliriza

oneness, obumu

onerous, zito, zibu

onion, akatungulu

only, adj, o’kka

onward, adv, mu maaso

opacity (of cornea), ensenke

open, adj, eru, gazi; vide ekyere rezi

open, vtr (door), okuggulawo; (parcel) okusumulula, okuwenjula,oku wumbulula; (book) okubikkula; (month) okwasama, okusamaalirira; (eyes wide)okuvulumula; (abscess) okutundula; (a thing corked) oku zibukula

open, vi (flower), okwanya, oku sansuka

opening, n, ekituli, omulyango

opening, adj, a kusooka, a luberebe rye

openly, adv, lwatu, mu lujjudde

operate, okukola; (surgery) oku baaga

operation, omulimu; (surgery) oku baaga

ophthalmia, amalongo’jje, e’jjanga

opium, enjaaye, enjaga; o pipe, eki bindi

opponent, omulabe, omuwakanyi

opportunity, e’ bbanga, ekiseera

oppose, okuziyiza, okulwana na

opposite (facing), rel form of okwole kera; (different),lala o side, emitala w’eri go in o directions, okuyisi ‘ŋŋanya be o to,okwolekera opposition, okuziyiza

oppress, okukola obubi, okujooga, okuyi’gganya,okuco’ccacocca, oku tyanka, okuzitoowerera; be oppressed (breathing),okukeeyerera oppression, inf form of v foreg

oppressive, zito, kambwe

oppressor, omuyigganya, omujoozi

opulent, ga’gga; vide bikokyo, bigooto

or, oba, obanga oracle, consult, okunyegera oral, a kamwa

orally, mu kamwa; to reply orally, okuddamu mu kamwa; toread orally, okusoma akamwa

orange, omucungwa

oration, ebigambo, okubuulira

orator, omwogezi, omubuulizi

orchard, olusuku

orchitis, akatuuka

ordain, okulagira; (set apart) okw awula

ordeal, amaduudu, akalulu, akasera; one who gives drug in o,magunda; try by o, okunywa amaduudu, okunywa akasera

order, n, ekiragiro; (custom) empisa

order, v, okulagira put in o, okulongoosa, okugonjoola,okutegeka be in o, okuttira be out of o, use okufa

ordinance, e’tteeka

ordinance, emizinga

ore (iron), amatale

organ, e’nnanga

organist, omukubi w’e’nnanga

organise, okulongoosa, okulagira

orgy, hold an, okukukuluma

oribi, ensirabo

orifice, empuliru, olusekeso

origin, okusooka, olubereberye; use v, okusinziira,okuvaamu; (cause) ensonga

original (song), yiiye

originate, vi, okusinziira, okuvaa mu, okutandika,okuzabauka originate, vtr, okubanga, okuyiiya, okugunja

orison, e’ssaala, okusaba

ornament, n, eky’obuyonjo; vide endege, entabwa

ornament, v, okuyonja, okuwunda

orphan, n, mulekwa, omufuuzi

oscillate, okutengeetera, okuweeba, okuwuuba, okuyuguuma

oscillate, vtr, okunyeenya

osier, obuwerewere, enjulu

ostentation, ensako

ostrich, ‘mmaaya

other, lala, a kubiri o people, abandi

other people’s, a beene; mantam butambu the o day, ‘jjuuzi,otherwise, bulala

otorrhoea, have, okulwala amabeere

otter, e’ŋŋonge

ought, vide okugwana, okugwanira

our, affe

oust, okugoba

out, bweru; o and out, geregere, wawu, majamba out of, prep,okuva mu

outcast, n, omweboolereze

outcry, n, oluyoogaano

outer, a bweru

outflank, okutebuka

outgoings, amagenda

outlaw, omujeemu

outlive, okuwangala okusinga

outnumber, okusinga obungi

outrage, okukola obubi, okwonoona, okujooga

outright, adv, ‘ddala

outside, bweru, wa bweru

outspread, v, okwanjuluza

outward, adj, a kungulu; o show, kalungimutwe; o journey, amagenda

outwit, okuseera, okulimba, oku tebya

oven, akabiga

over, wa’ggulu, kungulu; vide oku somoka, okutinda; be o(remain), okusigala, okusooba; o again, nate, omulundi ogw’okubiri; vide again,overawe, okutiisa, okukanga

overburdened, be, okukakaatana, oku luwirirwa, oku zimbagatana, okuzitoowererwa

overcast, become, okwebinduula, okubindabinda

overcharge, okuseera

overcoat, ekizibaawo ekinene

overcome, okuwangula

overcrowded, be, okuziyira

overflow, okwanjaala, okufuuwa, oku wagulula

overgrow, okulanda; be overgrown, okuzika; vide e’kkwaba,ekikande overhang, okuleebeeta

overhaul, okukebera, okwe’kkaanya;vide overtake,

overlap, okugereka; cause to o, okulimbika

overload, okubigika, okupiika

overlook, okumma, okulabirira, okw olekera

overpower, okuwangula, okusinga amaanyi

overrate oneself, okwekuluntaza

overreach, okuseera, okukiza, oku limba

overripe, be, okubolerera

oversee, okukuuma, okulabirira, oku jjumbira

overseer, omukoza, ‘nnampala

overshadow, okusiikiriza

overspread, okusanjaala

overstep, okusukka

overtake, okukwata, okutuukako, okwebinika

overtax one’s strength, okweginika

overthrow, okusuula

overturn, okuvuunika, okusulika, okugalanjula

overturn, vi, okwevuunika, oku yiika, okulenduka

overvalue, okuwaniriza omuwendo

overwhelm, okufumula, okuseke mbula

overwork, vtr, okutegunkanya

owe, okuba n’ebbanja

owl, ekiwuugulu, e’kkufufu

own, adj, use poss pron, with kka; eg kyange ‘nze’kka, my o;vide bwebange

own, v, okuba na

owner, ‘nnannyini

ox, ente ennume, ‘sseddume

pace, embiro, okugenda

pacify, okugonza, okukkakkanya, oku nyiigulula,okugombolola, okutaba ganya; be pacified, okukkakkana, okuwoleera,okunyiigulukuka

pack, okusiba; (fill full) okujjuza, okusoka; p in, okupiika

package, omugugu

packet, e’ttu, ekitereke, ekizingiiti, akalegete, ensuliko,ekibaya

pad, n (for head), enkata

paddle, n, enkasi

paddle, v, okuvuga, okuyirika

paddler, omuvuzi, omuvunja; front p, omulambi

padlock, n, e’kkufulu

pagan, n, omukaafiiri

page (of book), olupapula, omuko; (servant) omugalagala

pail, endobo

pain, n, obulumi, okulumwa, obubala gaze, amawenknge,‘nnadduma; have stabbing p, okubaluka; take pains, okufuba, okukagiriza

pain, vtry okuluma, okubalagala; okumeketa, okujigija,okuse’nnya, okujijiira; be in p, okunyolwa, okulumwa painfully, go, okusenvulapaint, erangi, e’ddagala

paint, v, okusiigako erangi, oku tona

pair, n, omugogo

palace, e’nnyumba ey’ekitiibwa, e’nnyu mba ya kabaka

palatable, woomerevu, lungi palate (of mouth), akabuno

palaver, v, okuteesa

pale, adj, eru; grow p, okutukuulirira, okuyengeetuka

paling, ekisaakaate, olukomera

palisade, olukomera, bugwe

pall, v, okunyiya, okutama

palliate, okukkaanya

palm (of hand), ekibatu; (tree) olu koma, olukindu,akatuugo, e’kkajjolye njovu, enkago; p leaf, olusansa

palpitate, okupakuka

palsy, n, kanyenya

paltry, tono nnyo; vide trifle,

pamper, okweyibayiba; p oneself, okwesanyusa

pan, e’ ssufuliya, ekikalango

pancreas, e’nnuuni

pang, n, obulumi, obubalagaze

pangolin, olugave

panic, n, entiisa e’nnene, ekikaka; throw into p, okugugunga

pant, okuwe’jjawejja, okuweevuuma, okulookalooka,okuwankawanka

pantry, e’ppantuli

pap, olutabu

papaw, e’ppaapaali; p tree, omupaa paali

paper, olupapula

Papist, Omupaapa

papyrus, ekitoogo, ekigaaga; (spikes) empunga; (roots)olukongolo; (rope) olutoogo

parable, olugero

Paraclete, Omwoyo Omutukuvu, Omubeezi, Mwoyo Mutuukirivu

Paradise, Olusuku lwa Katonda, ‘E’ggulu

paraffin,amafuta g’Amerikaani,palafiini

paragraph, ekitundu

paralysed, be, okusowoka, okukka; (infants) okuzi’ŋŋama;(with fear) okutenguka

paralysis, ensowoko, obuko

paralytic, n, omuzi’ŋŋamu

paraphernalia, ebintu

parasite, omugulungu, akakokobe; be a p, okuwu’mmunta

parcel, ekitereke, empu, ekiterete bbwk, ekitwalotwalo

parch, okukaza; be parched, oku kalk, okukalira

parched place, ekiwalakate

parchment, olupapula lw’amaliba

pardon, okusonyiwa

pare, okuwaata

parent, omuza’dde, omukadde; (of chief) ‘nnakaza’ dde; videzooboota parentage, obuza’dde; have common p, okuzaalanwa

parish, omuluka

parliament, olukiiko

parrakeet, enkwenge

parrot, enkusu

parry, okuziyiza, okukiikiriza

parsimonious, kodo, a bukodo

parson, omwawule w’ekkanisa

part, ekitundu; (duty) omulimu

partake (of food), okulyako

partial, be, okusigiikiriza

participate, okussa ekimu

particle, akantu akasirikitu

particular, be, okwenankanya, oku ssaako omwoyo

particularise, okusoggola, okume nya, okwogera kinnakimu

parting, okwawukana, okusiibula

partition, ekisenge, e’ggigi, akayaaye

partly, kitundu

partnership, okwega’tta

partridge, enkwale, entiitiri

parturition, okuzaala

party, ekibiina, omukumbo; (sect) ekitundu

Pascal, a Kuyitako,

pass, n, e’kkubo, akanyigo

pass, vi, okuyita; p over, oku somoka

pass, vtr, okuyisa, okubalaamiriza p over (omit), okubuuka pround (coffee berries), oku terula p water, vide micturate, p wind, okukubamumunku, oku nnyampa

passage, e’kkubo; (journey) olugendo, empitiro

passenger, omutambuze, omuyisi

passion, obusungu, ekiruyi, (desire) okwegomba, omuwoggo;fly into a p, okutoka

passion fruit, akatunda

passionate, a busungu; be p, oku sunguwala amangu

Passover, Okuyitako, Paasaka, Paasika past, go, okuyita;take p, okuyisa

pastime, omuza’nnyo

Pastor, Omusumba

pasture, e’ttale, e’ddundiro, olusa

pat, adv, vide okutontoma

pat, v, okukubirira

patch, n, ekiwero; (barkcloth) entu ngiro; (on goat) bitanga

patchwork, make, okutobeka

pate, omutwe

patella, enso; tubercle of p, e’nnyi ngo y’evviivi

path, e’kkubo, oluwonda

patience, okugumiikiriza

patient, be, okugumiikiriza

patois, enjogera

patriarch, ‘jja’jja

patriarchal, a ba’jja’jja

patrician, omukungu

patrimony, obutaka, obusika

pattern, ekifaananyi, engeri, eky’okula birako; marked witha p, tone; vide mat, okuwunda

paunch, olubuto, e’ggomo

pauper, omwavu, lunkupe

pauperism, obwavu

pauperise, okwavuwaza

pause, okuyimirira akatono

pavement, amayinja amaalire

paw, n, ekigere; p the ground, oku takula

(Video) Learn ENGLISH Learn LUGANDA . DAY 1(Yiga oluzungu)

pay, omusaala, empeera, omukemba

pay, v, okuwa omusaala, okuwa empeera, okupokera, okusasulap attention, okuwulira not p attention, okwewo’jjoola p respects to, okukiikira

payment, delay, okulazaalazaanya

pea, kawo

peace, emirembe

peaceful, a mirembe, teefu, esiifu

peaceful, be, okubemba, okutebe nkera; vide kibonde,‘ntende, ‘nte rere

peacemaker, omutabaganya

peaceoffering, ebiweebwayo olw’e mirembe

peacock, e’nnyonyi muzinge

peak, ekiti’kkiro, entiko, empumi, akawaala, omusa

pearl, eruulu

peasant, n, omukopi, omutaka, omu wuula

pebble, akayinja

peccadillo, ekibi ekitono

peck, v, okubo’jja, okuso’jja, oku sonsogola

pectoral, a kifuba

peculation, okulyazaamaanya ensimbi

peculiar, a kitalo

peculiarly, kiri’jja

pedagogue, omuyigiriza, omutwazi

pedal, n, ekigere ky’eggaali

pedal, vitr, okuvuga e’ggaali

pedestal, ekikondo

pedestrian, omutambuze

pediculosis, olukuku

pedigree, olulyo

peel, n, ekikuta, ekiwata

peel, vi, okugagambuka, okukunju buka, okuvako enkuta,okusasa mbuka

peel, vtr, okuwaata, okusasambula

peep, v, okulingiza, okulenzalenza

peevish, yombi; be p, okwesooza, okutibula

peewit, olutuletule

peg, n, olubambo, e’nninga, olusuubo, akati

peg out, v, okubamba

pelican, e’nnunda

pellmell, ‘mpyoke

pelt (of rain), okuwandagala

pelvis, eki’nnyi

pen, e’kkalaamu ya bwino; (nib) aka fumu; p holder, ekijugo

pen, v, okuwandiika

penalty, ekibonerezo; involve a p, okuzaala emineene

pencil, e’kkalaamu enkalu; slate p, e’kkalaamu y’e’jjinja

penetrate, okuyingira, okutolontoka

peninsula, omusomo, omugomo

penis, embolo

penitence, okubonerera, okwe’jjusa

penitent, be, okubonerera, okw e’jjusa

penknife, akambe akamenye

penman, omuwandiisi

pennant, ebbendera

penniless, avu, lunkupe

pentateuch, ebitabo ebitaano ebya Mmusa, tawuleeti

penurious, kodo

penury, obwavu

people, abantu

pepper, piripiri

peradventure, mpo zzi, ka zzi

perambulate, okulambula

per annum, buli mwaka

perceive, okulaba, okutegeera

percentage, take a, okulobola

perch, n (for fowls), oluwe

perchance, ‘mpo’zzi, ka’zzi

percolate, okuyitamu

percolator, omubinikiro

perdition, okuzikirizibwa

peremptorily, lwa maanyi

perennial, a buli mwaka

perfect, tuufu, tuukirivu; be p, okutuukirira; make p,okutuu kiriza, okuyooyoota

perfectly, ‘ddala

perfidious, a lukwe

perfidy, olukwe

perforate, okuwu’mmula

perform, okukola, okutuusa

perfume,kalifuwa, akaloosa,e’vvumbe, akaleekereeke, e’ ddeke nde

perfunctory, lebevu, gayaavu

perhaps, ‘mpo’zzi, ka’zzi, be’ppo, bo’bbo, wo’zzi

peril, akabi

perilous, rimu akabi

perineum (male), akatabiro; (female) entabirotabiro

period, ekiseera, ebiro, ensangi, emire mbe, ekise’kka

perish, okufa, okufaafaagana, oku zikirira

perjure oneself, okulayirira obwe reere

perk up, okugagamuka

permanent, a lubeerera, a ‘nkalakka lira; vide bwanda,ekimmanje permeate okubuna

permission, olusa

permit, okukkiriza, okuganya

perpendicular, vide upright; be out of p, okubunduukirira

perpetrate, okukola

perpetual, a ‘nnaku zo’nna

perplex, okusobera; be perplexed, okusoberwa, okulemwa,okubuu sabuusa, okubutaabuta, okutuula mu zingeteese

perplexity, ezingeteese

persecute, okuyigganya, okubonyaabonya, okujooga, okuco’cca,oku joonyesa, okuwalana, okuyigiikiriza

persecutor, omuyi’gganyi, omujoozi

perseverance, obunyiikivu, obufubi

persevere, okunyiikira, okufuude mba, okufunvubira,okunyonyoo gana, okunyeeranyeera, okukanira

persevering, nyiikivu

persist, okunyiikirira, okunyiinyiitira

persistence, obufubi

persistent, nyiikivu, nyiinyiitivu

person, omuntu; (in theology) peresona

personate, okwefaananya, okwefuula

perspiration, entuuyo

perspire, okutuuyana

persuade, okusendasenda, okukwe nyakwenya, okuyiikiriza, okuwendula, okusigula

persuasion, use inf of v foreg

pert, a kyejo

pertinacious, nyiikivu, a ‘mputtu

pertinacity, obunyiikivu, obufubi

perturb, okweraliikiriza; be perturbed, okweraliikirira

peruse, okusoma

pervade, okubuna

perverse, kakanyavu, a ‘mputtu, bambaavu; be p, okubambaala

pervert, okukyamya, okuwunjula, okuyinula, okusalaganya; pjudgment, okusaliriza, okulimbika

pester, okutawa, okuteganya, oku buga, okwogerereza,okupeekerera, okuso’jjogola

pestilence, olumbe, kawumpuli

pestilent, bi ‘nnyo

pestle, omusekuzo, ekigotta

pet, n, omuganzi

petition, okwegayirira

petition, v, okwegayirira

petticoat, ekiteeteeyi

phalange (of finger), ekikunku

Pharisee, Omufalisaayo

phenomenal, a kitalo, a kikuuno, berengevu

phenomenon, eky’ekitalo, akatazi, ekikuuno, kiberengeru, ekijjo,

‘ssebitalo

phial, e’ccupa

philosopher, omufirosoofo

philosophy, obufirosoofo, firosofia, amagezi

photograph, ekifaananyi

photograph, v, okukuba ekifaananyi

phraseology, enjogera

phthisis, akakono, akafuba, kalusu

physic, e’ddagala

physician, omusawo, ‘ddekitaali

physiognomy, amaaso

pianist omukubi wa ppiyano

piano, ppiyano

pick, okunoga, okuno’jjola, oku kongola; (choose)okweroboza, oku londa, okusosola p up, okulonda p out, okusokoola p one’ssteps, okusooba

pickaxe, ensuuluulu

picked, londe

pickpocket, omubbi

pictorial, a bifaananyi

picture, ekifaananyi

pie, grey (bird), e’zzeeze

piebald, a bitanga

piece, ekitundu, ekifi, ekitole; (of cloth) ekiwero; (ofgourd) ekikaayi; (piecework) e’kkatala

piece, v (together), okuyunga, oku gatta

piecemeal, do, okube’bbabebba

pied, a bitanga

pierce, okufumita, okuwu’ mmula, okukondogga, okusaba’ggula,oku tundula, okufumu’ggula

piety, okutya Katonda, e’ddiini

pig, embizzi

pigeon, kaamukuukulu; green p, entawuiizi

pigheaded, a ‘mputtu, kakanyavu

pigment, erangi

pigmy, ‘nnakkwale, omumbuti

pile, n, entuumo

pile, v, okutuuma, okugotteka, oku tindikira

pilfer, oku’bba, okwetoolatoola

pilgrim, omutambuze, omuyisi

pill, akakeronda, akalagala; vide e’mmumbwa

pillage, okunyaga, okunyakula, okw aya

pillar, empagi

pillory, envuba

pillow, ekigugu, omutto

pilot, n, omusable, omukulembeze, omugoba

pilot, v, okukulembera, okuluŋŋamya

pimple, akatulutu ttu, embalabe, eki sukko

pin, n, ekikwaso

pin, v, okusiba n’ekikwaso

pincers, ‘nnamagalo, entoozo

pinch, n (of salt, etc), use n in tu class, eg otu’nnyo

pinch, v,, okusuna, okumiima

pine, okukogga, okukonvuba; p for, okubuga, okuyaayaanirapineapple, e’nnaanansi

pinion, n, ekiwaawaatiro

pinion, v, okusiba

pink, myuukirivu

pinnacle, ekiti’kkiro

pious, a ‘ddiini; be p, okwegende reza

pip, empeke, ensigo

pipe, oluseke, omufule’jje; (tobacco) emindi; (flute)endere, omulere; (bhang) ekibindi; p cleaner, olu kaguzo

pipe, v, okufuuwa endere

piper, omufuuyi w’endere

pipit, akaliisa

pistol, basitoola

pit, n, obunnya, ekinnya

pitch, v, okusuula; okukasuka, oku kanyuga; p a tent,okusimba ewee ma; play p and toss, okukuba’ zzaala

pitcher, ensuwa, omudumu, ensumbi; (wooden) ekyanzi

piteous, a ‘nnaku

piteously, kayeke, kayirigombe

pith, ekinyuzi, e’kkaso, enkusa, omutu tumba

pitiless, kakanyavu, kalubo; be p, okunaabira mu masso

pitting (of smallpox), enkovu, enti

pity, v, okusaasira, okutaatira

placability, obuteefu

placable, teefu

place, ekifo, ekibanja; p of departed, e ‘Ttanda; get out ofp, okw ebandula

place, v, okuteeka, okussa; p one on the other, okubereka

placenta, ekitanyi, ekisungwa

plague, n, kawumpuli; (cattle) ‘nso toka

plague, v, okubonyaabonya

plain, n, olusenyi, omuseetwe

plain, adj, eru, salala, ere

plaint, n, ensonga, ekigambo

plaintive, a ‘nnaku

plait, v, okulanga, okuluka; (reed work) okugomba; (fibrework) oku yonda

plan, n, ekifaananyi, okuteesa, ama gezi

plan, v, okuteesa, okusala amagezi, okwejuba, okuwatanya;(conspire) okwekoba

plane, n, eranda (carpentry)

plane, v, okukuba eranda,

planet, ‘nnabisaaniiko

plank, olubaawo, ekibangali, ekizingiiti

plant, n, ekisimbi

plant, v, okusimba, okubyala; (place) okuteeka, okussa

plantain, e’ttooke; (tree) ekitooke; (sweet p) gonja,manjaaya; vide ‘nnamu nnyu, ebigomba, empogola, mutere, omuwumbo, enguju,e’mmere

plantain eater (bird), e’ffulungu, e’kkookootezi

plantation, olusuku, olusimbo; vide entembo; e’nnimiro

plaster, n, omwiko

plaster, v, okumaala, okusiiga, oku kuba omwiko, okumetta

plate, e’ssowaani

platform, ekituuti, amadaala, olugu lumo, ekitabo

platter, e’ssowaani

play, omuzannyo

play, v, okuzannya, okutiguka, oku ligita; (musicalinstrument) oku kuba (flute) okufuuwa;(football) okusamba omupiira; p the fool, okweginga; p the man, okw ekakasa,okuguma; (as cat with mouse) okugazaagaza; (be played out), vide exhausted,

playful, a binyumu, a mizannyo

plea, ensonga, ekigambo, empoza

plead, okuwoza ; vide lujerenga, endoodi; p for, okusaba,okw egayirira; p for another, okuwole reza, okutakabanira

pleading, okuwoza, empoza; (asking) okusaba, okwegayirira

pleasant, lungi; vide okuwooma, okunyuma

pleasantry, enseko, ebinyumu, ama jalya

please, okusanyusa; be pleased, okw esiima; be pleased with,oku siima

pleasure, e’ssanyu

pledge, n, omusingo, akakalu, embe reko

pledge, v, okusinga

Pleiades, ‘Nnamakaaga

plenteous, ingi

plentiful, be, okubugaana

plenty, ekyengera, egingirizi

pleurisy, ekisonga

pleuropneumonia (cattle), ‘nsotoka

pliable, gonvu, lebevu; (p person) ‘nnakigwanyizi

pliers, ‘nnamagalo

plight, akabi, akacwano

plod, okunyiikira

plodding, nyiikivu

plot, n, okwekoba, okuteesa; p of ground, ekibanja; (field)olubimbi, omusiri

plot v, okwekoba, okwekobaana

plough, it, ekyuma ekirima

plough, v, okukabala, okulima

ploughman, omulimi

plover, olutuletule

pluck, n, obuzira, e’mmizi

pluck, v (fowl), okumaanya; (flowers) okunoga; (p up),okusimbula, okukoola, okukandula p out (own hair), okwekongola p up courage,okuguma omwoyo p away, okusikula

plucky, zira, a ‘mmizi

plug, n, ekisaanikizo; tobacco, aka oddo

plug, v’, okusaanikira, okukuutiza, okuzibikira

plumage, ebyoya by’e’nnyonyi, e ssisi

plumb, v, okugera

plumbline, akaliiso

plume, ekyoya, omusule, ensuti

plume, v, okwekemba; p oneself, okwenyumiriza, okwekuza

plump, gevvu, a katundwe

plumpness, obuge’vvu

plunder, v, omunyago, omwandu, endobblo

plunder, v, okunyaga, okunyakula, okukambula, okuvuvuba,okukwa kwaba, okwaya

plunderer, omunyazi

plunge, vtr, okunnyika; vi, oku bbira

ply, v (trade), okukola; (with ques tions) okukemereza,okubuuliriza

ply, vide strand,

pneumonia, lubyamira, munyinye

poacher, omu’bbi

pocket, ensawo

pockethandkerchief, ekitambaala

pockmarks, enkovu za kawaali, enti

pod (of cotton), ekituttwa; (of bean) bkinyololo

poem, oluyimba, ebigambo ebiyiiye

poet, omuyiiyi w’ennyimba

point, ensonda, akasassa; (of time) ekiseera, e’ddakiika;(meaning) ama kulu; (of an argument) ekisoko, omusoso; be on the p of, videabout to; keep to point, okugoba ensonga

point, v (with lips), okutoobeza; (in defiance) okusoomooza;p out, oku lagirira; (sharpen) okusongola

pointed, adj, songovu

pointless, vide ‘nto’tto

poison, it, obutwa, e’kkesula, obusa gwa; vide obusukko

poison, v, okuwa obutwa, okussa obutwa mu

poisonous, a butwa, a busagwa

poke, okusoka, okukoona; oku kuma, okuseesa

pole, olukoma, empagi, omusituliro; (rafter) omula’bba,‘enjaliiro policeman, omupulisi, omupuliisi

policy, enfuga

polish, v, okunyiriza, okulongoosa, okukkulira; (boots)okukuba engatto; p reeds, etc, okuwawula

polished, adj, nyirivu; (manners) empisa e’nnungi; videokugunjuka polisher (potter’s), olubbulo

polite, a mpisa ‘nnungi; rel form of verb, okugunjuka

politeness, empisa ennungi

polled (cattle), a ‘nkunku, soomi

pollute, okwonoona, okugwagwa waza

poltroon, omuti

polygamy, okuwasa abakazi abangi

polyglot, a ‘nnimi ‘nnyingi

pomade, omuzigo gw’enviiri

pomegranate, e’kkomamawanga

pomp, ekitiibwa

pond, ekidiba, omufubo

ponder, okufumiitiriza

ponderous, zito nnyo

ponderously, run, okugabattuka; dance p, okuguluba

pontiff, ‘Ppaapa

pontoon, eryato

pony, embalaasi entono

poohpooh, v, okusooza

pool, n, ekidiba, ekitaba; lie in pools, okulegama

poor, avii, naku; vide lucoolo, lu nkupe, lupere, munkula,munku seere, ‘nseraweeru, enswenke; become p, okwavuwala, okuseega

poorly, be, okubaamu enkenyera

pop! int, ‘mmogo!

