Choroby nerek, pierwsze objawy, leczenie, zapobieganie (2023)

• obrzęki wokół oczu, opuchlizna rąk, stóp, kostek,
• pieczenie i bolesność w trakcie oddawania moczu,
• częstomocz, oddawanie moczu w nocy lub skąpomocz,
• ciemno podbarwiony, krwisty mocz,
• mętny mocz o ostrej woni przypominającej zapach amoniaku,
• pojawienie się „pienienia w moczu”,
• bolesność poniżej żeber nienasilająca się podczas ruchu,
• podwyższone ciśnienie krwi,
• nadpobudliwość lub apatia,
• senność,
• bladość,
• łuszczenie się skóry,
• bóle głowy,
• gorączka,
• wymioty,
• niesmak i zapach amoniaku w ustach. Â

Lekarz rodzinny kieruje chorego do nefrologa zwykle wtedy, gdy pacjent nie wymaga zabiegu operacyjnego.

Lekarz ze specjalizacją z nefrologii zajmuje się problemami czynnościowymi, leczonymi najczęściej zachowawczo. Trzeba jednak pamiętać, że taka terapia bywa jedynie częścią procesu leczenia, np. w przypadku ciężkich chorób nerek. Nefrolodzy niejednokrotnie bardzo blisko współpracują z urologami, specjalizującymi się przede wszystkim w leczeniu inwazyjnym (operacyjnym) i wspólnie prowadzą pacjenta, wymagającego zarówno działań chirurgicznych, jak i terapii farmakologicznej. Skierowanie do nefrologa nie oznacza jeszcze poważnego schorzenia, a jedynie podejrzenie, że wystąpiło lub może wystąpić w przyszłości. Diagnozę nefrolog stawia nie tylko na podstawie badania moczu, ale i badań RTG, USG, scyntygrafii, cystografii mikcyjnej, itp. Do jego zadań należy nie tylko leczenie osób poważnie chorych, ale i obserwacja pacjentów zagrożonych schorzeniami nefrologicznymi. Wśród chorób, którymi zajmuje się specjalista, trzeba wymienić: stany zapalne układu moczowego, choroby nowotworowe, kamicę moczową, zespół nerczycowy, niewydolność nerek. Nefrolog nadzoruje również dializowanie pacjenta.Aby niepotrzebnie nie przepłacać na pierwszą wizytę u nefrologa należyÂzabrać ze sobą wyniki badań. Jeżeli tego nie zrobisz to na pierwszej wizycie lekarz tylko wskaże jakie badania należy wykonać. Mając ze sobą od razu niezbędne wyniki zaoszczędzisz czas i pieniądze. Dlatego konsultacja nefrologa pierwszorazowa powinna się odbyć tylko, gdy Pacjent będzie miał przy sobie:

• wyniki USG jamy brzusznej (nie starsze niż 1 miesiąc),
• analizę laboratoryjną: kreatyninę, badanie ogólne moczu, morfologię, jonogram, poziom glukozy.

Jeśli istnieje podejrzenie przewlekłej choroby nerek, należy dodatkowo wykonać badanie wapnia. Nefrolog będzie też chciał zobaczyć kartę kontroli ciśnienia tętniczego (przez miesiąc zapisujesz każdego dnia pomiar ciśnienia krwi zaraz po obudzeniu się). Przy nawracających zakażeniach układu moczowego, pacjent powinien mieć ze sobą wyniki posiewu moczu i poziomu glukozy, a przy białkomoczu dodatkowo wynik dobowej utraty białka, badanie cholesterolu i wapnia. Natomiast przy nadciśnieniu tętniczym konieczne jest badanie dna oka (niezbędna jest wizyta u okulisty).Jeżeli chcesz zbadać nerki za pomocą analizy krwi skorzystaj z BadamySie.pl

Czy można zapobiegać chorobom nerek?