Pope, ‘Ppaapa

popliteal space, obuteega

populace, abantu

popular, ganzi

populate, okwaza abantu

population, abantu

populous, a bantu bangi

porch, ekisasi, ekifugi

porcupine, ‘nnamunnungu

porridge, poligi, obusera

port, omwalo

portable, angu; be p, okutwalika, dkweti’kkika

portend, okulagula

portent, akabonero

porter, omweti’ssi, omupakasi

portico, ekisasi, ekifugi

portion, ekitundu, omugabo; (marriage) obuko, akasimo,omutemwa portliness, obunene, e’bbuto

portly,n, olubasi

portrait, ekifaananyi

portray, okukuba ekifaananyi; (in words) okutegeeza

pose as, okwefuula, okwefaananya, okweboolya, okwejingisa

position, ekifo; (rank) obukulu; (take up a p) okuyima

possess, okuba na; be possessed, okubanduka,okusamira, okubandwa, okubaako ekitambo

possession, take, okuyingira, oku lya

possessions, e’mmaali, ebintu, e’zziika

possessor, ‘nnannyini

possible, be, okuyinzika, okukoleka

possibly, vide perhaps,

post, empagi, olukoma, omukwero; centre p, e’ggwagi,‘sserugi; side p, e’ssendeke, akasendwe; (office) omulimu

posterior, a ‘nnyuma, luvannyu ma

posterity, abazzukulu, e’zza’dde

postman, matalisi

postpone, okulagaalagaanya

pot, n, entamu, e bbiga, ekibya, ensaka, ensuwa; unbaked p,omwali; metal p, ‘ssuffuliya

potation, ekyokunywa

potato, lumonde, lumonge; (dried) kasodde; vide ekisalala,ekiwoko, ekiwutta, embwagulo, ‘nnakabanda, ‘nnakamogoli, ensekwa; p bed,omusiri gwa lumonde

potency, amaanyi, abuyinza

potent, a maanyi

potentate, omuntu omukulu ennyo

potion, okyokunywa

potsherd, ekikaayi, oluggyo

pottage, omugoyo

potter, omubumbi, omujoona potter’s earth, e’ bbumba

pottery, eby’ebbumba, ekisi’ttaka

pouch, ensawo, ebbeeti, entaago

poultry, enkoko

pounce, okuwamatuka

pound, erateri

pound, v, okusekula, okugotta, oku bebena, okusotta,okubetenta pour, okufuka, okufukulula, oku kenenula, okuttulula; p away,okuyiwa, okuyuwa; vi (rain), oku to’nnya, okugonnomoka

pout, okusongoza emimwa

poverty, obwavu, obwolo, ‘ngujuuba

powder, e’ffufu’gge; gun p, obuganga; p flask, e’kkuti,empembe powder, v, okusekulasekula

power, amaanyi, obuyinza

powerful, a maanyi, obuyinza

powerless, become, okukatagga

practical, gezi, a magezi

practice, n (habit), empisa, omuze

practise, v, okugezaako, okwema nyiiza

prairie, olusenyi, omuseetwe

praise, n, e’ttendo

praise, v, okutenda, okutendereza, okusuuta, okweyanza,okwewaana, okwenyumiikiriza,

prank, omuzannyo; vide okusuku mbula

prate, okwogera olutata; vide chatter,

pratincole (bird), akasala

prattle, v, okubu’jjabujja

pray, okusaba; vide e’ssaala; (on behalf of) okusabira;(request) okw egayirira

prayer, okusaba, e’ssaala

preach, okubuulira

preacher, omubuulizi

preamble, ebigambo ebisooka

precaution, n, okwekuuma; take p, okwekuuma

precede, okukulembera, okugenda mu maaso, okwetanga

precept, ekiragiro

preceptor, omuyiglriza

precincts (of palace), lubiri

precious, muwendo, vide e’kkula, amakuti

precipice, e’bbanga, oluwompogoma

precipitate, v, okwanguyiriza, oku gonnomola

precipitately, kasaalimbo, ‘ttuttuttu oba ‘ttu’ttu’ttu; videokukatuka preclude, okuziyiza

precursor, omukulembeze

predicament, bkibamba

predict, okulagula, okutegeeza ebiri mu maaso

predilection, omulaka

preface, ebisooka

prefer, okusinga, okwagala, okubii biita, okubiita; p toanother, okusinza

preferably, waakiri, ya’dde

pregnancy, okuba olubuto; overdue p, obuleega; retard p,okuwanika olubuto

pregnant, be, okuba olubuto; vide okusembeesa olubuto,okusengeesa olubuto; (animals) okuba n’eggwako

prejudge, okusaliriza

prelate, omulabirizi

prelude, vide okunaga

premature (offspring), sowole, so gobe

prematurely, vide okubiba, okutuba

preparation, «, okuteekateeka

prepare, v, okuteekateeka, okutegeka; okulongoosa; (for marriage)okufumbirira; p oneself,okweteekateeka, okwetegeka, okweki ndikira

prepossessing, lungi

preposterous, a busiru, a kitalo

prepuce, ekikuta; absence of p, enkala

presbyter, omukadde w’ekkanisi

prescribe for, okulambira

present, n, ekirabo, ekitone; vide envujjo

present, adj, a kaakano, a ‘nnaku zino

present, v, okuwa, okutona, oku tonera, okuvujja

present, be, okubaawo

presently, eddako ‘ddaaki, baalwa ddaaki

preserve, v, okukuuma, okutereka

preside, okukubirira

president, omukubirizi, omukulu, omufuzi

press, okunyigiriza, okukata, oku kondekera, okuwagiikiriza;p out, okukamula; (urge) okukubiriza

press, n (printing), ekyapa, ekyuma ekikuba ekyapa

prestige, ekitiibwa

presume, okwaŋŋanga, okwetulinki rira, okwetema; (suppose)oku lowooza; p on one’s strength, okweginika

presumption, olwetumbu, ekyejo

presumptuous, rel form of presume, a kyejo

pretence, in, makwekansaamo, ma nkwetu

pretend, okwegamba; vide feign; p to be going,okwegenzagenza

prettiness, obulungi

pretty, samufu, balagavu; be p, okukaawa, okuwooma

prevail, okuwangula, okusobola, oku singa

prevaricate, okulimbalimba, oku palapalya, okugulungutanya

prevent, okuziyiza

prey, omuyi’ggo

prey on, v, okulya; p on the mind, okweraliikiriza

price, n, omuwendo; (for wife) obuko, akasimo; videkuwasiriza

price, v, okulamula

priceless, tagulika, a muwendo mu ngi ‘nnyo

prick, okufumita, okubalabaata; p the ears, okutega amatu

prickle, eriggwa

prickly, a ma’ggwa

pride, amalala, okwenyumiriza

pride oneself, v, okwenyumiriza, okwekuza, okwewaana

priest (heathen or Jewish), kabona; (Protestant) omukaddew’ekkanisa; (RC) omusosodooti; high p, kabona lukulwe

priesthood, obwakabona; priest’s orders, obukadde

prig, omutyettye

primate, ‘ssaabalabirizi

prime minister, kati’kkiro

prince, omulangira

princely, a balangira, a kitiibwa

princess, omumbejja

principal, n, omukulu

principal, adj, kulu

print, okukuba ekyapa

printer, omukubi w’ekyapa

prison, e’kkomera, kolokooni

prisoner, omusibe; (of war) omuwa mbe, omunyage

private, a kyama, a kafubo

privately, mu kyama; (talk p) oku kukuutana

privation, okwetaaga, obwavu

privily, mu kyama

privy council, olukiiko olwakafubo

prize, n, ekirabo; (precious thing) e’kkula

prize, v, okwagala ennyo

probably, vide perhaps,

probe, v, okusokotta; p to the bottom, okufumula

probity, amazima

proboscis, e’nnyindo

proceed, okugenda mu maaso

proceeds, ebiggibwamu

proclaim, okulanga, okulangirira, okwogerera waggulu

proclamation, ekirangiriro, okulanga

procrastinate, okulagaalagaanya, okw ezungulula

procure, okufuna, okulaba

prod, okusonga, okusoya

prodigious, nene ‘nnyo; vide colossal

prodigy, ekikulejje, ekipe’ccu, maka kaba

produce, ebibala

produce, v, okubala, okuzaala

productive, gimu

profane, adj, bi; use rel form of v okuvvoola

profane, v, okwonoona, okuvvoola

profess, okwegamba, okwefuula; (declare) okubuulira

profession, omulimu

professor, omuyigiriza

profit, amagoba, enkizo, ensusso; make a p, okugobamuamagoba, okuvisaamu amagoba

profitable, a magoba, a nkizo; be p, okugasa

profligacy, obukaba

profound (in knowledge), gezi ‘nnyo

profoundly, ‘nnyo ‘nnyini

profusion, kijegera

progenitor, ‘jja’jja

progeny, eza’dde, abazzukulu, abaana; numerous p,oluseregende prognathism, e’jjuuga

prognosticate, okulagula

prohibit, okuwera, okugaana

project, vi, okubangalala, okubibi nala, okukikinala,okusamaala prolapse (of rectum), ekiziri

prolific (of garden), gimu

prolong, okuwanvuya;(life) oku wangaaza; be prolonged, oku yitirira, okuwangaala,okutandagga

promenade, v, okutaalataala, oku baalabaala

prominent, samaavu, manyifu; be p, okusamaala, okwetengeka,oku kulumbala, okumanyika

promise, n, e’ssuubi, ekyasuubizibwa

promise, v, okusuubiza

promontory, omusoma, ekisoko

promote, okukuza

prompt, v, okujjukiza

prompt, adj, angu

promulgate, okubunya

prong, ekyuma ekisongovu, omuwu nda

pronounce, okwogera; p correctly, okukaza (ebigambo)

pronunciation, enjogera

proof, ekijulirwa, obulumiriza

prop, n, empagi

prop, v, okuwangiza, okuwaga, okw egeka, okusigika, okuwana,oku wembejja, okuzizika

propagate, okubunya, okuzaaza

propel, okusindika, okusindiikiriza, okuvuga

property, e’mmaali, ebintu, ebiyengo, obuga’gga

prophecy, obunnabi

prophesy, okulagula

prophet, ‘nnabi, omulaguzi

propitiate, okutangirira, okubende gera

propitiation, omutango; (for adultery) vide okukansira

proportion, be out of, okulenguka, okuswala

proposition, ekigambo

propound riddle, okuko’kkola

proprietor, ‘nnannyini

prosecute, okuwaaba, okuwawaa bira, okuwaabira; vide accuse,prosecutor, omuwaabi

proselyte, omukyufu

proselytise, okukyusa

prospect, n (view), okulengera

prosper, vi, okuyiira, okwagaagala, okucapala; vtr, okuwaomukisa prosperity, omukisa, obulungi

prostitute, n, omwenzi

prostitute, v (oneself), okutabaana

prostitution, obwenzi, amakiro

prostrate oneself, okuvunaana, okw egalangajja

protect, okukuuma, okulabirira; p oneself, okwegema

protection, obukuumi

protector, omukuumi

protest, okuwakana, okukaayana, okwekaanya; p innocence, okwekangabiriza

Protestant, Omuprotestanti

protrude, okukukunala, okusamaala, okwanama, okubiblnala,okubanga lala

protuberance, akabanika

proud, a malala; be p, okwekulaata, okw ekunika, okuki’nnimba ; p flesh, enkundi

prove, okulumiriza; (test) okukema, okugeza; p in detail,okulonkoma provender, e’mmere

proverb, olugero

proverbial, a lugero

provide for, okulabira, okujjanjaba

Providence, Katonda, okuteesa kwa Katonda

province, e’ttwale

provisional, vide kyekwaso, masee neeko

provisions, emmere; (for journey) entanda

provoke, okusunguwaza, okwesonsa, okuleekeeza; be provoked,oku sunguwala

prow, ensanda

prowess, obuzira

prowl, okugoma, okusera

prune, okuwawagula, okukolombojja, okukongojjola

pry, okulingiriza, okwefulukuta

psalm, ‘zza’bbuli

psalmist, omuwandiisi wa zzabbuli

puberty, reach, okuvubuka

pubis, eki’nnyi

public, a lwatu, a bantu bo’nna become p, okusansuka phouse, ekirabo p labour, oluwalo

publication (book), ekitabo

publish, okubuulira, okulanga, oku tto’ttola

pucker, n, akagoda

pudding, pudini; blood p, kafe ‘cce, oluwampa

puddle, ekitaba, e’ttoomi

puerile, a bato, a busiru

puff, v, okufuuwa, okuweevuuma, okuwe’jjawejja; p oneselfup, okw enyumiriza

puff adder, e’ssalambwa

pugnacious, lwanyi, a lugono

pugnacity, olugono, obulwanyi

pull, okuwalula, okukulula p up, okusimbula, okukuula, okuggyamu, okubambula, okujjira p down, okwabya, okumenya; (brickwork)okuzimbulula p to pieces, okumenya p out (hair, etc), okumaanya, oku sokomola pdown creeper, okulandula p off (grains, beads), okuwulula p aside, okuwunjula ptight, okuleega

pullet, ekitulazi, enkoko, ensenyi

pulp, n, obutogonya

pulpit, ekituuti (eky’okubuuliriramu)

pulsate, okutu jja, okubo’bba, oku looka, okutundugga

pulsation (in neck), ebisulo

pulse, entu’nnunsi; weak p, kala sira

pulverise, okusekulasekula

pump, n, e’bbomba

pump up (tyre), okufuuwamu oba okupikamu omu’kka, okufukuta,okufukuutirira

pumpkin, wu’jju

pun, make, okugerenjula

punch, v, okukuba, okufuntula

punctuate, okuto’nnyeza

puncture, n, ekituli

puncture, vtr, okufumita; be punctured, okufootooka

punish, v, okukangavvula, okubo nyabbonya, okubonereza

punishment, ekibonerezo, ekibonob bono

punt, vtr, okusiirula

punt pole, omwoko

puny, tono; vide okwekulira, oku kunuuma

pup, it, akabwa, akabulugu, embwansole

pupil, omuyigirizwa; (of eye) emmunye

purchase, v, okugula

purchaser, omuguzi

pure, longoofu, tukuvu; be p, oku longooka, okutukula

purgative, e’ddagala ery’okuwalusa

purge, v, okufulumya ebweru, oku walusa

purification, okulongoosebwa

purify, okutukuza, okulongoosa

purity, obulongoofu, obutukuvu

purloin, oku’bba

purport, amakulu

purpose, n, okuteesa; to no p, busa, muko’kko, ‘ssemadaane

purpose, v, okuteesa

purposely, vide okumanyirira, oku laba

purr, okuvuuma

purse, it, ensawo

pursue, okugoberera, okubeeba, oku toloba, okutakulaemisinde, oku yo’tta; (hunt) okuyi’gga, okuco’cca cocca; p hotly, okuluubirira

pursuer, omugoberezi

pus, amasira, ekinyinyi

push, okusindika, okusindiikiriza p along, okuseetula paside, okuba’bbalama p back, okusenda p forward, okuseesa, okuserula push, vi,p forward, okuja’jja tta, okwerunga; p way through, okw ewagaanya, okwesegeenya

puss, ‘kkapa

pustule, akano’jjo, empeke

put, okuteeka, okussa p back, okuzzakyo p by, okutereka,okweterekera p down, okussa wansi; (off head) okweti’ kkula p on (clothes),okwambala; (shoes, ring) okunaanika p outside, okufulumya, okugobera ebweru pout, okuzikiza p up (lodge), okusuza; (a tent) okusimba eweema p up with,okugumiikiriza p to rights, okulongoosa p to flight, okugoba p off (clothes),okwambula; (postpone) okulindiriza p the best face on, okusaanya

putrefy, okuvunda, okutuya

putrid, vundu

puzzle, n, ekiko’kko; set a p, oku ko’kkola

puzzle, v, okuwubyawubya

python, ‘ttimba, enziramire

quack, v, okukaaba ng’embaata

quaff, okunywa

quagmire, entubiro, e’nnyanga

quail, n, akagubi

quail, v, okutya, okwebwalabwala

quake, v, okukankana, okutintima, okutitiwala

quality, engeri; of good q, ka

quantity, omuwendo, obungi; a great q, kidoma, lufubanja,enkumu; vide abundance; a small q, ententwe, ‘nteketwe; vide tu

quarrel, n, oluyombo, endasano; pick a q, okwesonsa,okwesosonkereza quarrel, v, okuto’ŋŋana, okusottana, okuyombagana, okusoowaana,oku yirayirana; pick a q, okwefuu baana

quarrelsome, yombi, a kbba’bba; vide katoloba; be q,okwetolobojja, okutoakaana; vide obwasira

quarter, n, erobo, ekitundu ekyo kuna

quarter, v (lodge), okusuza

quarters, at close q, bwezingirire

quash (rebellion), okujeemula

quaver, v, okukankana

queen, kabaka omukazi, Kaddulubaale, ‘Nnaabagereka; qmother, ‘Nnama sole; q sister, Lubuga, ‘Nnaali’nnya

quell, okukkakkanya, okugonza, oku jeemula

quench, okuzikiza; be quenched, okuzikira, okuzaama

question, n, okubuuza, okubuuliriza, okukemereza,okusokaasoka

quick, angu, a mbiro; be q, okw anguwa; (intelligent) gezi,kaba kaba, labufu; be q, okuba n’ama gezi; (living) lamu

quicken, okwanguya; (make alive) okuzuukiza

quickly, mangu, ka’kku, kapapiiro, kafuufu, ‘kkuutwe,kalaako

quickness, obwangu, embiro, ensawu

quiet, adj, a mirembe, teefu, sirise, bondeevu; be q,okulaala; become q, okusirika, okuteeka, oku weeza, okwewo’jjeeka

quiet, vtr, okusirisa, okuwobwoota, okusiisiitira,okukkakkanya

quietly, ‘mpola

quietness, emirembe, obuteefu

quinine, e’ddagala ery’omusu’jja, kwlniini

quit, okuleka

quite, ‘ddala

quiver, n, omufuko

quiver, v, okukankana, okujugumira, okutintima, okutitiwala

quotation (price), omuwendo omula mule

quote (price), okulamula omuwendo; (saying) okujulira

rabbit, akamyu

rabble, ekibiina

rabid, lalu

race, n, embiro; olulyo

race, v, okuwakana okudduka; oku dduka embiro, okutoloba;(canoes) okuvuga amaato g’empaka

racket, akacwano, oluyoogaano; tennis r, ekiwujjo

radiance, okumasamasa

raft, ekibaya; build a r, okuganzika emiti

rafter, omula’bba, enjaliiro, omukiikiro, omukomba,e’ŋŋanzikiro

rag, n, ekiwero, ekibukutu

rage, n, obusungu, ekiruyi; vide entwiri; fly into r,okusunguwala,

okw esunguwaza,okw ejuumuula, okukwatibwa obusungu,okwesu nguusula, okwekandula, okwesala akajegere, okwesumagga

rage, v (epidemic), okunyooka; (of the sea) okusiikuuka

ragged, sensusbsfensiise, abifu; vide bluziina; be r,okusensuka

raid, blutabaalo, ekizindo

raid, v, okutabaala, okuzinda, okwaya

rail, n (bird), enfulubiru

rail, v, okuvuma, okujunga

railway, ereerwe, e’ggaali y’omu’kka

raiment, ebyambalo, engoye

rain,enkubia chief rains, ‘tto’ggo

lesser rains, ‘ddumbi first r, engulansigo, enkuba y’omwanguka

torrent of r, omujumbi gw’enkuba rain, v, okuto’nnya; r veryhard, okugonnomoka; r persistently, okujege’jja

rainbow, musoke

rainy, h ‘nkuba; put aside for a r day, okukusika

raise, okusitula, okuyimusa; (price) okuwanika raise tolife, okuzuukiza r the alarm, okukuba enduulu r oneself to a position, okwesusunkula rake, okukalula rake up (the past), okugugumbula, okuttukiza

rally, vi, okwe’ddamu omwoyo

ram, n, endiga ensa’jja, ‘sseddume

ramble, okubulubuuta

rampart, ‘bbugwe

ramrod, olusindirizo

rancidity, amalule

rancour, e’ggwanga, akadubudubu, e’kkbnda, endibu

random, at, miromyo; vide okusaa tuuka;

talk at r, okuvuya

rank, n, obukulu

rank, adj, r smell, entoowooko

ransack, okutafuula

ransom, n, ekinunulo

ransom, v, okununula

rant, okujejbmba

rap, v, okukoona; r with knuckle, okuikuba enkuku,okusisiira enkuku rapacious, luvu

rapacity, obuluvu

rape, v, okukwata

raphia, obuso

rapid, a mbiro, angu

rapidity, embiro

rapidly, mangu, ‘mbiro

rapids, ekiyiriro

rapier, ekitala

rapine, n, okunyaga

rapture, e’ssanyu eringi

rare, zibu; be r, okwekerenga

rarity, a, e’bbula, kya ‘kkekwa, ekye bonero

rascal, omubi, omukutu, ‘nnantaga nyula

rascality, obubi

rash, obutulutu’ttu, ekirogologo, ekikuku, olumaama,eggirikiti, olusolo; break out in a r, okubutuka, okufuukuuka, okufuutuuka

rash, be, okwanguyiriza

raspberry, olukenene

rat, e’mmese, akabalaga, olubende; (edible) omusu, omwene,akabalanga

rate, n, omuwendo; (tax) omusolo, empooza rate, at any,kavuna, kasita ratel, entawiilira

rather, waakiri, wa’dde, ya’dde

ration, e’mmere, ‘pposo, entanda

rational, a magezi

rattle, ensaasi, e’jjebe, ekiyiritiro

rattle, vi, okuwulunguta, okugulu mba

raucous, get, okusaakaala

ravage, v, okuzikiriza, okwonoona, okunyaga, okunyakula

rave, v, okuyomba ennyo, okuboya, okulogo’jjana

ravelled up, be, okutu’jja

ravenous, be, okulumwa ennyo enjala

ravenously, eat, okubwagula, oku vuunya, okuliisa enjala,okwevumba emmere, okuwuwu ggana

ravine, olukonko, empago, omuwaatwa

ravishing, lungi ‘nsiiti

raw,bis!; vide embwagulo

rays (of sun), amalangalanga, entungizi; amagulu g’enjubi

raze, v, okuzikiriza, okusangula

razor, akamwano, akamweso, ewembe

reach, okutuuka, okubuna, oku wera; vide okulengejja,okukunu ‘kkira read, okusoma

reader, omusomi

readily, mangu

ready, get, okwetbbkateeka, okw etegeka, , okwetala (forbattle); be r (food), oku’ggya; make r, oku teekateeka, okutegeka

real, a mazima, we waawo, we waawo

really, ‘ddala

realm, obwakabaka, amatwale

reap, okukungula; (pick) okunoga

reaper, omukunguzi

rear, adj, a ‘nnyuma, a nkomerero, sembi; be in the r,okusemba

rear, vtr (child), okulera, oku ganjula; (build) okuzimba;(on end) okuyimiriza

rearward, adv, ‘nnyuma

reason, n (intellect), amagezi; (cause) ensonga; videokuvunaana

reason, v, okuteesa, okunnyo’nnyo lagana

reasonable, a magezi, ‘nsonga

reasoning, okuteesa, ensonga

rebel, n, omujeemu

rebel, v, okujeema, okujagalala

rebellion, obujeemu

rebellious, jeemii

rebound, okumasuka

rebuff, v, okuziyiza; be rebuffed, okuko’ggoka

rebuke, v, okunenya, okubuulirira, okujuukirira

recall, v, okukomyawo; (words) oku gambulula; (remember)okujjukira; r the past, okusimula eby’e’dda

recant, okuwuwu’ttanya

receive, okuweebwa, okutoola, oku funa; (welcome)okwaniriza, oku kyaza, okusanyukira

recess, ekisegguusi, e’ddugulugu, aka nyomero, akalikondo

reckless, be, okulalagga, okwejeeguula

reckon, okubala; (think) okulowooza

reclaim, okukomyawo

recline, okugalamira, okwesigama, okusimba olukokola

recluse, kyewaggula

recognise, okutegeera, okutonda, okwetegereza

recoil, okudembuka; r from, okw ebangula

recollect, okujjukira

recommend, okusiima

recompense, n, empeera

recompense, v, okuliwa, okusasula

reconcile, okwetaba, okutabaganya, okugatta; be reconciled,oku tabagana

reconnaissance, ekikwekweto

reconnoitre, okukwekweta

record, okuwandiika

recount, vtr, okubala nate

recount (tell), okubuulira, okunnyo nnyola, okumenya,okulombojja recover, vi, okussuuka, okuwona, okulamuka

recover,vtr, okukomyawo; r one’s wits, okwezimuukiriza

recreation, okuzannya, omuzannyo

recruit, n, omuggya, omusenze

rectangular (house), ya mwamba

rectify, okulongoosa, okusobolola

rectum, ekinyago, olwatiiti

red, myufu, twakaavu; (animals) gaaju, a lukunyu, a lujumba;become r, okumyuka, okutwaka, okutwakaala; r earth, olukuusi, e ggerengeredden, okumyusa, okutwakaaza

reddish, myukirivu, a kikuusikuusi

redeem, okununula

redeemer, omununuzi

redemption, okununulibwa

red hot, engereze; get r h,, okw engerera

redletter day, olunaku olukulu

redness, obumyufu

redress, v, okulongoosa, okuliwa

reduce, okukendeeza, okukkakkanya; be reduced, okukendeera,oku kkakkana; vide munyoto

reed, olumuli, e’ssaalu, ekiwvuuwa, ekikaabugo line ofreeds, oluzizi charred reeds, amagandaazi unpolished reeds, e’mmuli z’abigo mbareedbuck, enjaza

reel, v, okutagatta

refer to, okujulira, okwogerako

referee, omulamuzi, omusazi

referee, v, okusala

reflect, v (ponder), okufumiitiriza, okwebuuza; r light,okutangalijja reform, vtr, okulongoosa; vi, okw ezza obuggya

reformation, okuzza obuggya

refractory, tengu, a mputtu

refrain, okwezira; r from tears, okuzibiikiriza

refresh, okuwu’mmuza

refreshment, omu’zzo, e’mmere

refuge, ekiddukiro, obuddukiro, ‘obwekwekero; take r,okweyuna, okweyamba

refugee, omuddusi, omwekwesi

refund, okusasula, okuliwa

refusal, okugaana

refuse, n, empitambi, ebisasiro

refuse, v, okugaana, oku’mma, oku wera, okuzira, okuguguba rto come, okuwambira r to answer, okukona, okuluma ensiwo, okwesirikira r toburn, okuvumbeera r reproof, okuwaganyala refutation, okuddamu

refute, okuddamu, okuwakanya

regain, okukomyawo r health, okulamuka, okuddamuolungubanguba r path, okukyamuka r temper, okunyiigukuka r strength, okuddamuamaanyi r sight, okuzibuka

regal, a kabaka

regale, okuliisa

regard, v, okutunuulira, okulowooza, okutega amatu,okussaamu ekitiibwa

regeneration, okuzaalibwa obuggya

Regent, Riijenti

regicide, omu’ssi wa kabaka

regiment, ekitongole

region, ekitundu ky’ensi, e’ttwale

register, v, okuwandiika

regret, n, okunakuwala

regret, vtr, okunakuwalira; vi, okubonerera

regulation, ekiragiro

rehearse, okubuulira, okunnyo ‘nnyola, okumenya, okutontoma

reign, n, emirembe, eg emirembe Emyanga, emirembe Emicwa,etc

reign, v, okufuga, okulya obwakabaka

reimburse, okuliwa, okusasula, oku gerula

rein, olukoba

reject, okugaana, okuzira, okugoba, okuboola

rejoice, okusanyuka, okujaguza

rejoicing, e’ssanyu

rejoin, okuyunga nate

relapse, vi, okuttuka

relate, okubuulira, oku’nnyo’nnyola, okutegeeza, okuwanuulaebigambo related, a lusi lumu, a kika kimu, a luganda

relation, muganda, ow’oluganda, ow’eŋŋanda

relative = foreg

relax, vi, okunafuwa, okuleebeeta; vtr, okulebeza,okuddiriza

release, okusumulula, okuta

relegate, okukwasa, okusigira

relent, okukkakkana, okukya, oku koma

relentlessly, tekya, tekkakkana

reliable, esigwa, a ‘nkalakkalira

relict, ‘nnamwandu

relieve (pain), okukkakkanya; (assist) okubeera, okuyamba; roneself, okunya, okweyabya

religion, e’ddiini

religious, a ‘ddiini

relinquish, okuleka, okuta

relish, n, enva, eky’okuliira

relish, v, okuwoomerera

reluctant, be, okweganiriza

reluctantly, go, okwesisiggiriza, okw esiisa

rely on, okwesiga

remain, okubeera, okutuula, oku sigala, okulindirira

remainder, ebisigadde; (dregs) obu kyu, e’bbonda

remark, n, ekigambo

remark, v, okugamba, okwogera

remarkable, a kitiibwa, atiikirivu

remedy, n, e’ddagala, ekiwonya

remedy, v, okuwonya, okulongoosa

remember, okujjukira

remembrance, ekijjukizo

remind, okujjukiza; r one another, okujjukanya

remiss, okwerabiriza

remission, okusonyiyibwa

remit, okusonyiwa

remonstrate, okunenya

remorse, n, e’nnaku, okwe’jjusa

remorseful, a ‘nnaku; be r, okw e’jjusa

remove, okuggyawo, okujjulula, oku teekulula

remunerate, okuwa omusaala, okuwa empeera

renal, a ‘nsiga

rend, okuyuza, okutaagula

render, okuwa, okusasula; (translate) okukyusa

renew, okuzza obuggya, okuttukiza

renounce (refuse), okugaana; (disown) okuboola (persons);(give up) okuleka, okuta; r blood brotherhood, okuvumirira omukago

renown, e’ttendo, ekitiibwa, e’ttu tumu

renowned, a kitiibwa, atiikirivu; vide okututumuka

rent, v, okugulirira, okupangisa

rent, n, obusuulu; (tear) ekituli

rent, be, okuyulika

repair, okulongoosa, okuddaabiriza

repartee, okuddamu

repast, e’mmere

repay, okusasula

repeal, okudibya, okuteekulula

repeat, okuddamu, okujeejera, oku yeeya

repeatedly, emirundi mingi, lutata, lunye; do r,okuddi’ŋŋana

repel, okuziiza, okugoba, okuzzaayo e’nnyuma

repent, okwenenya, okwe’jjusa, oku bonerera

repentance, use inf of v foreg

replenish, okujjuza nate, okuzzaa mu, okwongeramu

reply, okuddamu, okwanukula, oku nyega;

reply curtly, okumimiira

reply, n, okuddamu

report, n, e’ttutumu; evil r, olujee jeemo, emberebezi

report, v, okubuulira, okuleeta ebi gambo

repose, v, okuwu’mmula, okugala mira

represent, okwolesa; (in words) oku buulira

representative, omubaka

repress, okuziyiza

reprimand, okunenya, okubo’ggo lera

reprisals, take, okuwalana endibu

reproach, n, ekivume

reproach, v, okunenya

reprove, okunenya, okubuulirira, okusiinya

reptile, ekyewalula

repudiate, okugaana, okwegaana, okwesammula, okwetakirizarepugnance, okutamwa, ekyenyinyalo

repulse, n, enfuka,, entagi

repulse, okugoba, okukuba enfuka, okuzzaayo e nnyuma

reputation, use v, okumanyibwa; he has a reputation forstrength = amanyiddwa nga ow’amaanyi

request, v, okusaba, okwegayirira

require, v, okwetaaga, okwagala

requite, okusasula

rescind, okudibya, okujjulula, oku teekulula

rescue, okulokola, okuwonya, oku dduukirira, okutaakiriza,okuzibira resemblance, ekifaananyi

resemble, okufaanana

resent, okunyiigira

resentment, ekinyiigo, akadubudubu

reserve, adj, a ‘nsibo

reserve, v, okutereka; r for, oku bambira

reside, okubeera, okutuula

residence, e’nnyumba, enju

residue, obukyu

resign, okuvaamu, okuleka, oku maamuka

resin, amasanda, envumbo

resist, okuziyiza, okulwana, oku walira, okukungubala

resolute, gumu, vumu

resolution, amaanyi, obugumu

resolve, okuteesa, okukakasa, oku malirira

resort, n, e’ttabaaliro

resort to, okwetuukira, okweyuna, okwewamba

resources, ebiyengo; collect one’s r, okwekukumba

respect, n (honour), ekitiibwa

respect, v, okussaamu ekitiibwa, oku tya, okuwulira

respectable, lungi

respectful, rel form of v to respect

respire, okussa omu’kka

respite, e’bbeetu, olwoso; without r, kamuleebu

resplendent, be, okunekaaneka

respond, okuddamu; there is no response, tewali kawuna

responsibility, obuvunaanyi

responsible, be, okuvunaana; hold r, okuvunaanya

rest, n, okuwu’ mmula; without r, ka’ nnamuntawu

rest, v, okuwu’mula, okugalamira, okugwa ebboki, okutoowolokoka,okuwujjaalako

rest, n (remainder), lala; rel form of v okusigala

restingplace, ekisulo, ekiwu’mmulo

restless, be, okwekubiira, okwese guunya, okutaawa,okuyigaayigana, okutilratiira

restlessness, kamagumagu

restore, okuzzaayo, okuddiza, oku sasula, okuliwa; (cure)okuwonya; be restored, okussuuka, okuwona

restrain, okuziyiza, okuzibiikiriza

restrict, okufunza

resurrection, okuzuukira

retail, to, okutunda lejjale’jja

retain, okusigala na, okusigaza

retainer, omuweereza

retaliate, okuwalana eggwanga, oku walana endibu

retard, okuziiza, okulobera

retch, okwegoga, okusinduukirira

retention of urine, have, okuggalira

retire, okudda ennyuma, okwesenda senda; (go out) okufuluma;r from an assembly, okukiikulukuka

retract, okugambulula

retreat, n (place), obuddukiro, ekiddu kiro

retreat, v, okuddayo e’nnyuma

return, n, ama’dda

return, v, okukomawo, oku’dda, okuddirira, okubbuka; be longreturning, okuzimirira

reunite, okutaba, okutabaganya

reveal, okubikkula; r oneself, okw ekwekula

revelation, okubikkulirwa

revenge oneself, okuwalana eggwa nga

revengeful, a ‘ttima

revenue, omusolo, ensimbi ez’olu kiiko

revere, okussaamu ekitiibwa, oku tya

reverence, okutya

reverence, v = revere,

reverie, n, okufumiitiriza, okw ewuunya

reverse, n (in battle), entagi, enfuka, entatinda

reverse, v, okukyusa, okuzza ennyuma

revile, okuvuma, okweyana, okw akira, okubo’jja,okube’jjerera, okw ekookera, okwenwenweka, okudidi mbuka

reviling, n, ekivume

revive, vi, okweddamu omwoyo, okuzuukira, okuwona, okuddaengulu

revive, vtr, okuzuukiza; r a name, okubbula

revoke, okukyusa, okujjulula, oku dibya, okuteekulula

revolt, vi, okujeema; vtr (disgust), okutama

revolution, obujeemu

revolve, vi, okuzunga, okwekulu ngula

revolve, vtr (consider), okufumii tiriza

revolver, basitoola

reward, n, ekirabo, empeera

reward, v, okuwa empeera, okuwa ekirabo, okufuuwa

rhagades, e’nnungu

rheumatic, adj, a kimenyoomenyo

rheumatism, ekimenyoomenyo, embo wa, ensowoko, akazimu,oluwata rhinitis, ekibobe

rhinoceros, enkula

rib, olubiriizi; (of plantain leaf) omugo ŋŋoonyo; (of palmleaf) ekibo

ribald, gwagwa

rice, omupunga

rich, ga’gga; vide bijooto, bikokye, ‘ssebintu, mwome,‘nnaga’jja, ‘sse gaali; (of soil) gimu; get rich, oku ga’ggawala, okufu’ggala

riches, obuga’gga, ebintu, e’mmaali,

rickety (child), kagubiri, kagubungu rid of, get, okugoba,okuggyawo riddle, ekiko’kko, ekikokyo; propound, okuko’ kkola; speak inriddles, oku gereesa, okugerenjula

ride, v, okwebagala, okwebereka; (cycle) okwebiriga

rider, omwebagazi

ridge, omugongo, olukulukumbi; r pole, omulabba

ridicule, n, enseko

ridicule, v, okusekerera, okukiina, okuduula,

rifle, n, emmundu

rifle, v, okunyaga

rifleman, omulasi

rift, olukonko

right (hand), ‘ddyo; (good) lungi; vide kyawo; r away!kibaaze! righteous, tuukirivu

righteousness, obutuukirivu

rightly, mu ‘nnono

rigid, be, okukalambala

rigor, okukankana, okujugumira, eki tengo

rigorous, maanyi

rigour, amaanyi

rim, omugo

rind, ekikuta

rinderpest, ‘nsotoka

ring, n, empeta, ekigambira; enkata

ring, vi, okusaala; (bell) okuvuga; vtr, okukuba (ekide,endege);

rings of reeds in hut, ebizizi,

ringleader, omukulembeze (mb kujee ma), omukulu

ringworm, ebiguuna, oluwumu

rinse, okunyumunguza, okwewuuga, okubatika

riot, n, akacwano, akeediimu

riot, v, okusasamala

rip, v, okuyuza, okwabya

ripe, engevu; get r, okweng£ra, oku’ggya, okubuulukuka; r,on one side, kibogwe; (abscess) oku tenguka, okutunguliita

ripen, vtr’ okwengeza

ripples, obuyanja

rise, okuyimuka, okugolokoka, oku situka; (as sun) okuvaayo;(rebel lion) okujeema; (river) okusibuka; (yeast) okuzimbulukuka; (from death)okuzuukira; (in stomach) oku keeta, okusiikuuka emmeeme; (to great height)okutumbiira; (to surface) okubuulukuka; (give rise to) okuzaala

risks, take, okwegabula, okwetunda, okwevuubiika, okutundaomwoyo

rite, omukolo, empisa, ey’eddiini

rival, n, omuvuganyi

river, omugga

rivulet, akagga

road, e’kkubo, oluguudo, mwasanjala; byr, oluwenda

roam, okubulubuuta, okukyama, okulala’gga

roar, v, okuwuliiguma, okukuga; (fire) okutuntumuka; (water)oku yira

roast, okwokya, okusiika

roasted, okye, siike

rob, oku’bba, okunyaga, okuvuvuba

robber, omu’bbi, omunyazi

robbery, obu’bbi, obunyazi

robe, n, ekyambalo, ekijeero, busuuti

robe, vi, okwambala

robinchat, e’nnyonza

robust, a ‘ggume, nene

robustness, e’ggume

rock, n, olwazi, e’jjinja

rock, v, okunyeenya, okuyuuguuma, okwesuuba; r oneself tosleep, okweyibaala

rocky, a ‘njazi

rod, omu’ggo

roe, obusowe,

rogue, vide rascal,

roll, n, omuzingo; (cloth) e’jjoola

roll, vi, okukulunga, okukulugguka, okwebiriga,okweyiringisa

roll, vW, okukulungula r up, okuzinga r the eyes, okuzinyisaamaaso r self up, okweromola r letter r, okukululiza

roller (bird), enkambo

rollingstone, musenzaalanda

Roman, Omuluumi; R Catholic, Omukatuliki, Omupaapa

Roman, adj, a kiruumi

romance, olugambo, enfumo; v, okulya amanoni

romp, v, okuzannya, okuleruka

roof, n, akasolya; (of mouth) akabuno

room, ekisenge; (space) ebbanga, omuwaatwa; find r,okugyamu, okweyabya; make r for, oku segulira, okweyegulula

roost, n, oluwe

roost, v, okwewanika ku luwe

root, n, ekikolo, olusika, omuzi; r of plantain, enkolo

root up, okusimbula, okukuula

rope, omugwa, olumaka; (of grass) omusasi; (of papyrus)olutoogo

rosary, ‘ssapuli, yirizi; vide beads,

rosin, vide resin

rot, okuvunda, okugaga, okubola,

rotate, vi, okwekulungula

rotation, do in r, okukola ebisanja

rotten, vundu, boofu; get r, vide rot

rotund, ekibumbuli

rough (of cloth), siiwuufu; (of persons) kambwe, kopi; get r(of sea), okw efuukuula, okusiikuuka

roughly, ‘kkakkakka, bikaakaalule; speak r, okwogeran’ebboggo, oku kaayuukana, okuboggola, okutuntu muka

round, adj, ekulungirivu, a kitee teeyi, a kisuuwa, akibumbuli r and r, okutawuka be r, okwekulungirira make r, okukulunga,okukulungi rira go r, okuzungulula, okwetooloola, okwekooloobya go r’and r,okwetooloola

round about, go, okwekooloobya, oku tambula olukingizi,okukiiyiriza roundshouldered, be, okukoota koota

roundly, kungwa, ‘ddala

rouse, vtr, okugolokosa, okuzuukusa be roused (angry),okutabanguka

rout, vf okugoba, okubina, oku twala kirinnyamuti’kke

route, e’kkubo

rove, okubulubutta

row, n (line), olunyiriri, olubi

row, n (noise), akacwano, oluyoogaano; make a r,okuyoogaana, okulee kaana

row, v, okuvuga

rowdy, be, okusukkuluma

rower, omuvuzi

royal, a kabaka, a katuuso

rub, v, okukunta, okukunya, oku kulubuuta, okukuuba,okusiimuula; (polish) okunyiriza, okuzigula, oku wawula; (chafe) okukosa; rself, okwekuusa; r thin, okuwojjoola

rubber, omupiira

rubbish, ebisasiro, ebisaaniiko, ebi rungu; r heap,e’ffumbiko

rudder, enkasi egoba

ruddy, myufu; be r, okumyuka

rude, kopi, a kyejo, si a ‘mpisa (‘nnungi); be r to,okukimbuula

rudely, makuumuule

rudeness, empisa embi, ekyejo

rudiments, eby’olubereberye

rue, v, okwenenya, okwe’jjusa

ruffle, v, okufunyaafunya; be ruffled, okujagalala

rug, ekikunta

ruin, v, okuzikiriza, okwonoona

ruins, e’nnyumba e’mmenyefu, amatonga

rule, n, ekiragiro; (dominion) enfuga

rule, v, okufuga, okutwala; (a line) okukoloboza, okukuba

ruler, omufuzi, omwami, omukungu; (for lines) akati, luula

rumble, okuwulunguta, okubukuta, okududuma, okukulumbukaruminate, okwezk dbwenkulumo; (consider) okufumiltiriza

rummage, v, okutaganjula, oku wenja

rumour, n, kbigambo, olugambo, e’ttutumu, emberebezi

rumour v, okubunya ebigambo

rump, e ttako, omuzinga

rumple, okufunyaafunya, okugenyaa genya

run, vi, okudduka, okusaalimba, okwetereekerera; (leak)okugenda; (spread) okugererera; (wheel) oku yiringita r out (end), okuggwawo raway, okubomba, okuwunga, okunoba, okuwkmbuka; (melt) okukereketa; (flow)okukulukuta; (of eyes) okubolokota r very fast, okwewenya, okw eyera,okukwenyuka, okusiri muka, okupirimpya

run, vtr, r up (price), okuwanika omuwendo; r down (abuse)oku geya, okuvuma

runaway, n, omubombi

runner, omuddusi

rupee, rupiiya

rupture, n (quarrel), oluyombo; (hernia) omukundi

rupture, v, okukutula

rural deanery, e’ttwale

ruse, n, olukwe

rush, n, olulago, ekisaalu, oluyulu

rush, v, okudduka embiro, okufubu tuka, okuwamatuka,okutwala nkiki, okupaala, okuboyaana; (of river) okwewagaanya

rust, n, obutala’gge

rust, v, okutala’gga

rustic, n, omukopi, omutaka

rustle, v, okukwakwaya, okubukuta, okukuutaana, okupakala

rut, n, olusalosalo

rut, v, okulundugga

ruthless, kambwe

Sabbath, ‘Ssabbiiti

sable, ddugavu

sabre, ekitala

sac, ekibondo

sack, n, ensawo, e’gguniya

sack, v, okunyaga, okunyakula; (dismiss) okugoba

sackcloth, ebibukutu

sacrament, essaakalamentu

sacred, tukuvu, tuukirivu

sacrifice, n, ‘ssa’ddaaka, ekiweebwayo, ekyokuwonga,ekiwendo, ekyonziira; place of s, ekitambiro, e’ttambiro

sacrifice, v, okuwaayo ssa’ddaaka, okuwonga, okutambira

sad, adj, naku, a bunaku; be s, oku nakuwala, okwe’ nnyika,okwobeera; vide okusiyagira, okuwuubaala, oku wooteera

sadden, okunakuwaza

saddle, amatandiiko

saddle, v, okusaaka amatandiiko, okutandiika

sadness, e’nnaku, obuyinike, ekiwuu baalo

safe, adj, teriimu kabi; (trusty) esigwa

safe, n, ‘sseefu, e’ssanduuko ey’ekyu ma

safeguard, v, okukuuma, okulabi rira

safely, mirembe, bulungi

safety, n, emirembe

saffron, adj (colour), a kyenvu

sag, v, okuleebeeta

sagacious, gezi, tegeevu, a magezi

sagacity, amagezi, obutegeevu

sage, n, omuntu omugezi ennyo

sail, e’ttanga; set s, okuwanika amatanga

sailor, n, omulunnyanja

saint, n, omutukuvu, omutuukirivu

saintliness, obutukuvu, obutuuki rivu

saintly, tukuvu, tuukirivu

sake of, for the, kubwa, kulwa

salary, omusaala, empeera

sale,n, okutunda

saleable, be, okutundika

salesman, omutunzi

salient, adj, kulu

saline, adj, a mu’nnyo

saliva, amalusu

salivation, kaboole

sallow, eru, eru

salt, omu’nnyo, ekisula; vide ebi swazzi, fensero, fengugo

salt, adj, a mu’nnyo

salt, v, okuteekamu omu’nnyo, oku lungamu omu’nnyo, okusiwasaltness, ensa

salutation, okulamusa; send s, oku tuma okulaba

salute, okulamusa

salvation, obulokozi, obulokovu

salver, olutiba

same, mu; all the s, kye kimu; it’s all the s, kye kimu

sameness, obumu

sample, v, okulegako

sanctification, obutukuvu, obutuu kirivu

sanctify, okutukuza

sanction, n, olukusa

sanction, v, okukkiriza, okuganya

sanctity, obutukuvu

sanctuary, ekifo ekitukuvu, e’kkalizo

sand, omusenyu

sandal, engatto, musaasaane

sandbank, ekyereero

sandpaper, oluwawu

sandstone, ensibo

sandy, a musenyu

sane, lamu, gezi

sanguinary, kambwe

sanity, magezi

sansevieria, ekigoogwa

sap, amasanda, akaleebo

sap, v (weaken), okunafuwaza, oku nafuya

sapient, gezi

sarcasm, n, okukiina, ekikiino

sarcastic, be, okukiina, oku saakaanya

sash, blwebagyo, olukoba, olufuvu

Satan, ‘Ssetaani

satanic, a ‘ssetaani

satchel, ensawo, e’nnyambalizo

satiate, okunyiya, okunyiyisa; be satiated, okunyiwa

satiety, to, bukolokolo

satisfaction, e’ssanyu; (payment) oku liwa, okutangirira

satisfactory, lungi, esigwa, tuufu

satisfied, adj (with food), kkufu; pleased, siimi; be s,okukkuta, okwesiima, okwesunyako, oku matira