Możemy zapobiegać zakażeniom dróg moczowych, natomiast chorobom kłębuszków nerkowych już nie. Umiemy natomiast zapobiegać rozwojowi tej choroby, przejściu od początkowego etapu choroby do całkowitej niewydolności nerek, kiedy chory wymaga już leczenia nerkozastępczego. Zakażenia dróg moczowych są najczęściej wywołane bakteriami znajdującymi się w przewodzie pokarmowym człowieka. Ich rozwojowi sprzyjają wszystkie stany utrudniające opróżnianie pęcherza, w tym także ciąża. W tym okresie należy często badać mocz, a w ostatnim okresie starać się spać (leżeć) na boku, aby powiększona macica nie uciskała moczowodów i nie utrudniała tym samym odpływu moczu. Zakażenie należy wyleczyć do końca. Bardziej narażone na zakażenia bakteryjne, ze względu na budowę anatomiczną, są kobiety, bowiem krótka cewka moczowa ułatwia drobnoustrojom szybkie dotarcie do nerek. Bez trudu mogą tam dotrzeć np. pałeczki okrężnicy (Escherichia coli). Wiele kobiet lekceważy problemy z oddawaniem moczu czy bóle w okolicy krzyża, które bywają pierwszym objawem zakażenia, a co czwarta kobieta zapada na nie co najmniej raz w roku. Liczba osób, u których stwierdza się schorzenia nerek wciąż wzrasta, między innymi z powodu rozwoju chorób cywilizacyjnych takich jak: cukrzyca, miażdżyca i nadciśnienie tętnicze. Nerkom zdecydowanie szkodzi nadużywanie środków przeciwbólowych (zwłaszcza ibuprofenu i paracetamolu). Specjaliści uważają, że chorobom nerek sprzyja też nadmierna ilość białek w diecie, szczególnie w przypadku osób starszych.Jak zapobiegaćÂzakażeniom dróg moczowych:– należy dbać oÂhigienę osobistą,– należy dużo pić, o ile oczywiście nie ma żadnych przeciwwskazań do tego,– nie należy przetrzymywać moczu.Ważne jest również to, żeby pamiętać, aby nie kąpać się w zbyt zimnej wodzie, nie suszyć na sobie mokrego kostiumu, nie chodzić w mokrym obuwiu. I co najważniejsze, należy robić badania kontrolne moczu mniej więcej raz na pół roku, a jeżeli nie ma żadnych dolegliwości przynajmniej raz na rok. Jeżeli pojawiłoby się w moczu białko, czy nieprawidłowy ciężar właściwy, to należy niezwłocznie udać się do lekarza i rozpocząć jak najwcześniej leczenie.Doświadczenie nasze mówi, że zakażenia górnych oddechowych, a także anginy często poprzedzają choroby nerek. Dlatego też, po ostrej anginie czy nawracających zakażeniach, należy koniecznie zbadać mocz.Możemy zapobiegać powstawaniu bądź nawrotom kamicy nerkowej, która polega na tworzeniu się w układzie kielichowo – miedniczkowym nerki twardych złogów ukształtowanych ze składników moczu. Jest to choroba o różnych przyczynach powstawania, ale niezależnie od nich, wytrącanie się składników kamienia, zależy od ich stężenia w moczu. Dlatego zapobieganie powstawaniu, powiększaniu się i nawrotom kamieni polega na zmniejszeniu stężenia w moczu ich składników. Zapobieganie polega przede wszystkim na piciu, i to nie tylko na piciu w ciągu dnia, ale piciu także na noc, a nawet w ciągu nocy, gdyż właśnie wtedy tworzą się kamienie.Ważny jest także ruch, a nawet sposób schodzenia po schodach. Nie należy schodzić na palcach, ale na całej stopie, także na piętach. Jeżeli wiemy jakiego typu jest to kamica, to możemy zastosować odpowiednią dietę i właściwe leki. Ale, żeby to wiedzieć, musimy najpierw zbadać skład kamienia, czyli musi się on najpierw „urodzić”. Musimy także unikać wody z dużą zawartością wapnia, który ma duży wpływ na odkładanie się kamieni w organie.Â

Najczęściej występująceÂchoroby nerek

Kamica nerkowa, nazywana też kamicą moczową najczęściej dotyka pacjentów pomiędzy 30 a 50 rokiem życia. Spowodowana jest wytrącaniem z moczu rozpuszczonych w nim składników organicznych i składników mineralnych. Dochodzi do tworzenia się kamieni nerkowych, które przeciskając się przez moczowód w kierunku pęcherza moczowego są przyczyną ostrych napadów bólowych.

Objawami kamicy nerkowej są:

• kolka nerkowa – ostry i silny ból okolicy lędźwiowej, promieniujący w kierunku pęcherza,
• uczucie parcia,
• krwiomocz,
• nudności i wymioty,
• wzdęcia.

Rozpoznanie kamicy nerkowej możliwe jest po wykonaniu badań moczu, badania ultrasonograficznego, jak również badania radiologicznego.

W leczeniu kamicy nerkowej bardzo ważna jest odpowiednia dieta, odpowiednie nawadnianie orazÂprzyjmowanie środków farmakologicznych, które poprzez rozszerzenie dróg moczowych, ułatwią wypłukiwanie kamieni. Większe kamienie nerkowe usuwa się podczas zabiegu litorypsji, czyli kruszenia falami wstrząsowymi, bądź podczas zabiegu operacyjnego.