satisfy (food), okukkusa; be satisfied, okwenyinya

saturated, get, okutoba, okubiririra

Saturday,’ Ssaatade, ‘ Olw’omukaaga

sauce, enva; vide ekipooli; (impudence) ekyejo

saucepan, e’ssuffuliya

saucer, akasoosi

saucily, n’ekyejo

saucy, a kyejo; vide insolent,

saunter, okulemba, okula’ttalatta, okubaalabaala

savage, adj, kambwe

save, okuwonya, okulokola, okw eterekera

savings, ebitereke

saviour, omulokozi

savour, e’vvumbe, olusu, ensa, e’dde kende, ekinogezi, ekisomerezi;

savourless, a kikanso

savoury, a kawoowo, nyuvu;

savouries, bicepere

saw, n, omusumeeno; (saying) olugero

saw, v, okusala n’omusumeeno

sawdust, e’ffufu’gge, empumbu

say, okwogera, okugamba; s fare well to, okusiibula; havenothing to s, okubutantala

saying, n, ekigambo, olugero

scab, ekikuta, ekikakampa, e’ggamba, (disease of goats)‘nnaganga scabbard, ekiraato

scabies, obuwere

scaffold, olubanyi, amadaala

scald, vtr, okubambula

scale (of fish), e’ggamba; (for weighing) minzaani, ekigero,

scalp, olukuta lw’obweti’kkiro; disease of s, obwezinge,enfuuyirizi

scalpel, ekiso

scaly, a magamba

scamper, okudduka embiro, oku weebuuka

scan (look over), okwe’kkaanya, oku kebera, okutunuulira

scandal, ekyesittaza, ensonyi, okw esi’ttaza

scandalise, okukwasa ensonyi

scandalous, k ‘nsonyi

scant, tono

scapegoat, ‘nnawalubwa, a lutwe

scapegrace, ‘nnantaganyula

scapula, enkwakwa

scar, enkovu, obwavu, ekibambya

scarab beetle, kikulungamazi

scarce, tatera kulabika; rel of oku keewa = be s, a kekwa, a‘mpa mbiiro

scarcity (of food), enjala, empambiiro

scare, n, entiisa, ensisi

scare, v, okutiisa, okukanga, oku guŋŋumula, okugugunga; bescared off (birds), okugugumuka

scarecrow, kasajja’ffuba

scarf, olukoba, ekitambaala,

scarify, okusalaasala, okutema omu ziga, okuconcona

scarlet, adj, myufu, twakaavu

scatter, okusaasaanya, okusansa; vi, okusaasaana,okwabulukuka

scattered, a magimbagimba; be s, okusaasaana, okwabulukuka,oku tanta, okutaataagana, okugumbulu kuka

scene (disturbance), akacwano, oluyo mbo

scent, kali’uwa, e’kke

scent, v, okuwulira, okufuuwa

sceptical, takkiriza

scepticism, okubuusabuusa, obuta kkiriza

sceptre, ‘ddamula, omuggo gwa ka baka

scheme, n, okuteesa, amagezi

scheme, v, okuteesa, okwekoba, okuwatanya

schemer, omuwatanyi

scheming, a nkwe

schism, okwawukana

scholar, omusomi,omuyigirizwa; (learned man) omukugu

scholarly, a magezi, yigirize

school, e’ssomero, e’jjigirizo, e’ssu kuulu

schoolmaster, omuyigiriza, omuso mesa, omusizi

sciatica, ekimenyoomenyo

scimitar, ekitala

scintillate, okutemereza

scissors, makansi

scoff at, okuduula, okusekerera, oku jaagaana, okubereega

scoffer, omuduuzi, omusekerezi

scold, vtr, okujuuka, okujunga; vi okubo’ggola, okuyomba

scoop, v (out), okuyiikuula, oku wowo’ggola, okubajjamu;(up) oku sena scope, e’bbanga

scorch, vi, okusiriira; vtr, oku siriiza, okuconcona,okwengula

score, n, omuwendo, obugoba, e’kkwiri

score, v (in game), okugoba, oku nywa; fail to s, okukuba busu;(cut) vide scarify,

scorn, n, obuduuzi, okunyooma, okujeeja

scorn, v, okunyooma, okukudaala, okwesigaanya, okwegaya

scorner, omunyoomi, omukudaazi

scornful, use rel form of v to scorn

scorpion, enjaba y’obusagwa

scoundrel, vide rascal,

scour, okukuuta, okusiimula ennyo

scourge, n, olukoba, kibooko; (punishment) ekibondbono;(plague) olumbe scout, n, omukessi; (boy scout) omusi kaawutu

scout, v, okuketta, okukwekweta

scowl, v, okunyinyimbwa, oku kalala

scrap, akantu, akatiriginya; (of meat) e’ bbaago; use n in tuclass

scrape, v, okukalakata, okukokota, okukolokota, okuwala

scrapings, ebikuta, olukulo

scratch, n, olukoloboze, okukulubuka

scratch, v, okwagula, okutakula, okukolobola, okusuna; soneself, okwetakula, okweyagula; s out, oku’tta, okusangula; be scratched,okukulubuka

scream, v, okubaaluuka, okukuba enduulu

screech, v, okujogoolikana

screen, n, ekisenge, akangodera, eki timba,e’ggigi

screen, v, okukweka, okusiikiriza

screw, n, omusumaali gw’enjola

screw, v, okunyoola; s oneself up, okwekabiriza

scribble, okuwandiika amangu, oku wandiika bikaakaalule

scribe, omuwandiisi

scrip, e’bbaluwa, (bag) ensawo

scriptural, a mu byawkndiikibwa

scripture, ebyawandiikibwa

scroll, omuzingo gw’empapula

scrotum, ensawo y’ebinege

scrub, n, ekisaka, olukenke, enku ngube, entu’ggu

scrub, v, okukuuta, okusiimula ennyo

scrutinise, okwe’kkaanya, okukebera, okutentegula

scud, v, okudduka embiro, oku paapiira

scuffle, v, okulwanagana, okukuba gana; (of noise)okufaakuuza

scum, ekisejja

scurrility, obuvumi

scurrilous, vumi

scurvily, bubi

scuttle along, okutonta

sea, e’nnyanja

seal, n, akabonero

seal, v, okussaako akabonero

seam, n, entabiro, olukindo, awayu ngirwa

seaman, omulunnyanja

sear, v (bum), okusiiriiza, okwokya; be seared (leaves),okuwotoka

search, okunoonya, okuke’nneenya, okutaga, okuwa’mma;

search for stolen property, okwaza; (for things visible)okuwuzuuma, oku sakatta

seashore, olubalama lw’ennyanja

season, n, omwaka, amasumi, ebiro, enfunda; wet s, ‘tto’ggo,‘ddumbi; dry s, ekyeya

season, v, okulunga, okunoza; be seasoned well, okunoga

seat, entebe; (in canoe) olubanga

seat, vtr, okutuuza

seborrhoea, ebisukko

secede, okweyawula

seclude (oneself), okwewala, okw eyawula

second, a kubiri; s in command, omumyuka, kalabaalaba; videomu wuula

secondly, eky’okubiri

secret, n, ekyama, enkiso

secret, adj, a kyama

secretary, omuwandiisi

secrete, okukweka, okukisa; oku kamula

secretion (of eyes), akajonjo; (of mouth) olugeregeze

secretly, ‘mu kyama, mankwetu, mu ‘nkukutu, kimugunyu; do s,oku bbirira

sect, ekitundu

section, ekitundu, e’nnyingo, ekiba

secular, a munsi muno

secure, v, okusiba, okunyweza; (obtain) okufuna

security, emirembe; (pledge) akakalu, omusingo, embereko

sediment, obukyu, obukudumu, e’bbo nda

sedition, obujeemu

seditious, jeemu; be s, okujagalala

seduce, okusendasenda, okukyamya

seducer, omwenzi

sedulous, nyiikivu

see, okulaba, okutunula, okulengera; (understand)okutegeera, okwete gereza; (visit) okukyalira, oku laba ; (see off) okuwerekera

seed, n, ensigo, empeke, akasigirirwa; vide embo, empambo;(offspring) e’zza’ dde

seedtime, omwaka ogw’okusiga

seedy, be, okubaamu enkenyera

seek, okunoonya; vide search,

seem, okufaanana nga, okuba nga

seemly, lungi; be s, okusaana, oku gwana

seen, be, okulabika

seer, ‘nnabbi, omulaguzi

seethe, okutokota

segment, ekitundu

seize, okukwata, okuvumba; vide okuyisi’ŋŋanya, videcommandeer, select, adj, ekironde, ekyeroboze

select, v, okulondamu, okweroboza, okulondoba, okusiima

select, okulonda; (things selected) ebironde

self, mwene, ‘kka, e’nnyini

selfconscious, be, okuloola

selfcontrolled, be, okuzibiikiriza

selfdenial, okwegaanyisa

selfdestruction, okwe’tta

selfrestraint, obwetangize, e’ssimbo

selfsatisfied, be, okucacanca

selfsown seeds, kyemeza, ekimeme rezi

selfsufficient, be, okweyagira

selfwill, emputtu

selfwilled, a ‘mputtu, bambaavu; be selfw, okuwaganyala

selfish, kodo; be s, okweriira

selfishness, obukodo

sell, v, okutunda, okuguza, oku bunza

semblance, ekifaananyi

semen, amaanyi

semi, a kiwuubaanya

seminary, ‘sseminaariyo

semsem, entungo, e’nnyagi

senate, olukiiko send, (things) okuweereza; (messenger) okutuma, okusindika; (army) okugaba, okugoba, okuzzaayo

senate, olukiiko

send, (things) okuweereza; (messenger) okutuma, okusindika;(army) okugaba s away, okugoba s back, okuzzaayo s for, okutumya s to greet,okutumira s spies, okusuula enkessi

senior, kulu

seniority, obukulu

sense, n, amagezi; (meaning) amakulu, ensa

senselessly, madiba

sensible, gezi, tegeevu

sensitive, rel form of okuwulira ama ngu; s plant,akafansonyi

sensual, egombi, gwagwa

sentence (judgment), okusala, ebisali bwa; give s, okusalaomusango sentinel, omukuumi

separate, vi, okwawukana, okw awuka, okwabuka; s oneself,okwewala, okwebonga, okwesu maga

separate, vtr, okwawula, okutaasa; s into heaps (wares),okulenga, oku tabulula

September, ‘Ssebutemba

septennial, a buli mwaka ogw’omu sanvu

septic, get, okutana

Septuagesima, ‘Sseputwagesima

Septuagint, ‘ Sseputwajinta

sepulchre, entaana, amalaalo

sepulture, okuziika

serf, omu’ddu

serious, taseka; (important) kulu, nene

sermon, okubuulira

serpent, omusota

serval cat, e’mmondo

servant, omuweereza, omu’ddu, omu lenzi; (female) omuzaana

serve, okuweereza, okusenga; (be of use) okugasa; (give out)okugaba, okubega; s up, okujjula, oku soosootola; s, him right! musango gwe!

service, okuweereza, omulimu; (help) okuyamba, obuyambi,okubeera; (worship) okusinza, okusaba

serviceable, be, okugasa

servitor, omuweereza, omu’ddu

servitude, obu’ddu

set, okuteeka, okussa s down, okussa wansi s upright,okusimba, okuwangiza s sail, okuwanika amatanga s in line, okukolonga, okusimbaolunyiriri s apart, okwawula, okutereka s the stroke, okulamba s at naught,okunyooma s a table, okutandiika emmeeza s out on a journey, okusitula s forth(explain), okutegeeza, oku nnyo’nnyola s on (attack), okulumba s on fire,okwokya, okwokerera s a trap, okutega s right, okulongoosa s side by side,okuliraanya, oku sengeka s to work, okukolo, okukoza s (dog) on, okuweerera slimb, okuyunga s teeth on edge, okunyenyeera

set, n, olubu, e’ttuluba

settle, vi, okubeera, okusimba ama kanda, okusimba akanywa,oku tuula obunkonge; (of sediments) okw esengejja

settle, vtr, okugonza, okukkakkanya; (dispute) okumalawoempaka, oku sonjola; (adjust) okulongoosa

settler, omuwaŋŋanguse

seven, musanvu

seventeen, ‘kkumi na musanvu

seventh, a musanvu

sever, okusalamu, okutemamu

severe, kakanyavu

severity, obukakanyavu

sew, okutunga, okukinda, okusona; (beads in pattern)okuwunda; (reeds) okusiira

sewing, okutunga

shackles, ebisiba, enjegere

shade, shadow, n, ekisiikirize, aka zzikezzike, ekittuluze;vide envumbo shade, v, okusiikiriza

shade, adj, a kisiikirize

shaft, olunyago, ekiti, ekirungu; (of mine) obuya

shake, vi, okugulumba, okubaata baata, okukankana,okujugumira,

oku tintima, oku tiitiira, okutengeeta, okutengera

shake, vtr, okunyeenya, okuyuugana, okuyuuguuma, okuyuuya,okusuu kunda, okunyegeekereza s out, okukunkumula, okufuku mula

s off (water, as a dog), okukunku mula omusulo,okwessa’mmula, okwemansula s head, okulanga ensingo

shaking, ekikankano, ensisi

shaky, be, okugulungujja

shallow, n, ekyereero

shallow, adj (water), tono

sham, ekikalizo

sham, v, okwegamba; vide feign,

shame, n, ensonyi

shame, v, okukwasa ensonyi, oku swaza

shamefaced, be, okulembeera

shameful, a ‘nsonyi; rel form of v foreg

shameless person, omuwemu

shamelessly, act, okuwemuka

shank, okugulu

shanty, akasiisira

shape, n, ekifaanbnyi; out of s, vide olubyabya

shape, v, okubumba, okufaananya; (wood) okubajja

share, n, omugabo, ekitundu, omu gereko, omutemwa

share, v, okussa ekimu, okugabana

sharp, adj, a bwogi; (clever) gezi; (quick) angu; be s,okubanguka, okutula; get s, okwogiwa

sharppointed, songovu

sharpshins, akaberegenya

sharpwitted, gezi, a magezi, jagu jagu

sharpen, ekiwagbla, okubangula, okubenga, okubalangula;(point), okusongola

sharpness, obwogi; (cleverness) amagezi; (s in finding)obuzuuzi shatter, okumenyaamenya; be shattered, okumenyekamenyeka

shave, vtr, okumwa; s oneself, okwemwa

shaving, ekibajjo

sheaf, ekinywa

shear, v, okusala

shears, makansi

sheath, n, ekiraato, ekibondo; (of plantain flower) empumbu

shed, n, ekigango ; (carpenter’s) e’bba jjiro; (smith’s)e’ssasa

shed, v (tears), okukaaba; (wings) okukuyeeya; (leaves)okuwaatula; (skin) okuyubula, okunuunyula; (branches) okwewbwagula

sheep, endiga

sheepfold, ekisibo

sheet, ekikunta, e’ttundubaali; (of paper) omuko

shelf, ekitindiro, olubaawo

shell, n (cowrie), ensimbi; (snail) e’ssonko; (egg)ekisosonkole; (tortoise) ekiwaawo

shell, v, okususa

shelter, n, ekiddukiro

shelter, vi, okweggama, okwewo goma

shepherd, omusumba

shew, v, okulaga, okwolesa

shield, n, engabo

shield, v, okukuuma

shift, 7i, olubu, oluwalo

shift, vi, okusegulira; vtr, oku jjulula

shillyshally, okubuusabuusa

shinbone, olulundulumduli

shine, okwaka, okwakaayakana, oku masamasa, okunyereketa

shiny, be, okubaako omubabiro

ship, ekyombo, e’mmeeri, malekebu

ship, v, okusaabaza

shipowner, ‘nnanyini kyombo

shipwreck, okumenyeka kw’eryato

shipwright, omutuusa

shirk, okudaalimba

shiver, okukankana, okujugumira, okutintima, okutiitiira,okugugumuka, okutintimirira

shock v (disgust), okutama

shoe, engatto

shoemaker, omukozi w’engatto, ‘ffu ndi w’engatto

shoo, vtr, okusiiya

shoot, n (plant), ensibuka, e’ttenga; (plantain) endu,ensukusa

shoot, v, okukuba e’mmundu, oku lasa

shoot up (suddenly), okwesusunkula

shootingstar, kibonoomu

shop, n, e’dduuka, e’ttundiro

shop, v, okugula, okugenda mu katale

shore, olubalama, e’ttale, olukalu, olubuto

short, mpi, agaagavu, a kitema; vide ‘nnakimpina; wear sclothes, okwambala kalengeru

shortage (food), akaseera, enjala

shorten, vtr, okuyimpiwaza, eki salbkb; be shortened,okuyimpa wala

shortly (soon), mangu; (in few words) mu bigambo bitono

shortness, obumpi

shot, good, ow’entomo

shoulder, n, ekibegabega; (round shoulders) entumba

shoulder, v, okukongojja, okubaga lira

shoulderblade, enkwakwa, amakumi

shout, v, okukoowoola, okuleekaana, okuyoogaana; (for joy)okukuba olube, okukuba emizira; (for help) okukuba enduulu

shove, okusindika, okusindiikiriza, okuseetula, okuja’jjatta

show, n, ekyerolerwa for s, maseeneeko do for s, okuseeneekamake a s of refusing, okw egga ggassa

show, vi, okwoleka, okulabika; s off, okwejalabya,okwemanyiikiriza show, vtr, okulaga, okwolesa, oku tengeka; (prove) okutegeezas off (as warriors), okugooma, oku daadira, okudaala s whites of eyes,okukanula amaaso s head only, okwesowola

shower, n, oluwandaggirize, olunywankoko

showery, a ‘mpandaggirize

shreds, in, adj, abifu

shrewd, tegeevu, kalabakalaba

shrewdness, amagezi, obukalabaka laba

shriek, v, okubaaluuka

shrike, ekimbagaya, entoozitoozi

shrine, ekiggwa, e’ssabo, omwaliro

shrink, okweveera, okuyimpawala, okukendeera, okwetu’gga;(fear) okutya

shrivel, okuwotoka

shroud, n, amabugo

shrub, ekisaka

shrug, okwesisiwala

shudder, vide shiver,

shuffle along, okubambalika

shun, okwewala, okwebalama, okw ezlngotoka

shut, adj, ‘ggavu; be s in, okw egumika

shut, v, okusiba, okuggalawo; vide close: (mouth), okubunira, oku

buniza akamwa; (umbrella) oku menya; s up (slang), vi,okutoowa shutter, n, olubaawo lw’eddirisa

shuttle, obutanta

shy, be, okukwatibwa ensonyi

sick, be, okusesema, okutanaka; fall sick (ill), okulwala;(be disgusted) okutamwa

sick, adj, lwa’dde, kosefu

sicken, vi, okulwala; (cause to vomit) okusesemya; (disgust)oku tama

sick, feel, v, okwegoga; I f s, e’mmeeme ensinduukirira

sickle, ekiwabyo

sickness, endwa’dde, obulwa’dde; sleeping s, ‘mmongoota,kitenduka, kibongoya

side, n, obukiika, oluuyi, e’bbali, eki balaaju, olusegere;(of body) embi riizi; (conceit) amamima on this s, ku ludda luno, emitala w’enoon that s, emitala w’eri lay s by s, okuganzika, oku komeka on both sides,eruuyi n’eruuyi on all sides, enjuyi zo’nna

sideways, bukiika; vide okuwunjula

siesta time, eggandaalo; take a s, okugandaala

sieve, n, ekikuŋŋunta, olugali

sift, okuwewa, okuku’ŋŋunta

siftings, empulunguse

sigh, n, ekikkowe

sigh, v, okussa ekikkowe, okukema

sight, n, okulaba, ekyerolerwa; come into s, okulabika

sight, v, okulaba, okulengera

sign, n, akabonero

sign, v, okussaako omukono, oku ssaako akabonero, okuwenya

signal, n, okuwenya

signal, v, okuwenya

signature, eri’nnya, omukono

signet, empeta

significance, amakulu

silence, n, akasiriikiriro, okusirika; break s, okuwuuma

silence, vtr, okusirisa, okuwooya wooya, okuwoowoota,okusiisiita silent, be, okusirika

silently, kasirise

silk, liiri; vegetable s, obufumbo

silliness, obusirusiru

silly, sirusiru; turn s, okusiruwala, okugulika

silver, n, ‘ffeeza

simile, olugero

similitude, ekifaananyi

simper, okufeenyerera

simple, angu

simpleton, omusiru, ekitooletoole, eki twa’ggu

simulate, vide feign,

sin, n, ekibi, ekyonoono

sin, v, okwonoona, okukola ekibi

since, conj, kasooka, kasooke’dde

sincere, a mazima

sincerity, amazima

sinew, ekinywa, omuziisa

sinewy, a maknyi, a muziisa; use rel form of v okugubira

sinful, bi, onoonyi

sinfulness, obwonoonyi, okwonoona, obubi

sing, okuyimba; (of birds) okukaaba; (of ears) okuwaawaala

singe, okusiriiza, okubabula

singer, omuyimbi

singing, n, okuyimba

single, mu with o’kka; vide omunwe

singly, ki’nna mu, musoolesoole

sink, v, okubbira, okwetutubika, okutubira, okusaanawo,okukka, okuyegaayega; I have a sinking feeling, e’mmeeme engudde

sinner, omwonoonyi

sip, okunywa enkambi

sir, ‘ssebo

sister (s of a s), muganda; (s of a brother) mwannyina;(sinlaw) mulamu

sit, okutuula, okusutama; s anyhow, okugaŋŋalama,okwetubika; (on eggs) okumaamira; leave off sitting (hen), okumaamuka

site, ekibanja

situation, ekifo; (job) omulimu

six, mukaaga

sixteen, ‘kkumi na mukaaga

sixth, a mukaaga

sixty, enkaaga

size, obunene

skeleton, e’ggufa, omugo’ gge; (of house) omusekese

sketch, ekifaananyi

sketch, v, okukuba ekifaananyi

skewer, oluti, olusika, olukalala

skid, okupinduuka

skill, ny amagezi, obufundi

skilled, gezi, a magezi ; vide ‘ffundi

skim (milk), okuggyako olububi; s along, okuseeyeeya

skin, ny e’ddiba, olukuta, olususu hard s, ekikuyiro castoff s (of snake), ekiyubwe s garment, oluveera, ekisaato, ekijagali, enkenga,enkete s used as mat, enkeeto s disease, olukuku, ebisukko; vide rash escape bythe s of one’s teeth, okweyokola emisinde

skin, vtr, okubaaga, okubembula; s over (of sore), vi,okubemba

skip, okubuukabuuka

skipper, omugoba (w’eryato), omu kulu

skirmish, n, olutalo olutono

skirmish, v, okulwanako

skirt, n, ekiteeteeyi, enkebo

skirt, v, okukiiba, okwekooloobya

skulk, okusala enkerere

skull, ekiwanga, ekiwalaŋŋanga

sky, e’ggulu

slack, lebevu, langa vvu, jenjeevu; (lazy) gayaavu; get s,okulebera,

okulangaala, okujenjeba, okuddi rira, okuke’nnemba

slacken, okulebeza, okuddiriza, oku jenjeeka

slackness, obulebevu, obugayaavu

slag, amasengere

slander, v, okuwaayiriza, okusee keeta, okube’jjereza,okube’jjerera, okugeya, okubonjola

slanderer, omuwaayirizi

slanderous, use rel form of above

slant, be on a, okuwunzika, oku bunduka, okubunduukirira

slap, v, okukuba oluyi, okuwungiza

slash, okutemaatema

slate, e’jjinja; s pencil, e kkalamu y’e’jjinja

slaughter, v, oku’tta, okusala, oku tambira

slaughterplace, e’ttambiro

slave, omu’ddu; (female) omuzaana, envuma; s stick,ekikoligo

slavery, obu’ddu

slay, oku’tta

slayer, omu’ssi

sledge, gogolo

sledgehammer, e’nnyondo ennene

sleep, n, otulo, endoolo, omulo

sleep, v, okwebaka; (spend the night) okusula s soundly,okugona put to s, okwebakiriza s on (debated point), okusulirira

sleeper, omwebasi

sleepiness, otulo, omuloolo; (secretion in eyes) obujonjo

sleepingplace, ekisulo

sleepingsickness, ‘mmongoota, kite nduka

sleepless, be, okubulwa otulo

sleepy, be, okubongoota, okusimagira

slender, tono, a mubiri mutono, kuubukuubu; vide a‘nnalubiri

slice, n, akawayi

slide, v, okuseerera, okuterebuka

slight, adj, vide slender,

slight, v, okunyooma, okugaya, oku laga’jjala

slightly, katono

slim, vide slender,

sling, 11, envuumuulo; (for arm) ekyambalizo

sling, v, okuvuumuula

slink off, okuyiriba

slip, n (for planting), ekibibi

slip, vi, okuseerera s down, okutenduka, okuseesee tuka,okusumattuka, okuma nsuka s past, okwekooloota s out, okusowoka s away,okwebbirira, okwemulula

slip, vtr, s in, okusenseza, oku sonseka

slipper, engatto y’ekiro

slipperiness, obuseerezi

slippery, seerevu, rel form of v oku seerera

slit, vtr, okwasaamu

slobber, v, okugeregeza

slope, n, akasirikko, ekikko, entu’nnu mba

slope, vi, okwesulika

sloppy, a lubosi; vide olutabu

slops, omwozo

sloth, obugayaavu; (animal) ekikami, enjoga

slothful, gayaavu

slough, n, ekiyubwe

slough, v, okuyubula

slovenly, be, okwevulunkanya, oku fankana, okuligaaliga

slow, a ‘mpola; be s, okulwa, oku lemba

slowly, ‘mpola

slug, e’kkovu; trail of s, olunaanu

sluggard, omugayaavu

sluggish, gayaavu

slumber, n, otulo

slumber, v, okwebaka

slut, n, omuggulu

sluttish, be, okujamawala

sly, kabakaba

slyness, obukabakaba,

smack, v, okukuba n’engalo, oku kuba oluyi; s the slips,okweswa nta, okuswankula, okwenuguuna

small, tono, tiiriitii

smallness, obutono

smallpox, kawaali, omuwempe; catch s, okuwaala, okukongojja

smart, n, obulumi, obubalagaze

smart, adj, yonjo; (clever) gezi

smart, v, okuluma, okubalagala, okusonsomola

(Video) Useful phrases in both English and Luganda/ebigambo by'omugasa byotekedwa omanya mu luzungu

smarten oneself up, okwejwalika, okwemosoggola

smash, vtr, okumenya; be smashed, okumenyeka,okucekukacekuka smear, v (body), okusiiga, okusaaba, okuttaanya, okuwereba;(house) okumaala; be smeared, okujoo baana, okusaabaana

smell, e’kke, e’vvumbe, akaloosa; (of body) olusu, olwayo;vide e’dduge, akasiikiro

smell, vi, okuwunya, okusooloola; vtr, okuwunyiriza,okuwulira smelter, royal, kalindalu’zzi

smile, n, akamwenyumwenyu

smile, v, okumwenya, okumwega; s at, okusekera

smirk, v, okwerogoya

smite, okukuba

smith, omuweesi

smithy, e’ssasa

smoke, n, omu’kka

smoke, vi, okunyooka

smoke, vtr (plantain leaves), oku babula; (bark cloth)okwoteza, okubabira; make a s smudge, okuwemba omuliro; s tobacco, okunywataaba, okunywa taba

smoked, adj, the milk is smoked, amata gawunya lu’kka

smoker, omunywi wa taaba, omuyaga

smooth, weweevu, seerevu, nyirivu

smooth, vtr, okuweweeza, oku seereza, okunyiriza, okukuuba,oku kwanya, okusiira, okuttaanya

smooth, vi, be s, okuweweera, oku nyirira, okuseerera,okusaana; get s (sea), okuteeka, okulaala

smother, okubuutikira

smoulder, okusenkenya, okulenguka, okuvumbeera

snail, e’kkovu

snake, omusota, empiri, embalasaasa, e’ssalambwa, ‘ttimba,‘ettemankima snap, vi, okumenyeka, okukutuka; vtr, s the fingers, okukubaentoli

snare, omutego, omuliiti, aka kunizo, ekyambika, enkanda

snare, vtr, okutega, okuliita

snatch, okukwakula, okusikula, oku katula, okusikambula

sneeze, n, omwasi

sneeze, v, okwasimula

sniff, vi, okufeesa, okufulittikana, okukonga; vtr,okuwunyiriza

snip, v, okusalako

snipe, enkobyokkobyo

snore, v, okufuluuta

snort, v, okufugula

snout, e’nnyindo, ekigalabi

snow, n, omuzira, ‘sserugi

snuff, obugolo; take s, okununsa

snuffle, v, okufeesa, okufiza, oku gogottera

so, adv, tyo, ti

so, conj, ate

soandso, ‘ggundi

soak, vtr, okunnyulukusa, oku logota; be soaked, okutoba,oku nnyulukuka, okujeba, okujonjobala, okubiririra

soap, ‘ssa’bbuuni

soapy,a’ssa’bbuuni

soar, okutumbiira

sob, v, okujjonkera

sober, become, okutamiirukuka

socket, empuliru, enteeko; s of eye, e’nnombe

sod, n, e’ffunfugu

sodden, be, okubiririra; vide oku sajjulukuka

sodomy, ebisiyaga; commit s, oku lya ebisiyaga, okusikina

sofa, ekitanda, ekitebe

soft, gonvu, boofu, tene; be s, okugonda, okuweweera; go s,okunyeerera

soften, okugonza

softly, speak, okuwooya

softness, obugonvu

soil, n, e ttaka

soil, vtr, okwonoona, okusiiga ettaka; get soiled,okwonooneka, oku kongeera, okutoobaana

sojourn, v, okubeera, okutuula

sojourner, omugenyi munsi

solace, v, okusanyusa, okukubagiza

solder, n, e’ssasi

solder, v, okusiba n’essasi

soldier, omuserikale, omulwanyi

sole, n (of foot), munda w’ekigere, amala

sole, adj, vide only,

solicit, okusaba

solid, adj (firm), nywevu, gumu

soliloquise, okwewunuunya, oku tontoma

solitary, vide alone,

solitude, masosso

solve, okugombolola, okutuggulula

some, mu, in the pi; (a little of) use suffix ko with theverb, eg ‘mpaako, give me some,

somebody, omuntu

somersault, okwegalanjula

something, ekintu, ekigambo

sometime, edda;

sometimes, oluusi n’oluusi, olundi

somnolence, otulo, omuloolo

somnolent, a tulo, rel form of v okubongoota

son, mutabani, omwana (bw’obulenzi)

song, oluyimba

songster, omuyimbi

soon, mangu

soot, enziro

soothe, okuwooyawooya, oku kkakkanya, okuwoowoota, okusiisiita, okukantiriza

soothsayer, omulaguzi

sooty,a nziro; vide omunyale

sop, ekigaaga, ekitole

sorcerer, omulogo

sorcery, obulogo, obusukko

sore, n, e’bbwa; vide ekiguuna, eki kindu, ekisuyu,ekituulituuli, ekya sanga, embeteza

sore, be, okulumwa

sorrow, e’nnaku, obunaku, obuyinike

sorrowful, a ‘nnaku, a bunaku; vide okukungujja, okutungujja

sorry, be, okunakuwala, okuguŋŋu mala

sort, n, engeri, ekikwanga, ekibala, embala, omutindo

sort, okusosola

sot, omutamiivu

sottish, tamiivu

soul, obulamu, omwoyo

sound, akanyego, e ddoboozi

sound, adj, esigwa, lamu, tuufu (trusty)

sound, v, okuvuga

soundingboard, olutiba

soundly, ‘nnyo

soup, ‘ssupu

sour, kaatuufu; be s, okukambagga, okukaawa (of fruit)’,turn s, oku kaatuuka, okusaakaala

source (of river), ensibuko

sourness, amalule

souse, okunnyulukusa

south, amaserengeta

souvenir, ekijjukizo

sovereign, kabaka

sovereignty, obwakabaka

sow, n, embizzi enkazi

sow, v, okusiga

sower, omusizi

space, e’bbanga, ekibangaazi, omu waatwa small s, akatantalos of time, ekiseera; vide empataanya s under bed, ekinkuliisi

space out, v, okusuulirira

spacious, gazi

spade, ekitiiyo

span, oluta

spar, 11, omulongooti

spar, v, okufuntula

spare, adj (thin), kovvu, tono; have s time, okweteesa,okwe’ssa spare, v, okwesaasira, okwesonyiwa; I can’t spare you any, siyinzakuku waako

sparing, be, okuke’kkereza

spark, n, ensasi, ekiyonga; throw off s, okubaluka

sparkle, okumasamasa, okwakaya kana

sparrow, enkazaluggya

spatter, okumansira

speak, okwogera, okugamba s about, okwogerako s loudly, okwogererawaggulu, okuleekaana s languidly, okugolooma s up, okuvumbula eddoboozi, okuvumbula obulago s very fast, okusabiiliza (ebigambo) s roughly, okubo’ggola,okuka ytika

speaker, omwogezi

spear, e’ffumu, e’kkabi, ekyanga, e’kkobba

spear, v, okufumita, okusaba’ggula, okusogga; s fish,okuswaga specie, e’ffeeza

species, engeri, ekibala

specimen, use ‘nna, qv

speck, akasirikitu, akakyu, akakoloboze

speckled, a mayenje, a bujagijagi

spectacle, ekyerolerwa

spectacles, gaalubindi

speech, enjogera, ebigambo, e ŋŋombo

speed, embiro; make s, okw anguwa, okuddukanako

speedy, a ‘mbiro

spell, n, e’ddogo j put s on, okuloga; take s off,okutambulula

spell, v, okugattulula

spend, okumalawo;

spendthrift, ‘nnabyejeeguula

spent, adj, koowu

spew, okusesema, okutanaka

sphere (of work), omulimu

spherical, ekulungirivu

spicule, e’ggimbi, empunta

spider, ‘nnabbubi

spike, omuwunda, ekyuma ekisongovu, eriggwa

spill, vtr, okuyiwa, okuyuwa; vi, okuyiika, okulunduka

spin, vi, okwekulungula; vtr (top), okubonga; (cloth)okulanga

spinal cord, enkizi

spindle, omuti ogulanga

spine (backbone), omugongo; (thorn) eriggwa

spirit, omwoyo; (of dead) omuzimu; Holy Spirit, OmwoyoOmutukuvu, Mwoyo Mutuukirivu

spirt, vi, okutiiriika, okusuuluula

spit, n, ewuuma

spit, v, okuwanda amalusu, okufu’jja; okuwandula

spite, e’ttima, enge, e’ffutwa

spiteful, a ‘ttima, a ‘nge

spittle, amalusu

splayfooted, a ‘mbaliga

spleen, akataago, ekikulumu; en larged s, akabengo

splendid, lungi ‘nnyo

splendour, ekitiibwa, obulungi

splice, n, ekiyungiro

splice, v, okuyunga

splint, n, akannyo

splinter, n, akati, akabajjo

splinter, vtr, okwasaayasaamu

split, vi, okwatika, okukutuka, oku lyebuka

split, vtr, okwasa, okubajjula; (plantain stems)okugogombola, oku woolera

splutter (of fire), e’bbugabuga

spoil, n, omunyago; (of hunt) omu yi’ggo

spoil, vi, okwonooneka, okugwe nyuka, okuvunda, okugaga, okubola

spoil, vtr, okwonoona, okubiita (child)

spokesman, 0mwogezi

sponge, ekyangwe, ekisuumwa, ekigogo; s for dead body,e’ssuumwa; metaph, akakokobe, omugulungu, ekinyinyiisi

sponsor, omuyima; stand s, okw eyimirira, okuzaala

spontaneous fire, ‘nnakibengeyi

spontaneously, do, okweteba, okw e’ttula, okwejuuba; go s,okw etwala

spoon, ekijiiko; (wooden) akakaayi, omulawo; (of leaf)akawujjo

sport, n, omuzannyo, okuzannya

sport, v, okuzannya

sportive, a muzannyo; rel of v okuzannya

spot, e’bbala, e’ggondo; (of dirt) e’kko; (blemish) akamogo

spot, on the, bukutuka

spotted, a bujagijagi, a bibalabala, a bumya, butembetembe

spouse, omugole, omukyala; omu sa’jja, ‘bba

spout, vi, okutiiriika, okusuuluula

sprain, v, okumenya, okuwogola; be sprained, okuwogoka

sprawl, vide entalama

spray, v, okumansira

spread, vi, okubuna, okulanda; (people) okujanjaala, okwala;(water) okwalaala, okutumbuka

spread, vtr, okwala, bkwanjuluza, okwanja, okusasira

sprig, akati, akatabi

spring, n (water), ensulo, olu’zzi; (of trap) e’mmanduso

spring, v, okubuuka; (rise of river) okusibuka; (arise from)okusinziira sprinkle, okumansa, okumansira, oku sa’mmula, okumamirirako, okutabira, okuvubiikiriza

sprout, ensibuka

sprout, v, okusibuka’ okuloka, oku meruka, okuto’jjera,okututunuka; (of hair) okufumitira

spue, okusesbma, okutanaka

spur, e’ggindu

spur, v, okukubiriza, okufukuutirira, okwasira

spurn, okugoba, okusamba

sputter, okuvulungutana (of speech)

spy, omukessi

spy, v, okuketta, okulenzalenza

squabble, n, oluyombo

squabble, v, okuyomba, okukwa kwalikana

squall, n, kibuyaga

squall, v, okubaaluuka, okukaaba ennyo

squander, okusaasaanya, bktisere bya, okudiibuuda; besquandered, okusaasaana, okusereba

squash, okubetenta, okutogonyola, okusekulasekula,okubebeetaza; be squashed, okubebeetala

squat, v, okusutama, okusundaala, okutalama

squeak, v, okukaaba

squeeze, okunyigiriza, okutogonyola, okuwowo’jja, okumilma;s out, okukamula; s through, okuwagaa nya

squint, n, endali, empujjo

squint, v, okuba n’endali, okutunula ekisooso, okutunulampulunkanya squirrel, enkerebwe

squirt, vi, okutiiriika

stab, okufumita, okufumita bukwata

staff, omu’ggo

stagger, vi, okuzunga, okutagatta, okujenjeera, okutagalimba

stagger, vtr, okusamaaliriza; be staggered, okutunulampwangali; okusamaalirira

staggering, n, enzimire

stain, n, akamogo, e’kko, e’bbala, eki bambya

stain, v, okwonoona

stainless, longoofu, tukuvu

stairs, amadaala

stake, n, omuti, enkondo

stake, v, okukuba ‘zzaala

stale, adj, kadde, rel form, suzeewo

stale, adv (of smell), bulaala

staleness, obukadde

stalk, n (of flower), ekiti, akati; (of maize)ekisoolisooli; vide ekikolo komba

stalk, v (in hunting), okwekobya, oku sooba

stalwart, a maanyi, a ‘ggume

stamina, amaanyi, e’ggume

stammer, v, okunaanaagira, oku bu’jjabujja

stammerer, omunaanaagize

stamp, n (postage), sitampu

stamp, v, okusamba, okusambirira

stampede, okusaasaana, okudduka

stanch, okuziyiza omusaayi, oku kaza omusaayi

stanch, adj, esigwa

stand, vi, okuyimirira s up, okugolokoka, okuyimuka s fast,okunywera, okugumiikiriza s on head, okwefuula, okwesimba nnakakongo, okusimbaomutwe, okwevuunika s on tiptoe, okukangalala

take one’s s, okuyima be s offish, okwewala

stand, vtr (put up with), okugumii kiriza, okusobola

standard, n, ebendera

staple, adj, kulu, a buli’jjo

star, e’mmunyeenye, ‘nnabaliwo, kibo noomu

stare, v, okwekaliriza amaaso, oku tunula kimaka, okutunulaoluusooso, okusamaalirira, okwetunuza

stark (naked), adv, bukunyegere

starling, omunyuli, enkwenge

start, n (origin), ensibuko

start, vi, okwekanga, okwegugu mula; (on a journey)okusitula

start, vtr (begin work, etc), oku tandika, okwalika

startle, v, okukanga, okutiisa, oku sisiwaza; be startled,okwekanga, okwesisiwala, okwegugumula, oku magalala

starvation, enjala

starve, okufa enjala

starveling, omuyala

state, n, embeera; (by nature) obu wangwa; (nation)e’ggwanga

state, v, okugamba; s a case, oku simba ensonga

stately, a kitiibwa

statement, ekigambo

stature, obuwanvu

statute, e’tteeka

stay, okubeera; s a long time, oku booba

stay, vtr, okuziyiza

stayathome, embutanta

steadfast, enkalakkalira

steal, v, oku’bba, okupakula; s along, okusooba

stealthily (come or go), v, okujooma, okukwetuka, okusolima,okusoo nooka

steam, n, omu’kka

steamer, e’mmeeri

steed, embalaasi

steel, ‘ppuwa

steep, adj, wanvu

steep, v, okunnyika, okunnyulu kusa

steer, okugoba, okuluŋŋamya

steersman, omugoba

stellar, a ‘mmunyeenye

stem (of tree), enduli; (of plantain) omugogo; (of mushroom)enkonda; (of flowers, etc) ekiti; (of maize) ekisoolisooli

stem, v, okuziyiza

stench, n, okuwunya e’kkalalume

stentorian, a bulago bunene

step, n, e’ddaala; (footstep) ekigere, enswagiro; (gait)‘entambula

step, v, okugenda, okutambula

stepbrother or stepsister, omub beere

sterile, vide barren,

sterility, obukalu (land only)

sterilize (medically), okusibaga

stern, adj, kambwe

stern, n, ekiwenda, ekirumba; astern, e’nnyuma

sternmost, enkomerero

stethoscope, ekiwuliriza

steward, omusigire, omuwanika

stewardship, obusigire, obuwanika

stick, n, omu’ggo; (cane) oluga; (iron shod), omuwunda;(hooked) e’kko ngolijjo

stick, vi, okubereesera, okukwata; (in mud) okwetubika; s at(keep on), okunnyikira; (fail) okulemera; s up, okukikinala

stick, vtr, okusiba, okukwasa; s in, okuvumbeeza

sticky, a masanda

stiff, gumu, kakanyavu; be s (limbs, etc), okugogb’jjana

stiffen, okukakanyaza

stiffness, obukakanybvu; (of limbs) ‘nnakanyama

stigma, ensonyi

stiletto, empiima, e’kkato

still, conj, naye; adv, vide kya

still, be, okutuula obutuuzi, oku teeka, okubondeera

still, vtr, okukkakkanya, okutereeza,

stillborn, sowole, sogabe

stilt, akayungo

stimulate, okukubiriza, okufukuu tirira

sting, it, eri’nnyo

sting, v, okunywanywagala; (bee, etc) okuluma, okwokya; bestung, oku butuka

stingy,kodo; vide mulenganda; be s, okufutaafuta,okusuuniika; be come s, okukodowala

stink, n, e’kkalalume, okuwunya obubi

stink, v, okuwunya obubi, oku cuuma; cause to s, okucuncumula stipend, omusaala

stipulate, okulagaana; s for, oku lemera

stir, okutabula, okugoya; (fire) oku seesa; s up > (mob),okusasamaza, okusaanuula; (dust) okufuumuula; (mud) okufuukuula; (quarrel) okuwakankula ennyombo

stitch, n, entunga; (in side) ekisonga, ekifumu, akasaale

stitch, v, okutunga, okusatta, oku sona

stock, n (of gun), ekigala

stockade, ekigo, e’bbooma

stocking, enkampa, sitookesi

stocks, envuba

stolid, a kikuuma

stomach, olubuto, enda

stone, n, e’jjinja; vide ekisibosibo

stone, adj, a mayinja

stone, v, okukuba amayinja; vide enkwangu

stool, entebe

stoop, okukootakoota, okuvuunama, okukutama; videokubendabenda, okusensera

stop, vi, okukoma, okwesi’ttala, okusika’ttira; (remain)okubebra, okutuula; (rest) okuwu’mmula; (of watch) okusirika

stop, vtr, okuziyiza; (leak) oku kuutiza; (close) okuziba; bestopped, okuziba, okuzibikira; (ears) okuvumbeera, okuzindaala

stop, n (point of stopping), amakoma

stoppage, ekiziyiza

stopper, ekizibikira

store, n, e’ggwanika

store, v, okutereka

storied, two, kalinaabiri

stork, enkoonamasonko, e’nnundansige, ensombabyuma

storm, kibuyaga, enkuba,

storm, okubo’ggola, okuyomba, oku kalamuka

story, olugero, olufumo; vide lie

stout, gevvu; vide lubasi; get s, okugejja

stoutness, obuge’vvu, e’bbuto

stow, okutereka

straggle, okusemba

straggler, omusembi

straggling, vide okulandiza

straight, golokofu, a masadde; be s, okugolokoka,okulaliira; go s, okuluŋŋama

straighten, okugolokosa; (edge) oku kwanya; (oneself)okukotaamulu kuka

straightforward, a mazima, golo kofu

straightway, amangu ago; vide oku lambika

strain, v (lighten), okuleega, okutega; (liquids)okusengejja, okugenekera; be strained (muscle), okumyuka

strainer, ekisengejja, ekitaliri

strait, n, omukutu, omuvo, akanyigo; (difficulty) ekibamba

strand, n (of sea), olubalama; (of rope) ekiba

strand, akasigaza

strange, genyi, a kitalo

stranger, n, omugenyi, mu’nnaggwa nga

strangle, okutuga

strap, olukoba

strapping, be, okusituka

stratagem, amagezi, olukwe

straw, e’ssubi ly’e’ŋŋaano; (for drinking through)ekituntugulu, oluseke

stray, okukyama, okuwaba, oku bula

stream, omugga; (of people) vide oku sombojja

street, olubu, oluguudo

strength, amaanyi, endasi

stretch, vtr, okuleega, okutalika, okutege, okugolola;(logs) oku lambiikiriza, okulannama; s out for, okukunuukiriza

stretcher, olunnyo

strew, okusasira; be strewn about, okufumbika

strict, kambwe, a maanyi

stride, v, okutanda; take long s, okunyabnyuuka

strife, n, oluyombo, empaka, oluyoo gaano, olutalo

strike, okukuba, okubaalinga, oku koona s a light,okukoleeza ekibiriiti s dead, okutirimbula s a tent, okusimbula eweema,

string, n, ewuzi, ekyayi; (of harp) akalere, akatomyo; (ofpeople) olu kalala, omuyeeye

string, v, okutunga

stringent, a maanyi

strip, n, akayuuyo, ekipaapi, omuta nda

strip, vi (undress), okwambula engoye

strip, vtr (harkcloth tree), okusubula, okuyimbula; (leaves)okumenyeza; (skin) okuyubula; (thatch) oku sereekulula; (grain of maize) okukongola; (rib of plantain leaf) oku yubuluza

stripe, n, ekiwuuga; (weal) omuzizi

striped, a lubombwe, a luyina, a magabo

stripling, omuvubuka

strive, okulwana, okufuba, oku wakana

stroke, v, okuweeweeta

stroll, okubaalabaala, okutaalataala, okwesiira, okulemba

strong, a maanyi, gumu, ka; (of flavour) ka, vide lukalabule

stronghold, ekigo

strongly, ‘ddala, ‘nnyo

strop, ekibalangulo

struggle, n, olutalo

struggle, v, okulwana, okwevunvu bika, okufunvubira,okugagalana, okuba’bbatta, okubakana; s into (garment), okubambalika

strut, v, okugaaga, okweryanya, okwesimbiriza, okwejengisa,okw ejolya

strychnia plant, oluwaanyi

stub toe on, okufubetera

stubble, ensambu;

stubborn, ekikakanyavu, emputtu

stubbornness, e ggwale, emputtu

stuck, get, okulaalira, okuwagama

student, omusomi, omuyizi

study, v, okusoma

stuff, n, ebintu; (cloth) olugoye

stuff, v, okujjuza, okusembekera

stumble, okwesi’ttala, okusinzittuka, okusirittuka

stumblingblock, enkonge, ekisittaza

stump, n, enkonge, ekikondo, enduli, enkolo

stumpy, vide ‘mbi’dde, ‘nnakimpi ginya

stunned, be, okutalanduka

stunted, be, okuyimpawala, okw ekulira, okukunuuna

stupefy, okusiruwaza

stupendous, vide colossal,

stupid, sirusiru; become s, oku siruwala

stupidity, obusirusiru, olunderebu

stutter, okunaanaagira

stutterer, omunaanaagize

sty (in the eye), akasekere

style, engeri, ekifaananyi; vide empa ndiika, enjogera,entambulire

stylish (in dress), vide makoda

subchief, omwami omuto

subdeputy, omuwogozi

subdistrict, omuluka

subdue, okumenya, okujeemula, oku fuga

subject (matter), ekigambo; (person) omuntu

subjection, obu’ddu

subjugate, okuwangula, okujeemula, okumenya

submit, okujeemulukuka, okujeemu ka; (endure) okugumiikiriza

suborn, okuvugula, okuliyisa enguzi, okuweerera

subscription, ekirabo

subsequently, oluvannyuma

subside, okuyegaayega, okuteeka; (water) okukka

substance, omubiri, ekintu; (meaning) amakulu; (wealth)obuga’gga substitute, n, omusigire