Kłębuszkowe zapalenie nerek

• ostre, schorzenie o podłożu immunologicznym, bywa skutkiem np. anginy, czasami też zakażenia skóry (róża, liszajec). Nieleczone może doprowadzić do powstania niewydolności nerek. Poza zmniejszonym wydalaniem moczu (często koloru brunatnoczerwonego), pieczeniem i bólem przy jego oddawaniu, u chorych występuje podwyższone ciśnienie krwi, silne bóle głowy i obrzęki nawet całej twarzy. Choroba najczęściej dotyczy dzieciÂdo 11 roku życia.
• przewlekłe, którego przyczyną jest uszkodzenie błony sączącej kłębuszków nerkowych przez procesy zapalne. Choroba może trwać latami z okresowymi zaostrzeniami i remisjami. Choć wielu chorych może nie mieć żadnych dolegliwości nawet przez lata trwania choroby, to mogą wystąpić objawy takie jak: pienienie się moczu i krwiomocz, obrzęki pojawiające się w ciągu dnia i ustępujące po nocy, bóle głowy, czasami wodobrzusze, osłabienie, uczucie zmęczenia, czy brak apetytu.

Kłębuszkowe zapalenie nerek z reguły pojawia się około 7-14 dni po przebytej infekcji. Można je wykryć poprzez badanie moczu wykazujące obecność w nim krwi i białka.

Choroba jest całkowicie uleczalna, szczególnie kiedy jest szybko wykryta. Nieleczone kłębuszkowe zapalenie nerek może doprowadzić do niewydolności nerek.

Leczenie choroby polega na eliminacji przyczyny zachorowania (np. wyleczeniu infekcji gardła), farmakoterapii, antybiotykoterapii, stosowaniu odpowiedniej diety.

Odmiedniczkowe zapalenie nerek

Jest schorzeniem wywołanym przez bakterie (np. gronkowce, E.Coli, mikoplazmy, dwoinka rzeżączki), wirusy (np. wirus opryszczki), grzyby, drobnoustroje chorobotwórcze. Czynnikami predysponującymi do zachorowania są m.in.: Âwady rozwojowe, zaburzenia odpływu z układu moczowo-płciowego, intensywne życie seksualne, cewnik,zmiany nowotworowe, ciąża, zaburzenia neurologiczne. Choroba ta występuje równie często u dorosłych jaki i u dzieci, choć częściej dotyka kobiet niż mężczyzn.

ObjawamiÂodmiedniczkowego zapalenia nerekÂsą m.in.:

• niewielki białkomocz,
• zwiększona ilość leukocytów w polu widzenia,
• duża ilość bakterii w moczu,
• pobolewania w okolicy lędźwiowej (jedno lub obustronne),
• nadciśnienie tętnicze,
• czasami osłabienie,
• ból podczas oddawania moczu,
• stan podgorączkowy lub gorączka,
• parcie na mocz,
• dodatni objaw Goldflama.

W celu rozpoznania choroby wykonuje się ogólne badanie moczu, badania krwi, OB, CRP, badanie ultradźwiękowe obrazujące nerki, w uzasadnionych przypadkach również biopsję nerki.

Leczenie opiera się głównie na antybiotykoterapii oraz stosowaniu leków przeciwzapalnych i przeciwgorączkowych. W sytuacji kiedy przyczyną choroby są zaburzenia w odpływie moczu, niezbędne może się okazać leczenie operacyjne, polegające na wprowadzeniu cewnika do pęcherza moczowego lub do moczowodu przez cewkę moczową.

Wielotorbielowate zwyrodnienie nerek

Wielotorbielowatość nerek jest to wrodzona, dziedziczona rodzinnie choroba polegająca na tworzeniu się w nerkach wielu torbieli, które systematycznie niszczą miąższ nerkowy. Objawy kliniczne choroby pojawiają się zazwyczaj dopiero po 40 roku życia i związane są z powolną, trwającą nawet przez 20 lat, postępującą utratą czynności nerek. Objawami wielotorbielowatości nerek mogą być: krwiomocz, nadciśnienie tętnicze, obrzęki, ból przypominający kolkę.

Rozpoznanie choroby następuje na podstawie badań obrazowych, przede wszystkim USG jamy brzusznej, wywiadu lekarskiego, sporadycznie testów genetycznych.