substitute, v, okuteeka mu kifo kya

subterfuge, obulimba

subtle, kabakaba, gezi, a magezi

subtlety, obukabakaba, amagezi

succeed (follow), okugoberera, oku ddirira; (inherit)okusikira; (prosper) okulaka, okufuna omukisa

success, omukisa

successor (heir), omusika; (in an office) rel form ofokuddirira

succour, v, okubeera, okuyamba, okudduukirira

succulent, be, okumunkunya

succumb, okuwangulibwa; (die) oku fa

such, adj, use v okufaanana

suck (infant), okuyonka; (through reed) okunuuna,okunyuunyunta; s the cheeks, okulya entama; (s in noisily) okusolobeza, okuwuuta

sucker (of plant), vide shoot,

sucking noise, make a, okusooza (sign of contempt)

suckle, okuyonsa

sudd, ekifuuyi, ekisamba; be covered with s, okwetinda

sudden, a mangu; s death, okufa okw’ekikutuko

suddenly, be’kkwa, bukalaga, kibwatu kira, kisabagire,‘mbagirawo; rise s, okubaguka

suds, ebiyovu

sue, okuwawaabira

suffer, okubonaabona, okugumiikiriza, okulumwa

sufferer, use rel form of v foreg omulwa’dde

suffice, okumala, okutuuka

suffocate, okubuutikira; be suffocated, okupiikaana

suffocation, ekituyu

sugar, ‘ssukaali

sugarcane, ekika’jjo, ekirumbirumbi; one stick of sugarcane,empango

suicide, okwe’tta; commit s, okw e’tta, okwettoga

suit, v, okubukala, okutabagana

suitable, be, okugasa, okugwana

sulk, okwerumata, okwewagala, okw ekanama

sulky, a ‘kkabyo; be s, okwewagala, okwekanama

sullen, vide sulky,

sulphate of copper, omuluutuluutu

Sultan, ‘Ssulutaani

sum, omuwendo; (meaning) amakulu

sum up, v, okubala, okugatta; (in court) okukubira omusango

summit, enti’kko, obusammambiro, akawaala

summon, okuyita, okukoowoolera

sumptuous, a kitiibwa, lungi ‘nnyo

sun, enjuba; (light of) omusana; hot s, e’ssana

sunbird, akanuunansubi

Sunday, ‘Ssande, ‘Ssabbiiti; (RC) Ddominika

sunder, okwawulamu, okukutulako

sunflower, omulenganjuba

sunless, a kikoma

sunny, a musana mungi

sup, okulya

superabundant, yitirivu

superb, lungi ‘nnyo

superficial, a kungulu, a lutentezi

superfluous, yitirivu, a musuu suuba; be s, okusukkirira,oku fi’kka

superintend, okulabirira

superintendent, omukoza, ‘nnampala, omukulu

superior, be, okusinga obulungi

superpose, okubereka

supine, lebevu, a lulembe

supineness, olulembe

supplant, okuyingira mu kifo kya

supplanter, ‘sse’kkadde

supple, be, okuweteka, okugonda

supplicate, okusaba, okwegayirira

supply, v, okuwa, okuweereza

support, v, okusigika, okuwaga, okwegeka; s oneself on, okwesigama, okwerimba, okwesimba ggiriza; (help) okuyamba, oku zibira,okukwatirira; (endure) oku gumiikiriza, okusobola

suppose, okulowooza, okugamba; I suppose ‘mpo’zzi

suppress (emotion), okuzibiikiriza; (facts, etc) okukweka,okukisa suppurate, okutana

supremacy, obukulu

supreme, kulu ‘nnyo, singa o’nna

sure, a ‘nkalakkalira; be s, oku manyira ddala

surely, adv, ‘ddala; you will surely die, okufa olifa

surely, anti,

surety, omuyima

surf, amayengo

surfeited, be, okusisiwala, okunyiwa

surgeon, omusawo, omubaazi

surliness, e’kkabyo; vide okumimiira

surmise, okulowooza, okuteebe reza

surmount, okuvvuunuka

surpass, okusinga, okukira, oku lyamu ensusso

surplice, e’kkanzu y’ekkanisa

surplus, ensobi, ensuusuuba

surprise, v, okusisinkanyiriza, oku zinduukiriza;okuwuniikiriza; take by s, okutana, okukanga, oku tebya, okugimba; be taken bys, okwe’jj uukiriza

surprise, int of s, Esi!

surrender, v, okujeemulukuka

surround, okuzungulula, okwetooloola, okutalaaga, okuwumba(aba labe)

survey, v, okulengera, okulambula; (land) okukuba ‘mmayiro

survive, okuwona, okuwulunguka

survivors, empulunguse; vide ‘nna munigina

suspect, okulowooza, okulowoolereza

suspend, okuwanika; (from office) okuyimiriza; be suspended,oku lengejja

suspicious, be, okubuusabuusa

sustain, okubeezesaawo

sustenance, e’ mmere, eby’okulya

swagger, v, okukumba, okusuu yaaya, okugaaga, okubaliga, okwedeeya, okwewaga

Swahili (man), Omulu’ŋŋaana; (language) Oluswayiri

swallow, v, okumira, okumira obu gobo

swamp, n, omugga, akateebe

swank, n, ensako

swarm, n (of bees), akayuki; (of locusts) ekikuukuulu

swarm, v, okubuyaana

swarming (of termites), omugano

swarthy, ddugavu

sway, vi, okuzunga, okwenjeera, okuyuuguuma; vtr, okuwuuba,okunyeenya

swear, okulayira; s at, okuvumirira

sweat, n, entuuyo; wipe off s, okw esala entuuyo

sweat, v, okutuuyana

sweep, v, okwera s up in hand, okukukumba s along (tr),okufumbiikiriza make a clean s, okufaakuuza

sweeper, royal, Masiko, ‘nnakyeyo

sweet, adj, woomerevu; be s, oku nyuunyuntula, okuwoomerera,oku tuŋŋununa

sweet potato, lumonde, lumonge

swell, n (dandy), omukomera gw’o musa’jja

swell, v, okuzimba, okufudumbala, okuyimbulukuka; (of waves)okw ekuluumulula, okwesunda; (of limbs) okuwuukiira, okwetukuta

swelling, n, ekizimba; (of limbs) amaka’jja; (of eyes)‘nnampwa; (of neck) akasanga; (in ear) akawulukutu; (of fingers) olusomyo; (of cheek) endiga; (of knee) enkana; (offeet) enkenge; (of glands) ensanjabavu

swerve, v, okukyama

swift, adj, angu, a ‘mbiro, a kawe wuko

swiftly, ‘mbiro, bu’nnambiro, kawu nguko

swiftness, embiro

swill, vtr, okwoza; vi, vide tipple,

swim, okuwuga

swimmer, omuwuzi

swimming (dizziness), akaboyi, kantoo looze, ka’mmunguluze

swindle, v, okuseera, okulyazaamaa nya, okucumpacumpanya,oku kumpakumpanya, okulyakula

swindler, omulyazaamaanyi, empe mmenku, enkucwa

swine, embizzi

swing, vtr, okuwuuba, okusuuba

switch, n, akaswanyu

swoon, v, okuzirika

swop, okuwanyisa, okugulaana

sword, ekitala, olupanka

symbol, akabonero

symmetrical, vide ekiduuduli

sympathise, okusaasira, okumansa, okukubagiza

symptom, akabonero

synagogue, e’kku’ŋŋaaniro

synod, sinoodi

synovitis, e’kkiravvi

syphilis, kabootongo; vide kabere benje, ebikaata,ebiwuukirizi, aka baata, kacuucuuke, ekikindu, oluko nvuba, amaga, amaka’jja,amawe nange, embaluka, embeteza, empi ndu, omu’nnyu, enkana, ensalika, e’nnungu syringe, n, ekitiiriiso

tabernacle, eweema, ‘ttaaberenaakulu

table, e’mmeeza; turn the tables on, okwevuunulira; t spoon,ekijiiko ekinene

tablet, ekipande

taboo, a muzizo; be t, okuzira

taciturn, be, okumumunyala, oku tundubala

tack, v (in sewing), okubaga

tact, amagezi, okwegendereza

tadpole, akakulwe

tail, omukira; (of snake) akawuuwo; (of fowl) ekyensuti; thair, olu singa, emboobo

tailor, omusonyi, omutunzi

taint, v, okuwunyisa

take, okutoola, okutwala, okuddira, okwemakula t away,okuggyawo t off, okuggyako, okubereekulula; (clothes) okwambula; (bedding)

okwalula; (boots) okunaanula t out, okuggyamu; (tooth) okukuula t city, okumenya t in from drying, okwanula t inside, okuyingiza t care,okwegendereza t care of, okukuuma t a walk, okutambulako t hold, okukwata t offthe head, okuti’kkula, okw etikkula t oath, okulayira t breath, okussa omu’kkat down, okuwanula; (house) okw abya, okuzimbulula; (tent) oku simbula t leaveof, okusiibula t up, okusitula; (mats) okwalula; (choose) okulonda, okweroboza

tale, olugero, enfumo, olugambo

talebearer, omuloopi

talent, amagezi

talented, gezi, a magezi

talisman, royal, olukisa, olukenge, embajjwe

talk, ebigambo, embobzi, enjogera

talk, v, okwogera, okunyumya, oku lo’jja t loudly,okuyoogaana t nonsense, okubuyaabuya, t fast, okujabiriza t to oneself,okweyogeza talkative, a bigambo bingi; vide chatterbox,

talker, omwogezi

tall, wanvu, agguufu, gulumivu; vide omukoloddoli, omukolongo

tallness, obuwanvu

tallow, amasavu

talon, olwala

tame, adj, teefu, gonvu; grow t, okugayuka

tame, v, okufuga, okugonza, oku jeemula

tamper with, okutogaatoga

tangent, go off at a, okubaama

tangle, v, okuzingazinga, okugo mbeza; get tangled, okwetu’ggatankard, ekikompe

tanner, omuwazi w’amaliba, kiyini

tantalise, okukookoonya, okuyina, okuzannyiikiriza

tap, v, okukoona; t out, oku wu’mmula ( = bore),

taper, vi, okusongoka, okusondo wala

tapeworm, enfaana, oluvunyu

tarboosh, entalabuusu

tardily, ‘mpola

tardiness, oluteererezo

tardy, be, okulwa, okugayaala

target, ‘ssa’bbaawa

tarnish, vtr, okwonoona; be tarnished, okupeeruuka, okusiiwuuka, okufuma, okuzigama, okw onooneka

tarpaulin, ekiguniya, e’ttundubaali

tarry, okulindirira, okulwawo

task, omulimu

task, take to, okunenya

taskmaster, omukozesa

tassel, omujunga, amatanvuuwa, ekitu ttwa, omuvumbo

taste, n, e’kke; t for, e’ddoowo

taste, v, okulegako, okuminsa

tasteful, lungi, woomerevu

tasty, adj, a kawoowo, nyuvu; be t, okuwooma,okuseeneekerera tatters, ebibukutu, obukwina

taunt, ekikiino

taunt, v, okukiina, okukookoonya, okuyeeyereza

taut, be, okwereega

tax, n, omusolo, empooza

tax, v, okusolooza, okuwooza

tea, caayi

teach, okuyigiriza, okusomesa, oku yiza

teacher, omuyiglriza, omusomesa

teaching, okuyigiriza, enjigiriza

teapot, e’bbinika ya caayi, ‘ttipoota

tear, n, e’zziga; (rent) ekituli

tear, v, okuyuza, okutaagula; t out (hair), okumaanyuula; toff, oku kooza

tear, vi, t along, okupaapiira

tears, shed, okukaaba amaziga; vide ebiyenjeeze,ebiyengeyenge

tease, okukookoonya, okuzannyiiki riza

teat, enywanto

telegraph, n, e’ssimu

telegraph, v, okukuba e’ssimu

telephone, n, e’ssimu

telescope, gaalubindi

tell, okubuulira, okugamba t tales of, okuloopa, okuneeneekat a fable, okugera olugero

telltale, omuloopi

temper, obusungu, obulalu, e’kkayu; be in a t, okwewagalatemperament, omwoyo

temperance, okwegendereza, okw eziyiza

temperate, be, okwegendereza

temperature, e’ bbugumu

tempest, kibuyaga, enkuba, kikuŋŋu nta, omuyaga

temple (Jewish), Yeekaalu; (heathen) e’ssabo; (of head)ekyenyi temporarily, maseeneeko; do t, oku mala ga’ssaawo

tempt, okukema, okusendasenda, okukwenyakwenya

temptation, ekikemo, okukemebwa

tempter, omukemi

ten, e’kkumi

tenant, omusenze, omwesengeze

tend (carefor), okukuuma, okujjanjaba

tender, v, okuwa, okuwekereza

tender, adj, gonvu

tenderhearted, be, okukwatibwa ekisa

tenderness, obugonvu

tendon, olutegetege, ekinywa, ebikya, omuziisa, olunywa

tenets, okuyigiriza, enjigiriza

tenor, n (meaning), amakulu

tent, eweema

tenterhooks, be on, okutuula ama tiritiiri

term (at school), olusoma, e’ttaamu

terminus, ekigobero

termite, enkuyege; (drone male) enswa, entenga; (warrior)e’kkenda; (queen) ‘nnamunswa; for different varieties, vide obuggalamatu,embaala, empawu, amakulubiru, obumpowooko, ense jjere, e’nnaka, entunda,entakke, e’kkonezi

tern, akalerwe

terra firma, olukalu

terrestrial, a mu nsi muno

terrible, a ‘ntiisa, a ‘nsisi

terrify, okutiisa, okutengula

territory, ensi

terror, entiisa, ensisi, encukwe

test, v, okukebera, okugeza, okuloza

testament, endagaano; (will) e’ddaa me

testator, omulaami

testicle, ebinege, amanege, enjagi, amalonda

testify, okutegeeza

testimony, okutegeeza, obujulirwa

testy, sunguwavu, yombi, a ‘ntondo

tether, okusiba, okusibiikirira

than, conj not expressed

thank, v, okwebaza, okweyanza; t you, weebale! pl mwebale!thankoffering, ekirabo eky’okwebkza

thanks, okwebaza

thanksgiving = foreg

thankworthy, be, okusaanira okwe bazibwa

that, conj ‘nti, ‘nga, ‘mbu

thatch, n, e’ssubi (erisereka enju); old t, enkaajumbe

thatch, v, okusereka; vide oku sulikira, okusereekerera

thee, ‘ggwe, ku

theft, obu’bbi

their, abwe

then, conj, ate, awo; vide ko

then, adv, use lyo’kka, qv

there, adv, eri, eyo, wali, awo, wo, yo

there, sb pref, wa

therein, omwo

they, them, bo, abo, ba, ba

thick, nene, gazi, a mubiri munene, a kipempe; (ofvegetation, etc) ziivu; (smoke) vide okuttunka

thicken, vi, okukwata

thicket, ekisaka

thickheaded, siru; vide simpleton,

thickly, speak, okukululiza

thickness, obunene, omubiri

thief, omu’bbi

thieve, oku’bba

thievish, be, okuba n’akagalo, okuba n’ekinkumu

thigh, ekisambi; t bone, ‘bbunwe, ekinjagali, e’kkugunyu

thin, kovvu, a lutitti; vide oluyongo yongo; (of paper)abiirivu become t, okukogga, okukenena, okugejulukuka, okugoogomba, okukondoba,okukundugga, oku soosootoka be t, okwabirira to t out (seedlings), okwabiza

thing, ekintu

think, okulowooza; (meditate) oku fumiitiriza; (suppose)okugamba, okusuubira

third, a kusatu

thirdly, eky’okusatu

thirst, n, e’nnyonta, enkalamata, e’ŋŋa nzi

thirsty, adj, rel form of follg, be t, okulumwa e’nnyonta,okulakasira, okulaakalaaka

thirtieth, a makumi asatu

thistle, e’ttovu

thither, eyo, eri

thong, olukoba, ekigodo

thorax, ekifuba

thorn, eriggwa, empingula

thorny, a ma’ggwa

thorough, use rel form of okutuu kiriza

thoroughly, ‘ddala

though,’nnewaakubadde (nga), ‘ssonga

thought, ekirowoozo

thoughtlessness, akabalali, obutalo wooza

thousand, lukumi; ten t, mutwalo

thrall, omu’ddu

thraldom, obu’ddu

thrash, okukuba, okwasanguza, oku ba’ttula, okuwa emi’ggo

thread, n, ewuzi; (of screw) e’jjoola

thread, v, okutunga

threat, n, okukanga, ekikango

threaten, okukanga; (of rain) oku bindabinda, okuyinda

three, satu; all t, onsatule

thresh, okuwuula

threshingfloor, e’gguuliro

threshold, omulyango

thrice, emirundi esatu

throat, omumiro, obulago, amalaka

throb, v, okubobba, okutujja, oku lasira, okutundugga

throes (of childbirth), ebisa

throne, ‘nnamulondo, entebe ya ka baka

throng, ekibiina; vide multitude

throng, vi, okuyigaana; vtr, oku nyigiriza

throttle, v, okutuga

through, mu, use v, okuyitamu, oku sowoka; go right t,okugguka; vide okusabika, okutolontoka, oku tuukirira

throughout, use v, okubuna

throw, v, okukasuka, okukanyuga t away, okusuula, okuyiwa t,down, okubemula, okutandaggira, okulekula, okuligajjula; (in wrestling)okumegga t up (earth), okufukula t over shoulder (cloth), okusuulira thrush,e’bbuukamugogo; (disease of infants) engeru, enkuyu

thrust, okusindika, okusindiikiriza; (with spears) okufumita

thumb, ekinkumu

thump, okufuntula, okututula

thunder, n, okubwatuka

thunder, v, okubwatuka, okududuma

thunderbolt, enjota

Thursday, ‘Ssaazide, Olw’okuna

thus, tyo, ti

thwart, e’ggabi, olubanga, ensizi

thwart, v, okuziyiza

tibia, olulundulunduli

tick, n, enkwa, ekibo

tick off, okuto’nnyeza; (upbraid) oku nenya

ticket, ‘ttikiti

tickle, okunyonyoogera; (animal) okw agiriza; (throat)okusokotta tidings, ebifa, amagambo, amawulire

tidy, v,, okulongoosa, okugonjola

tie, v, okusiba, okulijja, okumiimuula, okutugga,okugongola, oku yimba t a knot, okufundikira t tightly, okumyumyula, oku tippa

t loosely, okujenjeeka

tiff, have a, okusoowaana

tight, use ‘nnyo

tighten, okwongera okusiba, oku leega

tile, n, e’ttegula,

till, v, okulima

till, conf, okutuusa

tillage, obulimi

tilth, e’nnimiro, enkabala

timber, emiti, embaawo

time, n, obu dde, ekiseera, enfunda, akakyo, ekisekka;(leisure) e’ bbanga; (hour) e’ssaawa; (first, second, etc) omulundi; (times)emirembe, ebiro, ensangi; at a t, ki’nna vide lejjale’jja, oku somberera, oku

somola; be a long t, okubandaala

timepiece, e’ssaawa

timid, ti

timidity, obuti

timidly, kikingirizi; vide okumoga, okumulula

timorous, ti

tin, n, e’ddebe, akalebe, omukebe

tingling, ensolosozi, obubalagaze

tinkle, v, okuvuga

tiny,tono nnyo; vide walugungu

tip, n, ensonda, akasa’ssa, akadondi, akasongezo, e’ttutu;(gift) ekirabo tipple, okwewuiiga, okukairwuula, okuwawakgula, okwekaawa, okujenga

tipsy, tamiivu; get t, okutamiira

tiptoe, stand on, okukangalala; walk on t, okutambuzaobunkenke

tire, vi, okukoowa, oku’ggya, oku se’ŋŋenyuka, okufumbuka

tire, vtr, okukooya, okukooyesa

tired, koowu, rel form of vi foreg

tissue paper, olupapula olwabirira

tithe, ekitundu eky’ekkumi

tittle, tonnyeze

titter, okusekaaseka, okufeenyerera

to, e, ku

toad, ekikere

toast, v, okwokya, okusiriiza

toast, n, omugaati omwokye

tobacco, ‘ttaaba, taba t pipe, e’mmindi t pouch, entagofalse t, ‘ssetaaba fill a t pipe, okuganga

today, leero

toddle, okubambaga

toe, akagere, big t, ekigere ekisa’jja, little t, ‘nnasswi

together, awamu; vide okutaba

toil, n, emitawaana, omulimu

toil, v, okutawaana, okulasana, oku kola e’nnyo

token, n, akabonero, omusingo

tolerate, okugumiikiriza, okusobola

toleration, okugumiikiriza

toll, empooza, ekituuza

toll, v, okukuba ekide

tomato, ennyaanya

tomb, amalaalo, ekiggya

tomorrow, jjo, enkya; t morning, ku makya

tone, e’ddboobzi

tongs, ‘nnamagalo

tongue, olulimi

tonguetie (in infants), akanyaata

tonic herbs (put in bath), amagejjo

tonight, ekiro kino,

too, adv (also), era; (excessive) vide okuyinga, okuyitirira

tooth, eri’nnyo, e’ggego, e’ssongezo

toothbrush, omuswaki

toothless, a kibungu

toothpowder, ensenyu

top, entikko, ensonda; (of trees) omusa, akasanso; on the t,wa’ggulu, ku ngulu; on t of, kungulu ku, wa’ggulu wa

toper, lujuuju

topheavy, be, okugulukira

topmost, komererayo wa’ggulu

topple, okugalanjuka, okuwalannuka

torch, omumuli

torment, ekibonyoobonyo

torment, v, okubonyaabonya

torn, abifu, kutufu, yulifu, sensuse, atiikirivu; be t,okwabika, oku kutuka, okusensuka, okuyulika

tornado, kibuyaga

torrent, mukoka; in a t, julujulu; vide okufukumuka,okutokomoka tortoise, enfudu; t shell, ekiwaawo

torture, okugugumbula, okugujula

toss, vtr, okusuula, okukasuka; t about, okusuukunda; thead, oku nyeenya, okumaguka; (with the horns) okusena

total, n, omuwendo omuga’tte

totem, omuziro, akabbiro

totter, okubambaga, okuyuuguuma, okuzunga, okuyenja,okukunkuna, okunnyulula, okutagalimba, oku tagatta

touch, v, okukomako, okukwatako; (reach) okutuukako

touchy, a ‘ntondo, ‘a ‘ntoozo

tough, kalubo, gumu, kapye; be t, okukaluba

toughness, obukalubo

tour, n, olugendo, olukyaia, oku lambula

tourist, omutambuzi, omutambuze

tow, v, okuwalula

towrope, endigo

toward, feri; use gyali, etc

towel, e ttawulo, ekitambaala, ekiwero

tower, n, ekigo, omunaala

tower, v, okugulumira, okutumbira

town, ekibugi

toy, eky’okuzannyisa

trace, v, okuziga

trachea, omumiro

trachoma, obulangula

track, n, e’kkubo, oluwenda, ekikuute, omugendo, omukululu,omukwekwe, ebigere

track, v, okuziga, okulondoola, oku goba ebigere

trade, n, obuguzi, obusuubuzi

trade, v, okusuubula, okutunda

trademark, olusamba

trader, omusuubuzi, omutunzi

tradition, obulombolombo

traditional, a bulombolombo

traduce, okuwaayiriza, okulyolyoma

traducer, omuwaayirizi

trail, n, ekisinde, omukwekwe, obu wufu, olunaanu,omukululu, omu kwesese

trail, v, okukulula

train, n,, ggaali y’omu’kka, leerwe

train, v, okuyigiriza, okwola, oku gunjula; (animals)okubangula

trainer, omuyigiriza

traitor, ow’enkwe

trammel, n, ekizikiza

tramp, n (wanderer), omudaazi, omu tambuze; (sound of feet)ekirinni muko, omusinde