Niewydolność nerek

Ta choroba oznacza utratę zdolności nerek do oczyszczania organizmu z toksycznych produktów przemiany materii, wydalania wody oraz kontroli homeostazy, czyli równowagi wewnątrzustrojowej. Objawy niewydolności nerek pojawiają się, gdy dochodzi do uszkodzenia powyżej 60% miąższu nerkowego. Schorzenie objawia się wyraźnym zmniejszeniem ilości wydalanego moczu lub nawet jego brakiem oraz narastaniem objawów mocznicowego zatrucia organizmu. Dwa główne rodzaje niewydolności nerek to:

• ostra,Ârozwija się gdy dochodzi do nagłego załamania się czynności wydalniczej nerek, np. wskutek zatrucia lub niedokrwienia nerek,
• przewlekła,Ârozwija się powoli, z reguły jako skutek przebytych chorób nerek uszkadzających kłębuszki nerkowe lub kanaliki, chorób metabolicznych, wad i zakażeń układu moczowego oraz trwającej wiele lat kamicy nerkowej. Może doprowadzić do schyłkowej niewydolności nerek objawiającej się m.in.: osłabieniem, wyniszczeniem organizmu, brakiem apetytu, niedokrwistością, nadciśnieniem, zakwaszeniem (kwasicą metaboliczną), bólami kostnymi i skłonnością do patologicznych złamań kości i do krwawień, a w najcięższych przypadkach do śpiączki mocznicowej. Bardzo charakterystycznym objawem jest słodkawo-mdława woń z ust chorych, czasami też uporczywy świąd skóry i poranne wymioty.

Diagnostyka choroby opiera się na wynikach badań laboratoryjnych takich jak: badanie moczu, badanie krwi, mocznik, poziom glukozy, jonogram, kreatynina, a także na badaniu ultrasonograficznym układu moczowego z oceną nerek, urografii i scyntygrafii.

Niewydolność nerek leczona jest farmakologicznie, jak i poprzez stosowanie odpowiedniego odżywiania (ustalonego przez specjalistę).

Mocznica

Mocznica, czyli uremia, to krańcowe upośledzenie funkcji nerek, kiedy to dochodzi do szeregu zaburzeń, które dotyczą całego organizmu i praktycznie wszystkich jego narządów. Najważniejsze są zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej i toksyczne działanie licznych produktów przemiany materii, ulegających akumulacji w organizmie.

Najczęstszą przyczyną uremii są choroby doprowadzające do niszczenia miąższu nerkowego i zmian naczyniowych pogarszających ukrwienie nerek, np. nefropatia cukrzycowa, śródmiąższowe zapalenie nerek, wielotorbielowatość nerek, nowotwory układu moczowego, dna moczanowa.

Wśród objawów mogą wystąpić m.in.:

• narastająca drażliwość, pobudliwość lub senność,
• uczucie drętwienia i kurcze kończyn,
• niesmak i zapach amoniaku w ustach,
• nudności i wymioty,
• czasami biegunka,
• uporczywe bóle głowy,
• sucha, łuszcząca się skóra,
• niedokrwistość,
• wybroczyny na skórze,
• zaburzenia rytmu serca.

Chory zapada stopniowo w głęboką śpiączkę wskutek działania na mózg substancji toksycznych. Oddech staje się wolny i głęboki.

Leczenie mocznicy jest czasochłonne i może prowadzić do dializy otrzewnowej lub hemodializy. Stosuje się też leczenie nerkozastępcze. Istotne znaczenie w leczeniu ma odpowiednia dieta, ograniczenie wysiłku fizycznego, farmakoterapia i częste wykonywanie badań laboratoryjnych.

Rak nerki

Zlokalizowany jest w kanalikach nerkowych i początkowo nie daje żadnych objawów. Wykrywany jest najczęściej po 50. roku życia, zwłaszcza u mężczyzn. Objawy choroby to np.:

• wyczuwalny guz w jamie brzusznej,
• ból w okolicy lędźwiowej,
• krwiomocz,
• brak apetytu i chudnięcie,
• nadciśnienie tętnicze,
• nocne poty,
• obrzęki kończyn,
• powiększenie węzłów chłonnych,
• stałe stany podgorączkowe lub nieopadająca gorączka,
• u mężczyzn żylaki powrózka nasiennego.

Przyczyna choroby nie jest znana, ale często rozwija się u osób rodzinnie obciążonych występowaniem guzów nerek. Wiadomo też, że zapadalność na raka nerki jest większa u osób palących.

Rozpoznanie choroby opiera się na badaniach ultrasonograficznych nerek, tomografii komputerowej jamy brzusznej i miednicy, badaniu ogólnym moczu i krwi, biochemicznym badaniu krwi.

Leczenie opiera się przede wszystkim na wycięciu chorej nerki, czyli operacji zwanej nefrektomią. Niezbędne jest odpowiednie leczenie farmakologiczne,.

Te i inne choroby nerek możesz leczyć w Poradni Nefrologicznej Wielospecjalistycznej Przychodni ETER-MED