tramp, v, okutambula

trample on, okuli’nnyirira, oku sambirira, okusambajja

tranquil, teefu

tranquillity, obuteefu, emirembe

transfer, okuwaanyisa, okujjulula

transfigure, okuwaanyisa, okukyusa, okufuusa

transfix, okufumita, okufumu’ggula

transform, okufuusa, okukyusa

transgress, okusobya, okwonoona

transgression, okusobya, okwonoona, ensobi, ekyonoono

transgressor, omwonoonyi

transient, a kiseera, si a lubeerera

translate, okukyusa, okuduuma

transmit, okuweereza

transparency, obutangaavu, obwa birivu

transparent, be, okutangaala, okw abirira

transpire, okusansuka

transplant, okusigula, okubutula

trap, n, omutego, ekigu, omugomo, olutayo, ekisuwi,e’kkolero, olusoggo, omuya, akamasu, ekidikya, ekigembe

trap, v, okutega

trash, ebisasiro, e’ssanja

travail, okutawaana, okulumwi oku zaala

travel, n, e’ŋŋendo

travel, v okutambula;, t rapidly, okupaapiira

traveller, omutambuze

traverse, okuyitamu

tray, olubaawo, endiiro; winnowing t, olugali, ekiwewa

treacherous, a ‘nkwe

treachery, olukwe

tread, emisinde, enswagiro

tread on, v, okuli’nnyako, oku li’nnyirira; t on one’scorns, oku kosa treason, olukwe

treasure, obuga’gga, e’kkula, amakuti

treasurer, omuwanika

treasury, e’ggwanika, enkuluze

treat, v, okukola; t well, oku saanira; (sick case)okuganga, oku jjanjaba

treaty, endagaano

tree, omuti

trellis, olukaba’zzi

tremble, okukankana, okutengeeta, okutintima

tremendous, nene ‘nnyo; vide colossal

trench, n, olusalosalo, olunnya, olu wangiwangi

trepidation, okukankana

trespass, n, ensobi, ekyonoono

trespass, v, okusobya, okwonoona, okuyitirira; vide intrude,

trespasser, ‘nnabugwamu; rel form of verb for intrude,

trial (legal), okusala omusango, oku woza; (test) okukema

tribal, a ‘ggwanga; t marks, enjola, enjokyo

tribe, e ggwanga

tribute, omusolo

trice, in a, amangu ago, bekkwa

trick, n (score in game), e’kkwiri

trick, v, okucumpanyacumpanya, okulyazaamaanya

trickle, olusununu

trickle, v, okukulukuta

trifle, n, ekigambo ekitaliimu, bya ‘ddoledole, akakerenge,akanyiikuuli, ebyatere

trifle, v, okuzannyazannya, okw egayaazagayaaza

trigger, e’mmanduso, oluwero

trill, v, okugegenga

trills, n, ebisoko

trim, v, okulongoosa, okukomola (wick)

trip, n, olugendo olutono

trip, vi, okwesi’ttala

trip, vtr, okwesi’ ttaza, okusiba enkalu, okusiba akakaayi,okusiba ekkoligo

tripod, enkandaggo

triumph, n, okuwangula, ekivvulu

triumph, v, okuwangula

troop, n, ekibiina, ekitongole

trot, okukwejemba, okukuta’kkuta, okusattira, okutyagira,okuse’nnye nta

troth, plight one’s, okulayira

trouble, it, e’nnaku, obuyinike, obu lemu, obwemi

trouble, vi, okutegana, okweralii kirira, okwefulukuta,okukulubana, okutagala, okuteerukana; be in t, okulaba e’nnaku

trouble, vtr, okuteganya

trough, ekibanvu, olutyatya

trousers, empale, ‘sseruwale, enda bada

truculence, obukambwe, obukaali

truculent, kambwe

true, mazima

truly, ‘ddala, mazima, ‘nnyini, wee waawo, mawangwa

trumpet, n, e’ŋŋombe, e’kkondeere

trumpet, v (of elephant), okwana

trumpeter, omukondeere

truncated (limb), ekikunku

trundle, okuyiringisa

trunk (of tree), enduli; (of elephant) omukono; (of corpse)ekiwuduwudu; (box) e’ssanduuko

trust, 11, obwesigwa

trust, v, okwesiga, okweyabiza, okw e’ssa

trustworthy, a mazima, esigwa

truth, amazima

truthful, a mazima, talimba

try, v, okugezaako, okugezaamu, okukema; (compare) okugeza,oku geraageranya; t on, okugezaamu

trypanosomiasis, vide sleeping sick ness,

tsetsefly, ekivu

tub, e’ppipa

tube, oluseke; vide ekiwawangulo, omulenge

tuck in, v, okwefungiza, okukindi kira; t up, okufunga,okufungiza; make a t in sewing, okukugira

Tuesday, Tyuzide, Olw’okubiri

tuft, ekikufiri, omusule, akabooya

tug, okuwalula, okusikaasikanya

tulip tree, ekifabakazi

tumble, n, ekigwo

tumble, v, okugwa, okugalanjuka

tumbler (glass), ekirawuli

tumour, ekizimba, enkufu, e’kkuluba

tumult, akacwano, oluyoogaano, aka baate

tune, it, e’ddobobzi

tunic, e’kkanzu

turban, ekiremba

turbid, become, okwesiikuula

turbulence, akacwano

turn, n, oluwalo, bkisanja; do in tf okukola empalo, okukolaebisanja turn, vi, okukyuka t aside, okuwunjuka t sour (milk), okukwata t onthe back, okugalika t over, okugalanjuka t back, okukomawo, oku’dda t over (asankle), okubudama t up (be found), okuvumbuka turn, vtr, okukyusa t upsidedown, okuvuunika, oku sulika, okutiiruula t right side up, okuvvuunula t out,okugoba, okufulumya t over in mind, okufumiitiriza t inside out, okufuula t up(lamp), okuseesa t down (lamp), okuddiriza t down (of screw), okunyoolaturtledove, e’jjiba

tusk, eri’nnyo; (of elephant) e’ssanga

tutelary deity, omusambwa

tutor, omuyigiriza, omusomesa

twaddle, obusiru; vide obubuyabuya

twang, with a, ekinnyindwa

twelfth, k ‘kkumi na biri

twentieth, makumi abiri

twice, emirundi ebiri

twig, n, akati, akatabi, omusanvu

twilight, akalabiriza bazaana

twill, red, ebendera

twin, omulongo t bananas, ‘nnabansasaana father of t,‘ssaalongo mother of t, ‘nnaalongo

twine, n, ewuzi

twine, v, okwezingirira

twinkle, n, okumunyeenya

twinkle, v, okumunyeenya, oku temereza, okumasamasa

twist, v, okuzingirira, okunyoola; be twisted, okugongobala;t about, vi, okwegonyaagonya

twitch, vtr, okusikula

two, biri; t edged, a bwogi bubiri

type, n, ekyapa; (emblem) ekifaananyi;

(kind) engeri

tyrannical, relform of v, okujooga

tyrannise over, okujooga

tyranny, obujoozi

tyrant, omujoozi

tyro, omuligo

udder, e’bbeere

ulcer, e’bbwa; vide kaboole, ekisejja, ekiwuukirizi,kyebaaga, amaddu umbilical cord, ekitundwe, omulongo, akalira

umbilicus, e’kkundi

umbrella, manvuuli, ekijenga, ‘sse musiya

umpire, omusazi

unable, be, neg form of okuyinza, okusobola

unawares, vide surprise,

unbaked, bisi; vide omwali

unbar, okusumulula

unbelief, obutakkiriza,

unbeliever, omukaafiiri

unbidden, kyeteeso; enter u, okw eyitiriza; go u, okwegenza

unbind, okusumulula

unbolt, okusumulula, okuggulawo

unbosom, okubikkula

unburden, okuti’kkula

unbutton, okusumulula amapeesa

uncertain, a kalebule

unchain, okusumulula mu njegere

uncircumcision, obutakomolebwa

unclasp, okuta, okusumulula

uncle, ko’jja; kita omuto; (of king) ‘ssaabaganzi

unclean, si lungi, si longoofu, gwa gwa

uncleanness, obutali bulongoofu, obu gwagwa

unclose, okubikkula

unclothe, okwambula

uncoil, okuzingulula

uncommon, a kyetere; ekitali kya bu li’jjo; be u,okwekerenga unconscious, become, okuzirika, okupooca

unconsciousness, okuzirika; (ignorance) obutamanya

uncooked, bisi

uncork, okuzibukula, okusaanukula

uncouple, okugattulula

uncouth, kopi, si a ‘mpisa ‘nnungi, ‘nnakifankenyere, ggulu

uncover, okubikkula, okukwekula, okusaanukula; u oneself,okw eyerula; come uncovered, oku bebbuka

uncultivated (land), ensiko, e’ttale; be u, okuzika

undaunted, zira, giimu

undeceive, okulimbulula

undecided, be, okusagaasagana

under, wansi wa , mu

underbred, kopi

underdone, bisi; vide halfcooked, okukona

undergo, okulaba, okukolwa

underground, wansi, wansi mu ‘ttaka

undermine, okusima wansi, oku kotoggera

underneath, wansi mu, wansi wa

underrate, okunyooma, okugaya

understand, okutegeera, okwete gereza

understanding, amagezi, obukaba kaba; (agreement) endagaanoundertake, okwesibira, okwetema, okutoolera

undertaking, omulimu

undo, okusumulula, okufunduukulula

undress, okwambula

undulate, okusingiisira

unearth, okuziikula, okuvumbula, okwanjuluza

uneasy, be, okusitunkana

unequalled, vide okulabwa

uneven, si tereevu

unevenness, amakongolijjo

unexpectedly, kibanubanu, makutu

unfailing, a ‘nkalakkalira

unfasten, okusumulula, okutuggu lula

unfeeling, si a kisa; neg rel form of v okusaasira

unfix, okusumulula, okugattulula

unflinching, gumu

unfold, okwanja, okwanjuluza, oku funyulula; be unfolded,okwanju lukuka

unfortunate, si a mukisa, naku

unfounded, kalebule

unfriendly, si a mukwano

unfurl, okwanjuluza; (sail) oku wanika

ungenerous, si a kisa, kodo

ungodliness, obutatya Katonda

ungodly, tatya Katonda

unguent, amafuta

unhappy, si a ‘ssanyu, naku

unhook, okusumulula, okunaanula

unimportant, vide okusendeka, oku toowala

uninhabitable (land), enkalajje

uninhabited (land), olukoola

unintelligibly, speak, okujobojja oba okujoboja

unintentionally, butanwa

uninvited, kyeteeso; come u, okw ebereka; go u, okutwalaomuyinoo yino

union, okussa ekimu, emirembe

unique, a kitalo, a kyetere

uniquely, e’mmommololo

unit, omunwe

unite, okuyunga, okugatta, oku tabaganya; be united, okutabagana, okwega’tta

unity, obumu, okussa ekimu, oku tabagana

universal, a bantu bo’nna, a buli wantu; vide okubuna,okujanjaala universe, ensi zo’nna, ebitonde byo ‘nna

unjustly, act, okukola ‘mbyone

unkind, si kisa, kakanyavu

unlace, okusumulula, okutuggulula

unlade (ship), okusiikulula

unlawful, a muzizo

unlearn, okuyigulula

unless, wabula

unlimited, ngi ‘nnyo, use v oku koma in neg form

unload, okutikkula; (ship) okusiiku lula; (gun) okusindulula

unlock, okusumulula ekkufulu

unloose, okusumulula, okuta, oku yimbula

unlucky, si a mukisa, naku

unmannerly, si a ‘mpisa ‘nnungi; kopi

unmarried, a busa, omuwuulu

unmerciful, use okusaasira in neg rel form

unpack, okusumulula, okuggyamu

unpeg, okubambula

unpick, okutungulula, okusattulula, okuwundulula

unprepared, vide n’ekisubi ku liiso

unravel, okuzingulula, okutuggulula, okulangulula,okusambulula, oku saggulukuka, okusala ggoye

unrefined, ggulu

unrelenting, kakanyavu; use v oku saasira in neg rel form

unremitting, nyiikivu

unrighteous, tali mutuukirivu

unrighteousness, obutali butuukirivu

unripe, bisi; vide a kibogwe

unrobe, okwambula

unroll, vi, okunyoloka; vtr, oku zingulula

unruly, be, okujanjaala

unsaddle, okutanduukulula

unsay, okugambulula

unscrew, okuggyamu emisumaali

unseal, okubembula

unseasonable, a ‘nkiramwaka

unseemly, act, okwepaatiika

unsew, okutungulula

unshaven patch, e’jjoba, ekisunsuli

unship, okusiikulula, okuteekulula

unskilful, si a magezi

unsociability, okuluma emba

unsound, vundu, a kalogo’jjo

unstable, lebevu; vide omuyuuganyi

unsteady, be, bkwetengerera, oku gulungujja

unstitched, come, okutungulukuka, okusattulukuka

unstop, okuzibula, okukagula

unstring, okuleegula; come unstrung, okusolokkana

unthreaded, okuwuluttuka

untidy, be, okwevulunkanya; vide omugogolo

untie, okusumulula, okutuggulula, oku funduukulula, oku bagulula; come untied, okusumulukuka, okusumuttuka, okutuggulukuka

until, okutuusa lwe

untimely, born, sowole

untrue, si a mazima, limba

untruth, obulimba, ekisalaganyi

untruthful, limba, si a mazima

untwine, okuzingulula, okulambu lula

untwist, okuzingulula, okuvootoola, okulangulula; comeuntwisted, okusansulukuka, okusattulukuka, okuzingulukuka

unusual, si a buli’jjo, a kitalo

unveil, okubikkula

unwell, lwa’dde; vide ‘nkenyera

unwieldy, nene ‘nnyo, zito nnyo; vide omuzinzi

unwillingly, lwa buyingirwa

unwind, okuzingulula; (bandage) oku sabuukulula; comeunwound, okusansulukuka, okusattuuka, oku sabuulukuka

unwisdom, obusiru

unwise, si a magezi, siru

unwrap, okuwumbulula, okusumu lula, okusabuukulula; (foodfrom leaves) okusoosootola

unyoke, okusumulula

up, adv, wa’ggulu; vide okwambuka

up, prep, use v, okuli’nnya, okw ambuka;

up to now, na guno gujwa, ‘nnakuno, ‘nnazikuno

upbraid, okunenya, okubuulirira

upon, ku , ku ‘nguluku

upper, a wa’ggulu; vide akatunnumba

uppish, be, okwekuluntaza, okw ekuza

upright, adj, a mazima, tuukirivu; a busimba

upright, adv, busimba, bulanga; set u, okusimba; stand u,okutereera, okukotaamulukuka, okukutaamulukuka

uprightness, amazima, obutuukirivu

uproar, akacwano, oluyoogaano, aka baate, olubiika; make anu, oku yoogaana; be in an u, okusasamala

uproot, okusimbula, okujjira, oku koola, okusaayirira,okusigula, oku siguukulula

upset, okubundula, okuvuunika, oku liga, okusulinka;(liquids) okuyiwa upset, vi, okwedoma, okulenduka; (liquids) okuyiika

upshot, enkomerero

upside down, turn, okusulika, oku tiiruula, okuvuunika

urbane, lungi, a kisa

urchin, akalenzi

urethra, akanyinyi

urge, okukubiriza, okwasira, okw amira; okubuga; (entreat)okw egayirira

urinal, ekinnyaalo

urine, enkali

urticaria, ekirogologo

use, vtr, okukoza; u sparingly, okuke’kkereza; be of u,okugasa, okuganyula

useful, use rel form of v okugasa; make u, okuganyula

useless, vide omulangaasira; become u, okufa

usher in, okwanjula, okuyingiza

usual, a buli’jjo, tera okulabika

usually, do, okutera

usurious, use v okuseera in rel form

usurp, okunaayira, okuwaŋŋama, okwetulinkirira,okwetumiikiriza

usury, obuseezi

utensil, ekibya, ekikompe

uterus, ‘nnabaana

utilise, okukoza

utter, v, okwogera, okwatula

utter, adj, use ddala

utterance, ebigambo, okwogera

utterly, ‘ddala, to’gge

uvula, akamiro, akasondamumiro

vacancy, ekifo, e’bbanga

vacant, fulukwa, ereere; be v, okw angaala; look v,okulolobala vacate, okuleka, okuvaamu

vacation, okuwu’mmulu

vaccinate, okusala emikono (okuziyiza kawaali)

vacillate, okusagaasagana, okugala ngatana, okue’kkiriranya,oku’tta aga n’aga

vagabond, omutambuze, omudaazi

vagina, e’mmana

vaginitis, ekyalaalo

vagrant, ekireebereebe, e’mmomboze

vain, a malala, rel form of v okw enyumiriza; (foolish)siru; be v,, okwenyumiriza

vain, in, bwereere, busa, be’kkotoggo, bireebwe, bukumbu; goin v, oku guba’ gguba

vale, ekiwonvu

valediction, okusiibula

valet, omuweereza, omulenzi

valiant, zira; be v, okufu’ŋŋama

valid, kakafu, tuufu

validity, obutuufu, obukakafu

valise, ensawo

valley, ekiwonvu

valorous, zira

valour, obuzira

valuable, a muwendo

valuables, amakula

valuation, okusala omuwendo

value, omuwendo

value, v, okulamula omuwendo, oku sala omuwendo; (prize)okwagala vanilla, omulondo oba omulondo

vanish, okubula

vanity, okwenyumiriza

vanquish, okuwangula, okugoba

vapour, omu’kka, olufu

variance, oluyombo, empaka

variegated, a mabala, tobeke, a langi; vide okutobeka,okutolobo jja

variety, », enjawulo; (sort) engeri

various, lala na lala

varnish, v, okusiigako amasanda

vassal, omu’ddu

vast, nene ‘nnyo; vide colossal,

vastly, ‘nnyo ‘nnyini

vat, e’mmanvu, e’ttogero

vault (roof), akasolya; (grave) entaana

vault, v, okubuuka

vaunt, okwenyumiriza

vegetables, enva, ebikagga, emboga, etc

vegetation, omuddo

vehemence, amaanyi

vehement, a maanyi

vehemently, n’amaanyi

vehicle, e’ ggaali

vein, omusuuwa

velocity, embiro

vend, okutunda

vendetta, endibu

vendor, omutunzi

venerate, okussaamu ekitiibwa

vengeance, take, okuwalana eggwa nga, okuwoolera eggwangavengeful, a ‘ggwanga, a ‘ttima

venom, obusagwa

venomous, a busagwa, a ‘kkalwe ‘kkalwe

vent, n, ekituli

venture, okugezaako, okwa’ŋŋanga, okwetantala

venturesome, be, okwetunda, okw eyinula

veracious, a mazima

veracity, amazima

veranda, a’bbalaza, olubalaza

verbal, a kamwa

verbose, a bigambo bingi

verbosity, okwogera ebigambo ebi ngi; vide chatter,

verdict, give, okusala

verdigris, oluwu’gge

verdure, omuddo

verdureless (place), ekiwalakate

verge, e’bbali, enjegoyego

verify, okukakasa

verily, ‘ddala, ‘ngenye

veritable, a mazima

verity, amazima

versatile, a dangu

verse, olunyiriri

versicle, akanyiriri

vertebra, e’ttembe, ensengere

vertically, bulanga

vertigo, kantoolooze, ka’mmunguluze

very, ‘nnyo, ‘ddala; also ideophones like ‘ggulugulu,kaalaala, kabogo, kaakaa ka, ‘ttukutuku, ‘ccekeceke, ‘ccucucu, ‘ddu,‘ddudduddu, kazigizigi, ‘kkopo kopo, ‘mmya mya mya, ‘mmyu myu myu,’ ppeppeppe,’ssassassa,’ ssississi, twa twa twa

vessel, ekikompe, endeku; (ship) ekyo mbo, eryato

vest, e’ffulaano

vestment, ekyambalo

vesture, ebyambalo

vetch, ekisambandege

vex, okunyiiza, okunyiikaaza, oku nyiigombya; be vexed,okunyiiga, okunyiikaala, okunyiigomba, oku jumba

vexation,okunyiiga, ekinyiigo, emirere mbe, emiroboli

vial, e’ccupa

viands, eby’okulya

vibrate, okutiribira, okukankana, okupapa, okusaalaala

vice (wickedness), obubi, e’jjiribwa

vicious, bi, kambwe

victim (sacrificial), ‘ssa’ddaaka

victor, omuwanguzi

Victoria, Lake, ‘Nnalubaale

victorious, be, okuwangula

victory, okuwangula

victuals, eby’okulya

view, v, okulaba, okulengera

vigilance, okutunula

vigilant, be, okutunula

vigorous, a maanyi, a ‘ggume

vigour, amaanyi, e’ggume, empapiiro, omuteega, e’zzime

vile, bi ‘nnyo

vileness, obubi

vilify, okuwaayiriza

village, ekyalo; vide lubandansi

villain, omuntu omubi; vide rascal,

villainy, obubi

vindictive, a ‘ttima

vindictiveness, e’ggwanga, endibu

vine, omuzabbibu; rubber v, omu lemu, ‘nnansaale

vinedresser, omulimi w’emizabbibu

vinegar, omwenge omukaatuufu

vineyard, olusuku olw’emizabbibu

vintage, okukungula emizabbibu

violate, okwonoona, okusobya; (girl) okwata

violence, amaanyi, e’ttemu, empapala

violent, a maanyi

violently, lwa maanyi

virago, ‘nnambaalaala, ‘nnakafuga

virgin, omuwala atamanyi musa’jja, embeerera

virile, a ‘ggume

virility, amaanyi, e’ggume, olusa’jja

virtue, obulungi, obulongoofu

virtuous, lungi, longoofu, tuukirivu

visage, amaaso

viscera, ebyenda

visible, be, okulabika, okuboneka

vision, okwolesebwa

visit, v, okukyala, okubunga, oku lambula; okulanya vconstantly, okubeyuka, oku seya, okusere’ggana make a short v, okubandagala beon a v, okugenyiwa, okunyegera

visitor, omugenyi

vitiate, okwonoona

vituperate, okuvuma

vixen (metaphor), omukazi omuyombi

vizier, kati’kkiro

vocalist, omuyimbi

vocation, omulimu, okuyitibwa

vociferate, okwogera n’eddoboozi e’ddene

vociferous, a ‘ddoboozi’ddene

voice, e’ddoboozi, akanyego

void, ereere; make v, okudibya; become v, okudiba

volcano, olusozi olw’omuliro

volley, fire a, okutindikira

voluble, bigambo bingi; be v, oku babuukiriza ebigambo

volume, ekitabo, omuzingo

voluminous, ngi; vide olufulube, olufuubanja

voluntarily, lwa kisa;

vide okw ete’ttula, okwetunda

voluntary (act), kyeyendere

voluptuary, omwegombi

voluptuous, egombi

vomit, ekisesemye

vomit, v, okusesema, okutanaka; be vomited, okutunuka

voracious, a mululu, lulu; eat voraciously, okujujumbula

voracity, omulugube, omutuubo

vow, n, obweyamo

vow, v, okweyama obweyamo oba okweyama obweyamo, okulayiravoyage, n, olugendo lw’oku nnyanja

voyage, v, okuyita ku ‘nnyanja

vulgar, kopi, ggulu

vulgarity, empisa embi, obuggulu

vulture, ensega

waddle, v, okubaatabaata

wag, v, okunyeenya; (tail) oku tenga

wage, «, empeera, omusaala, omu kemba; pay w to, okupokera

wager, v, okusinga

waggish, be, okwekinika

waggon, e’ggaali

wagtail, ‘nnamunye

wail, v, okukuba ekiwoobe, oku wooba

wailing, «, ebiwoobe, okukaaba

waist, ekiwato; vide olukende

waistband, olwebagyo, olukoba

waistcoat, ekizibaawo ekitono

wait, okulinda, okulindirira; (vainly) okwandaakalala wupon, okuweereza w a bit! lindako! ogira otuula awo! w at table, okusumaama wover a day, okwosa lie in w, okuteega w about, okuzimbirira waiter, omuweerbza,omusumaami

waive, okuleka

wake, vi, okuzuukuka; vtr, oku zuukusa

wakeful, sit, okutuula busiga

walk, okutambula w carefully, okwegendereza

walk, backwards, okwesendasenda w slowly, okulemba w withdifficulty, okubambaga, okuba’ ttira w throwing out legs, okujaagira w fast,okweyaka, okweyasa, okw abuka, okweskawuula, okwesekula, okwesika, okwesikula,okwewa waagula, okwewuuba, okwewala kata, okupa’ppuka, okusaabuuka, okusese’gguka

walk, n, entambula; (path) e’kkubo; (conduct) empisa; go fora w, oku tambulako

walker, omutambuze

wall, ekisenge, olusebenju; (city) ‘ obugwe

wallet, ensawo

wallow, okwekulukuunya

wander, okukyama, okuseyaaseya, okuseyeggera, okuwambajja,oku leregga, okulalagga; (in delirium), okulogo jjana

wanderer, ompiseeyise, empisiiyisi

want, okwetaaga, obwavu

want, okwetaaga, okwagala

wanton, kaba

war, olutalo; great w, olutalo ‘sse matalo; go to w,okutabaala

ward, n (of prison), e’kkomera; vide e’zzaaliro

ward off, v, okwewoma, okwegema

warden, omukuumi

warehouse, e’ggwanika

wares, eby’okutunda

warfare, olutalo, entalo

warily, ‘mpola; use v okwegendereza

warlike, a ‘ntalo

warm, vtr, okubugumya, okubuguu miriza; w the body, okwota(omuliro, omusana)

warm, vi, be wf okubuguma, oku takata

warmth, n, e’bbugumu, akasuususu

warn, okulabula

warp, vi, okweweta, okugonyoka, okulalambala; vtr, okuweta,okw eweesa

warrior, omulwanyi

wart, ensundo

warthog, engiri

wash, vtr (another person), oku naaza; (things) okwoza; w up(on to the shore), okufumbiikiriza

washing, n, engoye ez’okwoza

wasp, ‘bbumbuzzi, muyizzitasubwa

waste, vi, w away (in sickness), oku konvuba, okukoozimba,okuwolo ngoka

waste, ebisasiro, amasengere

wasteful, be, okujoogoola; vide ‘nna lyambe

watch, n, e’ssaawa; w of the night, ekisisimuka

watch, vi, okutunula; vtr, oku kuuma, okutunuulira,okwe’kkaa nya

watchchain, omukuufu

watchman, omukuumi

water, n, ama’zzi; make w, oku nnyaala, okufuka ama’zzi,okuko joba, okukunkumula omusulo

water, v, okufukirira; (cattle) oku nywesa, okwesera

waterbuck, ensama, enjobe

watercloset, ekiyigo, mugwanya

waterfall, ekiyiriro

waterhen, akafubitizi, enfulubiru

wateringplace, ekyesero

waterjar, ensuwa

waterless, awatali ma’zzi

waterlily, kitengejji, aka’bbula

waterpipe, omufule’jje

waterpot, ensuwa

watery (insipid), a kajaalaala, oku wutta

wave, 11, e’jjengo, e’ssingiisira

wave, vi, okwewuuba, okuyuuguu ma; vtr, okuwuuba

waver, okubuusabuusa, okusagaa sagana, okufufu’ggala,okujenguka, oku’tta aga n’aga

wax, n, ebisenge by’enjuki; (in ear) envumbo

way, e’kkubo; (custom) empisa; (plan) amagezi; make w for,okusegulira

wayfarer, omutambuze, omuyisi

waylay, okutega

we, ‘ffe, tu

weak, nafu; become w, okuyenje buka, okuyongobera,okunafuwa, okujenjeba, okugangatika, okuyeba

weaken, vtr, okunafuya

weakly, nafu, yongobevu

weakness, obunafu

weal, omuzizi

wealth, obuga’gga, ebintu, e’mmaali, obutitimbe

wealthy, ga’gga; become w, oku ga’ggawala

wean, okuggya ku mabeere; w too soon, okwosera; be weaned,oku va ku mabeere

weapon, eky’okulwanyisa

wear, vtr (put on), okwambala; w out, okukansula

wear, vi, w out, okukaddiwa, oku seebenga, okubotoka; wwell, okwesibira

weariness, obukoowu

weary, koowu; become w, oku koowa, oku’ggya; make w, okukooya, okukooyesa

weasel, e’ggunju

weather, obu’dde

weave, okuluka, okulanga

weaver, omulusi w’engoye

web, n (of spider), engoye za ‘nnabbubi

wed, vtr (of matt), okuwasa; (of woman) okufumbirwa;(mutual) oku fumbiriganwa

wedded, fumbo

wedding, obugole, embaga y’obugole

wedge, olubanda, empano

Wednesday, Wenzide, Olw’okusatu

weed, n, omuddo; pi ebirungu

weed, v, okukoola, okukandula

weedy, zise

week, wiiki, ‘ssabbiiti

weekly, a buli ssabbiiti

weep, okukaaba amaziga, okulira, okukoboka

weeping, okukaaba

weevil, akawuka, enjovu, omusontwa

weigh, okugera, okupima

weight, obuzito

weighty, zito, a buzito

welcome, adj, a ‘ssanyu

welcome, vtr, okwaniriza, oku sanyukira

weld, okuyunga, okugatta

well, it, olu’zzi

well, adj, lamu, lungi

well, adv, bulungi

well up, v, okutumbuka

well, int, kale; w done, weebale, kulika, yogaayoga, buswagu

well, get, okuwona, okussuuka, oku lamuka, okwekakamula;make w, okuwonya

wellknown, atiikirivu

wench, omuzaana

wend (one’s way), okugenda

west, ebugwanjuba

westerly, a bugwanjuba

wet, adj, bisi, rel form of v follg; get w, okutoba,okujojobala

wet, vtr, okutobya; w the clothes, okwesona

wether, endiga endaawo

wet season, ‘tto’ggo

whale, lukwata

what? ki? kiki? w do you call it? okiyita otya? what is hisname? erinnya lye y’ani?

whatever, buli with rel pron

wheat, e’ŋŋaano

wheel, ‘nnamuziga, ‘ddudumo

wheel, v,, okusindika, okuyiringisa

wheeze, okuyiriitira

whelp, vide puppy,

when, inter, ‘ddi? rel, bwe, lwe

whence, wa? rel gye

whenever, buli lwe

where, inter, wa? rel gye

whereas, ‘ssonga

wherever, buli gye

whet, okuwagbla, okubangula

whether, obanga, ‘nnandiki

whetstone, ekibangulo, e’jjinja eriwa gala

which, inter, ki?

while, ‘nga

whimper, okwekaanya

whip, n, kibooko, kibokko

whip, v, okukuba n’olukoba

whir, v, okuvuuma, okuvuuvuuma, okulinnimuka

whirl, okuzunga; vtr, okuzunza

whirlwind, kibuyaga, embuyaga

whisk, fly, enkinga

whisker, ekirevu; (of cat) obuswiriri

whisper, v, okwogera ekyama

whistle, n, e’ffirimbi, e’ddenge

whistle, v, okufuuwa oluwa, oku fuuwa ekirenge, okufuuwaeffirimbi whistle, vi, of wind, okuwuuma

whit, akasirikitu

white, eru, eru, eru tukutuku; be come w, okutukula,okwamuka

white ants, vide termites,

whiten, okutukuza, okwerusa

whiteness, obweru

whitewash, v, okusiiga ennoni

whither, wa? whithersoever, buli gye

whitlow, akadalidali, entunuka

Whit Sunday, Olunaku lwa Pente kooti

whizz, v, okuvuuma, okuvuuvuuma

who, inter, ani ?

whole, tuufu, Iamba, lambirira

wholesale, adv, kizizl; vide oku tokomoka

whoopingcough, ekikololo ekiraa kiira

whore, omwenzi

whose ? ’ani ?

why ? lwaki ?

wick, olutambi

wicked, bi

wickedness, obubi

wide, gazi; wmouthed, a luta gajjo; wspreading, a ‘ngalamawiden, vi, okugaziwa; vtr, oku gaziya

widow, ‘nnamwandu

widower, ‘ssemwandu; become a w, okuwuula

widowhood, obwannamwandu

width, obugazi, omwanjo

wield, okukoza; (brandish) oku wera

wife, omukazi, muka, omukyala; vide kaddulubaale, kabejje,‘nna ssaza; omukazimuggya, omusebeyi; wife’s home, e’ddya

wild, adj (animals), a mu ‘nsiko;

(violent) lalu; become wild, oku baama, okutaaluuka,okutaama; run w (garden), okuzika

wilderness, olukoola, e’ddungu

wile, olukwe

wilful, a ‘mputtu, tengu

wilfulness, emputtu

wiliness, obukaba, amagezi

will, n, okwagala; against one’s w, buwaka; (testament)e’ddaame; make a w, okulaama

will, v, okwagala

willo’thewisp, ‘nnamuyenga

wily, a ‘nkwe

win (get), okufuna, okulaba; (conquer) okuwangula, okugoba,oku menya olutalo; w over, okusenda senda

wince, okwesisiwala

wind, v, okunyoola; w up (cotton), okuzinga; w self roundand round, okweziringirira

wind, n, empewo, kibuyaga; (breath) omu’kka

windpipe, omumiro

window, e’ddirisa, ekituli

wine, envi’nnyo

winepress, e’ssogolero

wing, ekiwaawaatiro, ekiwawa cooked w of chicken, ekivu hiton the w, okukuba butanga be on the w of army, okukoobera

wink, v, okutemya ekikowe, oku sunyaako; w at, okubaguliza

winks, take forty, okuwujjaala, okw ebaka amavumira

winnow, okuwewa, okukuyeeya

winnowingtray, olugali

winter, ebiro eby’empewo

wipe, okusiimuula, okuttaanya; w out, okusangula; w sweatwith finger, okwesala entuuyo

wire, n, olunyere; telegraph w, e’ssimu, oluuma

wire, v (send telegram), okukuba e’ssimu

wisdom, amagezi

wise, magezi, kalabakalaba

wish, okwagala

wish, v, okwagala

wit, amagezi; at one’s wit’s end, vide okubunda

witch, omulogo

witchcraft, obulogo, obusezi, e’ttalo

with, na, awamu na

withdraw, vL, okuvaayo, okweyungula; vtr, okuggyawo, okujjulula; w from ashes, okuvumbula; w a guarantee, okuzaalukuka

wither, vi, okuwotoka, okuwotookerera

withered, wotofu

withhold, oku’mma

within, adv, munda

within, prep, munda wa, munda mu

without, awatali

witless, siru

witness, omujulirwa; bear w, oku julirwa; call to w,okujulira

wizard, omulogo, omusezi, omuganga, omukakali

wobble, okusagaasagana

woe, e’nnaku; w is me! zinsanze! ‘nnyaabula! woowe!

wolf, omusege

woman, omukazi

womb, ‘nnabaana

wonder, ekitalo, ekikuuno, ekyama gero oba eky’amagero,ekyewuunyo, makunale; the act of wondering, use inf of v follg

wonder, v, okwewuunya, okuwuniikirira

wonderful, a kitalo, a kikuuno

wonderfully, kitalo

wont, n, empisa; be w, okutera

wood, omuti;firewood, enku; (forest) ekibira; (plank) olubaawo

wooded, a miti, bibira

wooden, a muti

woodpecker, enkonkonamuti

wool, ebyoya by’endiga

woollen, vide ‘jjowo

word, ekigambo; (news) amagambo, ebifa; (order) ekiragiro;(promise) okulagaana

wordy, a bigambo bingi

work, n, omulimu

work, v, okukola omulimu; w very hard, okufaabiina, okufuba;w way through, okwefubitika

workman, omukozi, omupakasi

workmanship, omulimu

workshop, e’kkolero

world, ensi

worldly, a ‘nsi

worm, olusiri’ŋŋanyi, ekisokomi,enjoka’ embisi; (intestinal)enfaana, kawuu kuumi; cut w, omutemu

wormeaten, be, okuwumba

wormwood, omususa worn out, kadde, botofu; get w o,okukaddiwa, okubotoka, okuga ngatika

worry, vi, okweraliikirira, okukulu ngutana; vtr,okweraliikiriza, oku teganya, okukabiriza, okuke’ŋŋente rera

worse, get (illness), okwefuukuula

worship, n, ensinza

worship, okusinza

worst, adj, singa obubi

worst, v, okuwangula, okugoba

worth, n, omuwendo, obulungi

worth, be, okugula

worthless, use v okugasa in neg rel form

worthy, be, okusaana, okusaanira; make w, okusaanyiza; deemw, okugwanyiza

wound, n, ekiwundu

wound, v, okuluma, okufumita

wounded, fumite, a biwundu

wrangle, okuyombagana, okuba ‘bbatta, okutwatwalikana

wrangle, n, oluyombo, empaka

wrangler, omuyombi

wrap, v, okusiba, okusabika, oku wumba

wrath, obusungu, ekiruyi

wrathful, a busungu, sunguwavu

wreath, engule y’ebimuli

wreck, vtr, okumenya eryato; be wrecked, okumenyeka

wrench, okusika, okusikula, oku wagula

wrestle, okumeggana, okulwana bu kende

wrestler, omumegganyi

wretch, omubi, lunkupe

wriggle, okutiiratiira

wring, okukamula; (neck) okunyoola

wrinkle, n, omutaafu, embugubugu, olukanyanya; (in cloth)olufunyiro wrinkled, be, okufungalala

wrist, ekiseke

write, okuwandiika

writer, omuwandiisi

writhe, okwegoloŋoonya, okweziri banga

writing, okuwandiika, empandiika, omukono

wrong, n, obubi, ensobi

wrong, adj, bi, a ‘nsobi

wrong, vtr, okwonoona, okukola obubi, okusobya, okusaliriraaka nywa; be w,okusoba; vide okuwuba

wrongly, bubi, mawulu’ ttundu

xylophone, amadinda, entaala

yam, balugu, kaama, kandi, ekisebe; vide ekigalulira,ekikongo

yard, oluggya; (three feet) yaadi

yarn, ewuzi; tell yarns, okufuma, okukulungula

yawn, ekyayuuyo

yawn, v, okwayuuya; y noisily, okw eyayamula

yaws, kaberebenje, kabootongo ow’akacuucuuke

yea, weewaawo, yee

year, omwaka

yearly, a buli mwaka

yearn for, okwebaga, okwebuga, okwoya, okuyaayaanira,okujula yearning, okuyaayaanira, amaddu

yeast, ekizimbulukusa, ensiwo

yell, okubaaluuka, okukaaba ennyo

yellow, a kyenvu

yelp, okuŋaŋala

yes, weewaawo, yee, kale; (in reply to a call) wangi! wampa!say yes, oku kkiriza

yesterday, ‘jjo; day before y, luli, ‘jjuuzi

yet, naye; (still) use kya with verb

yield, okuta, okuleka; (submit) oku jeemulukuka, okuwulira,okugonda; (produce) okubala, okuleeta, oku wa

yielding (weak), nafu, lebevu

yoke, n, ekikoligo; (pair) omugogo

yoke, v, okuyunga, okugatta

yolk, enjuba y’eggi

yonder, eri, eyo, enzivuunuko

you, ‘ggwe, pl ‘mmwe

young, to

young, be with (animals), okuwaka, okuba n’e’ggwako

youngest, omuggalanda; vide omwana

youngster, omutoototo

your, o, pl a’mmwe

yourself, we’kka

youth, omuvubuka, omulenzirenzi, eki juujulu; obuvubuka,obuto

youthful, a buvubuka, lenzirenzi

Zanzibar, Lungujja

zeal, obunyiikivu, obuggya

zealot, omunyiikivu, omuzerote

zealous, nyiikivu; be z, okunyiikira

zebra, entulege

(Video) Translating Luganda to English Or Any Language for Free WorldWide

zephyr, obusango

zest, obufubi

zigzag, kyamukyamu; be z, okw enyoolanyoola,okwegonyaagonya, okukyamakyama

FAQs

How do you say water in Luganda? ›

Now repeat the word for water: ------------ amazzi, amazzi. Greetings are very important in Luganda.

Does Google Translate have Luganda? ›

The latest additions include a number of native African languages such as Luganda, Lingala, Oromo, Tsonga which are among 27 new languages Google has added to its platform. Google made the announcement during yesterday's Google I/O event. Luganda is spoken by over 20 million people in Uganda and Rwanda.

What is a fox called in Luganda? ›

ekibe: LUGANDA > ENGLISH. ∅ det4 a, an ekibe nom725 fox ekibe nom4 jackal ddungu nom4 desert ensolo nom6 animal ekibe an animal ekibe desert animal ekibe jackal ekibe fox.

What is banana in Luganda? ›

'Kayinja' is the name given in the Ganda/Luganda language of Uganda to 'Pisang Awak' (ABB genome group). The name is usually applied to the plants that produce fruits with little to no wax. The waxy fruit variant is called Musa or Kimusa. In Uganda, the cooking banana is mostly used to make beer and juice.

How do you say sorry in Luganda? ›

apologize by saying I am sorry: Nsonyiwa. OK: Kale. No thanks: Nedda.

How do you say I miss you in Luganda? ›

If you can provide recordings, corrections or additional translations, please contact me. Key to abbreviations: inf = informal, sg = singular (said to one person), pl = plural (said to more than one person).
...
Useful phrases in Luganda.
PhraseOluganda (Luganda)
I miss you
I love youNkwagala
Get well soon
Go away!Genda eri!
57 more rows

What is Donkey in Luganda? ›

ndogoyindogoyiLugandandonkey; coltSynnasigirya6.3.1Domesticated animal1.6.1.1.3Hoofed animals6.3.1.7Beast of burden.

What does banage mean in Luganda? ›

"Banange" is a saying used in Luganda and loosely means "oh my gosh."

What is a dog in Luganda? ›

Luganda inoti embuzi (goat), kureva mbudzi. Luganda inoti embwa (dog), kureva imbwa. Luganda inoti endagaano (agreement), kureva chirangano kana ndanga.

What is Rainbow in Luganda? ›

The Luganda concept for rainbow, “Kkala za Musoke” is an eponym and so are the days of the week in Luganda.

How do you say brother in Luganda? ›

Muganda Wange ::: Brother

muganda wange e ::: her brother (f.)

What is cinnamon in Luganda? ›

English:Cinnamon Luganda: Budalasini.

What does Jaja mean in Luganda? ›

And now, my kids call my mom, “Jjaja,” (pronounced “JAW-jaw”). As a result, the whole AidChild family calls her the same. And she loves it. The word simply means “Grandmother” in Luganda, but like “Nanny” and “Gammy,” it seems somehow extra sweet when said on the lips of those who love her.

What is ginger in Luganda? ›

Ginger is known by the scientific name is Zingiber Officinale and in Luganda it is called Entangawuzi. This Uganda plant has a long history of use for relieving digestive problems such as nausea, loss of appetite, motion sickness and pain.

How is your morning in Luganda? ›

Wasuze otya nno: Good morning

You might tell your neighbor “Wasuze otya nno,” (good morning or how did you sleep, friend) on your way to breakfast and hear a sleepy “bulungi mukwano” (very well friend) in response.

What is mukwano? ›

mukwano: LUGANDA > ENGLISH. muntu nom1 person ekyo cjn1 that, that muwe act4 give bwesige nom19 trust omuntu pro1 someone, somebody kwesiga act1 trust mukwano nom1 friend mukwano somebody giving trust mukwano person that trust mukwano friend.

What is lime in Luganda? ›

English: Lemon, Mandarin lime Luganda: Nimawa, nnimu.

How do you say hurry up in Luganda? ›

Wulira! Slow down!........................................... Genda mpola! Hurry up!..............................................

How do you say happy birthday in Luganda? ›

Nkwagaliza amazalibwa go amalungi! (a.k.a Happy birthday in Luganda!)

What is cucumber in Luganda? ›

emyungu - Luganda English Dictionary.

How do we call blue in Luganda? ›

Terms in this set (10)
  1. yeru. white.
  2. kachungwa. orange.
  3. bululu. blue.
  4. kyenvu. yellow.
  5. myufu. red.
  6. kkakobe. purple.
  7. ddugavu. black.
  8. kitaaka. brown.

What is a king in Luganda? ›

Kabaka is the title of the king of the Kingdom of Buganda. According to the traditions of the Baganda they are ruled by two kings, one spiritual and the other secular.

What does Wangi mean in Luganda? ›

Wangi, is an interjection in Luganda which means Pardon,. Backed by Machine Learning, Wangi can translate any sentence structure even outside the set it has been trained on, enjoy the freedom.

How do we call grapes in Luganda? ›

English: Grape Luganda: Muzabibu.

What is Leopard Luganda? ›

African Leopards (Panthera pardus) : are one of the most feared but respected animals in the world. In Uganda; it is called Ngo (Luganda tribe) also one of the 52 totems of Buganda, Eris (Iteso tribe) and Engwe (Bakonjo tribe).

What is pumpkin Luganda? ›

Pumpkins are a warm season vegetables belonging to the genus “Cucurbita”. The gourd fruit grows on vines and is mainly grown for its culinary elements. Pumpkin is locally known as “Ensujju” in luganda.

What does Lawes mean? ›

Lawes is a topographic name, and it comes from the Old English word, hlaw, which means hill.

What does Mbolo mean in Luganda? ›

Mbolo is a word in Wolof that means 'come together'

What is a lion in Luganda? ›

Examples of animal totems include Ngo/mbwili (Leopard), Leopard Cat, Genet Cat which in the Lega language is known as Musimba and also known as Kasimba in the Luganda language and known as Zimba in the Luba language and Nshimba in the Bemba language, Lion (Mpologoma), Mbwa (Dog), Kikere (Frog) and Nkoko (Rooster).

What is coconut in Luganda? ›

coconut: URURIMI > LUGANDA.

What is Wolf Luganda? ›

Noun Classes:
ClassSingular Form
Class II* (MU-MI)musege, muti, mwaka (wolf, tree, year)
Class III (LI-MA)liiso, linnyo, lyanda (eye, tooth, piece of charcoal)
Class IV (KI-BI)kintu, kitabo, kyangwe (thing, book, sponge)
Class V (KA-BU)kati, katiko, katimba (stick, mushroom, net)
6 more rows

What is nutmeg in Luganda? ›

English: African nutmeg, calabash nutmeg. Luganda: Nagomola Lusoga: Mukoza Rutoro: Mugema. 

How do we call star fruit in Luganda? ›

Starfruit is locally known as muzadibu in Luganda. Growing Starfruit Tree in tropics is easy. Let's see how you can grow your own start fruit tree(s) in your garden.

What is elephant in Luganda? ›

Enjovu (Luganda word for Elephant)

What is spinach in Luganda? ›

Pumpkin............................Nsujju. Spinach.............................Doodo. Tomato..............................Nnyaanya.

What is Mint called in Luganda? ›

If you pass by Mukwano Centre in the morning, you will notice ladies selling mujaaja (peppermint) and people buying. Why is a commercial value attached to the mujaaja all of a sudden?

What are bay leaves called in Luganda? ›

Bay leaves / Mudalasini – Nakasero Market.

What does Yaya stand for? ›

Meaning of Yaya

In ancient Greek, "Yaya" meant literally "woman." Today, Greek grandmothers are called "Yaya," likely because they have achieved womanhood. In an Afro-Caribbean religious sect, found mostly in Brazil and the Congo, the word "Yaya" refers to a woman who has gone through a religious initiation.

How do you say Grandma in Uganda? ›

In Uganda, Jajja means grandparent. “It's more than just a grandmother. It's more somebody who has wisdom, somebody who has seen a lot of things,” Kisitu said. “That's why we use the name Jajja because we know she's always ...

What does jangu mean in Luganda? ›

As a name for our organization we chose a word from Luganda, the most common (out of about 40) local languages in Uganda. “Jangu” may literally be translated to “Come (here)!”. We want to encourage people to get to know another culture, to come closer and not let oneself be governed by stereotypes.

How do we call watermelon in Luganda? ›

wotameloni - Luganda English Dictionary.

What is eggplant in Luganda? ›

These ntula are called ntula in the local luganda dialect. I cannot call them eggplants because that will change the whole meaning since eggplants are called bilinganya. But that's not all. There are two types of ntula.

What is mud fish in Luganda? ›

Mudfish are locally known as "Ensonzi". They are a kind of catfish common in East African swamps. Once caught, they are individually rolled up and several of them in a row are put on a stick and then smoke dried. They are mostly put in ground nut soup to add a flavor of fish.

What is jajja? ›

It basically means the person is laughing in Spanish.

Videos

1. Learn Luganda - Lesson 1 "Greetings and Goodbyes"
(Learn Luganda)
2. LEARN LUGANDA | "Useful Phrases" Part 7
(Tia & keke)
3. Useful phrases in both English and Luganda.Ebigambo eby'omugaso by'otekedwa okumanya mu luzungu
(Yiga oluzungu)
4. eLuganda learning basics - greetings and civilities
(Joe M)
5. HOW TO TRANSLATE ENGLISH WORDS AND SENTENCES TO LUGANDA EASLY PART 1
(LEARN LUGANDA - YIGA OLUGANDA)
6. OKUSOMA OLUZUNGU----USEFUL WORDS
(OKUSOMA OLUZUNGU)
Top Articles
Latest Posts
Article information

Author: Rueben Jacobs

Last Updated: 24/05/2023

Views: 6345

Rating: 4.7 / 5 (57 voted)

Reviews: 88% of readers found this page helpful

Author information

Name: Rueben Jacobs

Birthday: 1999-03-14

Address: 951 Caterina Walk, Schambergerside, CA 67667-0896

Phone: +6881806848632

Job: Internal Education Planner

Hobby: Candle making, Cabaret, Poi, Gambling, Rock climbing, Wood carving, Computer programming

Introduction: My name is Rueben Jacobs, I am a cooperative, beautiful, kind, comfortable, glamorous, open, magnificent person who loves writing and wants to share my knowledge and understanding with you.